Tokitanyiyake alami w’ɛkɔkɔ wa Jehowa

1, 2. Lande na kayaɛdika Jehowa l’olami w’ɛkɔkɔ?

JEHOWA ndjaɛdikaka la olami w’ɛkɔkɔ. (Ezek. 34:11-14) Wɛdikelo ɔsɔ tokimanyiyaka dia sho mbeya woho w’onto wele Jehowa. Olami w’ɛkɔkɔ wa mɛtɛ mɛtɛ walanga ɛkɔkɔ ande mbɔsaka ɔkɛndɛ awɔ ndo ndjakiyanyaka dia yoonge yawɔ. Nde mbalɔmbɔlaka otsha lɛnɛ ele adiyo w’ɔmɔngɛla ndo otsha lo tɛkɔ di’ashi (Osam. 23:1, 2), mbakokɛka yanyi oko yanyi otsho oko otsho (Luka 2:8), mbakokɛka oma le nyama ya mpango (1 Sam. 17:34, 35), kokɛka ndo ana w’ɛkɔkɔ (Is. 40:11), sɛdingolaka alemba awɔ ndo sakɛka wɛnɛ wele la hemɔ.​—Ezek. 34:16.

² Lam’ele ekambi waki Jehowa wa lo nshi y’edjedja wakasɛnaka lo wedja wakawalongaka ɛkɔkɔ ndo wakawakambaka dikambɔ, komonga dui dia wolo le wɔ dia nshihodia woho wɛdikama Jehowa la olami w’ɛkɔkɔ. Vɔ wakeyaka dimɛna ɔnɛ ɔkɔkɔ mongaka l’ohomba w’ekokelo dia vɔ mbola. Ngasɔ mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana l’anto. (Makɔ 6:34) Anto sowaka efula etena kahawalɔmbwama oma le Nzambi. Vɔ komaka edo w’edo ndo teekekɔ wate kana “ekoko waha la ulami.” (1 Khum. 22:17) Koko la ngandji tshɛ, Jehowa kotshaka ehomba w’ekambi ande.

3. Kakɔna kayangaso nsɛdingola lo sawo nɛ?

³ Woho wɛdikama Jehowa la olami w’ɛkɔkɔ ekɔ la kitshimudi kaanga nshi nyɛ. Nde ekɔ lo ntetemala nkokɛ ekambi ande. Lo sawo nɛ, tayɔsɛdingola woho walɔmbɔlande ɛkɔkɔ ande ndo woho wakotshande ehomba awɔ. Tayɛna nto woho wahomba ɛkɔkɔ mpokamɛ Jehowa lo woho wayakiyanyande la ngandji tshɛ dikambo diawɔ.

OLAMI W’ƆLƆLƆ W’ƐKƆKƆ TOSHAKA ALAMI W’ƐKƆKƆ

4. Kakɔna kakasale Yeso lo wahɔ w’ɛkɔkɔ wa Jehowa?

⁴ Jehowa akasɔnɛ Yeso oko Ɔtɛ w’etshumanelo k’Akristo. (Ɛf. 1:22, 23) Oko wende “olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ,” Yeso kɛnɛmɔlaka woho wayasha Jehowa le anto, asangwelo ande ndo waonga ande. Yeso akakome polo lo ‘nkimɔ anima ande lo wahɔ w’ɛkɔkɔ.’ (Jni. 10:11, 15) Ande ɔtshɔkɔ wakondja anto tshɛ oma l’oshinga w’etshungwelo waki Yeso Kristo lee! (Mat. 20:28) Jehowa akasale dia “onto tshɛ longa la mbetawɔ le nde atovɔke, koko akondja lɔsɛnɔ la pondjo.”​—Jni. 3:16.

5, 6. a) Waa na wakasɔnama oma le Yeso dia nkokɛ ɛkɔkɔ, ndo kakɔna kahombawɔ nsala dia vɔ nkondja ekokelo kɛsɔ? b) Naa ɔkɔkɔ woleki woke wahombaso nɛmbɛ dikumanyi dia lo tshumanelo?

