Lande na kahombaso sanganaka kaamɛ dia ntɛmɔla?
“Vɔ wakatetemalaka ndjasha tshɛ . . . lo monga kaamɛ lam’asawɔ.”—ETSHA 2:42.
1-3. a) Ngande wakɛnya Akristo dia vɔ wakalomɔlomɔka dia nsangana kaamɛ? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.) b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?
ETENA kaki Corinna l’ɛnɔnyi 17, mama kande akandama ndo akatɔlama lo mpango kɛmɔtshi ka lokanu kakambishawɔ anto elimu wa wolo. L’ɔkɔngɔ diko, Corinna nde lawɔ akayɔtɔlamaka la Sibérie wodja wanganyi la lakawɔ nunu dia kilɔmɛtɛlɛ. Lɛkɔ nde akatokambaka lo dihole dimɔtshi dialongawɔ wa nyama ndo wakosalɛka akambo oko fumbe. Lo ntena dimɔtshi wakotshutshuyaka dia nde nkamba lo tshitshi l’andja aha la nde monga l’ahɔndɔ efula wa tshitshi. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Corinna nde la kadiyɛso kekina wakɔshi yɛdikɔ ya salaka kɛnɛ tshɛ kakokawɔ nsala dia mimɔka oma lo dihole dialongawɔ waa nyama sɔ ko ntshɔ lo losanganya lɔmɔtshi la l’etshumanelo.
2 Corinna akate ate: “Takamɔka oma lo dihole diaso di’olimu la dikɔlɔ ndo takakɛndakɛndaka kilɔmɛtɛlɛ 25 dia nkoma lo dihole diatemalaka kawolo. Kawolo kakamɔka l’eshidi ehende wa pindju ndo takasalaka wenya esamalo wa tango, oma laasɔ ko sho mpolɔ dia kɛndakɛnda kilɔmɛtɛlɛ dikumi dia nkoma lo dihole dia losanganya.” Corinna aki l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔkɛndɔ lawɔ lɔsɔ. Nde akate ate: “Lo losanganya takekaka Tshoto y’Etangelo ndo takembaka esambo wa Diolelo. Ɔsɔ aki mɛtɛ dui di’ekeketshelo ndo mbetawɔ kaso kakakeketalaka.” Akadiyɛso ahende asɔ wakakalolaka lo fɛrmɛ l’ɔkɔngɔ wa nshi shato, koko onami wa fɛrmɛ kombeyaka ɔnɛ vɔ wakatombe.
3 Mbala tshɛ ekambi wa Jehowa wakalomɔlomɔka dia vɔ nsangana kaamɛ. Ɛnyɛlɔ, Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakasanganaka kaamɛ dia ntɛmɔla Jehowa ndo mbeka awui wendana la nde. (Etsha 2:42) Diakɔ diele, sho lawɔ nomɔlomɔka dia ntshɔ lo nsanganya. Koko l’ɛnyɛlɔ k’anangɛso l’akadiyɛso tshɛ, wɛ koka monga l’okakatanu wa tanemaka mbala la mbala lo nsanganya. Mbala mɔtshi, wɛ pombaka nkamba wenya efula, kana ekɔ l’akambo efula wa nsala kana wɛ ndjaokaka mbala tshɛ dia wɛ ambɔlɛmba. Ko kakɔna kayotokimanyiya dia sho nsala kɛnɛ tshɛ ka kokaso nsala dia sho tanemaka lo nsanganya yaso?[1] (Enda nɔtɛ ka la koma.) Ngande wakokaso nkeketsha ambeki aso wa Bible ndo anto akina dia vɔ ndjaka lo nsanganya yaso mbala la mbala? Sawo nɛ diayotolembetshiya bonde kele wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya ekɔ 1) dikambo dia wahɔ aso, 2) kimanyiyaka anto akina, ndo 3) ngɛnyangɛnyaka Jehowa.[2]—Enda nɔtɛ ka la koma.
