SAWO DIA WEKELO 37
OSAMBO 114 “Nyoyale la solo dia lotutsha”
Kakɔna kahombayɛ nsala etena kakosalɛwɔ kana kasalɛwɔ anto akina akambo aha la losembwe?
“Nde akalongamɛka sambo k’ɔlɔlɔ, ko eenda, aki paka awui wele bu la losembwe ato.”—ISA. 5:7.
KƐNƐ KAYOTEKA
Tayɛna kɛnɛ kakasale Yeso etena kakandɛnaka wasalɛ anto akina akambo aha la losembwe ndo wetshelo wakondjaso oma l’ɛnyɛlɔ kande.
1-2. Kakɔna kasala anto efula etena kɛnawɔ awui waha la losembwe ndo kakɔna kayotɔsɛdingola?
TEKƆ lo nsɛna l’andja woludi l’awui waha la losembwe. Anto efula salanɛka awui wele bu la losembwe l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ wotshikitanyi. Ɛnyɛlɔ, l’ɔtɛ w’ekondjelo, l’ɔtɛ weso pami kana womoto, l’ɔtɛ w’ahole woyeso kana l’ɔtɛ wotshikitanyiso koho y’alemba. Anto efula sowaka l’ɔtɛ wele ase ɛngɔnyi kana ɛnɔmbɔdi ndekaka ndjasha lo ndjamɔtshɛ falanga. Akambo wele bu la losembwe wa ngasɔ koka monga la shɛngiya le so mbala kakɔ ɔtɔi kana lo yoho kina.
2 Hatokoke mamba lo woho woka anto efula nkɛlɛ l’ɔtɛ wa awui wele bu la losembwe wɛnawɔ l’andja ɔnɛ ɛlɔ kɛnɛ. Sho tshɛ nangaka nsɛna l’andja wayaokaso l’ekokelo ndo watosalɛwɔ akambo la losembwe. Anto amɔtshi pembaka dia nkandola ekakatanu wɛnawɔ l’andja ɔnɛ. Vɔ ndɔshaka lowandji ndo tonaka ɛlɛmbɛ kana sɔnaka ewandji wa pɔlitikɛ walaka dia nkandola ekakatanu awɔ. Koko, Akristo mbetshamaka dia vɔ keema ase andja ɔnɛ ndo vɔ ndjaɛkɛka lo Diolelo dia Nzambi nɛ dia diɔ diayonya awui waha la losembwe. (Jni. 17:16) Koko, sho koka monga la lonyangu ndo lo tena dimɔtshi, mboka nkɛlɛ l’ɔtɛ wɛnaso wasalɛ anto akina akambo lo yoho ya kɔlɔ. Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Kakɔna kakokami nsala naka dikambo dia ngasɔ diambotomba? Onde ekɔ dui dimɔtshi diakokami nsala kakianɛ lo kɛnɛ kendana l’awui waha la losembwe?’ Dia nkadimola lo ambola asɔ, nyɛsɔ tɔsɛdingole woho wayaoka Jehowa nde la Yeso lo kɛnɛ kendana l’awui waha la losembwe.
JEHOWA NDE LA YESO PETSHAKA AWUI WAHA LA LOSEMBWE
3. Lande na kele bu dui dia diambo le so dia mboka nkɛlɛ etena kɛnaso awui wele bu la losembwe? (Isaya 5:7)
3 Bible toshaka ɔkɔkɔ wɛnya lande na kanyangaso etena kasalema awui waha la losembwe. Tɔ nembetshiyaka dia Jehowa akatotonge l’efanelo kande ndo nde “nangaka sambo k’ɔlɔlɔ ndo losembwe.” (Os. 33:5; Eta. 1:26) Nde hasale ndooko dui ɔtɔi lo yoho yaha la losembwe ndo nde halange dia kaanga onto ɔtɔi nsala akambo lo yoho shɔ! (Eoh. 32:3, 4; Mika 6:8; Zɛk. 7:9) Ɛnyɛlɔ, lo nshi y’omvutshi Isaya Jehowa akoke “ekoko w’asui” w’ase Isariyɛlɛ efula wakasoyamaka oma le ase Isariyɛlɛ akina. (Adia Isaya 5:7.) Jehowa akasha wanɛ wakɔnyɔlaka ɛlɛmbɛ ande ndo wanɛ wakasalanɛka akambo aha la losembwe dilanya.—Isa. 5:5, 13.