⁵ Ngande wahokamɛ ɛkɔkɔ Olami w’ɛkɔkɔ w’ɔlɔlɔ, mbuta ate Yeso Kristo? Nde akate ate: “Ɛkɔkɔ ami pokamɛka dui diami, dimi mbaeyaka ndo vɔ ndjelakami.” (Jni. 10:27) Mpokamɛ dui di’Olami w’ɔlɔlɔ w’ɛkɔkɔ nembetshiyaka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ kande lo akambo tshɛ. Dui sɔ nembetshyaka nto kambaka dihɛka lo dihɛka la alami w’ɛkɔkɔ wakandasɔnɛ. Yeso akate dia apɔstɔlɔ ndo ambeki ande wayotetemala nkamba olimu wakandashile ntatɛ. Vɔ wakahombe ‘mbetsha’ ndo ‘ndesha ɛkɔkɔ ande wa totshisthɛ.’ (Mat. 28:20; adia Joani 21:15-17.) Lam’ele lokumu l’ɔlɔlɔ lekɔ lo taleke sambishama ndo lofulo l’ambeki lekɔ lo taleke mbidɛ, Yeso ekɔ lo nkenga apami wambotshunda lo nyuma dia vɔ nɔmbɔla tshumanelo.​—Ɛf. 4:11, 12.

⁶ Etena kakandasawolaka la emendji wa lo etshumanelo ka lo ntambe ka ntondo l’Ɛfɛsɔ, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akate dia nyuma k’ekila kakawasɔnɛ oko emendji “dia namaka etshumanelo ka Nzambi.” (Etsha 20:28) Dui sɔ salemaka le emendji w’Akristo kaanga nshi nyɛ. Vɔ sɔnamaka etena kakotshawɔ kɛnɛ kalɔmbama lo Bible kakafundama la wolo wa nyuma k’ekila. Diakɔ diele, etena kakitanyiyaso dikumanyi dia l’etshumanelo, tekɔ lo mɛnya dia sho nɛmiyaka Jehowa ndo Yeso wanɛ wele Alami a weke. (Luka 10:16) Mbokɛmaka dia ɔsɔ mbele ɔkɔkɔ woleki woke wahombaso nɛmbɛ dikumanyi. Koko, ekɔ ɛkɔkɔ ekina wahombaso mbalɛmbɛ.

7. Ngande wakokimanyiya dikumanyi dia wɛ nama diɔtɔnganelo dia dimɛna lam’asayɛ la Jehowa?

⁷ Dia mbisha asekawɔ ambetawudi ɛlɔmbwɛlɔ, dikumanyi mbakeketshaka ndo mbashaka alako wotumbi oma lo Bible kana oma lo ekanda aso. Oyango wele la wɔ keema wa fundɛ anangɛwɔ lo mbaɛnya kɛnɛ kahombawɔ nsala lo nsɛnɔ yawɔ. (2 Kɔr. 1:24) Lo dihole dia vɔ nsala ngasɔ, vɔ mɛnyaka asekawɔ ambetawudi ɛlɔmbwɛlɔ k’oma lo Bible kakoka mbakimanyiya dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna, di’akambo salema aha l’ofukutanu ndo dia wɔladi monga l’etshumanelo. (1 Kɔr. 14:33, 40) Dikumanyi ‘wekɔ lo ntetemala tolama’ lo yoho nyɛ yele vɔ kombolaka dia nkimanyiya ose etshumanelo tshɛ dia nde nama diɔtɔnganelo dia dimɛna lam’asande la Jehowa. Diakɔ diele, etena kɛnawɔ di’ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi ekɔ suke la “ntakɔ mboka” kana amboshila “ntakɔ mboka,” vɔ mbokimanyiyaka aha la ntshimbatshimba. (Ngal. 6:1, 2; Judɛ 22) Shi ɔsɔ ekɔ ɛkɔkɔ w’eshika wahombaso ‘nkitanyiya wanɛ watɔlɔmbɔla’?​—Adia Hɛbɛru 13:17.

