Tetemala mbekiya akoka ayɛ w’ekanelo ka yimba
ANDE ɔngɛnɔngɛnɔ watongaka la so dia mɛna woho wakɛnya ɔkɛnyi ɔmɔtshi wa tɔkɛnyɔ wa manamana kɛnyɔ ya wolo la diewo tshɛ lee! Bible keketshaka Akristo dia mbekiya dikoka diawɔ di’ekanelo ka yimba oko watosalaka ɔkɛnyi wa tɔkɛnyɔ.
Lo mukanda wakandafundɛ ase Hɛbɛru, ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: ‘Mbo ya ndɛ ya wolo yekɔ dikambo di’anto wambotshunda, wanɛ wele akoka awɔ w’ekanelo ka yimba wambekiyama dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ lo nkamba la wɔ.’ (Heb. 5:14) Lande na kakakeketsha Paulo Akristo wa la Hɛbɛru dia vɔ mbekiya akoka awɔ w’ekanelo ka yimba oko watekiyaka ɔkɛnyi wa tɔkɛnyɔ emunyi ande? Ngande wakokaso mbekiya akoka aso w’ekanelo ka yimba?
‘Nyakahombe monga embetsha’
Etena kakandalembetshiyaka dihole diele la Yeso oko wende “olombedi a ladiku uku Melekizedeke,” Paulo akafunde ate: “Shu la akambu efula wa mvuta dikambu dia [Yeso], weli wulu a nyukadimwela ne dia nyu nyambuyala puki. Kuyanga etena kambeta ka nyu ndjala embetsha, nyu nyambuhumba ukina nyetsha akambu w’etatelu k’aui wa [Nzambi] ntu, ndu nyambuyala uku wane wahumba awele, aha mbu ya nde ya wulu.”—Heb. 5:10-12.
Lo mɛtɛ, Akristo amɔtshi w’ase Juda wa lo ntambe ka ntondo kofudia eokelo kawɔ ndo kopama lo nyuma. Ɛnyɛlɔ, aki wolo le wɔ dia mbetawɔ elembetshiyelo w’eyoyo wendana la Ɛlɛmbɛ ndo la wahemelo w’ohekele. (Etsha 15:1, 2, 27-29; Ngal. 2:11-14; 6:12, 13) Amɔtshi wakɛnyi wolo ntshika mbekelo y’ashidi yendana la Sabato kakawasalaka lomingu la lomingu ndo yendana la Lushi l’Ekesanelo lakasalemaka ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi. (Kol. 2:16, 17; Heb. 9:1-14) Diakɔ diakâkeketsha Paulo dia vɔ mbekiya akoka awɔ w’ekanelo ka yimba dia vɔ monga l’akoka wa ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ ndo nde akawatɛ dia vɔ ‘mpama dia nkoma anto wambotshunda.’ (Heb. 6:1, 2) Dako diande diakatshutshuya anto amɔtshi dia vɔ nkana yimba lo woho wakawakambaka l’akoka awɔ w’ekanelo ka yimba ndo ondo dako sɔ diakâkimanyiya dia vɔ mpama lo nyuma. Ko kayotota lo dikambo diaso?
Ekiya akoka ayɛ w’ekanelo ka yimba
Ngande wakokaso mbekiya akokaso aso w’ekanelo ka yimba dia nkoma anto wambotshunda lo nyuma? Paulo akate ate: ‘Lo nkamba la wɔ.’ L’ɛnyɛlɔ k’akɛnyi wa tɔkɛnyɔ wanɛ wekiya emunyi ndo alemba awɔ dia nkɛnya tɔkɛnyɔ t’amɛna ndo ta wolo, sho pombaka mbekiya dikoka diaso di’ekanelo ka yimba dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.
John Ratey, ombetsha ɔmɔtshi wa lo kalasa y’adidi ya la Harvard yekawɔ hemɔ ya l’ɔtɛ mbutaka ate: “Kandja wɔɔngɔ olimu mbele dui dioleki ɔlɔlɔ diakokayɛ salɛ wɔɔngɔ ayɛ.” Lo ndjela Cohen, owandji wa tshunda dimɔtshi (Center on Aging, Health and Humanities) dia lo kalasa y’adidi ya la George Washington, “etena kakandjaso wɔɔngɔ aso olimu wa wolo, tɔtshɔngu ta lo wɔɔngɔ mbotaka weho ekina wa tɔtshɔngu t’eyoyo takimanyiya dia tikakatanya.”
