SAWO DIA WEKELO 38
OSAMBO 120 Tokoya memakana kaki Kristo
Onga la dilɛmiɛlɔ otsha le anto akina
“Nɛmiyama ndeka mfɛsa la paonyi nɛmɔ.”—TOK. 22:1.
KƐNƐ KAYOTEKA
Tayeka lande na kahombaso monga la dilɛmiɛlɔ otsha le anto akina ndo woho wakokaso nsala dui sɔ kaanga la ntondo k’ekakatanu.
1. Lande na kele anto tshɛ nangaka nɛmiyama? (Tokedi 22:1)
ONDE wɛ ngɛnangɛnaka etena kakɔlɛmiya anto akina? Eelo, wɛ ngɛnangɛnaka. Onto tshɛ ekɔ l’ohomba wa vɔ mbɔlɛmiya. Sho mongaka l’ɔlɔ w’efula etena katɔlɛmiya anto akina. L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbata Bible ɔnɛ: “Nɛmiyama ndeka mfɛsa la paonyi nɛmɔ”!—Adia Tokedi 22:1.
2-3. Lande na kele lo tena dimɔtshi mongaka wolo nɛmyiya anto akina ndo kakɔna kayoteka lo sawo nɛ?
2 Tena dimɔtshi, mongaka wolo dia nɛmiya anto akina. Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele, sho ndekaka mbika washo lo munga y’anto akina. Ndo nto, tekɔ lo nsɛna lo etena kele anto efula hawɔlɛmiyana. Koko sho pombaka ntshikitana la wɔ. Lande na? Nɛ dia Jehowa nangaka dia sho nɛmiyana kana mbisha “weho w’anto tshɛ” kɛnɛmɔ.—1 Pe. 2:17.
3 Lo sawo nɛ, tayeka kɛnɛ kalembetshiya nɛmiya anto akina ndo woho wakokaso mɛnya dilɛmiɛlɔ otsha le: 1) Ase nkumbo, 2) asekaso ambetawudi ndo 3) anto wa l’andja k’etshumanelo. Tayoka epole ɔsɛkɛ lo woho wakokaso nɛmiya anto akina kaanga la ntondo k’ekakatanu.
KAKƆNA KALEMBETSHIYA NƐMIYA ANTO AKINA?
4. Kakɔna kalembetshiya nɛmiya anto akina?
4 Ngande wakokayɛ nembetshiya tshɛkɛta dilɛmiɛlɔ? L’ɛtɛkɛta ɛmɔtshi, tshɛkɛta “dilɛmiɛlɔ” ndo “kɛnɛmɔ” nembetshiyaka dui diakɔ diaamɛ. Lo ngande? “Dilɛmiɛlɔ” mendanaka ntondotondo la woho wɔsaso onto. Etena kalɛmiyaso anto akina, sho mɛnyaka dia wekɔ la nɛmɔ le so lo woho wawaɛnaso kana wawaɔsaso, ondo l’ɔtɛ wa akoka awɔ, kɛnɛ kambowosala kana l’ɔtɛ wa dihole diele lawɔ. Koko “kɛnɛmɔ” mendanaka la woho wasalɛso onto akambo. Etena kashaso anto akina kɛnɛmɔ, sho mbasalɛka akambo lo yoho yɛnya dia vɔ wekɔ la nɛmɔ le so, sho mbangɛnangɛnaka ndo mbalɛmiyaka. Lo mɛtɛ, kɛnɛmɔ ka mɛtɛ ndjaaka oma l’otema.—Mat. 15:8.
5. Kakɔna kakoka totshutshuya dia nɛmiya anto akina?
5 Jehowa nangaka dia sho nɛmiya anto akina diakɔ diatodjangɛnde dia sho nɛmiya “ewandji wa laadiko.” (Rɔmɔ 13:1, 7) Koko anto amɔtshi mbeyaka mbuta ɔnɛ: “Dimi ngɛnangɛnaka nɛmiya anto akina paka naka vɔ wekɔ la lɔkɛwɔ la dimɛna.” Onde ɔsɔ ekɔ kanyi ya dimɛna? Ndooko. Oko weso ekambi wa Jehowa, sho mbeyaka dia dilɛmiɛlɔ diele laso otsha le anto akina hahikama lo kɛnɛ kasalawɔ. Diɔ mpikama lo ɛngɔ kɛmɔtshi k’oshinga wolo mbuta ate ngandji kokaso Jehowa ndo nsaki kele laso ka mbɔngɛnyangɛnya.—Jas. 4:14; 1 Pe. 3:15.
