Olimu w’ombatshi mboka keketshaka diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi

1, 2. a) Etombelo akɔna waya oma lo nkanyiya ndo ntɛkɛta akambo wendana l’onto ɔmɔtshi lokaso ngandji? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Ambola akɔna wayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

NKANYIYA ndo ntɛkɛta di’onto ɔmɔtshi lokaso ngandji koka nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la nde. Ngasɔ mbediɔ ndo lo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa Nzambi. Etena kakinde olami w’ɛkɔkɔ, Davidɛ aketsha wenya efula l’otsho lo mendaka tɔɔtɔ l’olongo ndo lo kanaka yimba lo dikambo dia woke woke w’Otungi wa diangɔ sɔ. Nde akafunde ate: “Lam’atumendaka ulungu, ulimu w’anya aye, ngondo la toto takayatungi, untu eli na, dia we mbukanela? La ona untu eli na, dia we mbekesanela la ndi?” (Osam. 8:3, 4) L’ɔkɔngɔ wa nde mɛna ekotshamelo ka sangwelo dia Jehowa lo dikambo dia Isariyɛlɛ wa lo nyuma, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate ate: “Ande efula ka ɔngɔnyi, ka lomba ndo ka ewo ka Nzambi lee!”​—Rɔmɔ 11:17-26, 33.

² Etena keso l’esambishelo, sho kanaka yimba ndo tɛkɛtaka akambo wendana la Jehowa. Dui sɔ mongaka l’etombelo w’amɛna le so. Wanɛ wayasha efula l’esambishelo mɛnaka dia ɔtshɔkɔ ɔmɔtshi wakondjawɔ lo mpamia olimu awɔ w’esambishelo ele, ngandji kokawɔ Nzambi fulaka. Naka wɛ ekɔ lo nkamba olimu wa lo tena tshɛ kana ekɔ lo nsangoya dia mbokamba, kete nkana yimba la dui nɛ: Ngande wakoka olimu wa lo tena tshɛ nkeketsha diɔtɔnganelo diasami la Jehowa? Naka wɛ ekɔ ombatshi mboka, kete yambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kakoka kimanyiyami dia dimi ntetemala nkamba olimu ɔnɛ?’ Ko naka wɛ atonge ombatshi mboka, kete yambola ɔnɛ: ‘Etshikitanu akɔna wakokami nsala dia dimi nkamba olimu ɔsɔ?’ Nyɛsɔ tɔsɛdingole toho enanɛi tɛnya di’olimu wa lo tena tshɛ keketshaka diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi.

OLIMU WA LO TENA TSHƐ NDO DIƆTƆNGANELO DIASASO LA NZAMBI

3. Nsambisha anto akina dikambo di’ɛtshɔkɔ wa lo nshi yayaye wayela Diolelo mongaka l’etombelo akɔna le so?

³ Mbutɛ anto akina ɛtshɔkɔ wayela Diolelo lo nshi yayaye tosukanyaka la Nzambi. Naa avɛsa watoyolangaka nkamba la wɔ etena keyɛ l’esambishelo ka lo luudu la luudu? Onde l’atei w’avɛsa akɔ mbele ndo Osambu 37:10, 11; Danyele 2:44; Joani 5:28, 29; kana Ɛnyɛlɔ 21:3, 4? Etena tshɛ kakɛtshanyaso l’anto akina di’alaka waki Nzambi wele l’avɛsa ango, sho mbohɔka dia Nzambi kaso ka lokaho ekɔ mɛtɛ ombishi wa “woshasha tshɛ w’ɔlɔlɔ ndo wa kokele.” Dui sɔ tosukanyaka la nde.​—Jak. 1:17.