Lâsɔ ekɔ dui dia lomba dia sho mbekiya dikoka diaso di’ekanelo ka yimba ndo mfudia ewo kaso k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lo nsala ngasɔ mbayotonga l’akoka wa nsala ‘lolango laki Nzambi la kokele.’—Romo 12:1, 2.
Tonge la mposa ka “mbu ya nde ya wulu”
Naka sho kombolaka ‘mpama dia nkoma anto wambotshunda,’ kete sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi lekɔ lo tahame lo eokelo k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible? Onde anto akina mbɔsakami oko onto lambotshunda lo nyuma?’ Ombutshi wa womoto mongaka la ɔngɛnɔngɛnɔ dia nɔnya ɔnande awɛlɛ ndo mbolesha osawo etena kekende ashashi. Tokanyiya lonyangu layonga la nde naka l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, ɔna ɔsɔ hale mbo ya ndɛ ya wolo. Lo yoho yakɔ yâmɛ, sho mongaka la ɔngɛnɔngɛnɔ dia mɛna woho watahame ombeki aso wa Bible polo ndo lo nde ndjakimɔ ndo batizama. Ko kayotota naka onto ɔsɔ hahame lo nyuma? Onde dikambo sɔ diayotɔkɔmɔla demba? (1 Kor. 3:1-4) Ombetsha nongamɛka dia l’etena kɛmɔtshi ombeki ande ayokoma ombetsha.
Nkamba la dikoka diaso di’ekanelo ka yimba lo akambo amɔtshi nɔmbaka dia sho nkana yimba ndo mbidja welo. (Osam. 1:1-3) Hatohombe mbetawɔ di’akambo wekola yimba, ɛnyɛlɔ oko wendelo wa televiziɔ kana tɔkɛnyɔ toshimba dia nkana yimba lo akambo w’ohomba. Dia sho ndowanya dikoka diaso di’ekanelo ka yimba, ekɔ ohomba sho monga la nsaki ka mbeka Bible ndo ekanda watondja ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ndo sho pombaka nkotsha nsaki kakɔ. (Mat. 24:45-47) Lâdiko dia ekongelo kaso ka wadielo wa Bible wa mbala la mbala, ekɔ nto ohomba ndjatshungwɛ etena ka salaka Ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo ndo ka salaka wekelo wa lotshimola w’akambo amɔtshi wa lo Bible.
Jerónimo lele omendji ɔmɔtshi weteta lo wodja wa Mexique mbutaka dia nde mbekaka numɛlɔ tshɛ ka Tshoto y’Etangelo kam’alongolande. Nde ndjatshungwɛka etena nto ka mbeka kâmɛ la wadɛnde. Jerónimo mbutaka ate: “Dimi la wadɛmi tekɔ la mbekelo ka mbadiaka Bible kâmɛ lushi tshɛ ndo sho kambaka la dihomɔ diele oko biukubuku ‘Bon pays.’” Okristo welɛwɔ Ronald mbutaka dia mbala tshɛ nde ndjelaka ekongelo ka wadielo wa Bible wa lo etshumanelo. Nde akasɔnaka nto okanda ɔtɔi kana ehende wakandahombaka ndjeka lo nshi yayaye lo wekelo ande w’onto ndamɛ. Nde mbutaka ate: “Lakakongɛka l’asolo walomɔlomɔ etena kakamahombaka ntatɛ mbeka dibuku dikina.”
Ko kayotota lo dikambo diaso? Onde sho mbetshaka etena k’ɔlɔlɔ dia mbeka Bible ndo kanaka yimba la Ɔtɛkɛta wa Nzambi? Onde tekɔ lo mbekiya akoka aso w’ekanelo ka yimba ndo teya mbɔsa tɛdikɔ tɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa l’Afundelo? (Tuk. 2:1-7) Nyɛsɔ toyadje sho tshɛ oyango wa nkoma Akristo wambotshunda lo nyuma, waya la ewo ndo la lomba lele l’anto wambekiya akoka awɔ w’ekanelo ka yimba dia ntshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ!
[Osato wa lo lɛkɛ 23]
Sho mbekiyaka akoka aso w’ekanelo ka yimba ‘lo nkamba la wɔ’