SAWO DIA WEKELO 27
Lande na kahombaso mboka Jehowa wɔma?
“Lɔngɛnyi la ma ma la Jehowa lekɔ le wanɛ wawooka wɔma.”—OS. 25:14.
OSAMBO 8 Jehowa ekɔ eshamelo kaso
AWUI WAYƆTƐKƐTAMAa
1-2. Lo yoho yɔtɔnɛ l’Osambo 25:14, kakɔna kahombaso nsala naka talanga monga la diɔtɔnganelo dia ma ma la Jehowa?
OKO le yɛ, naa waonga w’ohomba wakombolayɛ le onto ɔmɔtshi naka wɛ nangaka ntetemala monga la lɔngɛnyi la ma ma la nde? Ondo wɛ koka nkadimola ɔnɛ angɛnyi w’eshika pombaka mbokana ngandji ndo sukanɛ lam’asawɔ. Ondo wɛ hatɔfɔnya dia wɔma ekɔ dionga di’ohomba dialɔmba dia monga la lɔngɛnyi la dimɛna. Koko, oko wadiɛnya divɛsa diɔsami ɔtɛ a dui wa sawo nɛ, wanɛ walanga monga la lɔngɛnyi la ma ma la Jehowa pombaka “[mbooka] wɔma.”—Adia Osambo 25:14.
2 Oyadi edja ka ngande kambotokambɛ Jehowa, sho tshɛ tekɔ l’ohomba wa ntetemala monga la wɔma wa dimɛna otsha le nde. Ko kakɔna kalembetshiya mboka Nzambi wɔma? Ngande wakokaso mbeka dia mboka Jehowa wɔma? Ndo wetshelo akɔna wakokaso nkondja lo kɛnɛ kendana la mboka Nzambi wɔma oma le Obadiya lakakambaka laka nkumekanga, Ɔlɔmbɛdi a laadiko Jɛhɔyada ndo nkumekanga Jɛhɔashi?
KAKƆNA KALEMBETSHIYA MBOKA NZAMBI WƆMA?
3. Lembetshiya kɛnɛ kakoka tokonya dia sho monga la wɔma ndo woho wele dui sɔ mbeyaka monga la shɛngiya le so.
3 Sho mbeyaka monga la wɔma naka sho mbetawɔka dia sho kokaka nsowa oma lo yoho mɔtshi. Wɔma wa ngasɔ koka monga dimɛna ndo vɔ koka totshutshuya dia sho nsala akambo la lomba. Wɔma waha sho nkɔ toshimbaka diaha nkɛndakɛnda suke suke la lowenga. Wɔma waha mpomɔ mbeyaka tokonya dia sho ndawɔ dui dimɔtshi diele waale. Wɔma wa ndanya lɔngɛnyi lasaso l’onto ɔmɔtshi lokaso ngandji, ayotoshimba diaha sho mbuta kana nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ.
4. Woho akɔna wa wɔma wa Jehowa wakombola Satana dia sho monga lawɔ?
4 Satana kombolaka di’anto mboka Jehowa wɔma lo yoho ya kɔlɔ. Satana tondjaka kanyi yakakɛnɛmɔla Elifazɛ yɛnya dia Nzambi ekɔ ɛkɛlɛkɛlɛ ndo nde nyangaka paka dia munda onto la munga ko mbosha dilanya ndo hatokokaki mbɔngɛnyangɛnya pondjo. (Jɔbɔ 4:18, 19) Satana kombolaka dia sho mboka Jehowa wɔma w’efula ndo ntshika mbokambɛ. Dia mbewɔ djonga shɔ, tekɔ l’ohomba wa nkɛnɛmɔla wɔma wa dimɛna otsha le Nzambi.
5. Kakɔna kalembetshiya mboka Nzambi wɔma?
5 Onto lele la wɔma wa dimɛna wa Nzambi, mbookaka ngandji ndo nde hakombola nsala dui diakɔna tshɛ diakoka ndanya diɔtɔnganelo diasande la Nde. Yeso aki la “wɔma wa Nzambi” wa ngasɔ. (Hɛb. 5:7) Nde komonga la wɔma wa kɔlɔ otsha le Jehowa. (Isa. 11:2, 3) Koko, nde akonge la ngandji k’efula otsha le nde ndo akakombolaka mbokitanyiya. (Jni. 14:21, 31) L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho mongaka la dilɛmiɛlɔ di’efula otsha le Jehowa, nɛ dia sho mbookakawɔma nɛ dia Nde ekɔ ngandji, lomba, losembwe ndo wolo. Sho mbeyaka nto dia Jehowa tokaka ngandji efula ndo dui sɔ mongaka la shɛngiya lo woho wasalaso akambo etena katetshande. Sho koka nyangiya kana ngɛnyangɛnya otema wa Jehowa.—Os. 78:41; Tok. 27:11.
WOHO WA MBOKA NZAMBI WƆMA
6. Naa yoho mɔtshi yakokaso mbeka dia mboka Nzambi wɔma? (Osambo 34:11)
6 Sho hatotɔka la wɔma wa Jehowa; sho pombaka mbɔkɛnɛmɔla. (Adia Osambo 34:11.) Yoho mɔtshi yakokaso nsala dui sɔ ele lo sɛdingolaka etongelo. Etena kayototalekaka mɛna lomba la Nzambi, wolo ande ndo ngandji kande k’efula oya le so oko wɛnyamidiɔ oma lo “diangɔ diakatongama,” mbayotalekaka mfula dilɛmiɛlɔ diaso ndo ngandji kawokaso. (Rɔmɔ 1:20) Kadiyɛso kelɛwɔ Adrienne akate ate: “Lomba la Jehowa lɛnyami l’etongelo kande mambiyakami efula ndo kimanyiyakami dia dimi nshikikɛ kɛnɛ koleki dimɛna le mi.” L’ɔtɛ wakandakanaka yimba la dui sɔ mbala la mbala, nde mbutaka ate: “Lande na kahombami nsala dui tshɛ diakoka mbidja wekamu lam’asami la Jehowa, Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ lami?” Onde wɛ hakoke mbetsha yema y’etena kɛmɔtshi lo wikɛndɛ ɔnɛ dia nkana yimba l’etongelo kɛmɔtshi? Sala dui sɔ ayofudia dilɛmiɛlɔ ndo ngandji kokayɛ Jehowa.—Os. 111:2, 3.
7. Ngande wakoka dɔmbɛlɔ tokimanyiya dia monga la wɔma wa dimɛna wa Jehowa?
7 Yoho mɔtshi yakokaso nkɛnɛmɔla wɔma wokaso Nzambi ele lo mbɔlɔmbaka mbala la mbala. Etena tshɛ kayototalekaka nɔmba, mbayotalekaka Jehowa nkoma onto la mɛtɛ mɛtɛ le so. Etena tshɛ kɔlɔmbaso wolo wa mbikikɛ okakatanu, sho mbohɔka dia nde ekɔ la wolo w’efula. Etena kayotowokaka losaka l’ɔtɛ wa woshasha w’Ɔnande, tayohɔka woho wele ngandji ka Jehowa le so. Ndo etena kasɛngasɛngaso Jehowa dia nde tokimanyiya la ntondo k’okakatanu ɔmɔtshi, tayohɔka dia nde ekɔ la lomba l’efula. Weho w’alɔmbɛlɔ wa ngasɔ fudiaka dilɛmiɛlɔ diaso otsha le Jehowa. Ndo diɔ keketshaka yɛdikɔ yaso ya mbewɔ dui tshɛ diakoka ndanya lɔngɛnyi lasaso la nde.
8. Kakɔna kakokaso nsala dia mboka Nzambi wɔma?
8 Sho koka ntetemala monga la wɔma wa Nzambi, lo mbekaka Bible l’oyango wa nkondja wetshelo oma lo bɛnyɛlɔ di’amɛna ndo dia kɔlɔ diele lɔkɔ. Nyɛsɔ tɔtɛkɛtɛ dikambo di’ekambi waki Jehowa ahende waki la kɔlamelo, Obadiya ɔnɛ lakakambaka la nkumekanga Ahaba ndo Ɔlɔmbɛdi a laadiko Jɛhɔyada. Oma laasɔ, tayoyɛna wetshelo wakokaso nkondja oma le Jɛhɔashi nkumekanga ka Juda, lakatatɛ dimɛna ko l’ɔkɔngɔ akayotshikaka kambɛ Jehowa.
ONGA LA DIHONGA L’ƐNYƐLƆ K’OBADIYA LAKOKAKA NZAMBI WƆMA
9. Shɛngiya yakɔna yaki la wɔma wa Jehowa le Obadiya? (1 Nkumi ya dikanga 18:3, 12)
9 Bible totɛka awui wendana l’Obadiyab l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Obadiya akokaka Jehowa wɔma w’efula.” (Adia 1 Nkumi ya dikanga 18:3, 12.) Ngande wele wɔma wa dimɛna ɔsɔ waki la shɛngiya le Obadiya? Lo wedi ɔmɔtshi, kɛsɔ akokimanyiyaka dia nde monga la losembwe ndo onto lɛkɛwɔ otema; diakɔ diele nkumekanga akokitsha olami w’ase luudu la nkumekanga. (Ɛdika la Nɛhɛmiya 7:2.) Wɔma wa Nzambi akakimanyiya Obadiya dia nde monga nto la dihonga di’efula, dionga diakinde la diɔ mɛtɛ ohomba. Nde akasɛnaka etena kakalɔmbɔlaka nkumekanga ka kɔlɔ Ahaba, ɔnɛ “[l]aki kɔlɔ efula lo washo wa Jehowa ndeka wanɛ tshɛ waki la ntondo kande.” (1 Nku. 16:30) Ndo nto, Jezabɛlɛ wadi aki Ahaba lakatɛmɔlaka Baala akahetshaka Jehowa efula ndo nde akahembe dia nshisha ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi waki lo diolelo dia lo nɔrdɛ. Nde akadiake ndo amvutshi efula wa Nzambi. (1 Nku. 18:4) Aha la taamu, Obadiya akatɛmɔlaka Jehowa l’etena ka wolo efula.
10. Ngande wakɛnya Obadiya dihonga dia laande?
10 Ngande wakakɛnɛmɔla Obadiya dihonga dia laande? Etena kakatatɛ Jezabɛlɛ nyangana l’amvutshi wa Nzambi dia mbadiaka, Obadiya akɔshi amvutshi 100 ko akatowashɛ lo “elui wa 50 lo wooko la wooko, ko mbatɔlɛka mbo ya ndɛ ndo ashi.” (1 Nku. 18:13, 14) Otowoshola, tshike Obadiya laki la dihonga otohomba nkila mɛtɛ lɛɛhɔ. Lo mɛtɛ, Obadiya aki onto ndo nde konangaka mvɔ. Obadiya akokaka Jehowa ngandji ndo wanɛ wakokambɛka oleki ngandji kakandokaka lɔsɛnɔ lande hita.
Kaanga kamboshimbama olimu aso, ɔnangɛso ɔmɔtshi ekɔ lo nkahanya la dihonga tshɛ mbo ya ndɛ ya lo nyuma le asekande Ɛmɛnyi (Enda odingɔ 11)c
11. Ngande wele ekambi wa Jehowa wa nshi nyɛ oko Obadiya? (Enda ndo osato.)
11 Ɛlɔ kɛnɛ ekambi wa Jehowa efula wekɔ lo nsɛna lo wedja wamboshimbama olimu aso. Vɔ nɛmiyaka ewandji wa lɛɛta efula, koko l’ɛnyɛlɔ ka Obadiya, anangɛso l’akadiyɛso wa nɛmɔ asɔ mbishaka Jehowa kɛnɛ kele Kande, mbuta ate omamemelo wa la tshondo otsha le nde! (Mat. 22:21) Vɔ mɛnyaka wɔma wa Nzambi lo mbokitanyiya lo dihole dia nkitanyiya anto. (Ets. 5:29) Vɔ salaka dui sɔ lo ntetemala nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ ndo lo sanganaka kaamɛ lo woshɛshɛ. (Mat. 10:16, 28) Vɔ salaka la wolo dia ndjashikikɛ dia kana anangɛwɔ ndo akadiyɛwɔ wekɔ la diangɔ diele la wɔ ohomba dia ntetemala monga suke suke la Jehowa. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Henri, ladjasɛ lo wodja ɔmɔtshi wa l’Afrikɛ wa l’ɛtshi ka nkɛtɛ kakashimbama olimu aso l’etena kɛmɔtshi. L’etena k’oshimbamelo kɛsɔ, Henri akayakimɔ la lolango dia kahanyaka mbo ya ndɛ ya lo nyuma otsha le asekande Ɛmɛnyi. Nde akafunde ate: “Dimi lakotɔ kanga ɔsɔnyi. Ɔnkɔnɛ dimi ndjashikikɛka dia dilɛmiɛlɔ diele lami otsha le Jehowa mbakambisha dihonga diakimi la diɔ ohomba.” Onde wɛ koka monga la dihonga diele oko diaki la Henri? Wɛ koka monga la diɔ naka wɛ monga la wɔma wa mɛtɛ wa Nzambi.
ONGA LA KƆLAMELO L’ƐNYƐLƆ KA ƆLƆMBƐDI A LAADIKO JEHƆYADA
12. Ngande wakɛnya Jɛhɔyada laki Ɔlɔmbɛdi a laadiko nde la wadɛnde dia waki la kɔlamelo y’efula otsha le Jehowa?
12 Ɔlɔmbɛdi a laadiko Jɛhɔyada akokaka Jehowa wɔma ndo dui sɔ diakotshutshuya dia nde ntshikala la kɔlamelo ndo nkaloya ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi. Dui sɔ diakɛnama hwe etena kaki Ataliya ɔnaki Jezabɛlɛ ɔnɛ lakakombolaka dia monga nkumekanga ka Juda la wolo. Anto waki l’ɔkɔkɔ w’oshika wa mboka Ataliya wɔma. Nde aki ngala efula ndo nde akalangaka monga nkumekanga, diakɔ diakandahembe ndjaka tokanula tande tshɛ dia nde ntatɛ mbolɛ! (2 Ɛk. 22:10, 11) Ɔna ɔmɔtshi l’atei awɔ, mbuta ate Jɛhɔashi akake nɛ dia wadaki Jɛhɔyada le Jɛhɔshabeatɛ akawotsha. Nde l’omɛnde wakashɛ ɔnakɔ ndo wakokokɛ. Lo yoho shɔ mbele Jɛhɔyada nde la Jɛhɔshabeatɛ wakakimanyiya dia nama ɔlɔndji wa nkumekanga Davidɛ. Jɛhɔyada aki la kɔlamelo le Jehowa ndo komboka Ataliya wɔma.—Tok. 29:25.
13. Etena kakakotsha Jɛhɔashi ɛnɔnyi esambele, ngande wakanyomɛnya Jɛhɔyada kɔlamelo yande?
13 Etena kakakotsha Jɛhɔashi ɛnɔnyi esambele, Jɛhɔyada akanyomɛnya kɔlamelo yande otsha le Jehowa. Nde akakongɛ yoho mɔtshi. Naka nde ndjitondoya, kete Jɛhɔashi ayokoma nkumekanga, okitɔ wa lo dioho dia Davidɛ. Ko naka nde hatondoyisha, kete ndooko onyake, Jɛhɔyada otohomba nshisha lɔsɛnɔ lande. Diɛsɛ l’ɔtshɔkɔ wa Jehowa, nde akatondoya. Jɛhɔyada akasukamɛ oma le ewandji ndo ase Lɛwi, ko waketɛ Jɛhɔashi nkumekanga ndo wakadiake Ataliya. (2 Ɛk. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Oma laasɔ, “Jɛhɔyada akadje sheke lam’asa Jehowa la nkumekanga ndo la anto dia vɔ wayotetemala monga ekambi wa Jehowa.” (2 Nku. 11:17) Jɛhɔyada “akakitsha alami w’asoko lo asoko wa luudu la Jehowa diaha onto ɔmɔtshi lele mindo lo yoho mɔtshi mbɔtɔ lɔkɔ.”—2 Ɛk. 23:19.
14. Lo toho takɔna takashama Jɛhɔyada nkɛnɛmɔ lo woho wakandalɛmiya Jehowa?
14 Jehowa akatatshi ate: “Wanɛ wanɛmiya mbayomɔlɛmiya.” Lo mɛtɛ, nde akafute Jɛhɔyada. (1 Sam. 2:30) Ɛnyɛlɔ, nde akalame etsha w’amɛna waki ɔlɔmbɛdi a laadiko dia vɔ fundama lo dikambo dia wahɔ aso. (Rɔmɔ 15:4) Ndo etena kakavu Jɛhɔyada, nde akawosha nkɛnɛmɔ ka laande lo kundɛma “l’Osomba wa Davidɛ lale nkumi ya dikanga, nɛ dia nde akasale awui w’ɔlɔlɔ lo Isariyɛlɛ lo kɛnɛ kendana la Nzambi ka mɛtɛ ndo luudu Lande.”—2 Ɛk. 24:15, 16.
L’ɛnyɛlɔ ka Ɔlɔmbɛdi a laadiko Jɛhɔyada, sho mbeyaka tshutshuyama oma lo wɔma wa Nzambi dia nkimanyiya anangɛso la kɔlamelo tshɛ (Enda odingɔ 15)d
15. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɔkɔndɔ wendana la Jɛhɔyada? (Enda ndo osato.)
15 Ɔkɔndɔ wendana la Jɛhɔyada koka tokimanyiya sho tshɛ dia sho monga la wɔma wa Nzambi. Emendji w’Akristo koka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Jɛhɔyada lo ntetemala nsɛna wolo ndo lo nkokɛ ɛkɔkɔ wa Nzambi la kɔlamelo tshɛ. (Ets. 20:28) Epalanga koka nkondja wetshelo oma le Jɛhɔyada dia etena kokawɔ Jehowa wɔma ndo katetemalawɔ ntshikala la kɔlamelo, Nde koka nkamba la wɔ dia nshidiya sangwelo Diande. Nde hawanya yimba. Akɛnda koka mɛna woho wakasalɛka Jehowa Jɛhɔyada akambo lo mbookoya lo salɛka dikumanyi diatshikala la kɔlamelo akambo la nkɛnɛmɔ ndo la dilɛmiɛlɔ, djekoleko wanɛ wambokambɛ Jehowa la kɔlamelo l’edja k’ɛnɔnyi efula. (Tok. 16:31) L’ekomelo, sho tshɛ koka nkondja wetshelo oma le ewandji ndo ase Lɛwi wakasukɛ Jɛhɔyada. Nyɛsɔ tosukɛke la kɔlamelo tshɛ “wanɛ watɔlɔmbɔla” lo mbakitanyiya.—Hɛb. 13:17.
TATOKOYAKE ƐNYƐLƆ KA NKUMEKANGA JEHƆASHI
16. Kakɔna kɛnya dia nkumekanga Jɛhɔashi aki djɔmɔ tɛwɛ?
16 Nkumekanga Jɛhɔashi akakondja wahɔ oma lo shɛngiya ya dimɛna yaki la Jɛhɔyada. (2 Nku. 12:2) Etombelo waki la dui sɔ ele, nkumekanga ka dikɛnda kɛsɔ akakombola dia ngɛnyangɛnya Jehowa. Koko l’ɔkɔngɔ wa Jɛhɔyada mvɔ, Jɛhɔashi akayohokamɛka waa apɔsta wa kashi. Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Nde l’anto ande “wakatatɛ kambɛ dimɛta dia l’esongo.” (2 Ɛk. 24:4, 17, 18) La lonyangu l’efula, Jehowa “akatatɛ mbatomɛ amvutshi dia mbakaloya . . . , koko vɔ wakatone mpokamɛ.” Vɔ kopokamɛ kaanga Zɛkariya, laki ɔnaki Jɛhɔyada, laki komonga tsho omvutshi wa Jehowa ndo ɔlɔmbɛdi koko ndo ɔnango Jɛhɔashi. Lo mɛtɛ, woho wakinde komonga la lowando le nkumbo kakandahombe mɛtɛ monga la lowando l’efula, nkumekanga Jɛhɔashi akadiake Zɛkariya.—2 Ɛk. 22:11; 24:19-22.
17. Ngande wakakadimɔ ngala lo dikambo dia Jɛhɔashi?
17 Jɛhɔashi kotetemala monga la wɔma wa dimɛna wa Jehowa, ndo akambo wa kɔlɔ wakayokadimwɛka. Jehowa akate ate: “Wanɛ wamɔnyɔla wayɔnyɔma.” (1 Sam. 2:30) L’ɔkɔngɔ a laasɔ, olui wa tshitshɛ w’asɔlayi w’ase Suriya wakalɛndja “olui wa woke efula w’asɔlayi” waki Jɛhɔashi ndo ‘wakohomuya wolo.’ L’ɔkɔngɔ w’ase Suriya nkalola, Jɛhɔashi akadiakema oma le ekambi ande hita l’ɔtɛ wakandadiake Zɛkariya. Nkumekanga ka kɔlɔ kɛsɔ kɔmbɔsama kaanga yema la nɛmɔ dia vɔ mbokundɛ lo “waombo wa nkumi ya dikanga.”—2 Ɛk. 24:23-25; enda “ɔna Barakiya” nɔtɛ ka wekelo ka lo Mateo 23:35.
