Jehowa akankimanyiya

KAANGA mbakiso anto yema tshitshɛ lo sawo diakamasha lo 1957, dui sɔ konyangiyami. Laki ɔsɔnyisɔnyi ndo etena kakimi dikɛnda, laki la mbekelo ka mɔngamaka lo luudu naka angɛndangɛnda wamboya lakaso oyadi dimi mbaeyaka.

Waɛsɛ efula wakamalongola lo etenyi ka la nkɛtɛ k’okongamelo waki Jehowa wakampomanyaka la weho w’anto wotshikitanyi, mbuta ate angɛnyi ndo anto wahameye. Koko lakatetemala ndɔshana l’ɔsɔnyi ndo la woho wakamayaokaka dia dimi bu l’akoka wa nsala dui dimɔtshi ndo halokoke mfuna lo etombelo w’ɛlɔlɔ wakamakondja lo nkotsha ɛkɛndɛ ɛsɔ. Lakashikikɛ mɛtɛ ka daka diaki Jehowa diata ɔnɛ: “Dimi layukukikitsha, layukukimanyia, layukusukela ololo la lunya lami la pami.” (Is. 41:10) Yoho yoleki dimɛna yakankimanyiya Jehowa ele lo tshimbo y’osukɔ w’asekami Akristo. Layanga nyotɛ toho tɔmɔtshi takankimanyiya Akristo amɔtshi ntatɛ oma ko nshi yakimi dikɛnda.

NDE AKAKAMBAKA LA BIBLE NDO LA KALUPƐ K’ODIMA

La mpindju ka Lushi la lomingu lɔmɔtshi lo 1940, kadiyɛso Elsie Huntingford akayotembola lɛnɛ akiso lo fɛrmɛ ka lo sidɛ owɛstɛ ka Ontario. Mama akatombe dia tɛnana la nde koko dimi la papa takatshikala l’etei ka luudu ko mbahokamɛka nɛ dia taki ɛsɔnyi. Takafɔnya ɔnɛ Kadiyɛso Huntingford akatasondjaka diangɔ dimɔtshi ndo ɔnɛ mama olanga nsomba ɛngɔ kɛmɔtshi keso bu la tɔ ohomba, diakɔ diakatombe papa dia ndjowotɛ ɔnɛ sho bu l’ohomba wa diangɔ dia nsomba. Kadiyɛso Huntingford akambola papa ate: “Onde nyayokombola dimi ndjekaka la nyu Bible?” Papa akookadimola ate: “Sho nangaka.”

Kadiyɛso Huntingford akaye mɛtɛ l’etena kakiso l’ohomba w’ekimanyielo. Nɛ dia l’etena kɛsɔ, ambutshi ami waki oma la mimɔ oma lo ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi wa la Canada wakawayashaka efula lɔkɔ. Lande na? Nɛ dia pastɛrɛ ka lo ɔtɛmwɛlɔ ɔsɔ, akahanɛ listɛ la wanɛ wakakimɔka weshasha lo ntatɛ la wanɛ wakalekaka nkimɔ ko ndjaholɔka. Lam’ele ambutshi ami komonga l’ekondjelo k’efula, nkombo yawɔ yaki suke la l’ekomelo ka listɛ lɔsɔ ndo waa diakrɛ wakawadje pɛpɔ dia vɔ ndeka kimɔka weshasha. Diakrɛ dimɔ akatotɛ ate nde aketshaka akambo wele bu mɛtɛ paka diaha vɔ mbonya l’olimu. Diakɔ diakatamɔ oma l’ɔtɛmwɛlɔ ɔsɔ, koko takakombolaka kotshaka ehomba aso wa lo nyuma.

Kaanga mbakashimbama olimu w’Ɛmɛnyi wa Jehowa la Canada l’etena kɛsɔ, kadiyɛso Huntingford akatetshaka Bible lo nkamba paka la Bible ndo l’awui wamondofundaka lo kalupɛ k’odima. Etena kakandayoshihodia dia sho komonga la kanyi ya mbofunda le ewandji, nde akayotoshaka ndo ekanda ekina walembetshiya Bible. L’ɔkɔngɔ wa wekelo tshɛ, takashɛka ekanda ɛsɔ.a

Kaanga mbakandahomanaka l’ɔlɔshamelo ndo la ekakatanu ekina, kadiyɛso Huntingford akatetemala nsambisha l’ohetoheto. Ohetoheto ande wakamambiya ndo wakatshutshuya dia dimi nkoma Ɔmɛnyi wa Jehowa. Ɔnɔnyi ɔtɔi l’ɔkɔngɔ w’ambutshi ami batizama, dimi lawɔ lakayokoma Ɔmɛnyi wa Jehowa. Lakabatizama lo Ngɔndɔ ka hende 27, 1949 lo mbafu ka lowolo katowodjɛka wa nyama ashi lo fɛrmɛ lele la ɛnɔnyi 17. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, lakayɔsa yɛdikɔ ya nkamba olimu wa lo tena tshɛ.