6. Onde sho koka nɛmiya anto akina wahatɔlɛmiya? Lembetshiya. (Enda ndo osato.)
6 Anto amɔtshi koka ndjambola ɔnɛ: ‘Onde sho koka nɛmiya anto wahatɔlɛmiya?’ Eelo. Tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi. Nkumekanga Saolo akasha Jɔnatana y’ɔnande nsɔnyi la ntondo k’anto tshɛ. (1 Sa. 20:30-34) Koko la dilɛmiɛlɔ tshɛ, Jɔnatana akasukɛ she lo ata polo lo nyɔi ka Saolo. (Eto. 20:12; 2 Sa. 1:23) Ɔlɛmbɛdi a laadiko Eli akamamatanyiya Hana dia nde ambodjɔ wanu. (1 Sa. 1:12-14) Koko Hana akatɛkɛta la Eli la dilɛmiɛlɔ tshɛ kaanga mbele anto tshɛ wa l’Isariyɛlɛ wakeyaka dia Eli kɔnɔmbɔlaka anande dimɛna oko wakandakoke nsala oko ombutshi kana ɔlɔmbɛdi a laadiko. (1 Sa. 1:15-18; 2:22-24) Ndo apami amɔtshi wakatɛngɛ Pɔɔlɔ lo mbeelɛ ɔnɛ: “Ɔtshɔbɔdi.” (Ets. 17:18) Laadiko di’akambo asɔ tshɛ, Pɔɔlɔ akatɛkɛta la wɔ la dilɛmiɛlɔ tshɛ. (Ets. 17:22) Bɛnyɛlɔ nɛ tshɛ mɛnyaka dia ngandji k’efula kokaso Jehowa ndo nsaki k’efula kele laso ka mbɔngɛnyangɛnya, koka toshutshuya dia nɛmiya anto akina oyadi etena kele dikambo sɔ wɔdu kana bu. Nyɛsɔ tɔsɛdingole waa na wasungana nɛmiyama ndo lande na.
Kaanga mbakawɔnyɔla papa kande, Jɔnatana akatetemala mbaamɛ ndo mbosukɛ oko nkumekanga (Enda odingɔ 6)
LƐMIYA ASE NKUMBO KAYƐ
7. Lande na kakokadiɔ monga tshondo y’okakatanu le so dia salɛ ase nkumbo akambo la dilɛmiɛlɔ?
7 Okakatanu. Sho mbetshaka wenya efula kaamɛ la nkumbo yaso. Etombelo wonga la dui sɔ ele, sho mbeyaka akoka awɔ ndo wɛɔdu awɔ. Amɔtshi mbeyaka monga la hemɔ kakoka monga wolo dia mbakokɛ kana vɔ mbeyaka monga l’ekiyanu wa lo tshambandeko. Anto akina wa lo nkumbo mbeyaka ntɛkɛta kana nsala dui dimɔtshi diatonyangiya. Sho pombaka ndjaoka dimɛna kaamɛ l’ase nkumbo kaso. Koko, etena kele ase nkumbo hawɔlɛmiyana lam’asawɔ, kɛsɔ mbeyaka mbakonya dia mbokana nkɛlɛ lam’asawɔ. Etombelo wele la dui sɔ ele, nkumbo efula hayonge kaamɛ. Oko wele hemɔ salaka diaha demba monga dimɛna, mbele ndo ase nkumbo wele bu la dilɛmiɛlɔ lam’asawɔ hawonge kaamɛ. Koko paka oko wele hemɔ efula koka nkɔnɔ, mbele ndo ase nkumbo koka mbeka woho wa monga la dilɛmiɛlɔ lam’asawɔ.
