Tetawɔ lowandji laki Jehowa
“Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.”—1 JOA. 5:3.
1, 2. a) Lande na kele anto efula hawɔngɛnangɛna kanyi ya monga l’ɛse ka lowandji l’onto ɔmɔtshi ɛlɔ kɛnɛ? b) Onde anto asɔ watona dia monga l’ɛse ka lowandji lɔmɔtshi wekɔ mɛtɛ la yimba ya dipanda? Lembetshiya.
TSHƐKƐTA “lowandji” hayeyama le anto tshɛ ɛlɔ kɛnɛ. Anto efula hawɔngɛnangɛna kanyi ya monga l’ɛse ka lowandji laki onto ɔmɔtshi. Kanyi y’ɔnɛ “ndoko onto lahomba mbutɛmi kɛnɛ kahombami sala” mɛnyaka kanyi y’anto wahetawɔ nɔmbwama oma le lowandji lɔmɔtshi. Ko onde anto asɔ tshɛ wekɔ mɛtɛ la yimba ya dipanda? Ndooko! Efula ka l’atei awɔ ndjelaka tsho atɔndɔ w’anto akina efula ‘wamboyafɔnya la dikongɛ nɛ di’akambo.’ (Romo 12:2) Vɔ kema la yimba ya dipanda, koko wamboyaetɛ “fumbi y’akambu wa kolo” lo ndjela ɛtɛkɛta wakakambe l’ɔpɔstɔlɔ Petero. (2 Pet. 2:19) Vɔ wekɔ lo kɛndakɛnda “uku atokendakendaka wa la kete nye, uku uwandji a wulu wa lopepe, wa nyuma katukambiaka ana a pami w’uhedia,” mbuta ate Satana Diabolo.—Ef. 2:2.
2 Ofundji ɔmɔtshi akate l’ofunu tshɛ ate: “Dimi haletawɔ dia ambutshi ami kana ɔlɔmbɛdi ɔmɔtshi kana ombetsha ɔmɔtshi wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa Hindu kana Bible fundɛmi kɛnɛ kahombami mbɔsa oko mɛtɛ.” Lo mɛtɛ, anto amɔtshi mbeyaka kamba la lowandji lawɔ lo yoho ya kɔlɔ ndo mbeyaka monga wolo sho mbâkitanyiya. Ko onde dia kandola akambo, sho pombaka tona oseka lowandji tshɛ? Naka sho mboka sso lo ɛtɛ w’awui wa lo tojurnalɛ, kete tayokondja okadimwelo. Ekɔ dikambo dia kandji efula dia lo etena kele anto l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ, anto efula hawolange kietawɔ.
Woho wɔsaso lowandji
3. Ngande wakɛnya Akristo wa lo ntambe ka ntondo ɔnɛ vɔ kombetawɔka akambo wakâlɔmbaka ewandji w’ana w’anto?
3 Oko weso Akristo, sho tekɔ la kanyi yotshikitanyi la y’ase andja ɔnɛ. Sho hatosale oseka dikambo tshɛ diatotɛwɔ aha la disɛdingola. Koko mbala mɔtshi sho tonaka dia sala lolango l’anto amɔtshi, oyadi wekɔ la lowandji lâdiko diaso. Kɛsɔ mbakasalaka ndo Akristo wa lo ntambe ka ntondo. Ɛnyɛlɔ, etena kakawadjangɛ apɔstɔlɔ diaha vɔ sambisha, vɔ kombetawɔ kɛnɛ kakawadjangɛ ɔlɔmbɛdi wa lâdiko ndo anto akina wa l’olui w’ase Sheke. Vɔ kotshika lɔkɛwɔ lawɔ la dimɛna dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ la kɛnɛ kakâlɔmbaka ewandji w’ana w’anto.—Adia Etsha 5:27-29.
4. Bɛnyɛlɔ diakɔna di’oma l’Afundelo w’ase Hɛbɛru diɛnya ɔnɛ ekambi waki Nzambi efula kɔmbɔsaka lowandji woho wakaliɔsaka anto efula?