4. Ngande wafula lowando laso lo ɔlɔlɔ wa Jehowa etena kɛnaso anto akina wele la ndjala k’akambo wa lo nyuma?

⁴ Mɛna woho wele anto wasambishaso la ndjala k’efula k’akambo wa lo nyuma, fudiaka lowando laso lo akambo wa mɛtɛ. Anto wa l’andja ɔnɛ bu la ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika kakoka mbakimanyiya dia vɔ monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔsɛnɔ. Efula kawɔ ndjakiyanyaka dikambo dia nshi yayaye ndo bu l’elongamelo. Vɔ wekɔ lo tayange dia monga la lɔsɛnɔ lele l’oyango. Kaanga wanɛ wele lo ɛtɛmwɛlɔ haweye akambo efula wa l’Afundelo. Vɔ wekɔ oko ase Niniva w’edjedja. (Adia Jona 4:11.) Etena kayashaso efula l’esambishelo, sho mɛnaka otshikitanu wele lam’asa eongelo ka lo nyuma kele l’anto wa l’andja ɔnɛ la ekambi waki Jehowa. (Is. 65:13) Laadiko dia nde nkotsha ehomba wa lo nyuma w’ekambi ande, ɔlɔlɔ wa Jehowa mɛnamaka nto lo woho welɛnde anto tshɛ dia vɔ ndjokondja ekeketshelo ka lo nyuma ndo monga l’elongamelo ka mɛtɛ.​—Ɛny. 22:17.

5. Ngande wele nsambisha anto akina tokimanyiyaka diaha sho ndeka ndjakiyanya l’ɔtɛ w’ekakatanu aso?

⁵ Nsambisha anto akina tokimanyiyaka diaha ndeka ndjakiyanya l’ɔtɛ w’ekakatanu aso. Trisha lele ombatshi mboka wa pondjo ɔmɔtshi akɛnyi mɛtɛ ka dikambo sɔ etena kakadiake ambutshi ande diwala. Nde mbutaka ate: “Ɔsɔ aki dui diakaleke mbishami okiyanu wa lo yimba lo lɔsɛnɔ lami.” Lushi lɔmɔtshi, nde aki la lonyangu l’efula ndo akoke dia nde hakoke ntomba l’esambishelo, koko nde akayotshɔka dia teka l’ana amɔtshi asato Bible ndo akataatana dia vɔ lawɔ waki l’ekakatanu wa wolo. Shɛwɔ akaalawɔ, ndo enondo awɔ la pami akaasɔkishaka efula. Trisha mbutaka ate: “Ndooko okakatanu ɔtɔi waki la mi wakɛdima l’ekakatanu awɔ. Koko etena kakatekaka Bible, ɛnamelo ndo eongelo kawɔ kakɛnyaka dia vɔ waki l’ɔlɔ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Anasɔ waki woshasha w’oma le Jehowa woleki ohomba le mi lushi lɔsɔ.”

6, 7. a) Ngande wakeketshama mbetawɔ kaso etena ketshaso anto akina akambo wa mɛtɛ wa lo Bible? b) Etena kɛnaso ambeki aso wa Bible walowanya nsɛnɔ yawɔ lo nkamba l’atɔndɔ wa l’Afundelo, naa etombelo wonga la dui sɔ le so?

⁶ Mbetsha anto akina akambo wa mɛtɛ wa lo Bible keketshaka mbetawɔ kaso. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde lo dikambo di’ase Juda amɔtshi wa lo nshi yande wanɛ waki kokambaka la kɛnɛ kakawasambishaka ate: “Wɛ ɔnɛ letsha onto okina, wɛ hayaetsha wɛmɛ?” (Rɔmɔ 2:21) Ande woho wotshikitanyi dikambo sɔ la kɛnɛ kasala ambatshi mboka ɛlɔ kɛnɛ lee! Vɔ wekɔ la waaso efula wa mbetsha anto akina akambo wa mɛtɛ ndo nɔmbɔla wekelo wa Bible. Dia nsala dui sɔ, vɔ nɔmbamaka dia nɔngɔsɔlaka wekelo tshɛ ndo ondo nsala eyangelo dia tokadimola ambola. Janeen lele ombatshi mboka mbutaka ate: “Etena kakondjami diaaso dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ, vɔ tshikalaka l’otema ndo lo yimba yami. Etombelo wonga la dui sɔ ele, mbetawɔ kami tatetemalaka mpama.”