8. Ngande wakokɛ dikumanyi ɛkɔkɔ wa Nzambi?

⁸ Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ laki nde lawɔ olami w’ɛkɔkɔ akafundɛ Akristo wa la Kɔlɔsayi ɔnɛ: “Nyoyalame diaha onto ɔmɔtshi nyonda oko mfumbe lo tshimbo y’akambo wa bewo, ndo awui w’anyanya wa lokeso lo ndjela mbekelo y’anto, lo ndjela akambo w’anyanya w’andja ɔnɛ, koko aha lo ndjela Kristo.” (Kɔl. 2:8) Ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ tɛnyaka ɔkɔkɔ okina wahombaso nkitanyiya alako watosha dikumanyi. Vɔ kokɛka anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ lo mbaewola diaha vɔ mbɔtɔnɛ l’onto tshɛ lakoka ndjaashishɛ mbetawɔ kawɔ. Ɔpɔstɔlɔ Petero akatɔhɛmɔla diaha sho mbɔtɔnɛ la “amvutshi wa kashi” ndo “embetsha wa kashi” wasala la wolo dia nkɔsha “wanɛ wele wɔdu.” (2 Pet. 2:1, 14) Kaanga lo nshi yaso nyɛ, dikumanyi pombaka mbisha ɛhɛmwɛlɔ wa ngasɔ naka kokaka. Oko wewɔ Akristo wambotshunda lo nyuma, vɔ mbeyaka akambo efula wa lo lɔsɛnɔ. La ntondo ka vɔ ndjɔsɔnama oko dikumanyi, wakashile mɛnya dia wamboshihodia Afundelo dimɛna dimɛna ndo ɔnɛ wekɔ l’akoka wa mbetsha wetshelo w’oshika. (1 Tim. 3:2; Tito 1:9) Woho wambowotshunda lo nyuma, wewɔ la wɛdimo ndo wakambawɔ l’alako wotumbi oma lo Bible mbakimanyiyaka dia vɔ mbisha ɛkɔkɔ ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika.

OLAMI W’ƆLƆLƆ W’ƐKƆKƆ NDESHAKA NDO KOKƐKA ƐKƆKƆ ANDE

9. Ngande walɔmbɔla ndo walesha Yeso etshumanelo k’Akristo ɛlɔ kɛnɛ?

⁹ Lo tshimbo y’okongamelo ande, Jehowa ekɔ lo mbisha nkumbo kaso k’onto l’ɔnango ka l’andja w’otondo mbo ya ndɛ ya lo nyuma. Sho ndjilongolaka lo tshimbo y’ekanda aso. Laadiko dia laasɔ, mbala la mbala okongamelo toshaka ɛlɔmbwɛlɔ lo tshimbo ya dikumanyi dia l’etshumanelo, ya mikanda ndo y’emendji weteta. Lo toho tɔsɔ mbalongola ɛkɔkɔ ɛlɔmbwɛlɔ k’oshika.

10. Kakɔna kahomba dikumanyi nsala etena katakɔ ɔkɔkɔ ɔmɔtshi mboka?

¹⁰ Emendji wekɔ l’ɔkɛndɛ wa ndesha ase etshumanelo ndo nkokɛ yoonge yawɔ ya lo nyuma, djekoleko wanɛ wadiɛnɛ l’ekiyanu kana wele la hemɔ lo nyuma. (Adia Jakɔba 5:14, 15.) Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi mbeyaka ntakɔ mboka ndo ntshika dia ndjasha l’awui wa lo nyuma. L’etena kɛsɔ, shi ayonga dui dia lomba di’ekumanyi kɛmɔtshi nsala kɛnɛ tshɛ kakokande nsala dia mbokimanyiya dia nde nkawola oya lo lokoto, mbuta ate oya l’etshumanelo? Kɛsɔ mɛtɛ mbayondosala. Yeso akate ate: “Papa lele l’olongo hangɛnangɛna kaanga ɔtɔi ɔmɔtshi wa l’atei w’anto wele oko ana w’akɛnda nshishɔ.”​—Mat. 18:12-14.

NGANDE WAHOMBASO MBƆSA MUNGA Y’ALAMI W’ƐKƆKƆ?

11. Kakɔna kakoka ndjokonya ase etshumanelo amɔtshi dia ntona ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka dikumanyi?

