SAWO DIA WEKELO 44
OSAMBO 33 Okitsha wotsho ayɛ le Jehowa
Woho wa mbikikɛ awui waha la losembwe
“Tɔlɛndjamake la akambo wa kɔlɔ, koko otetemale nɛndja akambo wa kɔlɔ oma lo akambo w’ɛlɔlɔ.”—RƆMƆ 12:21.
KƐNƐ KAYOTEKA
Woho wa mbikikɛ awui waha la losembwe lo yoho yahakoke nkonya akambo lo kɔlɔ.
1-2. Lo toho takɔna takokawɔ tosalɛ awui waha la losembwe?
YESO akasha ɛnyɛlɔ ka wadi aki odo lakatetemala nɔmba shushi mɔtshi dia mbosalɛ awui la losembwe. Aha la taamu, ɔkɔndɔ ɔsɔ wakendanaka l’ambeki efula waki Yeso nɛ dia lo nshi yande wakasalɛka anto efula awui aha la losembwe. (Luka 18:1-5) Ɔkɔndɔ akɔ wekɔ ohomba ndo le so ɛlɔ kɛnɛ, nɛ dia tena la tena sho tshɛ pomanaka l’awui waha la losembwe.
2 L’andja ɔnɛ, anto wekɔ lo kananɛ kɔlɔ, wekɔ la kɔngɔdi ndo wekɔ lo pɛnyahɛnyana, laasɔ hataamba etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe. (Ond. 5:8) Koko sho koka nyanga efula etena katosalɛ ɔnangɛso kana kadiyɛso akambo wa kɔlɔ; koko dui sɔ koka salema. Lo mɛtɛ, anangɛso l’akadiyɛso bu atunyi w’akambo wa mɛtɛ. Vɔ wekɔ tsho anto wele keema kokele. Sho koka nkondja wetshelo w’efula oma lo kɛnɛ kakasale Yeso etena kakoosalɛka atunyi awui waha la losembwe. Naka sho mongaka la solo dia lotutsha le atunyi aso watosalɛ awui waha la losembwe, shi kete sho koka ndeka monga la solo dia lotutsha le asekaso ambetawudi? Ngande wayaoka Jehowa etena kɛnande watosalɛ awui waha la losembwe l’andja w’etshumanelo kana l’etei k’etshumanelo? Onde nde ndjakiyanyaka lo dikambo sɔ?
3. Onde Jehowa ndjakiyanyaka lo woho wadiɛnɛso l’awui waha la losembwe, ndo lande na?
3 Jehowa ndjakiyanyaka lo yɛdikɔ y’efula lo woho watosalɛwɔ akambo. “Jehowa nangaka losembwe.” (Os. 37:28) Yeso toshikikɛka dia Jehowa ‘ayosala dia dikambo sambɔma la losembwe esadi eto’ l’etena kahombama. (Luka 18:7, 8) Ndo keema edja, nde ayanga minya awui tshɛ watɛnya paa ndo weho tshɛ w’awui waha la losembwe.—Os. 72:1, 2.
4. Ekimanyielo kakɔna katosha Jehowa ɛlɔ kɛnɛ?
4 Lam’akatakonge etena kayokandola Jehowa ekakatanu tshɛ, Jehowa ekɔ lo tokimanyiya dia mbikikɛ awui waha la losembwe. (2 Pe. 3:13) Nde ekɔ lo tetsha woho wa mbewɔ nsala dui dimɔtshi aha la lomba etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe. Lo tshimbo y’Ɔnande, Jehowa toshaka ɛnyɛlɔ ka kokele lo yoho yakokaso nsala akambo etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe. Ndo nde toshaka alako w’eshika wakokaso nkamba la wɔ etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe.