⁷ Mɛna woho walowanya ambeki aso wa Bible nsɛnɔ yawɔ lo nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible, fudiaka lowando laso lo lomba laki Nzambi. (Is. 48:17, 18) Dui sɔ tokimanyiyaka sho lawɔ dia ntetemala nkamba la atɔndɔ wa lo Bible lo nsɛnɔ yaso. Ombatshi mboka okina welɛwɔ Adrianna mbutaka ate: “Anto efula koka fukutanya nsɛnɔ yawɔ etena kayaɛkɛwɔ lo timba tawɔ hita. Koko etena katatɛwɔ ndjaɛkɛ lo lomba laki Jehowa, nsɛnɔ yawɔ ndowanaka.” Phil nde lawɔ mbutaka ate: “Ekɔ dui dia diambo dia mɛna woho wakimanyiya Jehowa anto wakɛnamaka oko hawototshikitana dia vɔ nsala etshikitanu lo nsɛnɔ yawɔ.”

8. Wahɔ akɔna waya lo nsambisha kaamɛ l’asekaso Akristo?

⁸ Nsambisha kaamɛ l’anangɛso l’akadiyɛso tokeketshaka lo nyuma. (Tuk. 13:20) Ambatshi mboka efula sambishaka mbala la mbala kaamɛ l’anagɛwɔ ndo l’akadiyɛwɔ. Dui sɔ ndekaka mbasha waaso wa ‘keketshana.’ (Rɔmɔ 1:12; adia Tukedi 27:17.) Lisa lele ombatshi mboka mbutaka ate: “Lo dihole diami di’olimu, anto efula wekɔ la yimba ya shɛmanedi ndo mbokanaka kandjema. Lushi tshɛ, anto tondjanɛka ɛtɛkɛta wa kɔlɔ. Anto tshɛ nangaka monga paka lo dihole dia laadiko. Lo tena dimɔtshi, dimi mɔnywamaka ndo mbɔlamaka l’ɔtɛ wa lɔkɛwɔ lami l’Okristo. Koko nsambisha kaamɛ l’asekami Akristo keketshakami efula. Etena kakalolami oma l’esambishelo la dikɔlɔ, dimi keketshamaka.”

9. Nkamba olimu w’ombatshi mboka kaamɛ l’olonganyi ayɛ koka monga l’etombelo akɔna lo diwala diayɛ?

⁹ Nkamba olimu w’ombatshi mboka kaamɛ l’olonganyi ayɛ keketshaka dimama dia lo diwala. (Und. 4:12) Madeline lakamba olimu w’ombatshi mboka nde l’omɛnde mbutaka ɔnɛ: “Dimi l’omɛmi mbɔsaka wenya dia nsawola awui wahomana la so l’esambishelo kana wadiaso lo Bible wakokaso tokamba la wɔ l’esambishelo. Ɔnɔnyi tshɛ wakambaso olimu w’ombatshi mboka wa tshanda, sho ndekaka monga kaamɛ.” Trisha nde lawɔ mbutaka ate: “Dimi l’omɛmi takɔshi yɛdikɔ yaha mbɔsa abasa, diakɔ diahatatshupe falanga yaso. Tekɔ l’ekongelo kaamɛ ka nsambisha, diakɔ dieso bu l’okakatanu dia nsala waendelo w’eyoyo ndo wa monga l’ambeki wa Bible, ndo sho namaka ki ka lo yimba ndo ka lo nyuma.”

10. Mbetsha wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo, sukamɛ oma le Nzambi ndo ndjaɛkɛ le nde mongaka l’etombelo akɔna le so?

