Ekambi wa Jehowa nangaka losembwe

1. Ohemba akɔna wakahomana la Yɔsɛfu ndo kakɔna kakandasale?

YƆSƐFU y’ɔnaki Jakɔbɔ akahomana l’ohemba wa wolo. Womoto ɔmɔtshi akawotɛ ate: “Yaka teyane.” Nde aki wadi aki Pɔtifara laki owandji ande. Yɔsɛfu akatone nsala dui sɔ. Ɛlɔ kɛnɛ anto amɔtshi koka ndjambola ɔnɛ: ‘Lande na kakashike Yɔsɛfu tanga la ntondo k’ohemba ɔsɔ?’ Pɔtifara komonga lawɔ. Ndo nto, Yɔsɛfu aki mfumbe lo luudu lɔsɔ. Womoto ɔsɔ akayashikikɛ dia mbetɛ lɔsɛnɔ la Yɔsɛfu ololo naka nde ntona kɛnɛ kakandawotɛ. Yɔsɛfu akatetemala ntona dia mbeyana la womoto ɔsɔ. Lande na? Nde akate ate: “Ngande wakokami nsala kɔlɔ kawoke kɛsɔ ndo salɛ Nzambi pɛkato?”​—Eta. 39:7-12.

2. Ngande wakeyaka Yɔsɛfu dia loseka ekɔ pɛkato le Nzambi?

² Ngande wakeyaka Yɔsɛfu dia Nzambi akɔsaka pɛkato ka loseka oko “kɔlɔ ka woke”? Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ waki la didjango diokɛma hwe di’ɔnɛ “tosalake loseka,” wakayofundamaka ɛnɔnyi nkama hiende l’ɔkɔngɔ. (Eto. 20:14) Koko Yɔsɛfu akeyaka kanyi ya Jehowa lo dikambo di’awui wa mindo wa dieyanelo. Ɛnyɛlɔ, Yɔsɛfu akeyaka dimɛna dia Jehowa akasale diwala dikambo dia pami ɔtɔi la womoto ɔtɔi. Ndo nde akakoke mboka woho wakekɛ Jehowa lonya dia nkokɛ tshɛnde ka womoto Sara etena kakawalange mbeyana la nde la wolo. Woho akɔ waamɛ mbele, Nzambi akakokɛ Rɛbɛka, wadi aki Isaka. (Eta. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Lo nkana yimba l’awui asɔ, Yɔsɛfu akakoke nshihodia kɛnɛ kaki ɔlɔlɔ ndo kɛnɛ kaki kɔlɔ lo washo wa Nzambi. Lam’ele Yɔsɛfu akokaka Nzambi ngandji, nde akalangaka nto atɔndɔ wa Jehowa wa losembwe, ndo nde akayashikikɛ dia mbakitanyiya.

3. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

³ Onde wɛ nangaka losembwe? Aha la taamu ngasɔ mbediɔ. Koko sho tshɛ tekɔ anto wele bu kokele. Naka hatendji ɔlɔlɔ, kete woho wɔsa anto losembwe ɛlɔ kɛnɛ koka monga la shɛngiya le so. (Isa. 5:20; Rɔmɔ 12:2) Ɔnkɔnɛ, tayɔsɛdingola ele losembwe ndo wahɔ wayotokondja lo lilanga. Oma laasɔ tayɔsɛdingola awui asato wakoka tokimanyiya dia nkeketsha ngandji kokaso atɔndɔ wa Jehowa.

LOSEMBWE KƐDIKƐDI NA?

4. Naa tokanyi ta kɔlɔ tele l’anto efula lo kɛnɛ kendana la losembwe?

⁴ Etena kakanyiya anto dikambo di’onto lele la losembwe, efula l’atei awɔ koka mfɔnya ɔnɛ onto ɔsɔ ekɔ kanga lotamanya, onto lɔnyɔla anto akina, ndo onto layaɔsa dia nde ndeka anto akina ɔlɔlɔ. Koko Nzambi hangɛnangɛna waonga asɔ tshɛ. Etena kaki Yeso lanɛ la nkɛtɛ, nde akaanya ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande la wolo tshɛ nɛ dia vɔ wakadjaka ɛlɛmbɛ awɔ hita wendana la losembwe. (Ond. 7:16; Luka 16:15) Onto layela kɛnɛ kata Jehowa hafɔnya pondjo dia nde ndeka anto akina ɔlɔlɔ.

