BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w01 8/1 lk. 18-23
  • Onde wɛ koka “tshikitanya ololo la kolo”?

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Onde wɛ koka “tshikitanya ololo la kolo”?
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2001
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • ‘Filozofi ndo akambo wa kashi’ wa l’andja ɔnɛ
  • Wanɛ “watetaka kolo ololo la ololo kolo”
  • Teke kɛnɛ ketawɔma le Nzambi
  • Tekiya akoka aso wa kana yimba
  • Ekiya akoka ayɛ w’ekanelo ka yimba lo kamba lawɔ
  • Tetemala mbekiya akoka ayɛ w’ekanelo ka yimba
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2010
  • Ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka: nyekiya akoka anyu wa kana yimba!
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
  • Tohamia Akoka Aso w’Ekanelo ka Yimba
    Olimu Aso wa Diolelo—2001
  • Tɔsake tɛdikɔ shoamɛ la lomba
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2001
w01 8/1 lk. 18-23

Onde wɛ koka “tshikitanya ololo la kolo”?

‘Nyotetemale la sɛdingola kɛnɛ ketawɔma le Nkumadiɔndjɔ.’​—EFESO 5:10.

1. Lo woho akɔna wakoka lɔsɛnɔ monga wolo ɛlɔ kɛnɛ ndo lande na?

‘JEHOWA le, dimi mbeyaka nte: Onto hakɛndakɛnda lo mboka oma lo wolo ande! Lam’atondokɛndakɛndaka, nde ndamɛ heye nɔmbɔla ekolo ande.’ (Jeremiya 10:23) Ɔsɛdingwelo wa la shɛnɔdi tshɛ wakasale Jeremiya ɔsɔ wekɔ ohomba efula le so ɛlɔ kɛnɛ. Lande na? Nɛ dia tekɔ lo nsɛna lo ‘tena dia wolo mbikikɛ,’ oko wakataditshi Bible. (2 Timote 3:1) Lushi tshɛ tekɔ lo mpomana l’akambo wa wolo walɔmba dia sho mbɔsa tɛdikɔ tɔmɔtshi. Tɛdikɔ tɔsɔ, oyadi tekɔ weke kana totshitshɛ, tɔ koka monga la shɛngiya y’efula lo eongelo kaso ka lo demba ka lo yimba ndo ka lo nyuma.

2. Naa ɛsɔnwɛlɔ wakoka mbɔsama oko bu ohomba, ndo ngande wɔsa Akristo wamboyakimɔ ɛsɔnwɛlɔ ɛsɔ?

2 Ɛsɔnwɛlɔ efula wasalaso lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi koka mbɔsama oko kɛnɛ kokotosalaka kana oko tokambokambo t’anyanya. Ɛnyɛlɔ, lushi tshɛ sho pombaka sɔna ahɔndɔ wa ndɔta, mbo ya ndɛ, anto wa membola, ndo akambo akina. Esangɔ efula sho salaka ɛsɔnwɛlɔ ɛsɔ mbala kakɔ ɔtɔi aha la kanyiya efula. Ko onde ɔsɔ ekɔ mɛtɛ tokambokambo t’anyanya? Oko weso Akristo wamboyakimɔka le Nzambi, sho pombaka ndjakiyanya efula lo dikambo di’ɛsɔnwɛlɔ wasalaso lo kɛnɛ kendana la ɛnamelo ndo l’ɔlɔngɔswɛlɔ aso wa demba, la mbo yaso ya ndɛ ndo ya nɔ, ndo lo kɛnɛ kendana l’ɛtɛkɛta watondjaso la lɔkɛwɔ laso nɛ dia akambo asɔ mɛnyaka lushi tshɛ dia tekɔ ekambi wa Nkum’Olongo, Jehowa Nzambi. Vɔ toholaka ɛtɛkɛta w’ɔpɔstɔlɔ Paulo wata ɔnɛ: “Kana nyayole, kana nyayono, kana dikambu tshe diayunyutsha, nyutshi dia lutumbu la [Nzambi].”​—1 Koreto 10:31; Kolosai 4:6; 1 Timote 2:9, 10.

3. Ɛsɔnwɛlɔ akɔna wele wekɔ mɛtɛ ohomba efula ?