JEHOWA AKANKIMANYIYA DIA MONGA LA DIHONGA

Lakengengaka dia nkamba olimu w’ombatshi mboka. L’etena kɛmɔtshi lakakambe lo bankɛ kɛmɔtshi ndo lo kɔmpanyi kekina l’oyango wa nama yema ya mfalanga yakakoke ndjonkimanyiya l’olimu w’ombatshi mboka. Oko wakimi latahokɔ akambo, lakatshupaka mfalanga yami efula. Ɔnangɛso Ted Sargent akankeketsha dia dimi monga la dihonga ndo la mbetawɔ le Jehowa. (1 Ek. 28:10) Lo nkamba la dako diande dia la ngandji sɔ, lakatatɛ nkamba olimu w’ombatshi mboka lo Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1951. L’etena kɛsɔ laki paka la dɔlara 40, dikalo di’omusu ndo dipɔlɔmatɛ di’oyoyo. Koko Jehowa akakotshɛka kɛnɛ kakimi la tɔ ohomba. Lekɔ la lowando l’efula lo woho wakankeketsha ɔnalengo Ted dia dimi nkamba olimu w’ombatshi mboka wakayombelaka ɛtshɔkɔ efula.

La dikɔlɔ dimɔtshi oya l’ekomelo ka Ngɔndɔ k’enanɛi lo 1952, lakalongola apɛlɛ oma lo Bɛtɛlɛ ka la Toronto dia totatɛ olimu lo Ngɔndɔ ka divwa. Kaanga mbakimi ɔsɔnyi ndo mbakimi takomaka ndooko lushi lo Bɛtɛlɛ, laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia ambatshi mboka efula wakambutɛka dia Bɛtɛlɛ ekɔ dihole dia dimɛna. Lakatɛnaka mɛtɛ dia Bɛtɛlɛ ekɔ dihole dia dimɛna.

“ƐNYA ANANGƐSO DIA WƐ NDJASHAKA LE WƆ”

Kombeta edja l’ɔkɔngɔ wa dimi nkoma lo Bɛtɛlɛ, lakatɔhɛnaka ɔnangɛso Bill Yacos laki ɔnɔmbɔdi w’olui wa dikumanyi l’etshumanelo ka la Shaw la Toronto.b L’etena kɛsɔ, ko leke la ɛnɔnyi 23 ndo lakayaɔsaka oko onto laakayaye oma la shamba. Koko l’okitshakitsha ndo la ngandji tshɛ, ɔnangɛso Yacos akamɛnya kɛnɛ kahombami nsala ndo Jehowa akankimanyiya.

Ɔnangɛso Yacos akongaka l’ɔmɔnɔmɔnɔ efula ndo akayashaka le anto. Nde aki la ngandji otsha le anangɛso ndo vɔ wakawokaka ngandji. Nde akawaembolaka la wakawɔ aha paka l’etena kewɔ l’ekakatanu. Ɔnangɛso Yacos akankeketsha dia dimi salaka woho akɔ waamɛ ndo sambishaka kaamɛ l’anangɛso ndo l’akadiyɛso. Nde akambutɛ ate: “Ken, ɛnya anangɛso dia wɛ ndjashaka le wɔ. Dui sɔ mbayokokimanyiya diaha wɛ mbikaka washo lo munga ya wɔ.”

WADƐMI AKI LA NGANDJI KA KƆLAMELO

Ntatɛ oma ko Ngɔndɔ ka ntondo 1957, Jehowa akankimanyiya lo toho efula. Lo ngɔndɔ kɛsɔ, mbakamatshuke Evelyn laki oma la nongola dipɔlɔmɛ lo Kalasa ka 14 ka Ngiliyadɛ. La ntondo ka sho ntshukana, nde akasambishaka lo ɛtshi ka nkɛtɛ kakawatɛkɛtaka Falase lo prɔvɛnsɛ ka Québec. Lo nshi shɔ, prɔvɛnsɛ ka Québec kakalɔmbɔmaka oma le aseka Mupɛ wa l’Ɔrɔma. Diakɔ diaki Evelyn l’okakatanu dia nsambisha koko nde akayaɛkɛ le Jehowa la kɔlamelo tshɛ.