8. Lande na kele ekɔ ohomba nɛmiya ase nkumbo kaso? (1 Timɔte 5:4, 8)
8 Lande na kahombaso monga la dilɛmiɛlɔ? (Adia 1 Timɔte 5:4, 8.) Lo mukanda ande wa ntondo wakandafundɛ Timɔte, Pɔɔlɔ akɛnya woho wahomba ase nkumbo kotshanɛka ehomba awɔ. Nde akalembetshiya dia sho koka nɛmiya ase nkumbo kaso aha l’ɔtɛ watɔlɔmbawɔ dia nsala dui sɔ koko l’ɔtɛ wa ‘mamemaso Nzambi.’ Jehowa mbele kiɔkɔ ya nkumbo. (Ɛf. 3:14, 15) Laasɔ, etena kalɛmiyaso ose nkumbo ɔmɔtshi, sho nɛmiyaka ndo Okengi wa nkumbo mbuta ate Jehowa. Ande ɔkɔkɔ wa diambo wele laso dia nɛmiya ase nkumbo kaso lee!
9. Ngande wakoka wadi la omi mɛnya dia wekɔ la dilɛmiɛlɔ lam’asawɔ? (Enda ndo esato.)
9 Woho wa mɛnya dilɛmiɛlɔ. Omi lalɛmiya wadɛnde mɛnyaka dia wadɛnde ekɔ la nɛmɔ di’efula le nde oyadi lo woshɛshɛ kana lo sɛkɛ. (Tok. 31:28; 1 Pe. 3:7) Nde hawɔkɔmɔla, hawosha nsɔnyi kana mbokonya dia ndjaoka dia nde bu la nɛmɔ. Ɔnangɛso Ariela ladjasɛ lo wodja wa Argentine, mbutaka ate: “L’ɔtɛ wa hemɔ ka wadɛmi, nde tondjɛkami ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ. Etena katomba dikambo sɔ, dimi mbohɔka shikaa dia kɛnɛ katande haye oma lo tshina di’otema ande. Lo ntena dia ngasɔ, dimi mbohɔka ɛtɛkɛta wa lo 1 Kɔrɛtɔ 13:5 watshutshuya dia ntɛkɛta la dilɛmiɛlɔ koko aha la nkɛlɛ. (Tok. 19:11) Womoto lalɛmiya omɛnde tɛkɛtaka dimɛna lo dikambo diande otsha le anto akina. (Ɛf. 5:33) Nde hawɔnyɔla, hawɔshi oko ɛngɔ k’anyanya kana hawɔtɛngɛ. Nde mbohɔka dia naka nde nsala ngasɔ kete nde ayolanya diwala diande. (Tok. 14:1) Kadiyɛso kɛmɔtshi kadjasɛ l’Italie kele omɛnde akadiɛnɛka la ekiyanu mbutaka ate: “Lo ntena dimɔtshi, lakayɔfɔnyaka dia ekiyanu w’omɛmi wakayotamba elelo. Lo nshi yakete, ɛtɛkɛta ami ndo ɛnamelo k’elungi kami akɛnyaka diele oko handɔɔlɛmiya. Koko lakayosholaka dia etena kakametshaka wenya l’anto wasalanɛ akambo la dilɛmiɛlɔ tshɛ, mbakamayolekaka ntshutshuyama dia mɛnya omɛmi dilɛmiɛlɔ di’efula.”
Etena kɛnyaso ase nkumbo kaso dilɛmiɛlɔ, sho mɛnyaka dia sho nɛmiyaka Okengi wa nkumbo mbuta ate Jehowa (Enda odingɔ 9)