¹⁰ Mbetsha wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo fudiaka wɛkamu aso le Jehowa, nde tosukɛka ndo kadimolaka alɔmbɛlɔ aso. Lo yoho mɔtshi, ngasɔ mbediɔ le Akristo tshɛ wele la kɔlamelo. Koko wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ shihodiaka dia ndjaɛkɛ le Jehowa mbakimanyiyaka dia ntetemala nkamba olimu awɔ. (Adia Mateo 6:30-34.) Curt lele ombatshi mboka ndo ɔhɛna w’omendji w’otshimbedi, aketawɔ dia tembola etshumanelo kɛmɔtshi kahomba onto nsala wenya ehende wa tango l’etenyi dia tokoma lɛkɔ. Nde la wadɛnde lele ombatshi mboka nde lawɔ, waki la esasɛ wa ntshɔ eto, koko wa nkalola komonga nɛ dia laasɔ ko vɔ watakondja yema ya dikuta yakawawashaka. Curt mbutaka ate: “Dimi lakatatɛ ndjambola kana lakɔshi yɛdikɔ ya dimɛna.” L’ɔkɔngɔ wa vɔ nsala dɔmbɛlɔ, vɔ wakate dia nkotsha ɔkɛndɛ awɔ, wele l’eshikikelo ɔnɛ Nzambi ayowakotshɛ ehomba awɔ. Etena kakiwɔ suke la monɛ, kadiyɛso kɛmɔtshi akawaelɛ ndo akawatɛ dia nde ekɔ la woshasha ɔmɔtshi wa mbasha. Nde akawasha divɔlɔpɛ diaki paka la lofulo la falanga lakiwɔ l’ohomba dia nshidiya lɔkɛndɔ lawɔ. Curt mbutaka ate: “Etena tshɛ kohɔmi kɛnɛ kakakomɛ kɛsɔ, dimi mɛnaka dia Jehowa ekɔ suke dia nkotsha ehomba ami.”

11. Naa ɛtshɔkɔ ɛmɔtshi wakondja ambatshi mboka?

¹¹ Lo mɛtɛ, ambatshi mboka mɛnaka dia etena kayashawɔ efula l’olimu wa Jehowa ndo kongawɔ la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde, vɔ ‘kondjaka’ ɛtshɔkɔ efula waha l’ekomelo. (Euh. 28:2) Koko, olimu w’ombatshi mboka hasambe ekakatanu. Ndooko okambi waki Nzambi wohandwe oma l’ekakatanu wakaye oma l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ w’Adama. Diakɔ diayosangoyaka ambatshi mboka amɔtshi dia ntshika olimu awɔ, koko vɔ koka ntondoya kana mbewɔ ekakatanu ɛsɔ. Kakɔna kakoka nkimanyiya ambatshi mboka dia vɔ ntetemala nkamba olimu ɔsɔ?

TETEMALA NKAMBA OLIMU WA LO TENA TSHƐ

12, 13. a) Kakɔna kahomba ombatshi mboka nsala naka nde aya l’okakatanu dia nkotsha wenya ande? b) Lande na kele ekongelo ka wadielo wa Bible wa lushi la lushi, wekelo w’onto ndamɛ ndo okanelo wa yimba ekɔ ohomba efula?

¹² Ambatshi mboka wekɔ l’akambo efula wa nsala. Mbeyaka monga wolo dia vɔ nsala akambo tshɛ wele la wɔ, laasɔ ekɔ ohomba vɔ monga l’ekongelo ka dimɛna. (1 Kɔr. 14:33, 40) Naka ombatshi mboka ekɔ l’okakatanu dia nkotsha ekambelo kande, kete nde pombaka nyomɔsɛdingola woho wakambande la wenya ande. (Ɛf. 5:15, 16) Nde koka ndjambola ɔnɛ: ‘Wenya engana wometsha lo tɔkɛnyɔ kana lo nkɔkɔla demba? Shi ondo dimi pombaka ndjahombia akambo amɔtshi? Shi ondo dimi pombaka nkitshakitsha elimu ami ɛmɔtshi wa lo demba?’ Okristo tshɛ mbeyaka di’onto koka ndjasha esadi eto l’awui akina laadiko dia wanɛ wele l’ekongelo kande, diakɔ diele wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ pombaka ndjaokaka ambola ango mbala la mbala ndo nsala etshikitanu naka ekɔ ohomba.