4. Ngande wayaoka Yeso etena kɛnande wasalɛ onto ɔmɔtshi akambo lo yoho yaha la losembwe? (Enda ndo osato.)
4 Oko Jehowa, Yeso nangaka losembwe ndo nde petshaka awui waha la losembwe. Lo diaaso dimɔtshi etena kakandasambishaka lanɛ la nkɛtɛ, nde akɛnyi pami kɛmɔtshi kaki la lonya lambɔɔla. Yeso akatshutshuyama la kɛtshi ndo nde akɔkɔnɔla lo lonya lande, koko lam’akɛnyi ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dikambo sɔ, vɔ wakoke nkɛlɛ. Vɔ wakate dia Yeso kokitanyiya ɔlɛmbɛ wa Sabato. Vɔ kondjakiyaka dikambo dia pami kakakɔnɔ kɛsɔ. Ngande wakayaoke Yeso l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawasale kɛsɔ? Nde aki la “lonyangu l’efula l’ɔtɛ wa lonyu l’etema awɔ.”—Makɔ 3:1-6.
Ewandji w’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda kombokaka anto waki lo dihombo kɛtshi, koko Yeso kombowaokoya (Enda odingɔ 4)
5. Kakɔna kahombaso mbohɔka lo kɛnɛ kendana la nkɛlɛ etena kɛnaso awui waha la losembwe?
5 Etena kasala anto akambo waha la losembwe, Jehowa nde la Yeso mbokaka nkɛlɛ, diakɔ diele keema kɔlɔ dia sho lawɔ mboka nkɛlɛ. (Ɛf. 4:26) Koko, sho pombaka mbahemɛ nkɛlɛ kaso ndo mbohɔ dia hatokoke minya awui waha la losembwe. Naka sho ntshikala la nkɛlɛ l’etena k’otale, kete sho koka ndjooka hemɔ kana ndjɔkɔmɔ. (Os. 37:1, 8; Jak. 1:20) Ko ahombaso nsala etena katosalɛwɔ kana kasalɛwɔ anto akina akambo waha la losembwe? Sho koka nkondja wetshelo oma l’ɛnyɛlɔ ka Yeso.
KƐNƐ KAKASALE YESO LA NTONDO K’AWUI WAHA LA LOSEMBWE
6. Ngande wakawasalɛka anto amɔtshi akambo etena kaki Yeso la nkɛtɛ? (Enda ndo osato.)
6 Yeso akɛnyi awui efula waha la losembwe etena kakinde la nkɛtɛ. Nde akɛnyi woho wakasoyamaka anto oma l’ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ. (Mat. 23:2-4) Nde akeye woho wakasalɛka ewandji w’ase Rɔmɔ anto akambo la ngala. Ase Juda efula wakalange ntshungɔ oma l’ɛlɔmbwɛlɔ k’ase Rɔmɔ. Amɔtshi wakasale tolui dia ndɔshana l’ase Rɔmɔ. Koko, Yeso kɔmbɔtɔ kana kosukɛ tolui tɔsɔ dia tɔmbɔkwɛ lowandji. Lam’akandeye di’anto wekɔ lo nkongɛ dia mbokonya nkumekanga, Yeso akanya demba.—Jni. 6:15.
Yeso akanya demba etena kakalange anto mbokonya nkumekanga (Enda odingɔ 6)
7-8. Lande na kaki Yeso kopemba dia minya awui waha la losembwe etena kakinde la nkɛtɛ? (Jni. 18:36)
7 Etena kakinde la nkɛtɛ, Yeso kopemba dia nkamba kaamɛ la dikongɛ dia pɔlitikɛ dia l’andja ɔnɛ dia minya awui waha la losembwe. Lande na? Nɛ dia nde akeyaka di’anto bu l’akoka kana la lotshungɔ la ndjalɔmbɔla vɔamɛ. (Os. 146:3; Jɛr. 10:23) Vɔ bu nto l’akoka wa minya tɔkɔkɔ t’awui waha la losembwe. Satana Diabolo kalɔmbɔla dikongɛ di’akambo nɛ. Nde ekɔ kanga ngala ndo anto efula wa l’andja ɔnɛ wekɔ lo mbookoya. (Jni. 8:44; Ɛf. 2:2) Ndo eongelo kele keema kokele konyaka di’anto efula salanɛ awui waha la losembwe tena la tena.—Ond. 7:20.
8 Yeso akeyaka dia paka Diolelo dia Nzambi mbayonya tɔkɔkɔ t’awui waha la losembwe. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ, nde aketsha wenya ndo wolo ande “atasambisha ndo atewoya lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo dia Nzambi.” (Luka 8:1) Nde akashikikɛ “wanɛ wele la ndjala ndo la mposa k’akambo w’ɛlɔlɔ” dia andja wa kɔlɔ ndo wele bu la losembwe ɔnɛ wayanga nkomɛ. (Mat. 5:6; Luka 18:7, 8) Ndooko lowandji l’ana w’anto layela etshikitanu ɛsɔ paka Diolelo dia Nzambi ndo diɔ “bu dia l’andja ɔnɛ.”—Adia Joani 18:36.
