Andjelo wekɔ ‘ditongami dia lo nyuma diatokambaka olimu wa lo sɛkɛ’
‘Shi vɔ tshɛ wekɔ ditongami dia lo nyuma diakatomama dia kambɛ wanɛ wayokondja panda?’—HEB. 1:14.
1. Ekeketshelo kakɔna kakokaso kondja oma lo Mateu 18:10 ndo Heberu 1:14?
YESO KRISTO akahɛmɔla onto lakoka takanya ambeki ande ate: “Nyewo, tanyonyolaki nduku kiendakenda l’atei awo. Dimi lambunyutela nti: L’ulungu, andjelo awo watendaka elundji ka Papa leli l’ulungu nshi tshe.” (Mat. 18:10) Lam’akandatɛkɛta dikambo dia andjelo wa kɔlamelo, ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: ‘Shi vɔ tshɛ wekɔ ditongami dia lo nyuma diakatomama dia kambɛ wanɛ wayokondja panda?’ (Heb. 1:14) Ɛtɛkɛta w’ekeketshelo ɛsɔ toshikikɛka dia Nzambi kambaka la andjelo dia kimanyiya anto. Kakɔna katotɛ Bible lo dikambo dia andjelo? Ngande watokimanyiyawɔ? Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma le wɔ?
2, 3. Naa ɛkɛndɛ ɛmɔtshi wele la ditongami dia lo nyuma dia l’olongo?
2 Miliyɔ ya andjelo wa kɔlamelo yekɔ l’olongo. Vɔ tshɛ wekɔ ‘la nkudu k’efula ndo watokotshaka awui ande.’ (Osam. 103:20; adia Enyelo 5:11.) Ana wa lo nyuma waki Nzambi asɔ, onto l’onto ekɔ la lonto, la waonga wele oko wa Nzambi ndo la lotshungɔ la sɔna kɛnɛ kalangande. Vɔ kongɛma lo yoho ya dimɛna efula ndo wekɔ la ahole wa lâdiko l’okongamelo waki Nzambi. Mikayɛlɛ (lokombo la Yeso la l’olongo) mbele arkandjelo. (Dan. 10:13; Jude 9) “Enundu a diango tshe diakatungama” ɔsɔ mbele “Diui” kana Yɛmb’awui yaki Nzambi ndo Jehowa akakambe la nde dia tonga diangɔ dikina tshɛ.—Kol. 1:15-17; Joa. 1:1-3.
3 Oma la le arkandjelo ko asarafu, wanɛ watɛkɛta dia ekila kaki Jehowa ndo wakimanyiya ekambi ande dia vɔ nama pudipudi kawɔ ka lo nyuma. Oma lâsɔ ko akeruba, wanɛ wasukɛ lowandji la Nzambi. (Etat. 3:24; Is. 6:1-3, 6, 7) Andjelo akina kana akɛndji wekɔ la ɛkɛndɛ wotshikitanyi dia kotsha lolango laki Nzambi.—Heb. 12:22, 23.
4. Ngande wakasale andjelo lam’akatongama nkɛtɛ, ndo kakɔna kotonga otondonga anto wakakambe dimɛna la woshasha wa sɔna kɛnɛ kalangawɔ?
4 Andjelo tshɛ wakangɛnangɛna ‘etena kakatongama nkɛtɛ’ ndo waki la ɔngɛnɔngɛnɔ dia kotsha ɔkɛndɛ awɔ etena kakakome nkɛtɛ dihole dia dimɛna di’anto mbidjasɛ. (Jobo 38:4, 7) Jehowa akatonge onto ‘yema l’ɛse ka andjelo’ koko lo “efanelu” Kande ndo kɛsɔ kimanyiyaka anto dia vɔ kɛnɛmɔla waonga wa diambo w’Otungi. (Heb. 2:7; Etat. 1:26) Otonga Adama la Eva wakakambe dimɛna la woshasha wa sɔna kɛnɛ kalangawɔ, tshike vɔ la tokanula tawɔ wotonga la lɔsɛnɔ lo paradiso oko etenyi kɛmɔtshi ka nkumbo ka l’andja w’otondo kaki Jehowa ka ditongami diele la yimba.