3 Oma lâsɔ, ekɔ ɛsɔnwɛlɔ ekina wele wekɔ ohomba efula. Ɛnyɛlɔ, mbɔsa yɛdikɔ ya ntshukana kana tshikala onyemba, ekɔ mɛtɛ l’etombelo wa weke ndo watshikala edja lo lɔsɛnɔ l’onto. Mbeya sɔna onto l’oshika la tshukana la nde ndo lahomba mbidjasɛ layɛ lɔsɛnɔ l’otondo kema dikambo dia tshitshɛ.a (Tukedi 18:22) Lâdiko dia lâsɔ, ɔsɔnwɛlɔ aso w’angɛnyi ndo w’anto wokana laso, wa kalasa ka mbɔtɔ, w’olimu wa kamba ndo wa tɔkɛnyɔ ta nkɛnya wekɔ la shɛngiya y’efula lo lonyuma laso ndo lo wahɔ aso wa pondjo.​—Romo 13:13, 14; Efeso 5:3, 4.

4. (a) Dikoka diakɔna dioleki ohomba efula? (b) Wembola akɔna wahomba sɛdingɔma?

4 Lo menda ɛsɔnwɛlɔ wahombaso sala ɛsɔ tshɛ, ekɔ mɛtɛ ohomba le so dia monga la dikoka dia mbeya tshikitanya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ, kɛnɛ kɛnama tsho dia kekɔ ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele mɛtɛ ɔlɔlɔ. Bible tewolaka ɔnɛ: “Mbuka kemotshi kateneka ololo lu ashu w’antu, keli ekumelu kato eli nyoi.” (Tukedi 14:12) Lâsɔ, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakokaso monga la dikoka dia mbeya tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ na? Lende akokaso mbɛlɛ dia kondja ɛlɔmbwɛlɔ kahombama dia mbɔsa tɛdikɔ taso? Kakɔna kakasale anto wa lo nshi yakete ndo kambosala anto wa nshi nyɛ lo dikambo sɔ ndo etombelo akɔna wakonge?’

‘Filozofi ndo akambo wa kashi’ wa l’andja ɔnɛ

5. Weho akɔna w’anto wakasɛnaka la Akristo wa ntondo?

5 Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakasɛnaka l’andja wakalɔmbɔmaka la mbekelo ndo l’ɛlɛmbɛ w’ase Ngirika la w’ase Rɔma. Lo wedi ɔmɔtshi, ase Rɔma waki la lɔsɛnɔ la dimɛna ndo l’ɔngɔnyi efula lakakɔmiyamaka oma le anto efula. Lo wedi okina, tshunda di’ambewi wa mukanda dia lo nshi shɔ diakayasha efula aha paka lo tokanyi ta filozofi taki Platon nde la Aristote toto, koko ndo lo tokanyi t’oma le wanɛ wakayomɛ ndjela wetshelo waki Epikura ndo waki Stoa. Lam’akakome ɔpɔstɔlɔ Paulo l’Atɛna lo lɔkɛndɔ lande la hende la misiɔnɛrɛ, nde akahomana l’ambewi wa filozofi waketawɔka wetshelo waki Epikura la waki Stoa wanɛ wakɔsaka dia vɔ ndeka Paulo ndo vɔ wakawelɛka ɔnɛ “eyokayoka kene.”​—Etsha 17:18.

6. (a) Kakɔna kakahembama Akristo amɔtshi wa ntondo dia sala? (b) Ɔhɛmwɛlɔ akɔna wakasha Paulo?

6 Ɔnkɔnɛ, kema wolo dia mboka lande na kele amɔtshi l’atei w’Akristo wa ntondo wakakotɔma la yoho ya lɔsɛnɔ ya lotamanya kana y’ofunu yaki l’anto wakadinge. (1 Timote 4:10) Akɛnamaka dia wanɛ wakayatambiya tshɛ l’akambo asɔ wakakondja wahɔ efula ndo ɛsɔnwɛlɔ wakawasale akɛnamaka di’oko wakikɔ amɛna. Akɛnamaka di’oko andja wakikɔ l’ɛngɔ kɛmɔtshi ka dimɛna ka mbisha anto, kakahombe pandja wanɛ waki la yoho ya lɔsɛnɔ y’Okristo wamboyakimɔ le Nzambi. Diakɔ diakasha Paulo ɔhɛmwɛlɔ ɔnɛ ate: “Nyewo, untu tanyunganyiaki la “[“filozofi,” NW ] ndu la akambu wa kashi, uku ditshelu di’antu, watuyelaka akambu wa la kete, wahayeli Kristu.” (Kolosai 2:8) Lande na kakate Paulo ngasɔ na?