¹³ Wadielo wa Bible wa lushi la lushi, wekelo w’onto ndamɛ, ndo okanelo wa yimba pombaka monga lo ekongelo k’ombatshi mboka. Diakɔ diele, ombatshi mboka tshɛ pombaka nkitshakitsha wenya wetshande lo akambo wele bu ohomba efula dia nde monga l’etena ka ndjasha lo akambo woleki ohomba. (Flpɛ. 1:10) Tɔshi di’ombatshi mboka ɔmɔtshi ambokalola la ngelo l’ɔkɔngɔ wa nde nsambisha lushi l’otondo. Ndamɛ alanga nɔngɔsɔla nsanganya, ndamɛ alanga mbadia mesajɛ l’Ɛtɛrnɛtɛ, ndamɛ alanga nkadimola angɛnyi ande lo mesajɛ awɔ. Ndo paka ndamɛ mbalanga menda l’Ɛtɛrnɛtɛ kana wamboholoya eshinga wa diangɔ dimɔtshi dialangande tosomba. Wenya ehende wa tango w’etondo wambowetɛ paka lo tonda kɛnɛ tonda kɛnɛ, aha la nde nsala kɛnɛ kakandakonge dia nsala. Lende ele okakatanu w’ombatshi mboka ɔsɔ? Andawi wa mango wa tomanamana pombaka nkokɛ alemba awɔ lo ndɛka mbo ya ndɛ y’amɛna naka vɔ nangaka ntshikala edja lo olimu ɔsɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, ambatshi mboka pombaka salaka wekelo w’onto ndamɛ mbala la mbala dia nkondja wahɔ oma l’akambo wa lo nyuma naka vɔ nangaka ntetemala nkamba olimu awɔ.​—1 Tim. 4:16.

14, 15. a) Lande na kahomba ambatshi mboka monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ? b) Kakɔna kahomba ombatshi mboka nsala naka nde ambohomana l’ekakatanu?

¹⁴ Ambatshi mboka walanga ntondoya lo olimu awɔ salaka la wolo dia monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ. Yeso akakeketsha ambeki ande dia vɔ monga la sso di’ɔsɛlɛngɛ. (Mat. 6:22) Ndamɛ aki la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ ndo kɛsɔ akokimanyiya dia nde nkotsha olimu ande aha la mbekola yimba. Diakɔ diakandate ate: “Ɛkɛngɛ wekɔ la weoko ndo tofudu ta l’olongo tekɔ la tokefu, koko Ɔna onto keema la dihole dia mbishɛ ɔtɛ ande.” (Mat. 8:20) Naka ambatshi mboka nangaka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso, kete vɔ pombaka mbeyaka ɔnɛ lo yɛdikɔ yayowotayangaka dia monga la lomombo la l’emunyi, mbayowotalekaka monga la nsaki ka dikondja, dimɔtsha ndo nyomodikondja.

¹⁵ Ambatshi mboka mbeyaka dia diɛsɛ diawɔ di’olimu hadioye oma lo woho wolekiwɔ anto akina kana oma l’akoka awɔ. Koko, weshasha tshɛ kana waɛsɛ tshɛ w’olimu wakokaso nkondja, ndja oma l’ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika waki Nzambi. Ɔnkɔnɛ, dia ntetemala nkamba olimu ande, ombatshi mboka tshɛ pombaka ndjaɛkɛ le Jehowa. (Flpɛ. 4:13) Eelo mɛtɛ nyayohomana l’ekakatanu. (Osam. 34:19) Koko etena kayowonyokomɛ, nyu pombaka nyanga ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa ndo mbosha diaaso dia nde nyokimanyiya, lo dihole dia nyu nsasɛ dia ntshika olimu anyu. (Adia Osambu 37:5.) Naka nyu mbohɔ woho wanyokimanyiya Nzambi la ngandji tshɛ, kete nyayoyasukanya suke la Shɛnyu lele l’olongo lanyokotshɛ ehomba anyu.​—Is. 41:10.