5, 6. Naa ɔtɔmbɔkwɛlɔ wakonge l’olongo, ndo kakɔna kakasale Nzambi?
5 Lo mɛtɛ, andjelo wa kɔlamelo wakanyange efula etena kakatɔmbɔkɔ ondjelo ɔmɔtshi l’ɔtɛ wakinde kotetemala ngɛnangɛna dia tombola Jehowa ndo nde akakombola dia tɛmɔma. Nde akayakonya Satana (kitshimudi ɔnɛ “Ɔndɔshi”) lo mbidja tâmu lo lotshungɔ lele la Jehowa la nɔmbɔla ndo lo nyanga dia shikikɛ la lotamanya tshɛ lowandji lokina lalɔshana la laki Jehowa. Etena kakate Satana kashi ka ntondo, nde akatshutshuya atshukanyi wa ntondo dia vɔ lawɔ tɔmbɔkwɛ Otungi awɔ wa ngandji.—Etat. 3:4, 5; Joa. 8:44.
6 Aha la tshimbatshimba, Jehowa akalombosha Satana lo mbuta prɔfɛsiya ka ntondo ka lo Bible kata ɔnɛ: ‘Dimi layodja lohetsho lam’asayɛ la womoto ndo lam’asa kanula yayɛ la kanula yande. Nde ayokominola l’ɔtɛ ndo wɛ ayowolumata l’etshindji.’ (Etat. 3:15) Lohetsho lɔsɔ lakahombe tetemala lam’asa Satana la ‘womoto’ laki Nzambi. Eelo, Jehowa akɔshi okongamelo wa l’olongo wokengami la andjelo wa kɔlamelo oko wadɛnde la ngandji. Prɔfɛsiya kɛsɔ kakasha elongamelo ka shikaa kânga mbele elembetshiyelo ekina wendana la ‘sheke y’ekila’ wakahombe ndjashɔmaka yema yema. Nzambi akasangoya dia onto ɔmɔtshi la l’atei wa etenyi ka l’olongo k’okongamelo ande akahombe ndjaka atɔmbɔki tshɛ ndo ɔnɛ oma lo tshimbo yande mbakahombe tshumanyema ‘diangɔ tshɛ dia l’olongo ndo dia la nkɛtɛ.’—Ef. 1:8-10.
7. Kakɔna kakasale andjelo amɔtshi lo nshi ya Nɔa, ndo kakɔna kakâkomɛ?
7 Lo nshi ya Nɔa, andjelo amɔtshi wakatshike “dihuli diawo” ndo wakalɔtɛ alemba w’anto l’oyango wa ndjokotsha nsaki yawɔ ya lokaki lanɛ la nkɛtɛ. (Jude 6; Etat. 6:1-4) Jehowa akakasha atɔmbɔki asɔ lo wodjima wa tshududu ndo omalɔkɔ vɔ wakayele Satana ndo wakakome “elui w’edienge” ndo atunyi wa wolo w’ekambi waki Nzambi.—Ef. 6:11-13; 2 Pet. 2:4.
Ngande watokimanyiya andjelo?
8, 9. Ngande wakakambe Jehowa la andjelo dia kimanyiya anto?
8 Abarahama, Jakɔbɔ, Mɔsɛ, Jashua, Isaya, Danyɛlɛ, Yeso, Petero, Joani ndo Paulo waki l’atei w’anto wele andjelo wakakimanyiya. Andjelo wa kɔlamelo wakakotsha dombwelo diaki Nzambi ndo wakewoya prɔfɛsiya ndo tɛdikɔ t’oma le Nzambi mbidja ndo Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (2 Khum. 19:35; Dan. 10:5, 11, 14; Etsha 7:53; Eny. 1:1) Lam’ele tekɔ kakianɛ la Bible k’otondo, mbeyaka monga ko aya bu ohomba dia andjelo tela nsango y’oma le Nzambi. (2 Tim. 3:16, 17) Koko, kânga mbahawɛnama le anto, andjelo wekɔ lo kamba olimu w’efula dia kotsha lolango laki Nzambi ndo dia sukɛ ekambi ande.