7. Nɛmɔ diakɔna diele mɛtɛ la lomba la l’andja ɔnɛ?

7 Paulo akasha ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ nɛ dia nde akɛnaka wâle wa mɛtɛ waki ledia ka tokanyi ta wanɛ wakakotɔma otsha l’akambo wa l’andja ɔnɛ. Woho wakandakambe l’etelo k’ɔnɛ “[“filozofi,” NW] ndu akambu wa kashi” ekɔ la kitshimudi ya lânde. Tshɛkɛta “filozofi” nembetshiyaka “ngandji ndo oyango wa lomba.” Kanyi shɔ yɔamɛ koka monga la wahɔ. Koko, Bible tokeketshaka djekoleko lo Tokedi, dia nyanga ewo ndo lomba l’oshika. (Tukedi 1:1-7; 3:13-18) Mbokɛmaka lande na kakakatanya Paulo “filozofi” la “akambu wa kashi.” L’ɛtɛkɛta ekina, Paulo akɔshi lomba l’oma l’andja ɔnɛ oko dikambo di’anyanya ndo dia kashi. L’ɛnyɛlɔ ka ponde kodjishawɔ lumu, tɔ mɛnamaka di’oko kekɔ wolo ko tete ndoko ɛngɔ kele l’atei. Ayonga mɛtɛ dikambo di’enginya ndo dia kɔlɔ efula naka onto sala ɔsɔnwɛlɔ ande wa kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ l’ekimanyielo k’ɛngɔ k’anyanya kele oko “[“filozofi,” NW] la akambu wa kashi” wa l’andja ɔnɛ.

Wanɛ “watetaka kolo ololo la ololo kolo”

8. (a) Le waa na wayanga anto alako? (b) Weho akɔna w’alako washama?

8 Akambo hawotshikitanyi efula ɛlɔ kɛnɛ. Suke l’akambo tshɛ wayasha ana w’anto tomanyi mongaka efula l’akambo akɔ. Andaki l’akambo wendana la diwala ndo la nkumbo, afundji wa tojurunalɛ, wanɛ wayata vate ankɔnɔdi mbewɔ, wanɛ wasala diendja dia tɔɔtɔ, asaki w’awolo ndo weho w’anto akina wekɔ suke dia mbisha onto dako naka nde futa oshinga ɔmɔtshi. Ko woho akɔna wa dako diashama oma le weho w’anto asɔ na? Mbala efula, vɔ mbikashaka ɛlɛmbɛ wa lo Bible wendana la lɔkɛwɔ ndo kambaka la kɛnɛ kelɛwɔ ɔnɛ lɔkɛwɔ l’oyoyo. Ɛnyɛlɔ, jurunalɛ mɔtshi yoleki mbeyama lo wodja wa Canada (The Globe and Mail ) yakatɛkɛta lo kɛnɛ kendana la woho wakatone ewandji wa wodja dia “diwala di’asa pami la pami” mbidjama l’abuku wa lɛɛta, ɔnɛ: “L’ɔnɔnyi ɔnɛ wa 2000, ekɔ dikambo dimɔtshi diahokɛma kânga yema diakatshama, mbut’ate wakatone di’anto ahende wokana ngandji ndo wayasha lam’asawɔ tshukana l’ɔtɛ w’ɔnɛ vɔ ahende wekɔ apami ato.” Kanyi yele l’anto ɛlɔ kɛnɛ ele ya mendjola akambo ndo y’aha nombosha onto. Ndoko dikambo diele l’ɔlɛmbɛ wa shikaa, ndoko dikambo ɔtɔi diashikikɛ ɔlɔlɔ la kɔlɔ.​—Osambu 10:3, 4.