Evelyn aki la kɔlamelo nto le mi. (Ɛf. 5:31) Koko kɔlamelo yande yakɔtɔ l’ohemba l’ɔkɔngɔ wa sho tshukana. Takakongɛ dia ntshɔ otsha la Florida l’États-Unis koko nshi ngana l’ɔkɔngɔ wa diwala diaso, Bɛtɛlɛ akanɔmbɛ dia dimi tɔtɔ lo losanganya lakahombe salema lo Bɛtɛlɛ ka la Canada l’edja ka lumingu. Losanganya lɔsɔ lakafukutanya ekongelo kaso koko dimi l’Evelyn takakombolaka nsala kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba Jehowa. Diakɔ diakatatola lɔkɛndɔ la so. Lo lumingu lakimi lo losanganya lɔsɔ, Evelyn akasambishaka lo ɛtshi ka nkɛtɛ kosukanyi la Bɛtɛlɛ ndo ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ kakatshikitana etale la kɛnɛ kakandasambishaka la Québec.

L’ekomelo ka lumingu lɔsɔ, lakakashimɔ dia nongola ɔkɛndɛ w’oyoyo mbuta ate ntshɔ dia tokamba oko omendji w’otshimbedi lo nɔrdɛ ka Ontario. Kaanga mbele l’etena kɛsɔ ko leke ka ntshuka lele l’ɛnɔnyi 25 eto ndo lataleke mpokɔ akambo, dimi la wadɛmi takayaɛkɛ le Jehowa. L’eleko k’amvula ka la Canada, takande lɔkɛndɔ otsho w’otondo lo kawolo sho la emendji weteta ekina wambohokɔ akambo wakatakalolaka otsha lo etshimbedi awɔ. Vɔ wakatokeketsha efula. Ɔmɔtshi l’atei awɔ akatotshikɛ dihole dia sho ndala nɛ dia nde akɛnyi dia hatonga dimɛna sho sungukala otsho w’otondo. La mpindju ka lushi lɔsɔ mbuta ate nshi 15 l’ɔkɔngɔ wa diwala diaso, takakome lo olui wa tshitshɛ wa la Hornepayne wakamahombe membola.

Etshikitanu wa mamba wakasalema lo lɔsɛnɔ la so. Etena kakamakambaka lo distrikɛ dimɔtshi lo 1960, lakalongola mukanda dia tɔtɔ Kalasa ka 36 ka Ngiliyadɛ l’edja ka ngɔndɔ dikumi ndo tɔ kakahombe ntatɛ lo Ngɔndɔ ka hende lo 1961 la Brooklyn. Dimi komonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula nɛ dia Evelyn kombelamɛ kaamɛ la mi. L’ɛnyɛlɔ ka wamato akina waki kombelamɛ, Evelyn akahombe mfunda mukanda wɛnya dia nde ambetawɔ nkakitɔna la mi l’edja ka ngɔndɔ dikumi. Evelyn akatatɛ ndela koko nde aketawɔ dia dimi ntshɔ ndo nde aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wakandeyaka dia layotolowanyema efula lɛkɔ.

L’ɔkɔngɔ wa dimi monɛ, Evelyn akatatɛ nkamba lo Bɛtɛlɛ ka la Canada. Nde aki la diɛsɛ dia monga lo shambrɛ ɔtɔi nde la Margaret Lovell, kadiyɛso k’okitami. Dimi la Evelyn taki la olengolengo lo woho wakatakakitɔna. L’ekimanyiyelo ka Jehowa, takakotsha ɛkɛndɛ wa lo tshanda mɔtshi wakatalongola. Woho wakandetawɔ dia sho nkakitɔna dia Jehowa ndeka ndjokamba la so l’okongamelo ande akaminanda efula.

L’ɔkɔngɔ wa dimi nsala ngɔndɔ shato lo Kalasa ka Ngiliyadɛ, ɔnangɛso Nathan Knorr laki ɔnɔmbɔdi w’olimu wa l’andja w’otondo akambisha diɛsɛ dia laande. Nde akamimbola kana dimi koka mpembola kalasa ko nkalola la Canada dia tokamba lo tshanda mɔtshi oko ombetsha lo Kalasa k’olimu wa Diolelo. Ɔnangɛso Knorr akambutɛ ate wɛ koka mbetawɔ diɛsɛ sɔ naka wɛ alanga. Lakakoke tamanyi kalasa naka lalanga ndo ondo ndjotomama oko misiɔnɛrɛ oma lasɔ. Nde akambutɛ nto ate naka wɛ ambetawɔ nkalola la Canada, kete ondo wɛ helamɛ nto lo Kalasa ka Ngiliyadɛ ndo ɔnɛ wɛ mbeyaka tokalola l’olimu wa distrikɛ wakiyɛ ntondo. Nde akambutɛ dia dimi takanyi yimba kaamɛ la wadɛmi la ntondo ka mbɔsa yɛdikɔ.

Lam’ele lakeyaka dia Evelyn okongaka suke dia mbetawɔ oseka ɔkɛndɛ tshɛ wa l’okongamelo, dimi komengenga nkadimola ɔnangɛso Knorr nte: “Kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba okongamelo wa Jehowa dia sho nsala, tayokisala l’ɔngɛnɔngɛnɔ.” Leeso, oyadi sho mbetawɔka kana bu, tookongaka suke dia ntshɔ lɛnɛ tshɛ atotoma okongamelo waki Jehowa.

Diakɔ diele lo Ngɔndɔ ka nɛi 1961, lakahembola kalasa ndo lakakalola la Canada dia tonga ombetsha lo Kalasa k’olimu wa Diolelo. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, takatotatɛ nkamba lo Bɛtɛlɛ. La diambo tshɛ lakanyomolongola leeta l’otsha lo Kalasa 40 ka Ngiliyadɛ kakahombe ntatɛ lo 1965. Mbala kɛsɔ nto, Evelyn akahombe nyomofunda mukanda wɛnya dia nde ambetawɔ sho nkakitɔna. Mingu ngana oma laasɔ, dimi la nde takangɛnangɛna etena kakandalongola mukanda ande wa leeta dia tɔɔtɔ kalasa kaamɛ la mi.

Etena kakatakome, ɔnangɛso Knorr akatotɛ dia ambeki wetshawɔ Falase (ndo dimi la Evelyn mbakawetshaka) wayotomama lo Afrikɛ. Koko lushi lakawatosha apɔlɔmɛ wakatotɛ dia tambotomama nto la Canada. Lakasɔnama oko omendji wa Bɛtɛlɛ (weelamɛ nshi nyɛ ɔnɛ ɔnɔmbɔdi wa kɔmite ka filialɛ). Lam’ele laki l’ɛnɔnyi 34 eto, lakatɛ ɔnalengo Knorr nte: “Leke dikɛnda.” Koko nde akankeketsha. L’etatelo lakayangaka tokanyi le dikumanyi dia lo Bɛtɛlɛ diambohokɔ akambo la ntondo ka mbɔsa tɛdikɔ ta weke.

BƐTƐLƐ EKƆ DIHOLE DIA MBEKA NDO MBETSHA

Olimu ami wa lo Bɛtɛlɛ akambisha diaaso dia mbeka awui efula oma le anto akina. Dimi nɛmiyaka asekami wakamba la mi lo kɔmite ka filialɛ. Nkama y’Akristo wa lo Bɛtɛlɛ ndo wa lo tshumanelo tshɛ diamboteteta wambonga la shɛngiya ya dimɛna le so.

Olimu ami wa lo Bɛtɛlɛ akambisha diaaso dia mbetsha anto akina ndo nkeketsha mbetawɔ yawɔ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɛ Timɔte ɔnɛ: “Otetemale ndjela akambo wakayeke.” Nde akawotɛ nto ate: “Akambo wakayoke oma le mi ndo wakashikikɛma oma le ɛmɛnyi efula, owakimɔ le apami wele la kɔlamelo, ko vɔ lawɔ wayonga l’akoka tshɛ wahombama dia mbetsha anto akina.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Mbala mɔtshi asekami Akristo tomimbolaka wetshelo wamomokondja l’edja k’ɛnɔnyi 57 wamomokamba lo Bɛtɛlɛ. Dimi taakadimolaka ɔnɛ “sho pombaka monga suke dia nsala kɛnɛ tshɛ katɔlɔmba okongamelo waki Jehowa dia sho nsala ndo ndjaɛkɛ le nde dia nde tokimanyiya.”

Kaanga mbayami edja lo Bɛtɛlɛ dimi mbɔsaka oko loyi mboyemi lele la ɔsɔnyi ndo taleye akambo efula. Koko l’edja k’ɛnɔnyi ɛsɔ tshɛ, Jehowa ‘akankimɛ lo lonya lami l’omi.’ Lo tshimbo y’ɔlɔlɔ wasalɛ asekami ndo ekimanyiyelo kawɔ ka la wonya, Jehowa mbutɛkami ate: “Tukaki woma, layukukimanyia.”​—Is. 41:13.