SHI NDO WƐ KOKA NKAMBA OLIMU W’OMBATSHI MBOKA?

16. Ahombayɛ nsala naka wɛ nangaka monga ombatshi mboka?

¹⁶ Naka wɛ nangaka monga ombatshi mboka ndo nkondja ɛtshɔkɔ wakondja ambatshi mboka, kete tɛ Jehowa nsaki kayɛ lo dɔmbɛlɔ. (1 Jni. 5:14, 15) Sawola la wanɛ wakamba olimu w’ombatshi mboka. Yadjɛ eyango dia monga ombatshi mboka. Kɛsɔ mbakasale Keith nde la Erika. Vɔ wakayasha tshɛ l’elimu wa lo demba oko wakidiɔ le atshukanyi efula wa lo lɔlɔngɔ lawɔ, vɔ wakasombe lokombo ndo mutuka l’ɔkɔngɔ wa vɔ ntshukana. Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Takafɔnyaka dia diangɔ sɔ diayotosha ɔngɛnɔngɛnɔ, koko aha kɛsɔ mbakasalema.” Etena kakamɔ Keith oma l’olimu ande, nde akatatɛ nkamba oko ombatshi mboka wa tshanda. Nde mbutaka ate: “Olimu w’ombatshi mboka mboholakami ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula waya lo nsambisha.” L’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakayonga angɛnyi w’atshukanyi amɔtshi waki ambatshi mboka wakaakimanyiya dia mɛna ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo monga la lɔsɛnɔ l’ɔsɛlɛngɛ ndo nkamba olimu w’ombatshi mboka. Kakɔna kakasale Keith nde la Erika? Vɔ mbutaka ɔnɛ: “Takasale listɛ l’eyango wa lo nyuma wakatayadjɛ lo kalupɛ yaso, ndo takasɛdingolaka oyango l’oyango dia menda woho wakokaso mbokotsha.” L’ɔkɔngɔ wa nsala etshikitanu, vɔ wakayonga ambatshi mboka wa pondjo.

17. Lande na kahombayɛ menda kana wɛ koka nsala etshikitanu ɛmɔtshi dia nkamba olimu w’ombatshi mboka?

¹⁷ Onde wɛ hakoke nkamba olimu w’ombatshi mboka? Naka wɛ mɛnaka dia wɛ bu l’akoka wa nkamba olimu ɔsɔ, kete sala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ nsala dia wɛ ndeka ndjasukanya la Jehowa lo ndjasha tshɛ l’olimu w’esambishelo. Naka wɛ nsɛdingola dikambo sɔ lo dɔmbɛlɔ, kete wɛ ayɛna dia wɛ koka nsala etshikitanu ɛmɔtshi l’ekongelo kayɛ ndo dui sɔ koka kosha diaaso dia monga ombatshi mboka. Lo mɛtɛ, naka wɛ monga ombatshi mboka, kete ɛtshɔkɔ wayoyokondja wayoleka akambo wayoyoyahombia etale. Wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula waya oma lo mbetsha wahɔ wa Diolelo lo dihole dia ntondo. (Mat. 6:33) Ndo nto, wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula waya oma lo mbisha anto akina. Laadiko dia laasɔ, wɛ ayoleka monga la waaso wa nkanyiya ndo ntɛkɛta akambo wendana la Jehowa, ayofudia ngandji kawokayɛ ndo ayowɔngɛnyangɛnya.