9 Bible toshikikɛka ɔnɛ: “Ondjelo wa [Jehowa] atudingaka wane watuwukaka woma, atâshimbelaka.” (Osam. 34:7; 91:11) Lam’ele Satana akadje tɔfwɛfwɛ dia kana anto wayotetemala nama olowanyi awɔ le Nzambi etena kahomanawɔ l’ehemba, Jehowa akatshike dia Satana tela weho tshɛ w’ehemba. (Luka 21:16-19) Koko, Nzambi mbeyaka dia kana tambokikɛ ohemba etena k’otale dia mɛnya dia tekɔ l’olowanyi. (Adia 1 Koreto 10:13.) Andjelo wokongaka nshi tshɛ suke dia kotsha lolango laki Nzambi. Vɔ wakatshungola Shadarakɛ, Meshakɛ, Abɛdɛ-nɛngɔ, Danyɛlɛ ndo Petero koko vɔ kombekɛ lonya diaha Stɛfano nde la Jakɔba ndjakema. (Dan. 3:17, 18, 28; 6:22; Etsha 7:59, 60; 12:1-3, 7, 11) Awui ndo akambo wakahomana la wɔ wakatshikitana. Woho akɔ wâmɛ mbele, anangɛso amɔtshi waki lo pango ya nkanu y’ase Nazi wakadiakema, etena kele Jehowa akakimanyiya efula ka l’atei awɔ dia vɔ tshikala la lɔsɛnɔ.
10. Lâdiko di’ekimanyielo kaya oma le andjelo, ekimanyielo kakɔna kakokaso kondja?
10 Afundelo hawetsha di’onto tshɛ ekɔ la ondjelo watôlame. Sho nɔmbaka l’eshikikelo k’ɔnɛ “naka shu tayolomba engo uku lulangu landi, [Nzambi] ayutukela.” (1 Joa. 5:14) Lo mɛtɛ, Jehowa kokaka toma ondjelo dia tokimanyiya, koko ekimanyielo kɛsɔ mbeyaka ndja lo toho totshikitanyi. Asekaso Akristo mbeyaka tshutshuyama dia tokimanyiya ndo tosamba. Nzambi mbeyaka tosha lomba ndo wolo weso l’ohomba dia sho mbikikɛ “tende lu dimba” diatɛnya pâ wate kana oko tekɔ lo ndɔshana la ‘ondjelo waki Satana.’—2 Kor. 12:7-10; 1 Tes. 5:14.
Tokoya Yeso
11. Ngande wakakambe andjelo dia kimanyiya Yeso, ndo kakɔna kakandɛnya lo tshikala la kɔlamelo le Nzambi?
11 Tɔsɛdingole woho wakakambe Jehowa la andjelo lo dikambo diaki Yeso. Vɔ wakewoya eotwelo ndo eolwelo kande ndo wakokimanyiya etena kakinde lanɛ la nkɛtɛ. Andjelo wakakoke mbekɛ lonya diaha vɔ mbonda ndo mbodiaka. Koko, Jehowa akatome ondjelo dia ndjôkeketsha. (Mat. 28:5, 6; Luka 2:8-11; 22:43) Lo ndjela sangwelo diaki Jehowa, Yeso akavu nyɔi k’olambo ndo akɛnya dia onto la kokele kokaka nama olowanyi ande le Nzambi kânga l’atei w’ehemba woleki tshɛ. L’ɔkɔngɔ diko, Jehowa akolola Yeso otsha lo lɔsɛnɔ lahavu l’olongo, akawosha ‘wolo tshɛ’ ndo aketɛ andjelo l’ɛse kande. (Mat. 28:18; Etsha 2:32; 1 Pet. 3:22) Lâsɔ, Yeso akɛnya dia nde aki etenyi ka ntondo ka ‘kanula’ ya ‘womoto’ laki Nzambi.—Etat. 3:15; Ngal. 3:16.