¹¹ Jehowa nde la Yeso mbele Alami w’ɛkɔkɔ wa kokele. Koko vɔ wakasha dikumanyi diele keema kokele ɔkɛndɛ wa namaka etshumanelo. Laasɔ, lam’ele vɔ keema kokele, dui sɔ mbeyaka ndjokonya ase etshumanelo amɔtshi dia ntona ɛlɔmbwɛlɔ kawɔ. Anto wa ngasɔ mbeyaka ndjotatɛ mbuta ɔnɛ: ‘Vɔ wekɔ anto wele keema kokele oko sho. Ko lande na kahombaso mbahokamɛ?’ Lo mɛtɛ, dikumanyi keema kokele, koko sho pombaka mɛna munga yawɔ la sso di’ɔlɔlɔ.

12, 13. a) Ngande wahombaso mbɔsa munga yaki dikumanyi? b) Lande na kakalɔmbɛ Jehowa afundji wa Bible dia vɔ mfunda munga yakasale wanɛ wakandasha ɛkɛndɛ?

¹² Bible mɛnyaka hwe munga yakasale anto amɔtshi wakasɔnama oma le Jehowa dia nɔmbɔlaka ekambi ande. Ɛnyɛlɔ, Davidɛ akasɔnama oko nkumekanga ka wodja w’Isariyɛlɛ. Koko nde akayosalaka loseka la Batɛ-Shɛba ndo akayodiakishaka Uriya w’omɛnde. (2 Sam. 12:7-9) Ɔpɔstɔlɔ Petero lo wedi ande, kaanga mbakinde l’ɛkɛndɛ wa weke l’etshumanelo ka lo ntambe ka ntondo, nde lawɔ akayosalaka munga ya weke. (Mat. 16:18, 19; Jni. 13:38; 18:27; Ngal. 2:11-14) Laadiko dia Yeso, ntatɛ oma le Adama l’Eva polo ɛlɔ kɛnɛ ndooko onto lele kokele.

¹³ Lande na kakalɔmbɛ Jehowa afundji wa Bible dia vɔ mfunda munga yakasale wanɛ wakandasha ɛkɛndɛ? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele dia mɛnya dia nde kokaka nkamba l’anto wele keema kokele dia nɔmbɔla wodja ande. Lo mɛtɛ, nde ookosalaka ngasɔ nshi tshɛ. Diakɔ diele, hatohombe ngunɛngunɛ dikumanyi l’ɔtɛ wa munga yawɔ kana mɔnyɔla dihole diele la wɔ. Jehowa tɔlɔmbaka dia sho mbakitanyiya ndo mbalɛmbɛ.​—Adia Etumbelu 16:2, 8.

14, 15. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja lo woho wakashaka Jehowa ekambi ande ɛlɔmbwɛlɔ?

¹⁴ Ekɔ ohomba nɛmbɛ wanɛ watɔlɔmbɔla. Tokanyiya yema woho wakasawolaka Jehowa la wodja ande lo tena dia wolo lo nshi y’edjedja. Etena kakatombe ase Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito, Nzambi akawashaka wadjango ande lo tshimbo ya Mɔsɛ nde l’Arɔna. Dia vɔ mpandɔ oma lo sui dia dikumi, ase Isariyɛlɛ wakahombe nkitanyiya didjango diakaalɔmbaka dia nsala dambo di’Elekanelo ndo mɔnga dikila di’ɔna ɔkɔkɔ lo eshingito wa nkuke ndo la diko dia mvudu yawɔ. Jehowa ndamɛ kosawola l’ase Isariyɛlɛ oma l’olongo dia mbatɛ wadjango asɔ, koko nde akawatɛ Mɔsɛ. Mɔsɛ nde lawɔ akatɛ dikumanyi dia l’Isariyɛlɛ, ko dikumanyi wakayotɛ ase Isariyɛlɛ. (Etum. 12:1-7, 21-23, 29) Lo waaso asɔ, Mɔsɛ nde la dikumanyi dia l’Isariyɛlɛ mbakashaka wodja w’otondo ɛlɛmbɛ waki Jehowa. Ngasɔ mbasala dikumanyi di’Akristo vɔ lawɔ ɛlɔ kɛnɛ.