18. Lo yoho yɔtɔnɛ la Jɛrɛmiya 17:7, 8, ngande wakokaso mbewɔ dia monga oko Jɛhɔashi?
18 Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɛnyɛlɔ ka Jɛhɔashi? Nde aki oko osongo wele edio awɔ kɔnyɔngɔmɛ etale ndo wakasukamɛka paka oma le osongo ɔmɔtshi. Etena kakakɔ osongo wakosukɛka, mbuta ate Jɛhɔyada, Jɛhɔashi akatatɛ mpokamɛ waa apɔsta ndo akayoshisha kɔlamelo yande otsha le Jehowa. Dui sɔ mɛnyaka dia wɔma aso otsha le Nzambi hawokoke nemanɛ oma lo shɛngiya ya dimɛna y’oma le asekaso Akristo, mbidja ndo ase nkumbo kaso. Dia ntetemala ntshikala nge lo nyuma, sho pombaka nkeketsha wɛkamu aso hita otsha le Nzambi ndo sho kokaka nkeketsha wɔma aso lo mbekaka mbala la mbala, kanaka yimba ndo lo salaka dɔmbɛlɔ.—Adia Jɛrɛmiya 17:7, 8; Kɔl. 2:6, 7.
19. Kakɔna katɔlɔmba Jehowa?
19 Jehowa hatɔlɔmbɛ akambo efula. Kɛnɛ katɔlɔmbande mbutamaka lo tshena pe l’Ondaki 12:13, lɛnɛ atawɔ ɔnɛ: “Oka Nzambi ka mɛtɛ wɔma ndo kitanyiyaka ɛlɛmbɛ ande, nɛ dia ɔsɔ kele ɔkɛndɛ woleki ohomba lo lɔsɛnɔ l’onto.” Etena kokaso Nzambi wɔma, tayonga l’akoka wa ntondoya ehemba wa lo nshi yayaye ndo ntshikala nge l’ɛnyɛlɔ ka Obadiya nde la Jɛhɔyada. Ndooko ɛngɔ kayolanya lɔngɛnyi lasaso la Jehowa.
OSAMBO 3 Wolo aso, elongamelo kaso, wɛkamu aso
a Oko wokambiwɔ la yɔ l’Afundelo, tshɛkɛta “wɔma” yekɔ l’elembetshielo efula. Nemanɛka la dihole dioyidjishawɔ, yɔ koka nembetshiya nsaka lokomba, mbisha dilɛmiɛlɔ kana didima. Sawo nɛ diayotokimanyiya dia sho nkɛnɛmɔla woho wa wɔma wakoka totshutshuya dia sho monga la dihonga ndo monga la kɔlamelo l’olimu wakambɛso Shɛso lele l’olongo.
b Obadiya ɔnɛ bu Obadiya w’omvutshi, ɔnɛ lakayɔsɛnaka ntambe efula l’ɔkɔngɔ ndo lakafunde dibuku dimɔtshi dia lo Bible dielamɛ lokombo lande.
c ELEMBETSHIELO W’ESATO Lɛkɛ: Osato ɔnɛ mɛnyaka, ɔnangɛso ɔmɔtshi atakahanya wa mma wa lo nyuma l’etena k’oshimbamelo
d ELEMBETSHIELO W’ESATO Lɛkɛ: Osekaseka ɔmɔtshi eeka oma le kadiyɛso k’opalanga woho wa nkamba la telefɔnɛ dia nsambisha; ɔnangɛso ɔmɔtshi l’opalanga asha ɛnyɛlɔ ka dihonga lo nsambisha lo sɛkɛ; ɔnangɛso ɔmɔtshi lambohokɔ akambo alowanya anto akina lo kɛnɛ kendana l’ɔlɔngɔswɛlɔ wa Mbalasa ka Diolelo.