12. Lo yoho yakɔna yakokaso mbokoya ekanelo k’ɔlɔlɔ kaki la Yeso?
12 Yeso akeye dia otonga kɔlɔ dia nde mbidja Jehowa l’ohemba lo nongamɛ dia Jehowa toma ondjelo dia ndjokokɛ naka nde ndjadja lo wâle. (Adia Mateu 4:5-7.) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tokoya ɛnyɛlɔ kaki Yeso lo mongaka la ‘ekanelo k’ɔlɔlɔ’ ndo lo mbewɔ dia ndjadjaka lo wâle tshanana ndo tɔlɔshanake la ɛhɛnyɔhɛnyɔ la dihonga tshɛ.—Tito 2:12.
Wetshelo wakokaso kondja oma le andjelo wa kɔlamelo
13. Wetshelo akɔna wakokaso kondja oma lo ɛnyɛlɔ k’andjelo wa kɔlamelo kɔtɛkɛtami lo 2 Petero 2:9-11?
13 Lo pangwɛ wanɛ ‘wakatɛkɛta kɔlɔ’ lo dikambo dia ekambi waki Jehowa w’akitami, ɔpɔstɔlɔ Petero akatɛkɛta dikambo dia ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ ka andjelo wa kɔlamelo. Kânga mbewɔ la wolo w’efula, ‘oma lo dilɛmiɛlɔ diele la wɔ le Jehowa,’ la okitshakitsha tshɛ andjelo mbewɔka sɔngwɛ anto. (Adia 2 Petero 2:9-11.) Ndo sho lawɔ nyɛsɔ tewɔ dia nombosha anto akina lo yoho ya kɔlɔ, djekoleko wanɛ wele l’ɔkɛndɛ wa nɔmbɔla etshumanelo ndo totshike akambo l’anya wa Jehowa, lele Shushi yoleki tshɛ.—Romo 12:18, 19; Heb. 13:17.
14. Wetshelo akɔna wendana l’okitshakitsha wakondjaso oma le andjelo?
14 Andjelo waki Jehowa toshaka ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la kamba olimu la okitshakitsha. Andjelo amɔtshi wakatone dia mbishola nkombo yawɔ le anto. (Etat. 32:29; Emb. 13:17, 18) Kânga mbele miliyɔ y’andjelo wekɔ l’olongo, Bible shilaka paka lokombo laki Mikayɛlɛ la Ngabiriyɛlɛ. Dikambo sɔ mbeyaka kimanyiya diaha sho tombola andjelo lo yoho ya kɔlɔ. (Luka 1:26; Eny. 12:7) Etena kakakusama ɔpɔstɔlɔ Joani la ntondo ka ondjelo dia mbɔtɛmɔla, ondjelo akawotɛ ate: “Endi, tutshaki wuhu uku! Dimi leko ukambi uku we, ndu uku ananyo.” (Eny. 22:8, 9) Sho pombaka tɛmɔlaka ndo nɔmbaka paka Nzambi.—Adia Mateu 4:8-10.
15. Ɛnyɛlɔ kakɔna kendana la solo dia lotutsha katosha andjelo?
15 Andjelo toshaka ɛnyɛlɔ ka monga la solo dia lotutsha. Kânga mbayashawɔ efula dia mbeya sheke y’ekila yaki Nzambi, vɔ tshɛ hawoyeye. Bible mbutaka ɔnɛ: “Andjelo nangaka menda akambo ako.” (1 Pet. 1:12) Ko, kakɔna kasalawɔ? Vɔ kongaka la solo dia lotutsha tshɛ polo l’etena kakashikikɛ Nzambi dia ‘etshumanelo mbeya lomba’ lande.—Ef. 3:10, 11.
