Tɔngɛnɛngɛnɛ lo losembwe laki Jehowa

‘Ɔnɛ latoyelaka losembwe la memakana, atotanaka lomu, losembwe la kɛnɛmɔ.’​—TUKEDI 21:21.

1. Mboka yakɔna yayela anto yambotodja akambo efula wa kɔlɔ ɛlɔ kɛnɛ?

“MBUKA kemotshi kateneka ololo lu ashu w’untu. Keli ekumelu kato eli nyoi.” (Tukedi 16:25) Yokedi ya lo Bible nyɛ kɛnɛmɔlaka weho wa mboka yayela anto efula lo nshi yaso nyɛ! Anto lo tshɛ kawɔ salaka paka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo awɔ hita aha la mbidja yimba l’ehomba w’anto akina wahomba kotshama. (Tukedi 21:2) Vɔ funaka dia vɔ nɛnyaka ɛlɛmbɛ ndo wadjango wa wodja, koko lo diaaso tshɛ vɔ nyangaka toho ta mbewɔ kɛnɛ kalɔmba ɛlɛmbɛ ɛsɔ aha la mbaɔnyɔla lo yoho yɛnama hwe. Diakɔ diotɔsɛna lo tshunda diambatɔna, diele l’efukutanu ndo diahayeya anto kɛnɛ ka tsha.​—2 Timote 3:1-5.

2. Ɛngɔ kakɔna kele anto wekɔ l’ohomba atɔ efula dikambo dia wahɔ awɔ?

² Dia wahɔ wakiso hita, dia wɔladi ndo di’ekokelo k’anto tshɛ​—tekɔ mɛtɛ l’ohomba w’ɔlɛmbɛ kana didjango dimɔtshi dia losembwe diayetawɔ ndo diayokitanyiya anto tshɛ aha l’onto mbatshutshuya. Lo mɛtɛ, ndoko ɔlɛmbɛ kana didjango di’oma le onto ɔmɔtshi, oyadi yimba kana otema w’ɔlɔlɔ wa ngande wele lande wakoka kotsha ohomba ɔsɔ. (Jeremiya 10:23; Romo 3:10, 23) Ko naka ɔlɛmbɛ wa ngasɔ wekɔ, lende akokawɔ tanema ndo ngande wayonga ɔlɛmbɛ akɔ? Ondo wombola woleki ohomba vɔnɛ, naka ɔlɛmbɛ ɔsɔ wekɔ, onde wɛ ayowɔngɛnangɛna kana mbowetawɔ l’otema ɔtɔi?

Woho wa tana ɛlɛmbɛ wa losembwe

3. Onto akɔna akoka mbisha anto ɛlɛmbɛ wakokawɔ vɔ tshɛ mbetawɔ ndo wele la wahɔ le anto tshɛ, ndo lande na kediɔ ngasɔ na?

³ Dia tana ɛlɛmbɛ ɛmɔtshi wetawɔma ndo wele lo wahɔ le anto tshɛ, sho pombaka tshɔ le onto ɔmɔtshi lele lokoho la demba, mbekelo, ndo elelo wa pɔlitikɛ hawodjɛ wekamu ndo lele bu oko anto wahɛnyi etale ndo wele l’alemba wa wɛɔdu. Aha la tâmu, onto lamɛ lele l’akoka wa ngasɔ ko Otungi, mbut’ate Jehowa Nzambi kanga nkudu tshɛ, lata ate: “Uku anganyi ulungu la kete etali, wuhu ako mbanganyi ditshelu diami la ditshelu dianyu, ndu tukanyi tami la tukanyi tanyu etali.” (Isaya 55:9) Ndo nto, Bible mbelɛka Jehowa ɔnɛ “[Nzambi k]a kolamelu, aha la kolo, ndi eli ololo ndu usimbwi.” (Euhwelu k’Elembe 32:4) Lo Bible k’otondo, sho tanaka ɛtɛkɛta wɔnɛ ‘Jehowa ekɔ kanga losembwe.’ (Etumbelu 9:27; 2 Ekondo 12:6; Osambu 11:7; 129:4; Delu dia Jeremiya 1:18; Enyelo 19:2, nɔtɛ) Eelo, sho kokaka mendɛ le Jehowa dia kondja ɔlɛmbɛ woleki tshɛ dimɛna nɛ dia nde ekɔ kanga kɔlamelo, olowanyi ndo losembwe.