4 Ekambi waki Nzambi efula wakasɛnaka la ntondo ka Kristo wakɔshi yɛdikɔ ya woho akɔ wâmɛ. Ɛnyɛlɔ, Mɔsɛ “akaseke mbetama ati: On’a ona umuntu a Farayo, ndi akaleki nanga nsuwa la antu wa [Nzambi],” kânga mbele sala dikambo sɔ akahombe konya ‘nkumekanga lo mbôka nkɛlɛ.’ (Heb. 11:24, 25, 27) Yɔsɛfu akashike tanga la ntondo ka tɔsɛngiya taki wadi aki Pɔtifara laki la wolo wa mbosalɛ kɔlɔ. (Etat. 39:7-9) Danyɛlɛ “akasanguya l’utema andi diaha ndi ndjalanya la ma diakalekaka khum’ekanga,” kânga mbele ɔnɔmbɔdi w’ɛlɛnga wa la Babilɔna kokoka mbetawɔ yɛdikɔ yakandɔshi shɔ esadi eto. (Dan. 1:8-14) Bɛnyɛlɔ sɔ mɛnyaka dia l’edja k’ɔkɔndɔ w’ana w’anto, ekambi waki Nzambi wakete lo wedi w’akambo w’ɛlɔlɔ oyadi etombelo akɔna tshɛ wakakoke monga. Vɔ kombetawɔ awui w’anto paka dia mbetawɔma le wɔ. Ndo sho lawɔ pombaka sala ngasɔ.
5. Ngande wele woho wɔsaso lowandji tshikitana la woho waliɔsa anto wa l’andja ɔnɛ?
5 Woho watonaso dia kitanyiya lowandji l’akambo amɔtshi la dihonga tshɛ hahombe mbɔsama oko tekɔ ɛtɛ wolo, ndo sho kema oko anto amɔtshi watɔmbɔkɔ paka dia vɔ mɛnya ɔnɛ hawetawɔ lowandji la pɔlitikɛ. Koko sho tamboyashikikɛ dia mbetawɔ lowandji laki Jehowa oleki lowandji l’onto akɔna tshɛ. Etena kalɔshana ɛlɛmbɛ w’ana w’anto la ɛlɛmbɛ waki Nzambi, sho mbeyaka yɛdikɔ yahombaso mbɔsa. L’ɛnyɛlɔ k’apɔstɔlɔ wa lo ntambe ka ntondo, sho kitanyiyaka Nzambi oko wende owandji lo dihole di’anto.
6. Lande na kele kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi mongaka nshi tshɛ di’ɔlɔlɔ aso?
6 Kakɔna kambotokimanyiya dia mbetawɔ lowandji laki Nzambi? Sho mbetawɔka ɛtɛkɛta wofundami lo Tukedi 3:5, 6 wata ɔnɛ: “Ekamaki [Jehowa] l’utema aye tshe, tekamaki yimba yaye hita. Uwetawoki lu akambu aye tshe, ku ndi ayukolongoswela mbuka yaye.” Sho mbetawɔka ɔnɛ kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba Nzambi kekɔ paka di’ɔlɔlɔ aso. (Adia Euhwelu k’Elembe 10:12, 13.) Lo mɛtɛ, Jehowa akatɛ as’Isariyɛlɛ dia nde ekɔ Ɔnɛ “latuketshaka dia we nduwana. Ndu latukolombolaka lu mbuka kahumbaye ntsho.” Oma lâsɔ, nde akakotsha ate: “Utunduyala we akalungi elembe ami, tshiki ki kaye kutuyala utamanya, la sambu kaye k’ololo kutuluwana otekoya.” (Is. 48:17, 18) Sho mbɛkɛka otema l’ɛtɛkɛta ɛsɔ. Tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi mongaka nshi tshɛ di’ɔlɔlɔ aso.