NSANGANYA YEKƆ DIKAMBO DIA WAHƆ ASO
4. Ngande watokimanyiya nsanganya dia mbeka akambo wendana la Jehowa?
4 Nsanganya teetshaka. Losanganya tshɛ tokimanyiyaka dia sho mbeka akambo efula wendana la Jehowa. Ɛnyɛlɔ, atete edja tshumanelo efula weke ka mbeka dibuku Yasukanya la Jehowa lo Wekelo wa Bible wa l’etshumanelo. Ngande wakayaoke etena kakatakɛtshanya waonga wa Jehowa ndo etena kakayoke woho wayaoka anangɛso l’akadiyɛso lo kɛnɛ kendana la nde? Aha la taamu, dui sɔ diakakokonya dia wɛ nyomoleka mboka Jehowa ngandji. Lo nsanganya, sho mbekaka nto akambo efula wendana la Bible lo mbidja yimba lo asawo, lo wɛnyɛlɔ ndo lo mpokamɛ la yambalo tshɛ etena kadiema Bible. (Nehemiya 8:8) Ndo nkana yimba lo akambo efula washolaso lomingu tshɛ etena kalɔngɔsɔlaso wadielo wa Bible ndo etena kokaso wetshelo wakakondja anto akina oma lo wadielo akɔ.
5. Ngande wakakokimanyiya nsanganya y’Akristo dia nkamba l’awui wamboyeka oma lo Bible ndo dia wɛ ndowanya yoho yasambishayɛ?
5 Nsanganya tetshaka woho wa nkamba la kɛnɛ kekaso oma lo Bible lo nsɛnɔ yaso. (1 Tɛsalɔnika 4:9, 10) Ɛnyɛlɔ, onde wɛ ambosanganaka lo wekelo ɔmɔtshi wa Tshoto y’Etangelo wakakokimanyiya dia wɛ nyomoleka nsala akambo efula l’olimu wa Jehowa, dia ndowanya alɔmbɛlɔ ayɛ kana dia wɛ dimanyiya ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔtshi? Nsanganya yele laso l’atei wa lomingu koka tetsha woho nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo woho wa nkimanyiya anto akina dia vɔ nshihodia akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible.—Mateo 28:19, 20.
6. Ngande watokeketsha nsanganya yaso ndo watokimanyiyawɔ dia sho ntshikala nge?
6 Nsanganya tokeketshaka. Andja wa Satana pembaka dia mbɔladia mbetawɔ kaso ndo vɔ koka tokonya dia sho ndjaoka dia tambɔkɔmɔ. Koko nsanganya yaso tokeketshaka ndo toshaka wolo wa ntetemala kambɛ Jehowa. (Adia Etsha 15:30-32.) Mbala efula, sho kɛtshanyaka woho wakotshama prɔfɛsiya ya lo Bible. Dui sɔ koka tokimanyiya dia nyomoleka monga l’eshikikelo ɔnɛ alaka wa Jehowa wendana la nshi yayaye wayokotshama. Sho keketshamaka oma le anangɛso ndo akadiyɛso aha tsho etena kashawɔ asawo koko ndo etena kashawɔ kɔmatɛrɛ ndo katombolawɔ Jehowa l’esambo oma k’ɛse otema. (1 Kɔrɛtɔ 14:26) Ndo etena katɛkɛtaso lawɔ la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa nsanganya, sho keketshamaka nɛ dia tekɔ l’angɛnyi efula wayakiyanya lo dikambo diaso.—1 Kɔrɛtɔ 16:17, 18.
Nsanganya yaso tokeketshaka ndo toshaka wolo wa nte- temala kambɛ Jehowa
7. Lande na ekɔ ohomba efula tanema lo nsanganya yaso?
7 Lo nsanganya, sho kondjaka ekimanyielo ka nyuma k’ekila ka Nzambi. Yeso kambaka la nyuma k’ekila kɛsɔ dia nɔmbɔla tshumanelo. Diakɔ diele, nde totɛka dia sho pombaka ‘mboka kɛnɛ katɛ nyuma tshumanelo.’ (Ɛnyɛlɔ 2:7) Nyuma k’ekila koka tokimanyiya dia sho nshika ntanga la ntondo k’ehemba ndo dia nsambisha la dihonga. Tɔ koka tokimanyiya nto dia sho mbɔsa tɛdikɔ t’eshika. Diakɔ diele, sho kokaka nsala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia tanema lo nsanganya yaso ndo nkondja ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Nzambi.