4. Tshɛkɛta “losembwe” alembetshiyayɔ na?

⁴ Eelo mɛtɛ, ɛlɔ kɛnɛ aha anto tshɛ mbalanga tshɛkɛta “losembwe.” Diakɔ diele, anto efula hawetawɔ ndo mɔnyɔlaka anto wayaɔsa dia vɔ wɛkɔ la losembwe efula kana wekɔ atshi w’akambo w’ɔlɔlɔ ndeka anto akina. Koko lo Bible “losembwe” nembetshiyaka “olowanyi, ɔlɔlɔ, osembɔki; aha l’onongo, aha la pɛkato; ɔnɛ layela awui wa l’ɛlɛmbɛ wa Nzambi kana letawɔ ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ; onto lasala akambo wasungana kana w’olowanyi.” Onde wɛ hatɔngɛnangɛna ɛlɛmbɛ kana atɔndɔ wele l’akambo w’amɛna wa ngasɔ?

5. Lembetshiya dionga dielɛwɔ losembwe oko wɔtɛkɛtamidiɔ lo Bible.

⁵ Lo kɛnɛ kendana la dionga dielɛwɔ losembwe, Encyclopaedia Judaica mbutaka ɔnɛ: “Losembwe kema tsho kanyi mɔtshi y’anyanya, koko lɔ nembetshiyaka sala kɛnɛ kele olowanyi ndo kele ɔlɔlɔ lo waɔtɔnganelo wasaso l’anto tshɛ.” Ɛnyɛlɔ, losembwe laki Nzambi kema tsho dionga dia l’etei kande k’otema kana dikoka dimɔtshi diele lande, oko ekila ndo pudipudi kande. Koko losembwe ekɔ dionga diɛnya lonto lande lo toho tele ɔlɔlɔ ndo tosembwe. Sho kokaka mbuta dia lam’ele Jehowa ekɔ ekila ndo pudipudi, kɛnɛ tshɛ kasalande ndo koye oma le nde kekɔ ɔlɔlɔ. Oko wata Bible, ‘Jehowa ekɔ la losembwe lo etsha ande tshɛ.’​—Osambu 145:17.

6. Kakɔna kakate Paulo lo dikambo di’ase Juda amɔtshi waki komonga ambetawudi, ndo lande na?

⁶ Ɔpɔstɔlɔ Paulo akake epole ɔsɛkɛ lo dikambo sɔ lo mukanda ande le Akristo w’ase Rɔma. Lo dikambo di’ase Juda amɔtshi waki komonga ambetawudi, nde akafunde ate: “Ne dia vo kunimbitela [“losembwe laki Nzambi,” NW], keli vo wakalangi nshikike [losembwe l]awo hita. Vo kundjakitshakitsha la tshina [“dia losembwe laki Nzambi,” NW].” (Romo 10:3) Lande na kakate Paulo di’anto asɔ “kunimbitela [“losembwe laki Nzambi,” NW]” na? Onde vɔ kombetshama Ɛlɛmbɛ, mbut’ate ɛlɛmbɛ wa losembwe waki Nzambi? Mɛtɛ vɔ waketshama. Koko, efula l’atei awɔ wakɔsaka losembwe oko dionga dimɔtshi di’ɔlɔlɔ diendana l’onto ndamɛ. Wakɛnaka dia vɔ koka monga la dionga sɔ lo ndjela ɛlɛmbɛ wa l’ɔtɛmwɛlɔ la yambalo tshɛ, lo dihole dia vɔ mbɔsa losembwe oko ɔlɛmbɛ wahomba mbalɔmbɔla lo diɔtɔnganelo diasawɔ l’asekawɔ anto. L’ɛnyɛlɔ k’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi ya Yeso, vɔ konembetɛ dimɛna kɛnɛ kalembetshiya mɛtɛ ɔlɔlɔ la losembwe.​—Mateu 23:23-28.