7. Kakɔna kahombaso sala naka hatoshihodia dimɛna dimɛna ɔlɛmbɛ ɔmɔtshi wele l’Ɔtɛkɛta waki Nzambi?
7 Sho mbetawɔka lowandji laki Jehowa ndo mbôkitanyiyaka oyadi hatoshihodia dimɛna dimɛna ɔkɔkɔ w’awui watɔlɔmbande l’Ɔtɛkɛta ande. Kɛsɔ hɛnya ɔnɛ tekɔ tetawɔ etawɔ, koko tɔ mɛnyaka dia sho ndjaɛkɛka l’Ɔtɛkɛta ande. Kɛsɔ mɛnyaka wɛkamu wa l’otema ɔtɔi wele laso w’ɔnɛ Jehowa mbeyaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le so. Okitanyiya aso wekɔ nto djembetelo ya ngandji, nɛ dia ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde ate: “Ngandji ka [Nzambi] kene, dia shu nama elembe andi: ku elembe andi hawuleki wutshu.” (1 Joa. 5:3) Koko ekɔ dikambo dikina diendana l’okitanyiya aso diahatahombe mɔnyɔla.
Tolowanya akoka aso w’ekanelo ka yimba
8. Ngande wɔtɔnɛ tshelo ya ‘ndowanya akoka aso w’ekanelo ka yimba’ la mbetawɔ lowandji laki Jehowa?
8 Bible totɛka kɛnɛ kahombaso sala dia sho ‘ndowanya akoka aso w’ekanelo ka yimba dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.’ (Heb. 5:14) Ɔnkɔnɛ, oyango aso kema wa kitanyiya ɛlɛmbɛ waki Nzambi aha la kana yimba. Koko, sho nangaka monga l’akoka wa ‘tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ’ lo ndjela atɔndɔ waki Jehowa. Sho kombolaka mɛna lomba lele la mboka yaki Jehowa dia sho monga l’akoka wa mbuta oko wakate omembi w’esambo ate: “Olembe aye ambufundama l’utema ami.”—Osam. 40:8.
9. Ngande wakokaso mbekiya nkum’otema kaso l’atɔndɔ waki Jehowa ndo lande na kele ekɔ ohomba sho sala dikambo sɔ?
9 Dia sho shihodia nɛmɔ diele l’ɛlɛmbɛ waki Nzambi oko wakadisale omembi w’esambo, sho pombaka kana yimba la kɛnɛ kadiaso lo Bible. Ɛnyɛlɔ, etena kekaso awui amɔtshi watɔlɔmba Jehowa, sho kokaka ndjambola ɔnɛ: ‘Lande na kele ɔlɛmbɛ kana tɔndɔ nɛ ohomba? Lande na kele dikitanyiya ekɔ dikambo di’ɔlɔlɔ ami? Etombelo akɔna wa kɔlɔ wambokomɛ wanɛ wakɔnyɔla alako waki Nzambi lo dikambo nɛ?’ Etena kekiyama nkum’otema kaso la mboka yaki Jehowa, sho mongaka l’akoka wa mbɔsa tɛdikɔ tɔtɔnɛ la lolango lande. Sho kokaka ‘shihodia kɛnɛ kele lolango laki Jehowa’ ndo monga la lɔsɛnɔ l’okitanyiya l’akambo tshɛ. (Ef. 5:17) Dikambo sɔ kema wɔdu nshi tshɛ.