9. Mbala efula kakɔna kasala anto walɛmiyama oma le anto?

9 Dia mbɔsa tɛdikɔ, amɔtshi mbokoyaka ɛnyɛlɔ k’anto weyama efula ndo wele l’ekondjelo k’efula, mbut’ate akanga w’ɛngɔnyi la wa lokumu. Kânga mbɔ̂sama akanga w’ɛngɔnyi ndo wa lokumu la nɛmɔ le anto wa nshi nyɛ, mbala efula vɔ tɛkɛtaka tsho l’onyɔ dia waonga w’amɛna wele oko losembwe ndo awui wa mɛtɛ, koko vamɛ bu la waonga akɔ. Lam’ayangawɔ dia kondja lowandji ndo falanga, efula mongaka l’etema wa lonyu ndo ndjakaka ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ. Dia monga la lokumu ndo mbeyama efula, amɔtshi mɛnaka ɔlɔlɔ monga la woho wa lɔkɛwɔ lalangawɔ lele bu dimɛna ndo lahangɛnyangɛnya anto, lo dihole dia vɔ ndjela dionga ndo ɛlɛmbɛ wakadjama. Dionga sɔ mamboyokonya anto dia salaka kɛnɛ kalangawɔ ndo monga la kanyi y’ɔnɛ “onto tshɛ ekɔ la lotshungɔ la sala kɛnɛ kalangande.” Onde sho kokaka mamba lo woho wambofukutana timba t’anto ndo wahawayeya tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ?​—Luka 6:39.

10. Ngande wɛnama mɛtɛ k’ɛtɛkɛta waki Isaya wendana la tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ?

10 Tekɔ lo mɛna etombelo wa kɔlɔ w’oma lo tɛdikɔ taha la lomba tɔsama oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka kɔlɔ, ɛnyɛlɔ oko: ohandjwelo w’awala ndo wa nkumbo, edjwelo ka dinɔnɔ dia wolo ndo ka wanu, ɛlɔngɔlɔngɔ wamboyakimɔ l’awui wa ngala, l’awui wa mindo wa dieyanelo, hemɔ yasambemɛ oma lo dieyanelo ndo akambo akina efula. Lo mɛtɛ, onde sho kokaka nongamɛ otshikitanu ɔmɔtshi etena kɛnɛ kele anto hawodje yimba l’ɛlɛmbɛ ndo l’awui wahomba mbakimanyiya dia mbeya tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ? (Romo 1:28-32) Ekɔ paka oko wakate omvutshi Isaya ate: “Mananu kayali le waku watetaka kolo ololo, la ololo kolo; watukadimulaka udjima usasi, la usasi udjima; ndu watukadimulaka ululu mpe, la mpe ululu! Mananu kayali le waku watuyaenaka akanga a tumba lu ashu awo, ndu watuyakanaka akanga a bewu!”​—Isaya 5:20, 21.

11. Lande na kele kema dikambo dia yimba di’onto mbɛkama otema ande hita dia shikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ?

11 Woho wakalombosha Nzambi ase Juda y’edjedja wakayɔsaka “akanga a tumba lu ashu awo,” tɛnyaka diekɔ ohomba efula sho mbewɔ dia ndjaɛkɛ le so shamɛ lo kɛnɛ kendana la shikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, efula k’anto mbetawɔka kanyi y’ɔnɛ pombaka “sala kɛnɛ kakotoma otema ayɛ” kana “kɛnɛ kɛnayɛ dimɛna.” Onde ɔsɔ ekɔ tokanyi t’amɛna? Kema, nɛ dia Bible mbutaka hwe ɔnɛ: “Utema ndeka diango tshe lukesu, vo weko kolo efula. Akona ayeya mbulimbitela?” (Jeremiya 17:9) Onde wɛ koka mbɛkama onto la lokeso ndo l’akadikadi dia nde kɔlɔmbɔla dia mbɔsa yɛdikɔ? Ekɔ wolo. Lo mɛtɛ, ondo wɛ ayosala paka woho wotshikitanyi la kɛnɛ kakotɛ onto akɔ. Diɔ diakɔ diatohola Bible ɔnɛ: “One latekamaka otema ande hita, eli kanga enginya. Keli one latokendakendaka lu akambu a yimba, ayushimbamela.”​—Tukedi 3:5-7; 28:26.