7. Ngande wɛnya Jehowa losembwe lande?

⁷ Lo yoho yotshikitanyi, losembwe la Jehowa mɛnamaka hwe lo kɛnɛ tshɛ kasalande. Kânga mbele losembwe lande nɔmbaka di’aha nde ndiha washo lo pɛkato yasala anto amɔtshi l’okonda, kɛsɔ hawetɛ Nzambi kahayakiyanya dikambo di’anto ndo kahika akambo efula kana kahombaso mboka wɔma ndo kahatahombe ndjasukanya otsha le nde. Koko, etsha wa losembwe waki Jehowa mɛnyaka di’anto kokaka ndjasukanya le nde ndo shimbamɛ oma l’etombelo wa kɔlɔ wa pɛkato. Diakɔ mɛtɛ mbasungana Jehowa mbelamɛ ɔnɛ ‘Nzambi ka losembwe ndo ka panda.’​—Isaya 45:21.

Losembwe ndo panda

8, 9. Lo toho takɔna takɛnyaka Ɛlɛmbɛ losembwe laki Nzambi?

⁸ Dia sho shihodia diɔtɔnganelo diele lam’asa losembwe laki Nzambi ndo etsha ande wa panda woludi la ngandji, tɔsɛdingole Ɛlɛmbɛ wakandasha wodja w’Isariyɛlɛ lo tshimbo ya Mɔsɛ. Aha la tâmu, ɔsɔ aki Ɛlɛmbɛ wa losembwe. L’ɛtɛkɛta ande wa ndjihelo, Mɔsɛ akohola ase Isariyɛlɛ ate: “Wudja [akɔna] a wuki weli la elembe la adjangu w’usimbwi uku elembe ene tshe wamumukitsha la ntundu kanyu?” (Euhwelu k’Elembe 4:8) L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama, Davidi, Nkumekanga k’Isariyɛlɛ akate ate: “Woma wa [Jehowa] weli pudipudi, watutshikalaka pundju; sambu ya [Jehowa] yeli mete, la [“losembwe,” NW].”​—Osambu 19:9.

⁹ L’ekimanyielo k’Ɛlɛmbɛ, Jehowa akɛnya hwe ɛlɛmbɛ ande wa kokele wendana la kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Ɛlɛmbɛ wakɛnyaka dimɛna woho wakahombaka ase Isariyɛlɛ kɛndakɛnda aha tsho l’akambo wendana l’ɔtɛmwɛlɔ koko ndo l’akambo w’okanda, wa lo diwala, w’olelo, wa pudipudi ndo lo tɛdikɔ tendana l’awui wa dombo. Ɛlɛmbɛ wakɛnyaka ndo alanya wa wolo wakahombaka kondja asekodi w’ɛlɛmbɛ akɔ ndo tena dimɔtshi wakakokaka kondja kânga dilanya dia nyɔi.a Ko onde wadjango wosembwe waki Nzambi oko wadiɛnya Ɛlɛmbɛ, waki wolo ndo wakahinaka anto polo ndo lo mbashishɛ lotshungɔ ndo ɔngɛnɔngɛnɔ awɔ oko wata anto efula ɛlɔ kɛnɛ?