Satana nyangaka dia ndɔshana la lowandji laki Nzambi
10. Lo dikambo diakɔna dimɔtshi diayanga Satana dia ndɔshana la lowandji laki Jehowa?
10 Satana okoyangaka dia ndɔshana la lowandji laki Nzambi. Yimba yande ya dipanda mɛnamaka lo toho efula. Ɛnyɛlɔ, tende woho wahalɛmiya anto yɛdikɔ yaki Nzambi yendana la diwala. Apami la wamato amɔtshi mbetawɔka mbidjasɛ kâmɛ etena kewɔ watatshukana mɛtɛ, ndo akina nyangaka toho ta ndjaka awala awɔ. Anto wa lo elui ehende ɛsɔ mbeyaka sanga lolemi la ɔkɛnyi ɔmɔtshi wa womoto wa lokumu wakate ate: “Ekɔ wolo efula le apami la wamato dia vɔ monga paka l’olonganyi ɔtɔi.” Nde akakotsha ate: “Dimi handeye kânga onto ɔtɔi lele la kɔlamelo kana lakombola monga la kɔlamelo le olonganyi ande.” Etena kakandakanaka yimba lo woho wakandadiake diwala diande, ɔkɛnyi okina wa lokumu akate woho akɔ wâmɛ ate: “Dimi haletawɔ dia ekɔ dui dia mɛtɛ dia tshikala paka l’olonganyi ɔtɔi lɔsɛnɔ l’otondo.” Ɔnkɔnɛ, ɔmɔmɔ wa l’atei aso pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbetawɔka lowandji laki Jehowa lo kɛnɛ kendana la diwala, kana dimi kɛnɛmɔlaka ekanelo ka yimba k’anto wa l’andja ɔnɛ wɔsa diwala oko asanga?’
11, 12. a) Lande na kele mbeyaka monga dui dia wolo le ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka dia vɔ mbetawɔ lowandji laki Jehowa? b) Kɔndɔla dui dimɔtshi diɛnya etombelo wa kɔlɔ waya lo mɔnyɔla ɛlɛmbɛ l’atɔndɔ waki Jehowa.
11 Onde wɛ ekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ kana osekaseka wele l’okongamelo waki Jehowa? Naka eelo, kete wɛ kokaka monga onto laleka Satana sɔma lo welo wadjande dia ndɔshana la lowandji laki Jehowa. “Saki ya kolo y’elongo w’apami” ndo tɔsɛngiya t’oma le asekayɛ mbeyaka kotshutshuya dia wɛ mbuta ɔnɛ ɛlɛmbɛ waki Nzambi wekɔ wotsho. (2 Tim. 2:22) Tetawɔke dia dikambo sɔ kokomɛ. Yaketembola dia wɛ mɛna lomba lele l’atɔndɔ waki Nzambi. Ɛnyɛlɔ, Bible kotɛka ɔnɛ: ‘Olawɔ monanyi.’ (1 Kor. 6:18) Lanɛ nto, yaoka ambola anɛ: ‘Lande na kele ɔlɛmbɛ ɔsɔ dimɛna? Wahɔ akɔna wayomokondja lo kitanyiya ɔlɛmbɛ ɔsɔ?’ Ondo wɛ mbeyaka anto amɔtshi wakɔnyɔla alako waki Nzambi ndo wodiɛnɛ oma lo munga kakawasale. Onde vɔ wekɔ mɛtɛ l’ɔngɛnɔngɛnɔ kakianɛ? Onde vɔ wekɔ la lɔsɛnɔ la dimɛna loleki lɔnɛ laki lawɔ l’okongamelo waki Jehowa? Onde vɔ wambotana mɛtɛ sheke mɔtshi y’ɔngɛnɔngɛnɔ yahatashola ekambi waki Nzambi?—Adia Isaya 65:14.
12 Tɔsɛdingole awui amɔtshi wakate Okristo ɔmɔtshi welɛwɔ Sharon ate: “Dimi lakakondja hemɔ ka SIDA l’ɔtɛ wakimi kokitanyiya ɛlɛmbɛ waki Jehowa. Mbala efula dimi mbohɔka ɛnɔnyi w’ɔngɛnɔngɛnɔ efula wakametsha l’olimu waki Jehowa.” Nde akasuya dia aki dikambo di’enginya dia sekola ɛlɛmbɛ waki Jehowa ndo ɔnɛ nde akahombe mbâlɛmiya efula. Ɛlɛmbɛ waki Jehowa tokokɛka. Sharon akavu mingu esambele l’ɔkɔngɔ wa nde funda ɛtɛkɛta wa la diko engo. Nyɔi ka kandji kakandavu mɛnyaka dia Satana ndoko la ɛngɔ k’ɔlɔlɔ ka mbisha wanɛ wɔtɔ lo dikongɛ diande di’akambo dia kɔlɔ. Oko wende “shi kashi,” nde mbishaka alaka efula, koko vɔ tshɛ hawokotshama oko waki kokotshama nɛ diakandasha Eva. (Joa. 8:44) Lo mɛtɛ, ekɔ nshi tshɛ dikambo dioleki dimɛna dia mbetawɔ lowandji laki Jehowa.
Toyalame oma lo yimba ya dipanda
13. Lo dikambo dimɔtshi diakɔna diahombaso ndjalama oma lo yimba ya dipanda?
13 Dia mbetawɔ lowandji laki Jehowa, sho pombaka ndjalama oma lo yimba ya dipanda. Yimba y’otako kokaka tokonya dia sho ndjaoka ɔnɛ sho kema l’ohomba w’ɛlɔmbwɛlɔ k’onto ɔmɔtshi. Ɛnyɛlɔ, sho kokaka tona alako washa wanɛ walɔmbɔla ekambi waki Nzambi. Nzambi akalɔngɔsɔla di’olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ mbishaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma lo etena kakoka. (Mat. 24:45-47) Sho pombaka mbetawɔ l’okitshakitsha tshɛ dia ɔsɔ mbele ehomɔ kakamba la Jehowa dia kotsha ehomba aso wa lo nyuma ɛlɔ kɛnɛ. Tônge oko apɔstɔlɔ waki la kɔlamelo. Etena kakatone ambeki amɔtshi waki Yeso dia mbôyela, nde akambola apɔstɔlɔ ate: “Ndu nyu mbalanga ntsho?” Petero akôkadimola ate: “Khumadiondjo, le na atshosu? We keli la aui wa lumu la pundju.”—Joa. 6:66-68.
14, 15. Bonde kahombaso kitanyiya alako wa lo Bible l’okitshakitsha tshɛ?
14 Mbetawɔ lowandji laki Jehowa nɔmbaka dia kitanyiya alako watomba oma l’Ɔtɛkɛta ande. Ɛnyɛlɔ, olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ tokeketshaka dia sho ‘tetemala sungukala ndo ndjalama dimɛna.’ (1 Tes. 5:6) Dako sɔ diekɔ ohomba efula lo nshi y’ekomelo nyɛ ‘yayalanga anto efula ndo yalangawɔ okundji.’ (2 Tim. 3:1, 2) Onde sho kokaka sɛngiyama la waonga wambekɔnɛ asɔ? Eelo. Naka hatoyadje eyango wa lo nyuma, kete sho kokaka ndala djɔ ya lo nyuma kana mbidja oweso wa lomombo lo dihole dia ntondo. (Luka 12:16-21) Lâsɔ, ekɔ mɛtɛ dikambo dia lomba dia mbetawɔ alako wa lo Bible ndo mbewɔ yoho ya lɔsɛnɔ ya lokaki yambekɔnɛ l’andja ɔnɛ waki Satana!—1 Joa. 2:16.
15 Mbo ya ndɛ ya lo nyuma y’oma le ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ yekɔ lo kahanyema lo tshumanelo lo tshimbo ya dikumanyi diakasɔnama. Bible tolakaka ɔnɛ: “Nyukitanyia aui w’elombodi anyu, nyuyali l’okongo awo, ne dia vo watosenaka dia etema anyu, uku antu wayedika la [Nzambi] diango. Vo watutshaka dikambu so la ongenongeno, aha la lunyangu, ne dia dikambu diako hadiunyusha nduku waho.” (Heb. 13:17) Onde kɛsɔ nembetshiyaka ɔnɛ dikumanyi dia l’atei w’etshumanelo hadiokoke sala kɔlɔ? Kema! Teye dia Nzambi mɛnaka munga yasalawɔ otoleki sho anto. Kânga mbediɔ ngasɔ, nde nongamɛka dia sho mbâkitanyiya. Naka sho kamba dihɛka lo dihɛka la dikumanyi, kânga mbewɔ kema kokele, kete tayɛnya dia sho mbetawɔka lowandji laki Jehowa.