5. Lo ndjela Bible, losembwe kɛdikɛdi na? Sha bɛnyɛlɔ.

⁵ Losembwe ekɔ dionga dia dimɛna efula. Lo tshena pe, diɔ nembetshiyaka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo wa Jehowa Nzambi. Lo Bible, tshɛkɛta “losembwe” mbelaka kanyi ya nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa laadiko, mbuta ate atɔndɔ wa Jehowa. Ɛnyɛlɔ, Jehowa akadjangɛ amundji w’okanda dia vɔ wakahombaka nkamba la “yɛdikɔ ya diangɔ ya kokele.” (Eoh. 25:15) Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru ka ntondotondo yokadimɔmi ɔnɛ “losembwe” kokaka kadimɔma nto ɔnɛ “ɔlɔlɔ.” Diakɔ diele, Okristo walanga monga la losembwe lo washo wa Nzambi salaka tshɛ dia monga la losembwe l’akambo ande tshɛ w’okanda. Onto lele ɔlɔlɔ nangaka nto losembwe, mbuta ate nde hangɛnangɛna mɛna woho wasalɛwɔ onto ɔmɔtshi akambo waha la losembwe. Ndo dia ‘ngɛnyangɛnya Jehowa l’akambo tshɛ,’ onto lele mɛtɛ ɔlɔlɔ mbidjaka yimba lo yoho yayɔsa Jehowa tɛdikɔ tande.​—Kɔl. 1:10.

6. Lande na kakokaso ndjaɛkɛ l’atɔndɔ wa Jehowa wendana l’ɔlɔlɔ la kɔlɔ? (Isaya 55:8, 9)

⁶ Bible nembetshiyaka dia Jehowa kele Kiɔkɔ ya losembwe. Diakɔ diele, nde mbelamɛka ɔnɛ “dihole dia mbidjasɛ dia losembwe.” (Jɛr. 50:7) Oko wende Otungi, Jehowa ndamɛ mbele la lotshungɔ la nshikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Lam’ele Jehowa ekɔ kokele, ekanelo kande ka yimba lo kɛnɛ kendana la kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ ndeka kakiso la fwa. Ekanelo kaso ka yimba koka sɛngiyama la eongelo kaso kele keema kokele ndo pɛkato. (Tok. 14:12; adia Isaya 55:8, 9.) Koko, lam’ele takatongama l’efanelo ka Nzambi, tekɔ l’akoka wa nsɛna lo ndjela atɔndɔ ande wosembwe. (Eta. 1:27) Ndo sho nangaka nsala dui sɔ. Ngandji kokaso Shɛso toshutshuyaka dia mbookoya lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso.​—Ɛf. 5:1.

7. Lande na keso l’ohomba w’atɔndɔ w’eshika? Sha ɛnyɛlɔ.

⁷ Sho kondjaka wahɔ lo nkitanyiya atɔndɔ wa Jehowa wendana l’ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Onde wɛ koka mɛna lande na? Ohokanyiya etombelo wakoka monga naka bankɛ tshɛ mbidja atɔndɔ awɔ hita dia nshikikɛ oshinga wa wengwelo kana kɔpanyi tshɛ ka wokelo ndjela atɔndɔ atɔ hita wendana la wokelo. Dui sɔ diayonga mɛtɛ l’etombelo wa kɔlɔ efula. Ndo naka aseka enganga hawɔlɛmiyisha atɔndɔ wendana l’osakelo, kete ɛkɔnyi ɛmɔtshi koka mvɔ. Lo mɛtɛ, atɔndɔ w’eshika wekɔ tshondo y’ekokelo. Woho akɔ wamɛ mbele, atɔndɔ wa Nzambi wendana l’ɔlɔlɔ la kɔlɔ tokokɛka.

8. Ɛtshɔkɔ akɔna wakongɛ wanɛ walanga nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ?