10. Wanɛ woka Jehowa ngandji ngande wɔsawɔ ɛlɛmbɛ ande?

¹⁰ Anto woka Jehowa ngandji ngɛnangɛnaka ɛlɛmbɛ ndo wadjango ande wa losembwe. Ɛnyɛlɔ, Nkumekanga Davidi kombeya tsho ɔnɛ sambo ya Jehowa yekɔ mɛtɛ ndo losembwe, oko wakatadiɛnyi, koko nde akalangaka sambo ya Jehowa l’otema ɔtɔi ndo aki la lowando lo sambo yakɔ. Lo kene kendana l’ɛlɛmbɛ ndo la dombwelo dia Jehowa nde akafunde ate: ‘Vɔ ndeka paunyi oshinga wolo, ɛɛ, vɔ ndeka paunyi ya lotshula oshinga wolo; vɔ ndeka osanga w’owe mpɛ, ɛɛ vɔ watolekaka osanga w’owe w’oma lo ehihi mpɛ. Ɛlɛmbɛ akɔ watewolaka okambi ayɛ; ɛɛ, wanɛ watoyelaka ɛlɛmbɛ akɔ wekɔ la difuto dia woke.’​—Osambu 19:7, 10, 11.

11. Ngande wakayala Ɛlɛmbɛ ‘ombetsha aso otsha le Kristo’ na?

¹¹ L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama, Paulo akɛnya ohomba w’efula wele l’Ɛlɛmbɛ. Lo mukanda ande le ase Ngalatiya, nde akafunde ate: “Okone elembe wakayala umbetsha asu utsha le Kristu, ne dia shu nyindjama uma lu mbetawo kasu.” (Ngalatiya 3:24) Lo nshi ya Paulo, ombetsha aki okambi kana ɔhɔmbɔ lo nkumbo kɛmɔtshi ka woke. Nde mbaki l’ɔkɛndɛ wa kokɛ ana ndo mbatshindɛ otsha lo kalasa. Woho akɔ wamɛ mbele Ɛlɛmbɛ wakakokɛka ase Isariyɛlɛ oma lo lɔkɛwɔ ndo etsha wa kɔlɔ wa l’ɛtɛmwɛlɔ wa wedja wakasukana la wɔ. (Euhwelu k’Elembe 18:9-13; Ngalatiya 3:23) Ndo nto, Ɛlɛmbɛ wakakimanyiyaka ase Isariyɛlɛ dia vɔ mbeya ɔnɛ wekɔ atshi wa pɛkato ndo vɔ waki l’ohomba w’edimanyielo ndo wa panda. (Ngalatiya 3:19) Ɛlɔngɔswɛlɔ wendana l’elambo wakɛnyaka ohomba w’olambo wa tshungo ndo aki didjidji dia prɔfɛsiya diakɛnyaka woho wakahombe Mɛsiya wa mɛtɛ mbeyama. (Heberu 10:1, 11, 12) Ɔnkɔnɛ, lam’akɛnya Jehowa losembwe lande lo tshimbo y’Ɛlɛmbɛ, nde akɛnya losembwe lɔsɔ dikambo di’ɔlɔlɔ wa pondjo ndo dia panda k’ekambi ande.

Anto wakɔsama oko akanga wa losembwe oma le Nzambi

12. As’Isariyɛlɛ akawahombe kondja lo kitanyiya Ɛlɛmbɛ dimɛna?

¹² Lam’ele Ɛlɛmbɛ wakasha Jehowa waki tshɛ kokele, lo kitanyiya ɛlɛmbɛ akɔ ase Isariyɛlɛ wakakoke mbɔsama oko anto wa losembwe lo washo wa Nzambi. Lam’akiwɔ suke la mbɔtɔ lo Nkɛtɛ ya Daka, Mɔsɛ akohola ase Isariyɛlɛ ate: “Naka shu [tayokitanyiya] elembe ako tshe ololo la ntundu ka [Jehowa Nzambi k]asu, uku akandatudjangela, shu tayuyala eluwanyi.” (Euhwelu k’Elembe 6:25) Jehowa akalake nto ate: “Kanyulamaki elembe ami la adjangu ami, lu ntsha [ɔsɔku] kayuyala untu la lulumbi. Dimi keli [Jehowa].”​—Akambo w’Ase Lewi 18:5; Romo 10:5.