10. Ngande wakoka ana mɛnya dia vɔ nɛmiyaka ambutshi awɔ?
10 Ana lee, nyɔlɛmiya ɛlɛmbɛ wakanyodjɛ ambutshi anyu. (Ɛf. 6:1-3) Nyɔtɛkɛtake l’ambutshi anyu la dilɛmiɛlɔ tshɛ. (Eto. 21:17) Lam’ele vɔ waya epalanga, ambutshi anyu koka monga l’ohomba efula w’ekimanyielo kanyu. Nyotshe kɛnɛ tshɛ kenyu l’akoka dia mbakokɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka María lele papa kande keema Ɔmɛnyi wa Jehowa. Etena kakonge papa kande la hemɔ, akonge dui dia wolo le María dia nde mbosakɛ nɛ dia she akosalɛka akambo lo yoho ya kɔlɔ. Nde mbohɔka ate: “Lakalɔmbaka Jehowa aha tsho dia monga la dilɛmiɛlɔ otsha le papa, koko ndo dia monga l’akoka wa dikɛnɛmɔla. Lakayokana yimba te, naka Jehowa nɔmbakami dia nɛmiya ambutshi ami, kete nde koka mbishami wolo wa dimi nsala dikambo sɔ. L’etena kɛsɔ, lakashihodia dia lakahombe salɛ papa akambo la dilɛmiɛlɔ tshɛ oyadi kaanga nde hatshikitanyisha lɔkɛwɔ lande. Etena kalɛmiyaso ase nkumbo kaso kaanga l’etena kediɔ wolo, sho mɛnyaka dia sho nɛmiyaka Jehowa Otungi wa nkumbo.
LƐMIYA ASEKAYƐ AMBETAWUDI
11. Lande na kakokadiɔ monga wolo lo ntena dimɔtshi dia salɛ asekaso ambetawudi akambo la dilɛmiɛlɔ?
11 Okakatanu. Atɛmɔdi wasɛna lo ndjela atɔndɔ wa lo Bible koka lo ntena dimɔtshi tosalɛ akambo lo yoho ya kɔlɔ, tolombosha lo yoho ya kɔlɔ kana tomadia. Naka osekaso ombetawudi ambotosalɛ ‘dikambo diatonyangiya’ mbeyaka ndjoonga wolo le so dia mbɔlɛmiya. (Kɔl. 3:13) Kakɔna kayotokimanyiya dia ntetemala monga la dilɛmiɛlɔ?
12. Lande na kele ekɔ ohomba nɛmiya asekaso ambetawudi? (2 Petero 2:9-12)
12 Lande na kahombaso monga la dilɛmiɛlɔ? (Adia 2 Petero 2:9-12.) Lo mukanda ande wahende wakasambiyama, Petero akatɛkɛta dikambo di’Akristo amɔtshi wa l’etshumanelo ka lo ntambe ka ntondo wakatɛkɛtaka aha la dilɛmiɛlɔ lo dikambo dia “akanga wa lotombo,” mbuta ate dikumanyi di’Akristo. Andjelo wa kɔlamelo wakɛnyi dia anto amɔtshi komonga la dilɛmiɛlɔ l’ɛtɛkɛta ndo l’etsha. Kakɔna kakawasale? “L’ɔtɛ walɛmiyawɔ Jehowa,” vɔ kokamba l’ɛtɛkɛta wa lɔlɛngɔ otsha le atshi wa pɛkato asɔ. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ dui dia diambo. Andjelo wa kɔlamelo asɔ wakatone ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo dia apami w’etako asɔ. Lo dihole dia nsala ngasɔ, vɔ wakatshike dia Jehowa mbalombosha ndo mbangola. (Rɔmɔ 14:10-12; Ɛdika la Judɛ 9.) Sho koka nkondja wetshelo oma le andjelo. Andjelo wakasalɛ kaanga atunyi awɔ akambo la dilɛmiɛlɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, sho lawɔ tekɔ l’ɛkɔkɔ efula wa salɛ anangɛso l’akadiyɛso woka Jehowa ngandji akambo la dilɛmiɛlɔ. Sho pombaka nsala kɛnɛ tshɛ keso l’akoka dia mbalɛmiya. (Rɔmɔ 12:10) Lo nsala ngasɔ, sho mɛnyaka dia sho nɛmiyaka Jehowa.
13-14. Ngande wakokaso mɛnya dilɛmiɛlɔ le ase etshumanelo? Sha ɛnyɛlɔ. (Enda ndo esato.)