OKOYA YESO ETENA KALƆSHANAYƐ L’AWUI WAHA LA LOSEMBWE
9. Kakɔna kakoshikikɛ dia paka Diolelo dia Nzambi mbayonya awui waha la losembwe?
9 Tekɔ lo nsɛna lo “nshi y’ekomelo” k’andja ɔnɛ ndo ekakatanu wekɔ efula oleki l’etena kaki Yeso la nkɛtɛ. Koko oko wakidiɔ lo nshi ya Yeso, Satana l’anto wele l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ kande mbele lo kiɔkɔ y’awui wa kɔlɔ. (2 Tim. 3:1-5, 13; Ɛny. 12:12) L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho lawɔ mbeyaka dia paka Diolelo dia Nzambi mbayonya tɔkɔkɔ tshɛ t’awui waha la losembwe. L’ɔtɛ wasukɛso Diolelo dia Nzambi, sho tonaka ndjatambiya l’awui wa l’andja ɔnɛ wele oko ɔtɔmbɔkwɛlɔ kana mbidja welo dia nkomiya awui waha la losembwe. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakakomɛ kadiyɛso Stacy.a La ntondo ka nde mbeka akambo wa mɛtɛ, Stacy akɔtɔka l’elui w’anto weteta lo toshinga dia ndɔshana l’awui waha la losembwe. Koko l’ɔkɔngɔ w’etena kɛmɔtshi, nde komonga l’eshikikelo dia kɛnɛ kakandasalaka kakakoke nkimanyiya anto kana nkandola ekakatanu. Nde mbutaka ate: “Mbala efula lakɛnaka dia welo wakamadjaka bu l’etombelo w’amɛna. Koko etena kɛnɛ komosukɛ Diolelo dia Nzambi, lamboshihodia dia lekɔ lo mboka ka dimɛna. Dimi mbeyaka dia Jehowa ayokomiya asui, ndo dui sɔ dimi hakoke disala.”—Os. 72:1, 4.
10. Lo ndjela Mateo 5:43-48, lande na kahatahembe ntshikitanya ɛlɛmbɛ ndo lowandji la lo wodja? (Enda ndo osato.)
10 Ɛlɔ kɛnɛ anto efula mbɔtɔka l’elui wayanga dia ntshikitanya lowandji. Koko efula ka l’atei awɔ mbokaka nkɛlɛ, hawokitanyiya ɛlɛmbɛ ndo salɛka anto akina kɔlɔ. Aha kɛsɔ mbakatetsha Yeso dia nsala. (Ɛf. 4:31) Ɔnangɛso Jeffrey mbutaka ate: “Dimi mbeyaka dia l’etena katɔmbɔkɔ anto, vɔ koka mindama la nkɛlɛ esadi eto ko ndaanya diangɔ, mimba kana pomuyana lam’asawɔ. Koko Yeso tetshaka dia salɛ anto akambo la ngandji oyadi wanɛ watohetsha kana watosoya. (Adia Mateo 5:43-48.) Oko weso Akristo, sho salaka kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia mbewɔ dui tshɛ diahɔtɔnɛ l’ɛnyɛlɔ kakatotshikɛ Yeso.
Tekɔ l’ohomba wa dihonga dia nama lomangemange laso l’awui wa pɔlitikɛ ndo l’ekakatanu wa l’andja ɔnɛ (Enda odingɔ 10)
11. Lande na kele mongaka wolo lo tena dimɔtshi dia mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso?
11 Kaanga mbeyaso dia Diolelo dia Nzambi mbayonya awui waha la losembwe, koka monga wolo le so dia mbokoya ɛnyɛlɔ ka Yeso etena katosalɛwɔ awui waha la losembwe. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Janiya lakawakɔngɔla l’ɔtɛ wa lokoho lande la demba. Nde mbutaka ate: “Kɛnɛ kakate anto kakambisha paa efula. Laaki la nkɛlɛ ndo lakalange di’anto asɔ nkondja dilanya. Oma laasɔ, lakayokanaka yimba dia nsukɛ olui w’anto watona awui wa kɔngɔdi ndo waha la losembwe. Lakafɔnyaka dia nsala ngasɔ ayokimanyiya dia dimi ndjaoka dimɛna. Koko l’edjedja ka wonya, Janiya akayɛnaka dia nde pombaka ntshikitanya ekanelo kande ka yimba. Nde tetemalaka mbuta ate: “Lo dihole dia ndjaɛkɛ le Jehowa, lakayotatɛka mbetawɔ kɛnɛ kakataka anto ndo ndjaɛkɛ le wɔ. Ɔnkɔnɛ lakayɔsaka yɛdikɔ ya mpembola diɔtɔnganelo diasami la wɔ vɔ tshɛ ndo ntshika ndjatambiya l’akambo wakawasalaka.” Kaanga mbakokaso monga la nkɛlɛ l’ɔtɛ watosalɛwɔ kana wasalɛwɔ anto akina akambo waha la losembwe, sho pombaka monga la yewo dia mbahemɛ nkɛlɛ kaso ndo ndjaalama diaha ndjatambiya l’awui wa l’andja ɔnɛ.—Jni. 15:19.