⁸ Jehowa tshɔkɔlaka wanɛ wasala la wolo dia nsɛna lo ndjela atɔndɔ ande. Nde ndakaka ɔnɛ: “Anto w’ɛlɔlɔ wayokita nkɛtɛ, ndo wayodjasɛka lɔkɔ pondjo pondjo.” (Os. 37:29) Onde wɛ koka nkanyiya woho wayonga anto kaamɛ, lo wɔladi ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ etena kayɔsɛna anto tshɛ lo ndjela atɔndɔ wa Jehowa? Jehowa nangaka dia wɛ ngɛnangɛna la yoho ya lɔsɛnɔ shɔ. Lo mɛtɛ, ɔmɔmɔ la l’atei aso ekɔ l’ɛkɔkɔ w’eshika wa nanga losembwe! Ngande wakokaso nkeketsha ngandji kaso lo dionga sɔ? Nyɛsɔ tɔsɛdingole awui asato wakokaso nsala.

KEKETSHA NGANDJI KAYƐ L’ATƆNDƆ WA JEHOWA

9. Kakɔna kayotokimanyiya dia sho nanga losembwe?

⁹ Dui dia 1: Langa Ombidji w’ɛlɛmbɛ. Dia nanga losembwe, sho pombaka mfudia ngandji kaso otsha le Ɔnɛ lakashikikɛ atɔndɔ wendana la kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Lo yɛdikɔ yatataleke nanga Jehowa, mbayototalekaka nanga nsɛna lo ndjela atɔndɔ ande wosembwe. Tɔshi ɛnyɛlɔ: Otondonga Adama la Eva wakokaka Jehowa ngandji, vɔ totowosekola pondjo ɔlɛmbɛ ande wa losembwe.​—Eta. 3:1-6, 16-19.

10. Kakɔna kakasale Abrahama dia nde monga l’akoka wa nshihodia dimɛna dimɛna tokanyi ta Jehowa?

¹⁰ Sho mɛtɛ hatokombola nsala munga kakɔ kaamɛ kakasale Adama la Eva. Sho koka mbewɔ etombelo ɛsɔ, naka sho ntetemala mbeka awui wendana la Jehowa, ngɛnangɛna waonga ande ndo nsala la wolo dia nshihodia ekanelo kande ka yimba. Naka sho nsala ngasɔ, kete ngandji kokaso Jehowa kayofula mɛtɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’Abrahama. Nde mɛtɛ akokaka Jehowa ngandji. Kaanga etena kaki wolo nshihodia tɛdikɔ ta Jehowa, Abrahama kombɔtɔmbɔkwɛ. Koko nde akasale la wolo dia mbeya Jehowa dimɛna dimɛna. Ɛnyɛlɔ, etena kakandeye dia Jehowa ambɔsa yɛdikɔ ya ndanya osomba wa Sɔdɔma la Ngɔmɔra, l’etatelo Abrahama aki la wɔma dia “Shushi ya nkɛtɛ k’otondo” ayolanya anto w’ɛlɔlɔ kaamɛ l’anto wa kɔlɔ. Le Abrahama dui sɔ kokoka salema, diakɔ diele l’okitshakitsha tshɛ nde akoke Jehowa lokaka la ambola. La lotutsha tshɛ, Jehowa akokadimola. L’ekomelo, Abrahama akayoshihodiaka dia Jehowa sɛdingolaka otema w’onto tshɛ ndo Nde hasha onto lele bu l’onongo kaamɛ l’onto lele l’onongo dilanya.​—Eta. 18:20-32.