Ohomba w’okitshakitsha
16. Ngande wakokaso mɛnya dilɛmiyɛlɔ diaso otsha le Yeso ɔnɛ lele Ɔtɛ w’etshumanelo k’Akristo?
16 Sho pombaka mbohɔka nshi tshɛ ɔnɛ Yeso kele Ɔtɛ w’etshumanelo. (Kol. 1:18) Ɔsɔ ekɔ ɔkɔkɔ ɔmɔtshi watotshutshuya dia sho kitanyiya ɛlɔmbwɛlɔ katosha dikumanyi diakasɔnwama lo ‘mbâlɛmiya ɔtɛkɔya.’ (1 Tes. 5:12, 13) Eelo, dikumanyi dia l’etshumanelo mɛnyaka vɔ lawɔ dia vɔ mbetawɔka lowandji etena kasalawɔ la wolo dia sambiyɛ etshumanelo losango laki Nzambi, koko aha tokanyi tawɔ hita. Vɔ ‘hawete la ntondo k’akambo wakafundama’ dia sukɛ tokanyi tawɔ tɔmɔtshi.—1 Kor. 4:6.
17. Lande na kele yimba y’otako yekɔ wâle?
17 Ase etshumanelo tshɛ pombaka mbewɔ dia nyanga lotombo lawɔ hita. (Tuk. 25:27) Mɛnamaka hwe dia ɔsɔ aki djonga yakakɔ ombeki ɔmɔtshi wakahomana la ɔpɔstɔlɔ Joani. Nde akafunde ate: “Diyoterefe, latulangaka ndjala ladiku diawo, hetawo aui ami. Okone, naka dimi lambuya, layunyûhula akambu watundutshaka, ndu aui wa kolo watundoteketaka le mi.” (3 Joa. 9, 10) Ekɔ wetshelo ɔmɔtshi wakokaso kondja ɛlɔ kɛnɛ oma lo dikambo sɔ. Tekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa minya yimba y’otako yakoka monga laso. Bible totɛka ɔnɛ: “Lam’atuyakaka utaku, katuyakaka ndu sonyi.” Wanɛ wetawɔ lowandji laki Jehowa pombaka shika ekolo la ntondo ka djonga y’otako, nɛ dia naka hawosadi ngasɔ, kete vɔ wayɔnywama.—Tuk. 11:2; 16:18.
18. Kakɔna kayotokimanyiya dia sho mbetawɔ lowandji laki Jehowa?
18 Eelo, nyɛsɔ toyadje oyango wa shika ekolo la ntondo ka yimba ya dipanda ndo mbetawɔ lowandji laki Jehowa. Tokanake yimba tena la tena lo diɛsɛ dia woke diele laso dia kambɛ Jehowa. Woho weso l’atei w’ekambi ande mɛnyaka dia nde ambotokotola lo tshimbo ya nyuma kande k’ekila. (Joa. 6:44) Tatɔnyɔlake pondjo diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi. Toyaketembole dia mɛnya l’akambo tshɛ wa lo lɔsɛnɔ laso ɔnɛ tambokadja yimba ya dipanda ndo tambetawɔ lowandji laki Jehowa.
Onde wɛ âkohɔ?
• Kakɔna kalembetshiya mbetawɔ lowandji laki Jehowa?
• Ngande wele ndowanya akoka aso w’ekanelo ka yimba mbɔtɔnɛka la mbetawɔ lowandji laki Jehowa?
• L’akambo akɔna wahemba Satana dia ndɔshana la lowandji laki Nzambi?
• Lande na kele okitshakitsha wekɔ ohomba dia mbetawɔ lowandji laki Jehowa?
[Osato wa lo lɛkɛ 18]
‘Sho pombaka kitanyiya Nzambi oko wende owandji lo dihole di’anto’
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Ekɔ nshi tshɛ dui dia lomba dia ndjela atɔndɔ waki Nzambi