SHO KIMANYIYAKA ANTO AKINA LO NSANGANYA
8. Etena katɛna anangɛso l’akadiyɛso lo nsanganya ndo kokawɔ tasha kɔmatɛrɛ ndo temba esambo, ngande wayaokawɔ? (Enda ndo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Nshi tshɛ nde akayaokaka dimɛna oma lo losanganya.”)
8 Lo nsanganya, tekɔ la waaso wa sho mɛnya anangɛso l’akadiyɛso ngandji kawaokaso. Anto efula wa l’etshumanelo kaso wekɔ lo mbikikɛ ekakatanu a weke. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Nyɛsɔ toyakiyanyake dikambo dia onto la wonyande.” (Hɛbɛru 10:24, 25; nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi) Sho kokaka mɛnya dia tekɔ lo ndjakiyanyaka dikambo di’anangɛso lo sanganaka la wɔ kaamɛ dia keketshana onto la wonyande. Etena katshɔso lo nsanganya, sho mɛnyaka anangɛso dia sho kombolaka monga kaamɛ la wɔ ndo nsawola kaamɛ la wɔ ndo ɔnɛ tekɔ lo ndjasha lo nsaki yawɔ. Sho mbakeketshaka nto etena kahokamɛwɔ kɔmatɛrɛ yaso ndo kembaso esambo oma k’ɛse otema.—kɔlɔsayi 3:16.
9, 10. a) Lembetshiya woho watokimanyiya ɛtɛkɛta wa Yeso watanema lo Joani 10:16 dia nshihodia ohomba wa sanganaka kaamɛ l’anangɛso. b) Naka sho mongaka lo nsanganya mbala la mbala, ngande wakokaso nkimanyiyaoanto ɔmɔtshi lele ase nkumbo kande wambowonyaka yimba?
9 Etena katshɔso lo nsanganya, sho kimanyiyaka dia kaamɛ monga l’etshumanelo. (Adia Joani 10:16.) Yeso akayaɛdika l’olami w’ɛkɔkɔ ndo ambeki ande oko olui w’ɛkɔkɔ. Tokane yimba la dikambo nɛ: Naka ɛkɔkɔ ehende wekɔ lo dikona ndo ehende ekina wekɔ l’okidi ndo ɔkɔkɔ okina wekɔ vɔamɛ lo dihole dikina, onde ɛkɔkɔ etanu ɛsɔ wekɔ olui ɔtɔi? Ndooko, nɛ dia olui w’ɛkɔkɔ tongaka kaamɛ ndo vɔ toyelaka olami awɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, sho hatohombe mangana etale l’anangɛso lo ntshika ndjaaka lo nsanganya. Sho pombaka monga kaamɛ dia nkoma ase ‘olui ɔtɔi’ ndo dia ndjela ‘olami ɔtɔi.’
10 Nsanganya yaso tokimanyiyaka dia sho monga kaamɛ oko ase nkumbo wokana ngandji. (Osambu 133:1) Anto amɔtshi wa l’etshumanelo hawoyodjama yimba oma le ase nkumbo yawɔ, ɛnyɛlɔ oma le ambutshi awɔ, anangɛwɔ kana akadiyɛwɔ. Koko Yeso akaalake dia mbasha nkumbo kayowaokaka ngandji ndo kayowakokɛka. (Makɔ 10:29, 30) Naka wɛ mbɔtɔka lo nsanganya mbala la mbala, kete wɛ koka ndjokoma oko papa, mama, ɔnango kana kadiyɛnde la onto ɔmɔtshi la l’etshumanelo. Naka sho nkana yimba lo dikambo sɔ, kete tayosalaka kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia mongaka lo nsanganya tshɛ.
TAYƆNGƐNYANGƐNYA JEHOWA
11. Ngande wele wɔtwɛlɔ wa nsanganya tokimanyiyaka dia mbisha Jehowa kɛnɛ kahombande nongola?
11 Lo nsanganya, sho mbishaka Jehowa kɛnɛ kahombande nongola. Lam’ele nde kele Otungi aso, sho pombaka mɛnya lowando la so le nde, mbɔlɛnya, ndo mbotombola. (Adia Ɛnyɛlɔ 7:12.) Sho koka nsala dui sɔ lo nsanganya etena kayotɔlɔmbaka Jehowa, kayotowembɛka ndo kayotɔtɛkɛta akambo wendana la nde. Ande diaaso dia diambo diele laso lomingu tshɛ dia tɛmɔlaka Jehowa lee!