13. Onde Jehowa komonga la losembwe lam’akandalɔmbɛ ekambi ande dia kitanyiya Ɛlɛmbɛ wa losembwe? Lembetshiya.

¹³ Lonyangu ko, lo tshɛ kawɔ, wodja w’Isariyɛlɛ kokitanyiya ‘ɛlɛmbɛ ɛsɔ tshɛ la ntondo ka Jehowa’ ndo vɔ kokondja ɛtshɔkɔ wakandalake. Vɔ kokitanyiya wadjango tshɛ waki Nzambi nɛ dia Ɛlɛmbɛ a Nzambi waki kokele koko etondo awɔ waki anto wele bu kokele. Onde kɛsɔ mɛnyaka dia Nzambi ekɔ kɔlɔ ndo kema la losembwe? Ndooko. Paulo akafunde ate: “Ku ukundi ayututa na? Akambu wa kolo weko le [Nzambi]? Aha osoku.” (Romo 9:14) Kɛnɛ kele lanɛ ele kânga mbakiwɔ anto wele bu kokele ndo atshi wa pɛkato, vɔ wakɔsama oko anto wa losembwe lo washo wa Nzambi, oyadi la ntondo kana l’ɔkɔngɔ wa nde mbasha ɛlɛmbɛ. L’ɔnɔngɔ w’anto asɔ wakokaka Nzambi wɔma mbatanema ndo Nɔa, Abarahama, Jɔbɔ, Rahaba, ndo Danyɛlɛ. (Etatelu 7:1; 15:6; Jobo 1:1; Ezekiyele 14:14; Jakoba 2:25) Wombola wonyiyama vɔnɛ: L’ɔtɛ wa dikambo diakɔna diakɔsama anto asɔ oko anto wa losembwe lo washo wa Nzambi na?

14. Kakɔna kalembetshiya Bible lam’etatɔ onto ɔnɛ kanga ‘losembwe’?

¹⁴ Etena keta Bible onto ɔnɛ kanga “losembwe” tɔ hɛnya lâsɔ di’onto aya bu la pɛkato kana ekɔ kokele. Koko tɔ mɛnyaka woho wakotsha onto ɛkɛndɛ ande la ntondo ka Nzambi ndo k’anto. Ɛnyɛlɔ, Nɔa akelamɛ ɔnɛ ‘kanga losembwe’ ndo “uluwanyi l’atei w’antu wa lolonga landi” nɛ dia nde “akatshi osuku. Dikambu tshe diakawutela [Nzambi] mbakandatshi.” (Etatelu 6:9, 22; Malaki 3:18) Zekariya nde la Elizabɛtɛ, ambutshi waki Joani obatizanyi, ‘waki anto wa losembwe la ntondo ka Nzambi nɛ dia vɔ wakakɛndakɛndaka lo ɛlɛmbɛ la lo wadjango tshɛ waki Jehowa aha l’onongo.’ (Luka 1:6) Ndo Kɔnɛliyo, owandji w’alembe w’ose Italiya laki komonga ose Isariyɛlɛ, akɔsama oko ‘kanga losembwe ndo onto lakokaka Nzambi wɔma.’​—Etsha 10:22.

15. Losembwe kakatana dimɛna l’ɛngɔ kakɔna na?

¹⁵ Lâdiko dia lâsɔ, losembwe laki anto kakatana efula la kɛnɛ kele l’otema w’onto, mbut’ate mbetawɔ, lowando ndo ngandji kele l’onto otsha le Jehowa ndo l’alaka ande, koko aha tsho sala kɛnɛ kalɔmba Nzambi. Afundelo mbutaka dia Abarahama ‘aki la mbetawɔ le Jehowa; ko Jehowa akawɔshi oko kanga losembwe.’ (Etatelu 15:6) Abarahama komonga tsho la mbetawɔ ɔnɛ Nzambi ekɔ, koko nde aki nto la mbetawɔ lo daka diande diendana la ‘lɔtɔngɔ.’ (Etatelu 3:15; 12:2; 15:5; 22:18) Oma lo mbetawɔ ka ngasɔ nd’oma l’etsha wɔtɔnɛ la mbetawɔ kakɔ, Jehowa akakoke monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna ndo tshɔkɔla Abarahama nde l’anto akina wele la kɔlamelo kânga mbakiwɔ komonga kokele.​—Osambu 36:10; Romo 4:20-22.