11. Ngande wakɛnya Abrahama dia nde akokaka Jehowa ngandji ndo dia nde aki la mbetawɔ le Nde?

¹¹ Abrahama akanandema efula lo sawo diande nde la Jehowa lo kɛnɛ kendana l’osomba wa Sɔdɔma la wa Ngɔmɔra. Aha la taamu, nde akayokoma lo nanga ndo nɛmiya She oleki woho wakandɔlɛmiyaka ntondo. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, Abrahama akayohomana la dui dimɔtshi dia wolo diakadje mbetawɔ kande otsha le Jehowa l’ohemba. Jehowa akɔlɔmbɛ dia nambola ɔnande la ngandji Isaka. L’etena kɛsɔ ko Abrahama ambeya Nzambi kande dimɛna ndo nde kombooka ambola nto. Aha la ntshimbatshimba, Abrahama akasale kɛnɛ kakɔlɔmbɛ Jehowa. Ohokanyiya woho wakayaoke Abrahama etena kakandayalɔngɔsɔlaka dia nkotsha ɔkɛndɛ ɔsɔ! Abrahama akahombe nkana yimba efula lo wetshelo wakandakondja lo kɛnɛ kendana la Jehowa. Nde akeyaka dia Jehowa takandakoke pondjo nsala dui dimɔtshi diaha la losembwe kana diaha la ngandji. Lo ndjela ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, Abrahama akeyaka dia Jehowa ekɔ l’akoka wa mbolola Isaka ɔnande la ngandji. (Hɛb. 11:17-19) Laadiko dia laasɔ, Jehowa akalake dia Isaka akahombe ndjonga she wodja, ndo l’etena kɛsɔ ko Isaka atote ndooko ɔna. Abrahama akokaka Jehowa ngandji, diakɔ diakinde la mbetawɔ le She dia nde ayosala akambo la losembwe. Kaanga mbaki dui sɔ wolo nsala, mbetawɔ kande kakotshutshuya dia nkitanyiya.​—Eta. 22:1-12.

12. Ngande wakokaso mbokoya Abrahama? (Osambo 73:28)

¹² Ngande wakokaso mbokoya Abrahama? L’ɛnyɛlɔ kande, sho pombaka ntetemala mbeka awui wendana la Jehowa. Lo nsala ngasɔ, mbayotoleka ndjasukanya la nde ndo mbayotoleka mbolanga efula. (Adia Osambo 73:28.) Nkum’otema kaso kayekiyama dia nkɛnɛmɔla tokanyi taki Nzambi. (Hɛb. 5:14) Etombelo wayonga la dui sɔ ele, etena kayotohemba onto ɔmɔtshi dia sho nsala dui dia kɔlɔ, sho tayotona. Tayohetsha kanyi tshɛ yakoka totshutshuya dia nsala dui dia kɔlɔ diakoka mbisha Shɛso paa, ndo ndanya diɔtɔnganelo dia lam’asaso la nde. Ngande wakokaso mɛnya nto dia sho nangaka losembwe?

13. Ngande wakokaso mbesa losembwe? (Tokedi 15:9)

¹³ Dui dia 2: Nsala la wolo dia nanga losembwe lushi la lushi. Sho koka nkeketsha ngandji kokaso atɔndɔ wa Jehowa wosembwe woho wakeketshaso emunyi aso, mbuta ate mbidjaka welo mbala la mbala. Ɔsɔ honga dui dia wolo naka sho disalaka lushi la lushi. Jehowa ekɔ la ekanelo k’ɔlɔlɔ ndo nde halongamɛ dia sho nsala oleki kɛnɛ kakokaso nsala. (Os. 103:14) Nde toshikikɛka dia “nde nangaka onto lawesa losembwe.” (Adia Tokedi 15:9.) Naka tekɔ lo nyanga dia nkotsha oyango ɔmɔtshi shikaa l’olimu wa Jehowa, sho salaka la wolo dia nkotsha oyango akɔ. Ɔsɔku mbediɔ etena kawesaso losembwe. Ndo la solo dia lotutsha tshɛ, Jehowa ayotokimanyiya dia sho ntetemala mpama yema yema.​—Os. 84:5, 7.

14. “Okombɔ wa losembwe” kɛdikɛdi na, ndo lande na keso l’ohomba awɔ?

¹⁴ La ngandji tshɛ, Jehowa toholaka dia losembwe bu dui diahatakoke nsala. (1 Jni. 5:3) Koko, lɔ tokokɛka ndo tekɔ l’ohomba w’ekokelo kɛsɔ lushi tshɛ. Ohɔ ɔlɔtɔ wa ta dia lo nyuma wakatɛkɛta ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. (Ɛf. 6:14-18) Etenyi kakɔna kakakokɛka otema w’ɔsɔlayi? Aki “okombɔ wa losembwe,” walembetshiya atɔndɔ wosembwe wa Jehowa. Oko wakokɛ okombɔ otema wa mɛtɛ mɛtɛ, mbele atɔndɔ wosembwe waki Jehowa koka nkokɛ otema ayɛ wa didjidji, mbuta ate lonto layɛ la l’etei k’otema. Diakɔ diele, ekɔ ohomba sho ndɔta ɔlɔtɔ wa ta, mbidja ndo okombɔ wa losembwe!​—Tok. 4:23.