Teke kɛnɛ ketawɔma le Nzambi

12. Lande na kahombaso mbeya “lulangu la [Nzambi]” lo kɛnɛ kendana la so na?

12 Lam’ele hatohombe mbɛkama oyadi lomba la l’andja ɔnɛ kana etondo aso shamɛ etena kahombaso tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ, ahombaso sala? Tende dako nɛ diaki ɔpɔstɔlɔ Paulo diokɛma hwe ndo di’aha l’ohokosanu diata ɔnɛ: “Tanyuyafanyaki la akambu wa la kete nye. Keli nyuhilwami lu yimba y’uyuyu, kanyeyi okone weli lulangu la [Nzambi], l’ololo latôngenyangenyaka, ndu l’uluwanyi.” (Romo 12:2) Lande na kahombaso mbeya lolango laki Nzambi lo kɛnɛ kendana la so na? Lo Bible, Jehowa mbishaka ɔkɔkɔ w’oshika ndo wa wolo efula lo mbuta ɔnɛ: “Uku anganyi ulungu la kete etali, wuhu ako mbanganyi ditshelu diami la ditshelu dianyu, ndu tukanyi tami la tukanyi tanyu etali.” (Isaya 55:9) Diakɔ mbele, l’ɔtɛ wa sho mbɛkama tokanyi taso kana nsaki yaso hita, vɔ tolakaka dia: ‘Sɛdingola kɛnɛ ketawɔma le Nkumadiɔndjɔ.’​—Efeso 5:10.

13. Ngande watɛtɛ ɛtɛkɛta waki Yeso wofundami lo Joani 17:3 l’ohomba wa mbeya kɛnɛ ketawɔma le Nzambi?

13 Yeso Kristo akatɛtɛ l’ohomba ɔsɔ lam’akandate ate: “Lumu la pundju lone, eli [“weke dia,” NW] nkêya, weme [Nzambi k]a mete, la Jesu Kristu, lakayatumi.” (Joani 17:3) Tshɛkɛta “weke dia nkêya,” yekɔ la kitshimudi y’ohomba efula, koko hayolembetshiya tsho monga la “ewo.” Lo ndjela dibuku dimɔtshi (Vine’s Expository Dictionary), tshɛkɛta shɔ “mɛnyaka diɔtɔnganelo diele lam’asa onto leya la ɛngɔ keyande; lo dikambo sɔ, ɛngɔ keyama mongaka la nɛmɔ kana l’ohomba le ɔnɛ lakieya ndo diɔtɔnganelo diele lam’asawɔ diekɔ nto ohomba.” Monga la diɔtɔnganelo l’onto okina halembetshiya tsho mbeya onto ɔsɔ kana mbeya lokombo lande. Diɔ nembetshiyaka nto mbeya kɛnɛ kalangande ndo kahandalange, ɛlɛmbɛ ande ndo mbâlɛmiya.​—1 Joani 2:3, 4:8.

Tekiya akoka aso wa kana yimba

14. Kakɔna kakate Paulo lo kɛnɛ kendana l’otshikitanu w’efula wele lam’asa ana w’ashashi lo nyuma l’anto wambotshunda?

14 Lâsɔ, ngande wakokaso monga la dikoka dia mbeya tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ na? Ɛtɛkɛta wakatɛ Paulo Akristo w’ase Hɛbɛru wa lo ntambe ka ntondo mbishaka okadimwelo. Nde akafunde ate: ‘Onto tshɛ lalɔma awɛlɛ heye ɔtɛkɛta wa losembwe, nɛ dia nde eke ɔna ashashi. Koko mma dia wolo diele di’anto wambotshunda, wanɛ wele akoka awɔ w’ekanelo ka yimba wambekiyama dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ diɛsɛ oma lo woho wakambawɔ l’akoka akɔ.’ Lanɛ Paulo mɛnyaka otshikitanu wele lam’asa ‘awɛlɛ’ wakandatɛkɛtshi lo divɛsa di’oma la ntondo dia wekɔ oko ‘atshina w’akambo w’awui w’ekila waki Nzambi,’ ndo ‘mma dia wolo,’ diele dikambo ‘di’anto wambotshunda,’ wele ‘akoka awɔ w’ekanelo ka yimba wambekiyama dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.’​—Heberu 5:12-14.