16. Kakɔna kakonya onto dia monga la mbetawɔ l’olambo wa tshungo?

¹⁶ Dia komiya, losembwe l’anto nemanɛka la mbetawɔ kele lawɔ l’olambo wa tshungo waki Yeso Kristo. Lo dikambo di’Akristo wa lo ntambe ka ntondo, Paulo akafunde ate: “Vo wambuyindjama anyanya uma lu ngandji [ka Nzambi] ka mamba, uma l’etshungwelu keli le Kristu Jesu.” (Romo 3:24) Paulo akatɛkɛtaka lanɛ dikambo dia anto wakasɔnama dia tonga ekitɔ wa Diolelo dia l’olongo kamɛ la Kristo. Koko olambo wa tshungo waki Yeso wakasha nto miliyɔ kina y’anto diaaso dia mbɔsama oko anto wa losembwe la ntondo ka Nzambi. Ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi l’ɛnɛlɔ “ului a wuki w’antu waheyama mbala, . . . wemadi la ntundu ka kiti ka diulelu ka Ona-Okoko, wolotshi ahondo a wema.” Ahɔndɔ wa wɛma ekɔ didjidji dia eongelo kawɔ k’anto wambɛdiama ndo wele la losembwe la ntondo ka Nzambi nɛ dia “vo wakotsha ahondo awo, wakawaedia la dikila dia Ona-Okoko.”​—Enyelo 7:9, 14.

Tɔngɛnangɛnake lo losembwe laki Jehowa

17. Wanya akɔna wahomba onto takola dia ndjela akambo wosembwe?

¹⁷ Kânga mbele la ngandji tshɛ, Jehowa akakimɔ Ɔnande Yeso Kristo oko ehomɔ k’anto mbɔsama akanga wa losembwe lo washo ande, vɔ hawotokoma akanga wa losembwe naka hawosadi la wolo. Onto pombaka monga la mbetawɔ l’olambo wa tshungo, mbɔtɔnganyiya lɔsɛnɔ lande la lolango laki Nzambi, ndjakimɔ le Jehowa, ndo mɛnya ndjakimɔ kande lo batismu ka l’ashi. Oma lâsɔ, onto pombaka tetemala la nyanga losembwe ndo waonga akina wa lo nyuma. Paulo akakeketsha Timɔtɛ, Okristo wakashile batizama laki la leeta l’otsha l’olongo ate: “Uyeli [“losembwe,” NW] la mbetawo la ngandji, la ki, kame l’antu weta lukumbu la Khumadiondjo uma l’etema wa pudipudi.” (1 Timote 6:11; 2 Timote 2:22) Yeso lawɔ akɛnya ohomba wa tetemala la mbidja welo lam’akandate ate: ‘Nyoyange ntondo Diolelo la losembwe laki Nzambi.’ Sho koka la kamba la wolo efula dia nyanga ɛtshɔkɔ w’oma lo Diolelo diaki Nzambi, ko onde hatohombe kamba la wolo nto dia ndjela mboka ya losembwe yaki Jehowa?​—Mateu 6:33.

18. (a) Lande na kele ndjela akambo wosembwe bu dikambo dia wɔdu? (b) Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ kaki Lɔta?