13 Woho wa mɛnya dilɛmiɛlɔ. Dikumanyi lee, etena ketshanyu anto akina, nyosale dikambo sɔ lo yoho yɛnya dia nyekɔ la ngandji. (Filɛ. 8, 9) Naka nyekɔ lo nanga ndaka onto ɔmɔtshi, nyosale dikambo sɔ l’ɔlɔlɔ tshɛ koko aha l’etena kenyu la nkɛlɛ. Akadiyɛso lee, nyu koka nkimanyiya anto akina wa l’etshumanelo dia nɛmiyana lo mbewɔ ntɛkɛta kɔlɔ kana mamatanyiyɛ anto akina akambo. (Tito 2:3-5) Sho tshɛ l’atei aso koka mɛnya dia tekɔ lo nɛmiya dikumanyi dia l’etshumanelo lo nkamba kaamɛ la wɔ ndo lo mbaɛnyaka lowando laso l’olimu wa wolo wakambawɔ wele oko: Nɔmbɔla nsanganya ya l’etshumanelo, y’otsha l’olimu w’esambishelo ndo dia nkimanyiya wanɛ ‘wambotakɔ mboka.’—Ngal. 6:1; 1 Tim. 5:17.
14 Kadiyɛso kɛmɔtshi kelɛwɔ Rocío akonge l’okakatanu wa nɛmiya ekumanyi kakawosha alako. Nde mbutaka ate: “Lakɛnaka diele oko nde ekɔ awui wolo le mi. Etena kakamongaka la ngelo, lakatɛkɛtaka kɔlɔ lo dikambo diande. Kaanga mbakamadjaka welo diaha mɛnya dikambo sɔ, lakayaokaka diele oko nde hayakiyanya dikambo diami.” Kakɔna kakakimanyiya Rocío? Nde nembetshiyaka ate: “Lo wadielo ami wa Bible, lakashola 1 Tɛsalɔnika 5:12, 13. Etena kakamashihodia ɔnɛ dimi kɔnɛmiyaka ɔnangɛso ɔsɔ, nkum’otema kami kakatatɛ mɛndjami onongo. Lakalɔmbɛ Jehowa ndo lakasale eyangelo l’ekanda aso l’awui shikaa wakoka kimanyiyami dia ntshikitanya ekanelo kami ka yimba. Lakayoshihodiaka dia ɔnangɛso bu la dikambo koko dimi mbele l’otako. Lakayoshihodiaka dia dimi pombaka monga l’okitshakitsha l’oyango wa nɛmiya anto akina. Polo kakiye lekɔ l’ohomba wa ntetemala nsala etshikitanu, koko lam’ele losala la wolo dia nɛmiya anto akina, lambɛna dia Jehowa ekɔ lo ngɛnangɛna welo wadjami.
Sho tshɛ koka mɛnya dia sho nɛmiyaka dikumanyi dia l’etshumanelo lo nkamba kaamɛ la wɔ ndo lo monga la lowando l’ɔtɛ w’olimu wa wolo wakambawɔ (Enda odingɔ 13-14)
LƐMIYA ANTO WA L’ANDJA K’ETSHUMANELO
15. Lande na kakokaso monga l’okakatanu dia nɛmiya anto wele bu l’etshumanelo?
15 Okakatanu. Etena keso l’olimu w’esambishelo, sho pomanaka l’anto efula wahangɛnangɛna akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. (Ɛf. 4:18) Anto amɔtshi tonaka mpokamɛ losango laso l’ɔtɛ wakawetshama dia mbetawɔ dui dimɔtshi etena kakiwɔ akɛnda. Asekaso amɔtshi wa l’olimu kana wa la kalasa koka monga awui wolo ndo sho koka monga l’owandji w’olimu kana ombetsha wahangɛnangɛna olimu aso. L’edjedja ka wonya, sho mbeyaka ndjoshisha dilɛmiɛlɔ diaso otsha le weho w’anto asɔ kana ntshika mbasalɛ akambo l’ɔlɔlɔ tshɛ.