15. Lande na kele pombaka mbidja wolo efula dia kondja ewo k’oshika kaki Nzambi?

15 Kɛsɔ nangaka nembetshiya ntondotondo ɔnɛ, sho pombaka sala la wolo dia kondja eokelo k’oshika k’ɛlɛmbɛ waki Nzambi wele l’Ɔtɛkɛta ande, Bible. Sho hatoyange dia monga la listɛ l’ɛlɛmbɛ wɛnya kɛnɛ kahombaso sala la kahatahombe sala. Bible bu woho wa dibuku dia ngasɔ. Koko, Paulo akalembetshiya ate: “Efundelu tshe k’uma le [Nzambi] keko ololo mbetsha antu, la mbalaka, la mbaewula, la mbaekiya lu akambu w’ololo. Dia untu a [Nzambi] aluwani, ndu akuki dia ntsha elimu w’ololo tshe.” (2 Timote 3:16, 17) Dia kondja wahɔ oma lo wetshelo, alako ndo oma lo wekiyelo ɔsɔ, sho pombaka tatɛ kamba la tomba ndo la dikoka diaso dia kana yimba. Kɛsɔ nɔmbaka dia mbidja wolo, koko etombelo w’ɔlɔlɔ wayotomba, mbut’ate woho ‘wayotolowanyema ndo monga l’akoka wa ntsha akambo tshɛ w’ɔlɔlɔ,’ mɛnyaka dia sunganaka dia sho mbidja wolo ɔsɔ.​—Tukedi 2:3-6.

16. Monga l’akoka w’ekanelo ka yimba wambekiyama kɛdikɛdi na?

16 Oma lâsɔ, oko wakadiɛnya Paulo, anto wambotshunda ‘wekɔ l’akoka w’ekanelo ka yimba wambekiyama dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ.’ Lanɛ tambokoma l’otondo wa dikambo. Tshɛkɛta ‘wekɔ l’akoka w’ekanelo ka yimba wambekiyama’ nembetshiyaka lo mɛtɛ mɛtɛ “monga la tenyi dia demba diambekiyama oko onto lambekiya demba diande l’osutshesutshelo (oko onto lasala gymnastique).” (Kingdom Interlinear Translation) Ɔkɛnyi wa tɔkɛnyɔ wa manamana lakɛnya kɛnyɔ mɔtshi yakandasɔnyi, ɛnyɛlɔ oko amboki wa ponde kana wanɛ wafumbɔ ɛkɔdi kambaka la yimba yawɔ esadi eto dia mbeya woho wa fumbɔ kana kadimɔ aha la kondja wâle ɔmɔtshi. Nde namaka tenyi diande dia demba dimɛna wonya tshɛ ndo nde mbeyaka suke la mbala tshɛ dia nde pombaka sala nganɛ kana mbɛlɛ dihole dimɔtshi aha l’onto mbotɛ dia nde tondoya kɛnyɔ yande dimɛna. Kɛsɔ tshɛ ekɔ etombelo w’oma lo wekiyelo wa wolo ndo w’oma l’ɔkɛnyɛlɔ wa kɛnyɔ yakɔ mbala la mbala.

17. Lo woho akɔna wahombaso monga oko akɛnyi wa tɔkɛnyɔ?

17 Sho lawɔ pombaka ndjaekiya lo yoho ya lo nyuma oko ɔkɛnyi wa kɛnyɔ, naka sho nangaka ndjashikikɛ ɔnɛ tɛdikɔ tɔsaso ndo ɛsɔnwɛlɔ wasalaso wekɔ dimɛna nshi tshɛ. Sho pombaka namaka awoki aso ndo tenyi diaso dia demba wonya tshɛ. (Mateu 5:29, 30; Kolosai 3:5-10) Ɛnyɛlɔ, onde wɛ mbekiyaka washo ayɛ di’aha menda awui wa mindo ndo atui ayɛ di’aha mpokamɛ mishiki la ɛtɛkɛta wa kɔlɔ? Mɛtɛ, sho ningama la weho w’akambo wa kɔlɔ asɔ tshɛ. Koko, shamɛ mbahomba mbetawɔ kana tona di’awui asɔ shikimala l’etema ndo lo timba taso. Sho koka mbokoya omembi w’esambo lakate ate: “Dimi halukitsha dikambu dia kolo la ntundu kami, Dimi latuhetshaka lokewo l’antu watunganelaka; lo halusungana le mi. . . . One latutaka kashi, hatshikala la ntundu kami.”​—Osambu 101:3, 7.