12. Lande na kahombaso monga la yambalo lo kɛnɛ kendana la nsango yendaso, yadiaso ndo yahokamɛso?
12 Kakɔna kakoka tokimanyiya dia ntshikala ki etena katosalɛwɔ kana kasalɛwɔ anto akina akambo waha la losembwe? Anto amɔtshi wakɛnyi dia ekɔ dimɛna nsɔna kɛnɛ ka mbadia, ka menda ndo ka mpokamɛ. Rɛzo sɔsio ɛmɔtshi ndola tɔɔ la nsango y’awui waha la losembwe ndo yatshutshuya anto dia ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo dia lowandji. Mbala efula, anto wakamba lo tita nsango mbutaka awui awɔ hita koko aha kɛnɛ kakasalema mɛtɛ. Oyadi kaanga losango lakɔ lekɔ mɛtɛ, hatokoke nkandola ekakatanu lo ntetemala mbadia awui wendana la kɛnɛ kakatombe. Naka sho mbetshaka wenya efula lo ntetemala mpokamɛ nsango yakɔ, kete sho mbeyaka ndjooka nkɛlɛ ndo ndjɔkɔmɔ. (Tok. 24:10) Kɛnɛ koleki tshɛ ele, sho koka ndjotshika mbetsha Diolelo dia Nzambi lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso ndo ndjohɛ dia paka diɔ mbayokandola ekakatanu tshɛ.
13. Ngande watokimanyiya wadielo wa dimɛna wa Bible wa mbala la mbala dia ndɔshana l’awui waha la losembwe?
13 Ekongelo ka dimɛna ka wadielo wa Bible koka tokimanyia dia ndɔshana l’awui waha la losembwe. Kadiyɛso kɛmɔtshi kelɛwɔ Alia akonge la lonyagu l’efula etena kakandɛnyi wasalɛ anto akina awui waha la losembwe. Nde akoke nkɛlɛ nɛ dia nde akɛnyi dia anto wakasalaka awui wa kɔlɔ konongolaka dilanya. Nde mbutaka ate: “Lakayoshihodiaka ɔnɛ naka dimi mɛtɛ lamboyashikikɛ dia Jehowa ayɔlɔngɔsɔla awui anɛ tshɛ, kete dimi pombaka ntshikitanya ekanelo kami ka yimba. Paka l’etena kɛsɔ mbakamadia Jɔbɔ 34:22-29. Avɛsa anɛ wakambohola dia Jehowa mɛnaka awui tshɛ. Lam’ele ndaamɛ mbeya woho wa nombosha anto lo yoho yoleki tshɛ dimɛna, ekɔ paka ndaamɛ mbele l’akoka wa nkandola ekakatanu wele la oseka onto tshɛ.” Lam’ele taakakonge Diolelo dia Nzambi diayela losembwe, ɛlɔ kɛnɛ sho pombaka ndɔshana l’awui waha la losembwe. Lo ngande?
KAKƆNA KAKOKASO NSALA KAKIANƐ?
14. Kakɔna kakokaso nsala diaha mbisha lonya l’awui waha la losembwe wa l’andja ɔnɛ? (Kɔlɔsayi 3:10, 11)
14 Ɛlɔ kɛnɛ, hatokoke ntshikitanya woho wasalɛ anto amɔtshi anto akina akambo, koko onto la onto koka ndjashikikɛ dia salɛ anto akina akambo lo yoho ya dimɛna. Oko wakatadiɛnyi oma l’etatelo, sho mbokoyaka Yeso lo mbokaka anto akina ngandji. Ngandji kɛsɔ koka totshutshuya dia salɛka kaanga wanɛ watɔhɛnyahɛnya akambo la dilɛmiɛlɔ. (Mat. 7:12; Rɔmɔ 12:17) Jehowa ngɛnangɛnaka etena kasalɛso anto akambo l’ɔlɔlɔ ndo la losembwe.—Adia Kɔlɔsayi 3:10, 11.