15. Ngande wakokayɛ ndɔta okombɔ wa losembwe?

¹⁵ Ngande wakokayɛ ndɔta okombɔ wa losembwe? Wɛ koka nsala dui sɔ lo kanaka yimba lo kɛnɛ kakombola Nzambi wɛ nsala etena kɔsayɛ tɛdikɔ ta lushi la lushi. Etena kalangayɛ mbɔsa yɛdikɔ lo kɛnɛ kalangayɛ ntɛkɛta, mishiki walangayɛ mpokamɛ, tɔkɛnyɔ talangayɛ menda lo televiziɔ, kana abuku walangayɛ mbadia, yambola wate: ‘Kakɔna kayangami mbidja l’otema ami? Onde dui nɛ mbɔtɔnɛka la kɛnɛ ketawɔ Jehowa? Onde diɔ sukɛka awui wa mindo, awui wa ngala, lokaki, mbuta ate awui wele kɔlɔ lo washo wa Jehowa?’ (Flpɛ. 4:8) Naka tɛdikɔ tɔsayɛ mbɔtɔnɛka la lolango la Jehowa, kete otema ayɛ wayokokamɛ oma lo tɔsɛngiya t’awui wa kɔlɔ.

16-17. Ngande watoshikikɛ Isaya 48:18 dia sho koka nsɛna lo ndjela atɔndɔ wa Jehowa pondjo pondjo?

¹⁶ Onde wɛ tetemalaka ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana l’atɔndɔ wa Jehowa wa losembwe lushi la lushi ndo ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi? Tende wɛdikelo wakamba la Jehowa watanaso lo Isaya 48:18. (Adia.) Jehowa tolakaka dia losembwe laso koka monga “oko asuku wa ndjale.” Ohɔsa dia wɛ memala l’omamu wa ndjale kɛmɔtshi ka woke ndo wɛ ekɔ mɛna asuku wambɔmbɔ. Lo dihole dia wɔladi efula dia ngasɔ, onde wɛ koka ndjakiyanya di’asuku asɔ hawotombɔmbɔ nto lushi lɔmɔtshi? Ndooko! Nɛ dia wɛ mbeyaka di’asuku asɔ wayotetemalaka monga l’edja ka nunu di’ɛnɔnyi ndo wayotetemalaka mimbɔmbɔ.

¹⁷ Losembwe layɛ koka mbɛdikama l’asuku wa lo ndjale! Lo ngande? Etena kalangayɛ mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi, nkanyiya ntondo kɛnɛ kalanga Jehowa dia wɛ nsala. Ndo oma laasɔ salatɔ. Oyadi yɛdikɔ yalangayɛ mbɔsa yekɔ wolo, Shɔ ka ngandji ayongaka nshi tshɛ suke dia kokimanyiya dia wɛ ntetemala nsɛna lushi la lushi lo ndjela atɔndɔ ande wosembwe.​—Isaya 40:29-31.

18. Lande na kahombaso mbewɔ nombosha anto akina lo ndjela atɔndɔ aso hita?

¹⁸ Dui dia 3: Tshika kilombo l’anya wa Jehowa. Etena kasalaso la wolo dia nsɛna lo ndjela atɔndɔ wa Jehowa wosembwe, sho pombaka mbewɔ dia nombosha anto akina ndo nkoma dia mfɔnya dia sho ndeka anto akina ɔlɔlɔ. Sho pombaka namaka lo yimba dia Jehowa mbele “Shushi ya nkɛtɛ k’otondo.” (Eta. 18:25) Jehowa kotosha ɔkɛndɛ wa nombosha anto akina. Lo mɛtɛ, Yeso akadjanga ate: “Nyotshike nombosha diaha nyu nomboshama.”​—Mat. 7:1.b