Ekiya akoka ayɛ w’ekanelo ka yimba lo kamba lawɔ

18. Kakɔna kalanga nembetshiya etelo k’ɔnɛ oma ‘lo kamba’ kele l’olembetshiyelo waki Paulo lo dikambo di’akoka wele l’onto w’ekanelo ka yimba?

18 Tolembete dia paka ‘lo kamba’ l’akoka aso w’ekanelo ka yimba mbakokaso mbekiyama dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ. L’ɛtɛkɛta ekina, wonya tshɛ wahombaso mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, sho pombaka mbeka dia kamba la yimba yaso dia sɛdingola atɔndɔ wa lo Bible wendana la dikambo diakɔ ndo woho wakokaso kamba la wɔ. Tonge la mbekelo ka salaka eyangelo l’ekanda walembetshiya Bible watotondjɛ ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ (Mateu 24:45) Sho kokaka nto nyanga ekimanyielo k’Akristo wambotshunda. Ɔnkɔnɛ, welo wadjaso shamɛ dia mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo walɔmbaso Jehowa dia kondja ɛlɔmbwɛlɔ ndo nyuma kande ayonga l’etombelo w’ɔlɔlɔ edja l’edja.​—Efeso 3:14-19.

19. Ɛtshɔkɔ akɔna wakokaso kondja naka sho mbekiyaka akoka aso w’ekanelo ka yimba yema yema?

19 Oyango aso lam’ekiyaso akoka aso w’ekanelo ka yimba yema yema ele “diaha shu tshikala uku akenda, diaha nsutshasutshama la pepe tshe ya dietshelu, uma lu yewu y’antu, lu lukesu la munganyiya antu.” (Efeso 4:14) Ɔnkɔnɛ, naka sho ndjela ewo ndo eokelo kaso ka kɛnɛ ketawɔma le Nzambi, kete tayokoka mbɔsa tɛdikɔ ta lomba oyadi ta weke kana ta totshitshɛ tayonga la wahɔ le so ndo tayokeketsha asekaso atɛmɔdi ndo kɛnɛ koleki tshɛ ele tɔ tayɔngɛnyangɛnya Shɛso lele l’olongo. (Tukedi 27:11) Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ɔtshɔkɔ ndo ekokelo lo tena dia pâ nɛ!

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

a L’ɔnɔngɔ w’awui ndekana 40 waleka kiyanya nsɛnɔ y’anto wakafunde dɔkɔtɛlɛ Thomas Holmes nde la Richard Rahe, sho tanaka dia nyɔi k’olonganyi, ediakelo ka diwala ndo okakitɔnelo mbele akambo asato wele lo dihole dia ntondo. Tshukanelo ekɔ lo dihole di’esambele.

Onde wɛ koka nembetshiya?

• Dikoka diakɔna dieso l’ohomba dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’ɔlɔlɔ?

• Lande na kende kema ɔlɔlɔ dia sho ndjaɛkɛ le anto wa lokumu kana lo nsaki yaso hita dia shikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ?

• Lande na kahombaso mbeya kɛnɛ ketawɔma le Nzambi etena kɔsaso tɛdikɔ ndo ngande wakokaso sala dikambo sɔ?

• Monga ‘l’akoka w’ekanelo ka yimba wambekiyama’ kɛdikɛdi na?

[Osato wa lo lɛkɛ 20]

Nyanga ɛlɔmbwɛlɔ le akanga w’ɔngɔnyi ndo wa lokumu ekɔ anyanya

[Osato wa lo lɛkɛ 21]

L’ɛnyɛlɔ k’ɔkɛnyi wa tɔkɛnyɔ, sho pombaka namaka awoki ndo tenyi diaso dia demba tshɛ

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto