Sawo Dia Wekeluo 17
Jehowa ayokosukɛ etena kayoyohomana l’ekakatanu wa shashimoya
“Asui w’onto ɔlɔlɔ mongaka efula, koko Jehowa mbotshungolaka oma l’asui akɔ tshɛ.”—OS. 34:19.
OSAMBO 44 Dɔmbɛlɔ dia kanga okitshakitsha
AWUI WAYƆTƐKƐTAMAa
1. Eshikikelo kakɔna kele laso?
OKO EKAMBI wa Jehowa, sho mbeyaka dia nde tokaka ngandji ndo nde kombolaka dia sho ngɛnangɛna la lɔsɛnɔ lo leki tshɛ dimɛna. (Rɔmɔ 8:35-39) Sho mongaka l’eshikikelo nto ɔnɛ atɔndɔ wa lo Bible okongaka nshi tshɛ la wahɔ le so etena kakambaso lawɔ. (Isa. 48:17, 18) Ko kakɔna kahombaso nsala naka tambohomana l’ekakatanu wa shashimoya?
2. Ekakatanu akɔna wahomana la so ndo ekakatanu ɛsɔ tokonyaka dia sho ndjaoka ambola akɔna?
2 Ekambi wa Jehowa tshɛ wekɔ l’ekakatanu. Ɛnyɛlɔ, ose nkumbo ɔmɔtshi koka tonyangiya lo yoho mɔtshi kana nkina. Mbeyaka monga ko tekɔ la hemɔ ka wolo kambotodjɛ elelo lo kɛnɛ kakokaso nsala l’olimu wa Jehowa. Sho koka diɛnɛ l’etombelo w’oma lo mpokoso kɛmɔtshi k’oma lo diangɔ diakatongama. Kana sho koka ndɔshama l’ɔtɛ wa waetawɔ aso. Etena kahomanaso l’ekakatanu wa weho ɛsɔ, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Lande na paka dimi? Onde lakasale dui dimɔtshi dia kɔlɔ? Onde kɛsɔ mɛnyaka dia Jehowa hayɔtshɔkɔla?’ Onde wɛ amboyaokaka ngasɔ? Naka eelo, kete tɔkɔmɔke. Ekambi wa Jehowa efula wa kɔlamelo wekɔ la nsaki ka woho akɔ waamɛ.—Os. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3.
3. Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma lo Osambo 34:19?
3 Adia Osambo 34:19. Tolembete awui ahende w’ohomba wa lo osambo ɔnɛ: 1) Anto w’ɛlɔlɔ pomanaka l’ekakatanu. 2) Jehowa totshungolaka oma l’ekakatanu aso. Ngande watotshungola Jehowa? Yoho mɔtshi ele nde tokimanyiyaka dia sho mɛna akambo wa lo dikongɛ nɛ la sso di’ɔlɔlɔ. Kaanga mbatolaka Jehowa dia tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo mbokambɛ, nde hatoshikikɛ dia hatotonga la lɔsɛnɔ lele bu l’ekakatanu kakianɛ. (Isa. 66:14) Nde tokeketshaka dia sho mbika washo lo nshi yayaye, mbuta ate etena kayotonga la lɔsɛnɔ la langande dia sho ngɛnangɛna lalɔ pondjo pondjo. (2 Kɔr. 4:16-18) L’etena kaakatakonge dui sɔ, nde tokimanyiyaka dia sho ntetemala mbokambɛ lushi la lushi.—Lem. 3:22-24.
4. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?
4 Nyɛsɔ tɔsɛdingole wetshelo wakokaso nkondja oma lo bɛnyɛlɔ di’atɛmɔdi wa Jehowa wele la kɔlamelo, oyadi wa lo nshi yakafundamaka Bible ndo wa lo nshi yaso nyɛ. Oko wayotodiɛna, sho koka mpomana l’ekakatanu wahatalongamɛ. Koko etena kayotoyaɛkɛka tshɛ le Jehowa, nde hatotshikaki pondjo. (Os. 55:22) Etena katatasɛdingola bɛnyɛlɔ nɛ, yambola wate: ‘Ngande wotomosala akambo otondonga dimi mbohomanyi l’okakatanu ɔnɛ? Ngande wele bɛnyɛlɔ nɛ keketshaka wɛkamu ami le Jehowa? Wetshelo akɔna wakokami nkamba la wɔ lo lɔsɛnɔ lami hita?’
LO ETENA KAKAFUNDAMAKA BIBLE
Jehowa akatshɔkɔla Jakɔbɔ lo olimu wa wolo wakandakambɛ Labana laki ɔnango nyango, l’edja k’ɛnɔnyi 20! (See paragraph 5)
5. Ekakatanu akɔna wakahomana la Jakɔbɔ l’ɔtɛ wa Labana? (Enda osato wa lo lohoso.)
5 Ekambi wa Jehowa wa lo nshi yakafundamaka Bible wakahomana l’ekakatanu wakiwɔ konongamɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Jakɔbɔ. She akawodjangɛ dia nde tɔsa wadi l’atei w’ana a wamato waki Labana, ose nkumbo ɔmɔtshi laki ombetawudi ndo nde akoshikikɛ dia Jehowa ayowɔtshɔkɔla efula. (Eta. 28:1-4) Ɔnkɔnɛ Jakɔbɔ akasale dui diakawɔlɔmbɛ dia nsala. Nde akamɔ oma l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka Kanana ndo akatshu laka Labana, ɔnɛ laki la ana wa wamato ahende, mbuta ate Lea nde la Rashɛlɛ. Jakɔbɔ akalangaka ɔnaki Labana la womoto la kose hakoke, mbuta ate Rashɛlɛ ndo nde aketawɔ dia kambɛ she l’edja k’ɛnɔnyi esambele la ntondo ka nde ndjootshuka. (Eta. 29:18) Koko awui kombeta lo yoho yakalongamɛka Jakɔbɔ. Labana akokese lo mbosha ɔnande l’enondo la womoto, mbuta ate Lea. Labana akayetawɔ dia Jakɔbɔ ntshuka Rashɛlɛ l’ɔkɔngɔ wa lomingu, koko paka naka nde nkamba l’edja k’ɛnɔnyi ekina esambele. (Eta. 29:25-27) Labana komonga la losembwe lo awui wakandokana la Jakɔbɔ. Lo tshɛ, Labana kosalɛ Jakɔbɔ akambo la losembwe l’edja k’ɛnɔnyi 20!—Eta. 31:41, 42.
6. Ekakatanu akɔna ekina wakakikɛ Jakɔbɔ?
6 Jakɔbɔ akakikɛ ekakatanu ekina. Nde aki la nkumbo ka woke, koko mbala efula anande kombokanaka lam’asawɔ. Vɔ wakasondja kosɛwɔ hita le Yɔsɛfu oko mfumbe. Ana ahende w’apami wa Jakɔbɔ, Simɛyɔna nde la Lɛwi, wakasha nkumbo kawɔ nsɔnyi ndo wakatɛngamisha lokombo la Jehowa. Laadiko wa laasɔ, wadɛki Jakɔbɔ lakandalangaka efula, le Rashɛlɛ, akavu etena kakandotaka ɔnawɔ la hende. Ndo l’ɔtɛ wa ndjala ka kasha, Jakɔbɔ akatshutshuyama dia monɔ oma l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka l’Edjibito kaanga mbakinde aya osombe.—Eta. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.
7. Ngande wakɛnya Jehowa Jakɔbɔ dia nde aketawɔmaka le Nde?
7 L’atei w’ekakatanu ɛsɔ tshɛ, Jakɔbɔ koshisha pondjo mbetawɔ kande le Jehowa ndo lo alaka Ande. Ndo Jehowa akɛnya Jakɔbɔ dia nde aketawɔmaka le Nde. Ɛnyɛlɔ, kaanga mbakasalɛ Labana Jakɔbɔ akambo aha la losembwe, Jehowa akɔɔtshɔkɔla lo mbosha lomombo la l’emunyi. Ndo Jakɔbɔ aki la lowando efula otsha le Jehowa etena kakandɛnyi ɔnande Yɔsɛfu nto ɔnɛ lakandafɔnyaka dia nde ambovɔ aya edja efula! Lɔngɛnyi la ma ma laki lam’asa Jakɔbɔ la Jehowa lakokimanyiya dia nde mbikikɛ ekakatanu ande. (Eta. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Etena katetemalaso monga la lɔngɛnyi la ma ma la Jehowa, sho la wɔ koka mbikikɛ ekakatanu wahatalongamɛ.