16. Shɛngiya yakɔna yele la lɔkɛwɔ laso le andjelo?
16 ‘Andjelo mendaka’ etena konga Akristo l’ehemba. (1 Kor. 4:9) La ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula, andjelo mendana awui wasalaso la kɔlamelo ndo vɔ ngɛnangɛnaka etena kayatshumoya otshi wa pɛkato. (Luka 15:10) Andjelo mɛnaka nto lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ lele la Akristo wa wamato. Bible mɛnyaka dia “umuntu eko la dikambu dia ndjala la djimbitelu ya diulelu l’ote andi, lu dikambu dia andjelo.” (1 Kor. 11:3, 10) Eelo, andjelo ngɛnangɛnaka dia mɛna Akristo wa wamato ndo ekambi ekina tshɛ waki Nzambi wa la nkɛtɛ wakitanyiya ɛlɔmbwɛlɔ ka teokrasi ndo yɛdikɔ yendana la lowandji. Okitanyiya ɔsɔ mboholaka ana waki Nzambi wa l’olongo dia vɔ lawɔ monga la okitanyiya.
Andjelo wekɔ lo sukɛ olimu w’esambishelo
17, 18. Lande na kakokaso mbuta dia andjelo wekɔ lo sukɛ olimu aso w’esambishelo?
17 Andjelo wekɔ lo mbisha lonya lo akambo amɔtshi wa diambo wasalema lo “lushi la Khumadiondjo.” L’atei w’akambo asɔ mbele ndo eotwelo ka Diolelo lo 1914 ndo woho wakatshanya “Mikaele la andjelo andi” Satana la ɛdiɛngɛ ande oma l’olongo. (Eny. 1:10; 11:15; 12:5-9) Ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi “ondjelo ukina afumbo l’ulungu, aki la lukumu l’ololo la pundju, lakandatelaka wa la kete.” Nde akatataka ate: “Nyuki [Nzambi] woma, nyûtumbuli, ne dia unya andi w’elumbwelu ambukuka. Nyotemole one lakatungi ulungu la kete la ashi la teko di’ashi.” (Eny. 14:6, 7) Ɔnkɔnɛ, ekambi waki Jehowa wekɔ l’eshikikelo dia wayokondja osukɔ oma le andjelo etena kasambishawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ la woho wakashikikɛma Diolelo kânga mbâlɔsha Diabolo la wolo tshɛ.—Eny. 12:13, 17.
18 Ɛlɔ kɛnɛ, andjelo hawotɔlɔmbɔla otsha le anto wele l’etema w’ɛlɔlɔ lo totɛ woho wakatɛ ondjelo ɔmɔtshi Filipɛ ndo woho wakandɔlɔmbɔla otsha le ɔlɛnga w’ose Etiyɔpiya. (Etsha 8:26-29) Koko, awui efula weta nshi nyɛ mɛnyaka dia andjelo sukɛka olimu w’esambishelo ka Diolelo ndo tɔlɔmbɔlaka otsha le ‘anto wakoka kondja lɔsɛnɔ la pondjo.’a (Etsha 13:48) Ekɔ mɛtɛ ohomba efula dia mbishaka lonya mbala la mbala l’olimu w’esambishelo dia tana anto wele la nsaki ka tɛmɔla “Papa lu nyuma la lu mete”!—Joa. 4:23, 24.
19, 20. Ɔkɛndɛ akɔna wele la andjelo lo akambo wasalema “l’ekumelu ka andja ane”?
19 Lo tɛkɛta dikambo dia nshi yaso nyɛ, Yeso akate dia “l’ekumelu ka andja ane,” andjelo “wayunya antu wa kolo uma l’atei w’antu w’ololo.” (Mat. 13:37-43, 49) Andjelo mbishaka lonya l’otshumanyelo ndo lo wodjelo wa djembetelo le akitami. (Adia Mateu 24:31; Eny. 7:1-3) Ndo nto, andjelo wekɔ kâmɛ la Yeso etena ‘kakakitolande ɛkɔkɔ la mbudi.’—Mat. 25:31-33, 46.