¹⁸ Ndjela akambo wosembwe bu yana ya dikambo. Ekɔ ngasɔ nɛ dia sho tshɛ tekɔ anto wele bu kokele ndo takotɔ la saki ka tsha kɛnɛ kele bu losembwe. (Isaya 64:6) Ndo nto, tekɔ lo sɛna l’atei w’anto wahaleke mbidja yimba lo mboka ya losembwe yaki Jehowa. Kɛnɛ kahomana laso ɛlɔ kɛnɛ fɔnaka efula la kɛnɛ kakɛnaka Lɔta ɔnɛ lakasɛnaka l’osomba wa Sɔdɔma wakalole l’akambo wa kɔlɔ. Ɔpɔstɔlɔ Petero akalembetshiya lande na kakɛnyi Jehowa ɔlɔlɔ mbitsha Lɔta oma l’elanyelo kaki k’onyɔ. Petero akate ate: ‘Lo menda ditshelo diawɔ dia kɔlɔ, otema wa losembwe wa pami k’ɔlɔlɔ kɛsɔ wakahɛnyahɛnyamaka lushi la lushi oma l’akambo wakandɛnaka ndo wakandokaka lo nshi yakandadjasɛ l’atei w’anto asɔ.’ (2 Petero 2:7, 8) Ɔnkɔnɛ, ɔmɔmɔ la l’atei aso pombaka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde dimi ngɛnangɛnaka akambo wa mindo wasala anto wotodingi? Onde dimi mbɔsaka tɔkɛnyɔ taleka anto nanga koko tekɔ l’awui wa ngala oko ɛngɔ ka wɔnɔnyi? Kana onde dimi ndjakiyanyaka oko wakayakiyanyaka Lɔta lam’akandɛnaka akambo wa kɔlɔ asɔ?’

19. Ɛtshɔkɔ akɔna wakokaso kondja naka sho ngɛnangɛna lo losembwe laki Nzambi?

¹⁹ Lo nshi ya wɔma ndo ya wâle yasɛnaso nyɛ, ngɛnangɛna lo losembwe laki Jehowa ekɔ kiɔkɔ y’ekokelo. Lo wombola ɔnɛ wata ate: “[Jehowa] li akona ayudjase lu luudu laye? Akona ayutshikala lo dikuna diaye di’ekila?” Nkumekanga Davidi akakadimola ate: “One latokendakendaka ololo, latutshaka akambu [“wa losembwe,” NW].” (Osambu 15:1, 2) Lo ndjela losembwe laki Nzambi ndo lo ngɛnangɛnaka la lɔ, sho koka monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna lam’asaso la nde ndo tetemala la pomɔ lokolo l’ɔlɔ lo washo ande ndo kondja ɛtshɔkɔ oma le nde. Lo sala ngasɔ, tayonga la lɔsɛnɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, tayoyasha nɛmɔ ndo tayonga la ki ka lo yimba. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka ɔnɛ: ‘Ɔnɛ latoyelaka losembwe la memakana, atotanaka lomu, losembwe la kɛnɛmɔ.’ (Tukedi 21:21) Ndo nto, naka sho mbidja wolo dia sala kɛnɛ kele losembwe ndo kele ɔlɔlɔ l’akambo tshɛ wasalaso, kete tayonga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ l’anto, tayolowanya yoho yaso ya lɔsɛnɔ, oyadi lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ kana lo lonyuma. Omembi w’esambo akate ate: “Wane watuyelaka sambu k’ololo weli la otshoko. Ndo wane watutshaka [“akambo wosembwe,” NW] tena tshe.”​—Osambu 106:3.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ koka nembetshiya?

• Losembwe kɛdikɛdi na?

• Ngande wokakatanyi panda la losembwe laki Nzambi?

• Oma lo dikambo diakɔna di’ɔsama anto akanga wa losembwe lo washo wa Nzambi?

• Ngande wakokaso ngɛnangɛna lo losembwe laki Jehowa?

[Esato wa lo lɛkɛ 23]

Nkumekanga Davidi akalangaka ɛlɛmbɛ waki Nzambi l’otema ɔtɔi

[Esato wa lo lɛkɛ 24]

Nɔa, Abarahama, Zekariya la Elizabɛtɛ, ndo Kɔnɛliyo wakɔsama oko anto wa losembwe lo washo waki Nzambi. Onde wɛ mbeyaka lande na?