Jehowa mɛnaka dia sho mɛtɛ kombolaka dia monga lo nsanganya ndo nde mbɔsaka welo tshɛ wadjaseo dia monga lɛkɔ la nɛmɔ
12. Ngande wayaoke Jehowa etena kakitanyiyaso lo didjango dia nde dia mbɔtɔka lo nsanganya?
12 Jehowa mbakatotonge ndo sho pombaka mbokitanyiya. Nde todjangɛka dia sho ntetemala sanganaka kaamɛ, djekoleko oko watataleke nsukana l’ekomelo. Ɔnkɔnɛ etena kakitanyiyaso didjango sɔ, Jehowa ngɛnangɛnaka. (1 Joani 3:22) Nde mɛnaka dia sho mɛtɛ kombolaka dia monga lo nsanganya ndo nde mbɔsaka welo tshɛ wadjaso dia monga lɛkɔ la nɛmɔ.—Hɛbɛru 6:10.
13, 14. Lo woho akɔna wayasukanyaso la Jehowa ndo la Yeso lo nsanganya?
13 Etena katshɔso lo nsanganya, sho mɛnyaka Jehowa ɔnɛ sho nangaka nsukana suke suke la nde nde l’Ɔnande. Lo nsanganya, sho mbekaka Bible ndo mbetshamaka oma le Jehowa kɛnɛ kahombaso nsala ndo woho wahombaso nsɛna. (Isaya 30:20, 21) Kaanga etena kaya anto amɔtshi wahakambɛ Jehowa lo nsanganya, vɔ shihodiaka ɔnɛ Nzambi ekɔ lo tɔlɔmbɔla. (1 Kɔrɛtɔ 14:23-25) Jehowa ekɔ lo nɔmbɔla nsanganya yaso la nyuma kande k’ekila ndo kɛnɛ kekaso lɛkɔ ndja oma le nde. Diakɔ diele etena katshɔso lo nsanganya, sho pokamɛka kɛnɛ katotɛ Jehowa, mɛnaka lo yɛdikɔ yakɔna yatokande ngandji ndo sho ndekaka ndjasukanya la nde.
14 Yeso, lele Ɔtɛ w’etshumanelo akate ate: “Lɛnɛ asangana anto ahende kana asato lo lokombo lami, dimi lekɔ l’atei awɔ.” (Mateo 18:20) Bible mbutaka nto ɔnɛ Yeso ‘ekɔ lo takɛndakɛnda l’atei’ wa tshumanelo. (Ɛnyɛlɔ 1:20–2:1) Mbokɛmaka hwe dia Jehowa nde la Yeso wekɔ l’atei aso ndo wekɔ lo tokeketsha lo nsanganya yaso. Lo kanyi yayɛ, ngande wayaoka Jehowa etena kakɛnande asala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ nsala dia ndjasukanya la nde ndo l’Ɔnande?
15. Ngande wele otshwelo aso lo nsanganya mɛnyaka Nzambi dia sho nangaka mbookitanyiya?
15 Etena katshɔso lo nsanganya, sho mɛnyaka Jehowa ɔnɛ sho kombolaka mbokitanyiya. Jehowa hatotshutshuya dia nsala kɛnɛ katande. (Isaya 43:23) Diakɔ diele etena kasɔnaso dia nkitanyiya didjango dia mbɔtɔ lo nsanganya, sho mbɛɛnyaka dia sho mbookaka ngandji ndo sho mbetawɔka dia nde mbele la lotshungɔ la totɛ kɛnɛ ka nsala. (Rɔmɔ 6:17) Ɛnyɛlɔ, kakɔna kayotosala naka owandji w’olimu aso ambotɔlɔmba dia nkamba efula lo woho wahatakoke mongaka lo nsanganya yaso mbala la mbala? Kana mbeyaka monga ko lowandji lambota dia naka onto ɔmɔtshi nsangana dia ntɛmɔla Jehowa, kete nde ayofuta kibawo, ayotshɔ lo lokanu kana ayolongola dilanya dia kɔlɔ efula. Kana lo tena dimɔtshi sho mbeyaka nkombola tsho nsala dui dikina lo dihole dia ntshɔ lo nsanganya. L’akambo asɔ tshɛ, sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya kɛnɛ kayotosala. (Etsha 5:29) Koko etena tshɛ kasɔnaso dia mbookitanyiya, sho mbɔngɛnyangɛnyaka.—Tukedi 27:11.
NTETEMALA SANGANAKA KAAMƐ L’ANANYƆ
16, 17. a) Ngande weyaso dia nsanganya yaki ohomba efula le Akristo wa lo ntambe ka ntondo? b) Ngande wakayaokaka ɔnangɛso George Gangas lo kɛnɛ kendana la nsanganya y’Akristo?
16 L’ɔkɔngɔ wa vɔ nsangana kaamɛ lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi wa 33, Akristo wakasanganaka mbala la mbala dia ntɛmɔla Jehowa. Vɔ “wakatetemalaka ndjasha tshɛ lo wetshelo w’apɔstɔlɔ, lo monga kaamɛ lam’asawɔ.” (Etsha 2:42) Ndo vɔ kotshika sanganaka kaamɛ etena kakawasoyamaka oma le lowandji l’ase Rɔmɔ ndo ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda. Kaanga mbaki dui sɔ komonga wɔdu, vɔ wakasale kɛnɛ tshɛ kakawakoke nsala dia ntetemala sanganaka kaamɛ.
17 Ɛlɔ kɛnɛ nto, ekambi wa Jehowa wekɔ la lowando l’efula lo kɛnɛ kendana la nsanganya ndo vɔ ngɛnangɛnaka tanema lɛkɔ. George Gangas, laki ose Olui-walɔmbɔla l’edja k’ɛnɔnyi 22 akate ate: “Le mi, nsangana kaamɛ l’anangɛso ekɔ dui dimɔtshi dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ ndo kiɔkɔ mɔtshi y’ekeketshelo. Dimi nangaka monga l’atei w’anto wayokoma ntondo lo Mbalasa ka Diolelo ndo ndjomɔ l’atei w’anto wayokomɛ naka kokaka. Lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula etena katɛkɛtami l’ekambi waki Nzambi. Etena kemi l’atei awɔ, dimi ndjaokaka oko lekɔ la ngelo kaamɛ la nkumbo kami, lo paradiso ka lo nyuma.” Nde akakotsha ate: “Kanyi yami y’oma k’ɛse otema ndo nsaki kami ekɔ ka mbɔtɔ lo nsanganya.”
18. Ngande wayaokayɛ lo kɛnɛ kendana la nsanganya yaso ndo kakɔna kamboyoyashikikɛ dia nsala?
18 Onde ndo wɛ mbayaoka woho akɔ waamɛ lo kɛnɛ kendana la ntɛmɔla Jehowa? Naka ngasɔ mbediɔ, kete nsala kɛnɛ tshɛ kakokayɛ nsala dia mongaka kaamɛ l’ananyɔ lo nsanganya, kaanga etena kele dui sɔ wolo. Ɛnya Jehowa dia wɛ ndjaokaka oko wakayaoke nkumekanga Davidɛ, lakate ate: ‘Jehowa le, dimi nangaka luudu ladjasɛyɛ.’—Osambu 26:8.
^ [1] (odingɔ 3) Anangɛso la akadiyɛso amɔtshi bu l’akoka wa ntshɔ lo nsanganya mbala la mbala l’ɔtɛ w’akambo amɔtshi wahalemanɛ la lolango lawɔ. Ɛnyɛlɔ, vɔ mbeyaka monga la hemɔ ka wolo. Vɔ koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa shihodiaka ekakatanu awɔ ndo ekɔ la lowando l’efula l’oseka dui tshɛ diasalawɔ dia mbɔtɛmɔla. Dikumanyi kokaka nkimanyiya anto asɔ dia vɔ ndjela nsanganya, ondo lo mbakimanyiya dia vɔ ndjiyela l’ekimanyielo ka telefɔnɛ kana ndjisangola dia vɔ ndjoyihokamɛ l’ɔkɔngɔ.
^ [2] (odingɔ 3) Enda kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ɛkɔkɔ wɔtɔso lo nsanganya.”