19. Ngande wakɛnya Yɔsɛfu dia nde aki la mbetawɔ lo kilombo ka Jehowa?

¹⁹ Nyɛsɔ tɔsɛdingole nto ɛnyɛlɔ ka pami kɛmɔtshi k’ɔlɔlɔ kakawelɛka Yɔsɛfu. Nde akewɔ nombosha anto akina, kana wanɛ wakosalɛ akambo wa kɔlɔ. Anango hita wakɔhɛnyahɛnya, wakosondja lo mfumbe, ndo waketawoya shɛwɔ dia Yɔsɛfu akavu. Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, Yɔsɛfu akayongaka kaamɛ la nkumbo kande. Yɔsɛfu laya kakianɛ owandji ɔmɔtshi wa woke, akakoke mbalombosha lo yoho ya kɔlɔ ndo nyanga dia nsɔmbɔya. Ondo anango Yɔsɛfu waki la wɔma dia nde akakoke nsala dui sɔ, kaanga mbakawayatshumoya la otema ɔtɔi lo kɛnɛ kakawasale. Koko Yɔsɛfu akaashikikɛ ate: “Tanyokake wɔma. Onde dimi Nzambi kemi?” (Eta. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) L’okitshakitsha tshɛ Yɔsɛfu akatshike kilombo l’anya wa Jehowa.

20-21. Ngande wakokaso mbewɔ ndjaɔsa dia sho ndeka anto akina ɔlɔlɔ?

²⁰ L’ɛnyɛlɔ ka Yɔsɛfu, sho tshikaka kilombo l’anya wa Jehowa. Ɛnyɛlɔ, sho hatokoke mbeya kɛnɛ kakatshutshuya anangɛso l’akadiyɛso dia vɔ nsala awui amɔtshi. Sho hatokoke mbeya kɛnɛ kele l’etema w’anangɛso l’akadiyɛso; paka “Jehowa mbasɛdingola eyango.” (Tok. 16:2) Nde nangaka weho w’anto tshɛ, woye oma l’ahole wotshikitanyi ndo wele la mbekelo yotshikitanyi. Ndo Jehowa tokeketshaka dia sho ‘ndjihola etema aso hwe.’ (2 Kɔr. 6:13) Sho nyangaka dia mboka ase nkumbo kaso ka lo nyuma tshɛ ngandji, koko aha mbalombosha.

²¹ Kɛsɔ nembetshiyaka dia sho hatokoke nombosha wanɛ wele bu l’atei w’etshumanelo. (1 Tim. 2:3, 4) Onde wɛ ambokanyiyaka lo dikambo di’owotɔ ayɛ ɔmɔtshi wele bu ombetawudi, ko wɛ mbuta ɔnɛ: “Onto ɔnɛ hakomaki Ɔmɛnyi wa Jehowa pondjo”? Ndooko, nɛ dia nsala ngasɔ nembetshiyaka ndjadja lo dihole diele bu diaso ndo ndjaɔsa dia sho ndeka anto akina ɔlɔlɔ. Jehowa ekɔ lo ntetemala mbisha ‘anto wa l’ahole tshɛ’ diaaso dia ndjatshumoya. (Ets. 17:30) Mbala tshɛ wɛ pombaka mbohɔka dia wanɛ wayaɔsa dia vɔ ndeka anto akina losembwe bu mɛtɛ anto wa losembwe.

22. Lande na kamboyoyashikikɛ dia nanga losembwe?

²² Ngandji kokaso ɛlɛmbɛ wa Jehowa wosembwe koka tosha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo vɔ koka sambemɛ le anto akina, kɛsɔ koka mbakimanyiya dia ndjasukanya la so ndo la Nzambi kaso. Nyɛsɔ totetemale monga la “ndjala ndo la mposa k’akambo w’ɛlɔlɔ.” (Mat. 5:6) Onga l’eshikikelo dia Jehowa mɛnaka welo wadjayɛ ndo nde ngɛnangɛnaka ehamelo ayɛ. Kaanga mbataleke anto wa l’andja ɔnɛ nshisha losembwe, tɔkɔmɔke! Ohɔka mbala tshɛ dia “Jehowa nangaka anto w’ɛlɔlɔ.”​—Os. 146:8.