¹⁵ Ondo wɛ mbeyaka avɛsa wa lo Bible wɛnya woho wakasha Jehowa ekambi ande ɛlɛmbɛ lo tshimbo y’anto kana y’andjelo. Lo waaso asɔ tshɛ, Jehowa akɛnyi ɔlɔlɔ mbisha enyimpala ande ɛsɔ yema ya lowandji. Enyimpala wa Jehowa wakatɛkɛtaka lo lokombo lande ndo wakɛnyaka kɛnɛ kakawahombe nsala l’oyango wa vɔ shimbamɛ lo mpokoso. Shi sho kokaka mfɔnya dia Jehowa ayosala woho akɔ waamɛ l’Aramangɛdɔna? Mbokɛmaka dia dikumanyi diele l’ɛkɛndɛ ɛlɔ kɛnɛ l’etshumanelo kana l’okongamelo hawohombe pondjo nkamba la lowandji lakawalongola lo yoho ya kɔlɔ.

“WAYOYALA OLUI ƆTƆI NDO WAYONGA LA OLAMI ƆTƆI”

16. “Diui” diakɔna diahombaso mpokamɛ?

¹⁶ Ekambi waki Jehowa wekɔ lo ntetemala monga “olui ɔtɔi” ndo wekɔ la “olami ɔtɔi” lele Yeso Kristo. (Jni. 10:16) Yeso akate dia nde ayotetemala monga kaamɛ l’ambeki ande “nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo k’andja.” (Mat. 28:20) Oko wende Nkumekanga l’olongo, nde ekɔ lo menda awui tshɛ wayokonya di’andja waki Satana ndanyema. L’oyango wa sho monga kaamɛ ndo ntshikala lo lokoto laki Nzambi, sho pombaka mpokamɛ “diui uma l’okongo” diatɛnya mboka kahombaso mbeta. “Diui” sɔ mendanaka ndo la kɛnɛ tshɛ katotɛ nyuma k’ekila lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta waki Nzambi ndo kɛnɛ tshɛ katotɛ Jehowa nde la Yeso lo tshimbo y’alami w’ɛkɔkɔ wakawasɔnɛ.​—Adia Isaya 30:21; Ɛnyɛlɔ 3:22.

17, 18. a) Waale akɔna wele la ntondo k’ɛkɔkɔ, ko eshikikelo kakɔna kele la so? b) Dimbola diakɔna diayokadimɔma lo sawo diayela?

¹⁷ Bible mbutaka dia Satana ekɔ lo mbeteta “oko ntambwɛ kadikita kayanga onto la nde ndɛ.” (1 Pet. 5:8) Oko watɔhɛmahɛmaka nyama ka ngala, Satana mɔngɛka wanɛ watomba oma lo lokoto ndo nde kongɛka diaaso dia mbanda. Ɔsɔ mbele ɔkɔkɔ woleki woke wahombaso ntshikala l’etei ka lokoto ndo nkitanyiya “olami w’ɛkɔkɔ ndo omendji w’anima a[so].” (1 Pet. 2:25) Lo kɛnɛ kendana la woho wahombaso shimbamɛ lo mfɔnu ka woke, Ɛnyɛlɔ 7:17 mbutaka ɔnɛ: “Ɔna Ɔkɔkɔ [Yeso] . . . ayowalama ndo ayowalɔmbɔla otsha lo tɛkɔ di’ashi wa lɔsɛnɔ. Ndo Nzambi ayokitola asɔyi tshɛ lo washo awɔ.” Shi ɔsɔ ekɔ daka dia dimɛna efula?

¹⁸ L’ɔkɔngɔ wa sho nsɛdingola ɔkɛndɛ wa laande wele la Yeso Kristo, ekumanyi tshɛ ayambole ɔnɛ: Ngande wakokami ndjashikikɛ ɔnɛ lekɔ lo nama ɛkɔkɔ waki Yeso lo yoho ya dimɛna? Tayokadimola dimbola sɔ lo sawo diayela.