16. Lande na kele ekɔ ohomba nɛmiya wanɛ wele l’andja k’etshumanelo? (1 Petero 2:12; 3:15)
16 Lande na kahombaso monga la dilɛmiɛlɔ? Tolembete dia Jehowa mbikaka washo lo woho wasalɛso wanɛ wele bu ambetawudi akambo. Ɔpɔstɔlɔ Petero akohola Akristo dia lɔkɛwɔ lawɔ la dimɛna koka ntshutshuya anto akina dia ‘ntombola Nzambi.’ L’ɔtɛ w’ɔkɔkɔ ɔsɔ mbakandawatɛ dia vɔ nembetshiya waetawɔ awɔ “la lotutsha ndo la dilɛmiɛlɔ di’efula.” (Adia 1 Petero 2:12; 3:15.) Oyadi kaanga mbahomba Akristo nembetshiya waetawɔ awɔ la ntondo k’ewandji wa lɛɛta, vɔ pombaka nsala dikambo sɔ lo yoho yɛnya dia vɔ nɛmiyaka anto akina tshɛ. Laadiko dia laasɔ, Jehowa ekɔ lo mɛna ndo ekɔ lo mpokamɛ kɛnɛ kataso ndo woho wakitaso. Ande ɔkɔkɔ wa diambo wele laso wa salɛ anto wele l’andja k’etshumanelo akambo la dilɛmiɛlɔ lee!
17. Ngande wakokaso mɛnya dia sho nɛmiyaka anto wa l’andja k’etshumanelo?
17 Woho wa mɛnya dilɛmiɛlɔ. Etena keso l’olimu w’esambishelo, hatohombe nsala dia anto ndjaoka dia tekɔ lo mbaɔnyɔla l’ɔtɛ wewɔ bu l’ewo k’efula ka lo Bible. Lo dihole dia nsala ngasɔ, sho mbɔsaka di’anto wekɔ la nɛmɔ le Nzambi ndo sho mbohɔka ɔnɛ anto akina toleka. (Han. 2:7; Flpɛ. 2:3) Naka onto ɔmɔtshi ambokɔtɛnga l’ɔtɛ wa waetawɔ ayɛ, towomalɛke. Ɛnyɛlɔ, hatotota ndooko dui diakoka mɛnya dia sho tekɔ la yimba ko vɔ wekɔ dinginya. (1 Pe. 2:23) Naka wɛ ambota dui dimɔtshi diamboyoyonyanga l’ɔkɔngɔ, kete lɔmba edimanyielo aha la ntshimbatshimba. Ngande wakokayɛ nɛmiya asekayɛ wa l’olimu? Onga ose olimu l’ɔlɔlɔ ndo nsala la wolo dia monga la kanyi ya dimɛna otsha le anto wakamba la yɛ ndo otsha le wanɛ wakambɛyɛ. (Tito 2:9, 10) Etena keyɛ la losembwe, l’etete ndo kakambayɛ olimu wa wolo, wɛ koka mbala mɔtshi ngɛnyangɛnya anto kana bu koko wɛ ayɔngɛnyangɛnyaka Nzambi nshi tshɛ.—Kɔl. 3:22, 23.
18. Lande na kele ekɔ dui dia lomba monga la dilɛmiɛlɔ ndo dikɛnɛmɔlɛ anto akina?
18 Ande ɛkɔkɔ w’amɛna wele la so wa monga la dilɛmiɛlɔ ndo dikɛnɛmɔlɛ anto akina lee! Tambɛna dia etena kɛnyaso ase nkumbo kaso dilɛmiɛlɔ, sho mɛnyaka dia sho nɛmiyaka Okengi wa nkumbo mbuta ate Jehowa. Woho akɔ waamɛ mbele, etena kalɛmiyaso anangɛso l’akadiyɛso wa lo nyuma, sho mɛnyaka dia sho nɛmiyaka Shɛso lele l’olongo. Ndo etena kalɛmiyaso anto wa l’andja k’etshumanelo, sho mbakimanyiya dia vɔ ntombola kana nɛmiya Nzambi kaso ka woke. Oyadi kaanga anto amɔtshi hawotɔlɛmiya, ayonga dui dia lomba le so dia monga ndo mbakɛnɛmɔlɛ dilɛmiɛlɔ. Lande na? Nɛ dia Jehowa ayotɔtshɔkɔla. Nde ndakaka ate: “Wanɛ wanɛmiya mbayomɔlɛmiya.”—1 Sa. 2:30.
OSAMBO 129 Tayotetemala mbikikɛ
a Nkombo mɔtshi yakatshikitanyema.