ONGA LA YAMBALO LO KƐNƐ KAYOYOSALA LA NTONDO K’AWUI WAHA LA LOSEMBWE
5. Lande na kahombaso monga la yambalo lo kɛnɛ kayotosala la ntondo k’awui waha la losembwe?
5 Sho koka monga la lɔkɔnyɔ ndo la lonyangu l’efula l’ɔtɛ w’awui waha la losembwe. (Ond. 7:7) Ekambi wa Jehowa ɛmɔtshi wa kɔlamelo, ɛnyɛlɔ oko Jɔbɔ la Habakuka, wakayaoke woho akɔ waamɛ. (Jɔbɔ 6:2, 3; Hab. 1:1-3) Sho lawɔ koka ndjaoka ngasɔ, koko sho pombaka monga la yambalo diaha ndjosala dui dimɔtshi dia kɔlɔ.
6. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ ka Abisalɔma? (Enda ndo osato.)
6 Sho koka nsala dui dimɔtshi dia kɔlɔ la ntondo k’awui waha la losembwe lo nyanga dia nsɔmbɔya. Koko, nsala akambo lo yoho shɔ ayoleka ntɔla akambo otsha lo kɔlɔ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Abisalɔma, ɔna nkumekanga Davidɛ. Nde aki la nkɛlɛ k’efula etena kakeyana Aminɔna la kadiyɛwɔ Tamara la wolo. Lo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, Aminɔna akahombe ndjakema l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakandasale. (Lɛw. 20:17) Kaanga mbele komonga kɔlɔ dia Abisalɔma mboka nkɛlɛ, koko aki dui dia kɔlɔ dia nde ndjaka Aminɔna.—2 Sa. 13:20-23, 28, 29.
Abisalɔma kondjakimɛ etena kakawasalɛ kadiyɛnde Tamara awui waha la losembwe (Enda odingɔ 6)
7. Shɛngiya yakɔna yaki l’awui waha la losembwe le omembi w’esambo l’etena kɛmɔtshi?
7 Etena kɛnamadiɔ dia wanɛ watosalɛ awui waha la losembwe hawolongola dilanya, sho mbeyaka ndjotatɛ nkanyiya ɔnɛ tekɔ lo nkamba olimu wa kombo etena kasalaso kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Omembi w’esambo akɛnyi anto w’ɛlɔlɔ wahɛnyahɛnyama oma le anto wa kɔlɔ, koko anto wa kɔlɔ wakɛnamaka oko wekɔ la lɔsɛnɔ la dimɛna. Nde akate ate: “Akanga wa kɔlɔ, watɛnaka ɔlɔ tena tshɛ.” (Os. 73:12) Nde akaleke ndjakiyanya nto l’ɔtɛ w’awui waha la losembwe wakandɛnaka ko akayoshisha wɛkamu l’ɛtshɔkɔ waya lo kambɛ Jehowa, lo mbuta ate: “Etena kakamayangaka dia nshihodia dui sɔ, diɔ diakantshindjaka wɔɔngɔ.” (Os. 73:14, 16) Kɛnɛ kele mɛtɛ lele, nde akayoshihodiaka lo mbuta ate: “Lo wedi ami, ekolo ami waki suke la ntakɔ mboka; akaka ami waki suke la nsɛlɔ.” (Os. 73:2) Dui diafɔna la sɔ diakakomɛ ɔnangɛso lelɛwɔ Alberto.
8. Etombelo akɔna wakonge l’awui waha la losembwe le ɔnangɛso ɔmɔtshi?
8 Wakamamatanyiyɛ Alberto dia nde akave falanga y’etshumanelo. Etombelo waki la dui sɔ ele, nde akashisha ɛkɛndɛ ande l’etshumanelo ndo anto efula wakeye dui sɔ kombɔlɛmiyaka nto. Nde mbohɔka ate: “Lakonge l’ɔkɛtshi, nkɛlɛ ndo l’ekiyanu.” Nde aketawɔ dia tokanyi tɔsɔ monga la shɛngiya lo lonyuma lande, ndo nde akayɔla lo nyuma l’edja k’ɛnɔnyi etanu. Ɛnyɛlɔ kɛnɛ mɛnyaka kɛnɛ kakoka ntomba naka sho mboka nkɛlɛ etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe.