20 “Lu enelo ka Khumadiondjo Jesu uma l’ulungu la andjelo andi a wulu,” “wane [tshɛ] waheyi [Nzambi], la wahakitanyia lukumu l’ololo la Khumesu Jesu” wayodiakema. (2 Tes. 1:6-10) Etena kakɛnyi Joani dui diakɔ diâmɛ sɔ lo ɛnɛlɔ, nde akate dia Yeso nde l’alembe wa andjelo wa l’olongo mbahema lâdiko dia ponda ya wɛma dia ndɔ ta dia losembwe.—Eny. 19:11-14.
21. Kakɔna kayosalɛ ondjelo wele la “sapi ka lukuki la difuku diaha la ekumelu, la molola a wuki lu lunya landi” Satana la ɛdiɛngɛ ande?
21 Joani akɛnyi nto “ondjelo ayahulo uma l’ulungu aki la sapi ka lukuki la difuku diaha la ekumelu, la molola a wuki lu lunya landi.” Ɔsɔ ekɔ la dia ndjala Mikayɛlɛ arkandjelo, layonda Diabolo ndo mbokeleka ondo nde l’ɛdiɛngɛ ande ndo mbakadja lo difuku diaha l’ekomelo. Vɔ wayotshungwama lo tshanda mɔtshi l’ekomelo k’Ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo k’ɛnɔnyi kinunu, etena kayohomana anto wa kokele l’ohemba w’ekomelo. Oma lâsɔ, Satana l’atɔmbɔki tshɛ wayolanyema lo pondjo. (Eny. 20:1-3, 7-10; 1 Joa. 3:8) Wanɛ tshɛ wakatɔmbɔkwɛ Nzambi wayonyɛma.
22. Kakɔna kayosala andjelo lo awui wayosalema kema edja, ndo ngande wahombaso ndjaoka lo kɛnɛ kendana la ɔkɛndɛ awɔ?
22 Etshungwelo kaso oma lo dikongɛ nɛ di’akambo diaki Satana kaya suke. Andjelo wayoyala l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula lo akambo wa weke wayosalema asɔ dia nyindja lowandji laki Jehowa ndo wayokotsha sangwelo diande tshɛ lo tshɛ dikambo dia nkɛtɛ ndo di’anto. Lo mɛtɛ, andjelo wa kɔlamelo wekɔ ‘ditongami dia lo nyuma diakatomama dia kambɛ wanɛ wayokondja panda.’ Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tonge la lowando le Jehowa Nzambi lo woho wakambande la andjelo dia tokimanyiya dia sho sala lolango lande ndo dia sho kondja lɔsɛnɔ la pondjo.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Enda dibuku Les Témoins de Jéhovah : Prédicateurs du Royaume de Dieu, lɛkɛ 549-551, lo Falase.
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wokongɛmi ditongami dia lo nyuma dia l’olongo?
• Kakɔna kakasale andjelo amɔtshi lo nshi ya Nɔa?
• Ngande wakamba Nzambi la andjelo dia tokimanyiya?
• Ɔkɛndɛ akɔna wele la andjelo wa kɔlamelo lo nshi yaso nyɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 21]
Andjelo ngɛnangɛnaka etena kakotshawɔ lolango la Nzambi
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Oko wakidiɔ lo dikambo dia Danyɛlɛ, andjelo wokongaka nshi tshɛ suke dia kotsha lolango la Nzambi
[Esato wa lo lɛkɛ 24]
Tonge la dihonga, nɛ dia andjelo wekɔ lo sukɛ olimu aso w’esambishelo ka Diolelo!
[Efundelo wɛnya kanga]
Okama wa nkɛtɛ: NASA photo