15. Ngande wakimanyiyaso anto akina lo mbatɛ kɛnɛ ketsha Bible?
15 Yoho yoleki dimɛna ya nkimanyiya anto akina ele lo mbaetsha akambo wendana la Jehowa. Lande na kataso ngasɔ? Nɛ dia “ewo ka Jehowa” koka ntshikitanya kaanga onto lakasalaka awui wa ngala ko nde nkoma onto l’ɔlɔlɔ, ladja wɔladi ndo looka anto akina ngandji. (Isa. 11:6, 7, 9) La ntondo ka nde mbeka akambo wa mɛtɛ, pami kɛmɔtshi kelɛwɔ Jemal akɔtɔ l’olui ɔmɔtshi w’anto wakalɔshaka lowandji la lo wodja awɔ l’ɔtɛ wakandafɔnyaka dia lowandji lɔsɔ lakasalaka akambo lo yoho ya kɔlɔ. Nde mbutaka ate: “Wɛ hakoke ntshikitanya anto la wolo. Dimi kosala etshikitanu l’ɔtɛ wakawatshutshuya la wolo koko lakatshikitana diɛsɛ l’akambo wa mɛtɛ wakamekaka oma lo Bible.” Kɛnɛ kakeke Jemal kakokimanyiya dia ntshika ndɔshana la lowandji. Etena ketshaso anto akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible, sho koka mbakimanyiya dia vɔ ntshika salɛ anto akina akambo wa kɔlɔ.
16. Lande na kalomɔlomɔyɛ dia mbutɛ anto awui wendana la elongamelo ka Diolelo dia Nzambi?
16 L’ɛnyɛlɔ ka Yeso, sho la wɔ nomɔlomɔka dia mbutɛ anto dia paka Diolelo diaki Nzambi mbayokandola awui tshɛ waha la losembwe mbala ɔtɔi lo pondjo. Elongamelo kɛsɔ koka nkeketsha anto wasalɛwɔ akambo waha la losembwe. (Jɛr. 29:11) Stacy, lakatatɛkɛtshi dikambo diande oma l’etatelo mbutaka ate: “Mbeka akambo wa mɛtɛ akakimanyiya dia ndɔshana l’awui waha la losembwe wakamɛnaka ndo wakamahomanaka la wɔ. Jehowa kambaka la losango l’oma lo Bible dia tokeketsha.” Sho pombaka ndjalɔngɔsɔla dimɛna dia mbutɛ anto losango l’oma lo Bible lakeketsha lendana la woho wayokandola Jehowa ekakatanu wendana l’awui waha la losembwe. Naka wɛ mbeya dimɛna dimɛna kɛnɛ kata Bible lo dikambo di’asui, kete wɛ ayoleka monga l’eshikikelo lo kɛnɛ ketshatɔ. Wɛ ayonga l’akoka wa mbetsha anto amɔtshi oyadi asekayɛ wa l’olimu kana wa la kalasa lo mbalembetshiya lande na kasowaso ndo kɛnɛ kayosala Jehowa dia nkomiya asui.b
17. Ngande watokimanyiya Jehowa dia ndɔshana l’awui waha la losembwe?
17 Sho mbeyaka dia tayohomanaka l’awui waha la losembwe edja tshɛ kakalɔmbɔla Satana lele “owandji w’andja ɔnɛ.” Koko sho koka mbika washo lo nshi yayaye y’amɛna nɛ dia Jehowa akatolake dia tokimanyiya oma ko kakianɛ ndo nde ayonya Satana l’awui tshɛ wa kɔlɔ. (Jni. 12:31) Lo tshimbo y’afundelo, Jehowa hatosholɛ tsho lande na kele awui waha la losembwe efula, koko ndo woho wayaokande etena kasalema awui asɔ. (Os. 34:17-19) Lo tshimbo y’Ɔnande, Jehowa tetshaka woho wakokaso nsala akambo la ntondo k’awui waha la losembwe ndo woho wayonya Diolelo diande awui waha la losembwe mbala kakɔ ɔtɔi lo pondjo. (2 Pe. 3:13) Nyɛsɔ totetemale nsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo l’ohetoheto taka washo l’etena kayolola nkɛtɛ la “ɔlɔlɔ ndo losembwe.”—Isa. 9:7.
OSAMBO 158 ‘Lɔ hotshimbatshimba!’
a Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.
b Enda ndo Apandisɛ A dui di’ohomba 24-27 lo biukubuku Toke anto ngandji—Ndo towaetɛ ambeki.