OKOYA YESO LO WOHO WAKANDAKIKƐ AWUI WAHA LA LOSEMBWE
9. Awui akɔna waha la losembwe wakakikɛ Yeso? (Enda ndo osato.)
9 Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka kokele lo woho wakandakikɛ awui waha la losembwe. Tɔsɛdingole woho wakakikɛ Yeso awui waha la losembwe w’oma le ase nkumbo ndo w’oma le anto akina. Ewotɔ ande waki komonga ambetawudi wakate ɔnɛ nde aya dadi, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakataka dia nde aya la losambi l’ɛdiɛngɛ, ndo asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakɔɔsɔkɛ, wakɔɔhɛnyahɛnya ndo l’ekomelo wakoodiake. (Makɔ 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) Koko, Yeso akakikɛ awui waha la losembwe asɔ tshɛ ndo kɛnɛ koleki ele nde kɔsɔmbɔya. Kakɔna katetsha ɛnyɛlɔ kɛnɛ?
Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka kokele lo kɛnɛ kendana la woho wa ndɔshana l’awui waha la losembwe (Enda odingɔ 9-10)
10. Kakɔna kakasale Yeso dia mbikikɛ awui waha la losembwe? (1 Petero 2:21-23)
10 Adia 1 Petero 2:21-23.a Yeso akatotshikɛ ɛnyɛlɔ ka kokele ka sho ndjela etena kadiɛnɛso l’awui waha la losembwe. Nde akeyaka etena ka nɛmbɔhala ndo etena ka ntɛkɛta. (Mat. 26:62-64) Aha l’awui tshɛ wa kashi wakawataka lo dikambo diande mbakandatɛkɛtaka. (Mat. 11:19) Etena kakandatɛkɛtaka, nde kɔtɛngaka wanɛ wakɔɔhɛnyahɛnyaka kana mbawanɛ. Yeso akayakimɛ nɛ dia nde “akayakimɔ le Ɔnɛ lalombosha la losembwe.” Yeso akeyaka ɔnɛ woho wɔsa Jehowa akambo mboleki ohomba. Nde aki l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayokandola awui waha la losembwe l’etena kahombama.
11. Toho takɔna tɔmɔtshi takokaso nsɛdingola kɛnɛ kataso? (Enda ndo osato.)
11 Sho koka mbokoya Yeso lo sɛdingolaka kɛnɛ kataso etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe. Awui amɔtshi waha la losembwe wekɔ totshitshɛ, ndo sho koka minya tsho yimba. Kana sho koka ntshikala ki diaha ndjɔtɛkɛta dui dimɔtshi diakoka ndjokonya akambo lo kɔlɔ. (Ond. 3:7; Jak. 1:19, 20) Lo tena dimɔtshi, sho koka mɛna ohomba wa ntɛkɛta etena katosalɛwɔ akambo la wɛngiya kana etena kalangaso mamɛ akambo wa mɛtɛ. (Ets. 6:1, 2) Naka tekɔ lo nanga ntɛkɛta, sho koka nsala dui sɔ la lotutsha tshɛ ndo la dilɛmiɛlɔ di’efula.—1 Pe. 3:15.b
Etena kahomanaso l’awui waha la losembwe, sho koka mbokoya Yeso lo nsɔna etena ndo wonya wa ntɛkɛta (Enda odingɔ 11-12)
12. Ngande wakokaso ndjaɛkɛ le “Ɔnɛ lalombosha la losembwe”?
12 Sho koka mbokoya Yeso lo ndjaɛkɛ le “Ɔnɛ lalombosha la losembwe.” Etena katolombosha anto akina kana katosalɛwɔ akambo la wɛngiya tshɛ, sho koka ndjaɛkɛ le Jehowa teya dia nde mbeyaka kɛnɛ kakatombi. Eshikikelo kɛsɔ koka tokimanyiya dia mbikikɛ etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe. Sho mbeyaka dia l’ekomelo ka shimu, Jehowa ayɔlɔngɔsɔla akambo. Lo ntshika akambo tshɛ l’anya wa Jehowa, kɛsɔ ayotokimanyiya diaha nsaki ka kɔlɔ monɛ edio l’otema aso. Tokanyi ta ngasɔ koka tokonya lo mboka nkɛlɛ, nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ aso ndo diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa.—Os. 37:8.
13. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho ndeka ntetemala mbikikɛ awui waha la losembwe?
13 Kɛnɛ kele mɛtɛ ele, sho bu l’akoka wa ndjela Yeso lo yoho ya kokele. Lo tena dimɔtshi, sho koka mbuta kana nsala dui dimɔtshi diayotoyonyanga l’ɔkɔngɔ. (Jak. 3:2) Ndo awui waha la losembwe amɔtshi koka totshika la paa l’asolo ndo mbeyaka monga wolo sho mbakikɛ. Naka dui sɔ diekɔ mɛtɛ ndo le yɛ, kete eya dia Jehowa mɛnaka okakatanu ayɛ. Ndo Yeso mbeyaka woho wayaokayɛ nɛ dia nde akadiɛnɛka l’awui waha la losembwe. (Hɛb. 4:15, 16) Laadiko wa nde tosha ɛnyɛlɔ ka kokele ka Yeso, Jehowa toshaka alako w’eshika wakoka tokimanyiya dia mbikikɛ awui waha la losembwe. Nyɛsɔ tɔsɛdingole avɛsa ahende w’oma lo dibuku dia Rɔmɔ wakoka tokimanyiya.
“NYOTSHIKEE NKƐLƐ KA NZAMBI DIHOLE”
14. Kakɔna kalembetshiya ‘tshikɛ nkɛlɛ ka Nzambi dihole’? (Rɔmɔ 12:19)
14 Adia Rɔmɔ 12:19. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akahɛmɔla Akristo dia ‘tshikɛ nkɛlɛ ka Nzambi dihole.’ Lo ndjela ɛtɛkɛta ɛnɛ, ekɔ nkɛlɛ ka Jehowa. Sho tshikɛka nkɛlɛ ka Jehowa dihole lo ntshika dia nde nshikikɛ etena ndo woho wakokande mbela losembwe. L’ɔkɔngɔ wa vɔ salɛ ɔnangɛso lelɛwɔ John awui waha la losembwe, nde akate ate: “Lakasale la wolo dia nkandola dikambo sɔ dimɛ, koko komonga wɔdu. Rɔmɔ 12:19 akakimanyiya dia dimi mendɛ paka le Jehowa.”
15. Lande na kele ekɔ dimɛna mendɛ le Jehowa dia nkandola ekakatanu aso?
15 Sho kondjaka wahɔ etena katshikaso dia Jehowa nɔngɔsɔla akambo. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayewɔ ekiyanu waya lo mpemba dia nkandola ekakatanu aso shoamɛ. Jehowa tokimanyiyaka. Nde totɛka dia “sho mendɛ le nde, ndo tolakaka dia minya awui waha la losembwe.” Naka sho mbetawɔ daka dia Jehowa di’ɔnɛ: “Dimi kayɔsɔmbɔya,” kete sho koka ntshika dikambo sɔ tele l’eshikikelo ɔnɛ nde ayodikandola lo yoho yoleki dimɛna. Kɛsɔ mbakakimanyiya John lakatatɛkɛtshi la diko. Nde akate ate: “Naka dimi mendɛka le Jehowa, kete nde ayokandola ekakatanu ami lo yoho yoleki dimɛna oleki ndo yoho yakokami nsala.”
‘TETEMALA NƐNDJA AKAMBO WA KƆLƆ OMA LO AKAMBO W’ƐLƆLƆ’
16-17. Ngande wakoka dɔmbɛlɔ tokimanyiya dia sho ‘ntetemala nɛndja akambo wa kɔlɔ oma lo akambo w’ɛlɔlɔ’? (Rɔmɔ 12:21)
16 Adia Rɔmɔ 12:21. Pɔɔlɔ akahɛmɔla Akristo nto dia ‘ntetemala nɛndja akambo wa kɔlɔ oma lo akambo w’ɛlɔlɔ.’ Lo Dako diande dia lo Dikona Yeso akate ate: “Nyotetemale nanga atunyi anyu ndo nyotetemale nɔmba dikambo dia wanɛ wanyɔhɛnyahɛnya.” (Mat. 5:44) Ndo kɛsɔ mbakandasale. Sho koka nkanyiya asui wakakikɛ Yeso etena kakohanɛ asɔlayi w’ase Rɔmɔ l’otamba. Sho koka nkanyiya kandji kakandooke, nsɔnyi kakandashama ndo awui waha la losembwe wakandakikɛ.
17 Yeso kɔnɛndjama l’awui waha la losembwe etena kakandasowaka. Ɛnyɛlɔ, lo dihole dia nde nɔmba dia vɔ mbisha asɔlayi asɔ dilanya, nde akalɔmbɛ ate: “Papa, dimanyiyawɔ, nɛ dia vɔ haweye kɛnɛ kasalawɔ.” (Luka 23:34) Etena kalɔmbɛso wanɛ watɔhɛnyahɛnya, kɛsɔ koka tokimanyiya dia ntshika nama tukumbɛkumbɛ, nkɛlɛ ndo ntshikitanya yoho yaso ya mɛna wanɛ watosalɛ kɔlɔ.
18. Ngande wakakimanyiya dɔmbɛlɔ Alberto la John dia mbikikɛ awui waha la losembwe?
18 Dɔmbɛlɔ akakimanyiya anangɛso wɔtɛkɛtshiso la diko dia mbikikɛ awui waha la losembwe wakahomana la wɔ. Alberto mbutaka ate: “Lakalɔmbɛ lo dikambo di’anangɛso wakasalɛ awui waha la losembwe. Lakalɔmbɛ Jehowa tena la tena dia nde kimanyiyami dia dimi mboka awui waha la losembwe asɔ ɔkɔngɔ.” Dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ ko Alberto okambɛ Jehowa nto la kɔlamelo. John mbutaka ate: “Tena efula, lakalɔmbaka lo dikambo di’ɔnangɛmi lakanyangiya. Awui asɔ wakakimanyiya dia dimi mbɛɛna la sso di’ɔlɔlɔ aha la mbolombosha. Alɔmbɛlɔ asɔ wakakimanyiya nto dia dimi monga la ki ka lo yimba.”
19. Kakɔna kakokaso nsala polo l’ekomelo ka dikongɛ nɛ? (1 Petero 3:8, 9)
19 Tayohomanaka l’awui waha la losembwe la ntondo k’ekomelo ka dikongɛ nɛ di’akambo. Oyadi kɛnɛ tshɛ kayotokomɛ, tatotshikake pondjo nɔmba Jehowa dia nde tokimanyiya. Ndo nto, sho koka mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso lo woho wakandasalaka akambo etena kakawosalɛka awui waha la losembwe ndo totetemale nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible. Naka sho nsala ngasɔ, kete tayonga l’eshikikelo ɔnɛ tayokita ɛtshɔkɔ w’oma le Jehowa.—Adia 1 Petero 3:8, 9.
OSAMBO 38 Nde ayokokeketsha
a Lo tshapita ya 2 ndo ya 3 ya mukanda wa ntondo w’ɔpɔstɔlɔ Petero, nde akafunde lo dikambo dia woho wakahɛnyahɛnyamaka Akristo wa lo ntambe ka ntondo oma le embetsha wa kɔlɔ kana oma le waomɛwɔ waki komonga ambetawudi.—1 Pe. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9.
b Enda vidɛo yele lo jw.org yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: Woho wakonya ngandji lo wɔladi wa mɛtɛ.