8. Kakɔna kakakombolaka nkumekanga Davidɛ dia nsala?
8 Nkumekanga Davidɛ kokoka nsala kɛnɛ tshɛ kakandakombolaka nsala l’olimu wa Jehowa. Ɛnyɛlɔ, Davidɛ akakombolaka mbikɛ Nzambi kande tɛmpɛlɔ. Nde akatotɛka omvutshi Natana kɛnɛ kakandakombolaka nsala. Lo wedi ande, Natana akate ate: “Sala kɛnɛ tshɛ kele l’otema ayɛ, nɛ dia Nzambi ka mɛtɛ ekɔ kaamɛ la yɛ.” (1 Ɛkɔ. 17:1, 2) Sho koka nkanyiya woho wakakeketsha ɛtɛkɛta ɛsɔ Davidɛ. Ondo aha la ntshimbatshimba, nde akatatɛ nsala ekongelo ka wokelo.
9. Kakɔna kakasale Davidɛ la losango l’oyoyo lakɔmɔla lɔsɔ?
9 Aha la ntshimbatshimba, omvutshi wa Jehowa akakalola dia tɛnana la Davidɛ nto. “L’otsho akɔ waamɛ,” Jehowa akatɛ Natana diaha Davidɛ mbele ɔnɛ layoyowokɛ tɛmpɛlɔ; koko ɔmɔtshi l’atei w’anande mbayosala dui sɔ. (1 Ɛkɔ. 17:3, 4, 11, 12) Kakɔna kakasale Davidɛ etena kakandalongola losango lɔsɔ? Nde akatshikitanya oyango ande. Nde akayasha lo ntshumanya falanga ndo dihomɔ diakahombe ɔnande Sɔlɔmɔna monga la diɔ ohomba lo wokelo ɔsɔ.—1 Ɛkɔ. 29:1-5.
10. Ngande wakatshɔkɔla Jehowa Davidɛ?
10 Aha la ntshimbatshimba, l’ɔkɔngɔ wa nde mbutɛ Davidɛ diaha nde mbele ɔnɛ layoka tɛmpɛlɔ, Jehowa akadje la nde sheke mɔtshi. Jehowa akalake Davidɛ dia ɔmɔtshi l’atei wa tokanula tande akahombe mbolɛ pondjo pondjo. (2 Sa. 7:16) Lo andja w’oyoyo l’ɛlɔmbwɛlɔ k’ɛnɔnyi kinunu, Davidɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula etena kayondeya dia Nkumekanga Yeso ekɔ ɔmɔtshi l’atei wa tokanula tande! Ɔkɔndɔ ɔnɛ tokimanyiyaka dia sho mɛna dia kaanga naka hatokoke nsala kɛnɛ tshɛ kakombolaso nsala lo dikambo dia Jehowa, Nzambi kaso koka tosha diangɔ dikina di’amɛna efula diakiso konongamɛ.
11. Ngande wakatshɔkɔma Akristo wa lo ntambe ka ntondo kaanga mbaki Diolelo kondja etena kakawalongamɛka? (Etsha 6:7)
11 Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakahomana l’ekakatanu wakiwɔ konongamɛ. Ɛnyɛlɔ, vɔ wakakongɛka l’asolo walomɔlomɔ oyelo wa Diolelo diaki Nzambi, koko vɔ kombeyaka etena kakahombe dui sɔ salema. (Ets. 1:6, 7) Ko, kakɔna kakawasale? Vɔ wakatetemala nsambisha. Etena kakawatasambishaka l’ahole l’ahole, vɔ wakɛnyi woho wakaakimanyiyaka Jehowa.—Adia Etsha 6:7.
12. Kakɔna kakasale Akristo wa lo ntambe ka ntondo etena kakonge ndjala ka kasha?
12 L’etena kɛmɔtshi, “ndjala ka kasha [kakayala] lo nkɛtɛ k’otondo.” (Ets. 11:28) Ndjala kɛsɔ nto aki la shɛngiya le Akristo wa lo ntambe ka ntondo. Ohokanyiya woho wakawadiɛnɛ l’ɔtɛ wa ndjala ka kasha kɛsɔ? Aha la taamu, ewandji wa nkumbo wakakoke ndjakiyanya lo woho wakawahombe kotshɛ ase nkumbo ehomba awɔ. Ko kayotota dikambo dia ɛlɔngɔlɔngɔ wakayakongɛ dia mpamia olimu awɔ w’esambishelo? Onde vɔ wakakoke ndjambola dia naka vɔ pombaka nkongɛ dia ndjosala olimu ɔsɔ l’ɔkɔngɔ wa ndjala ka kasha kɛsɔ nshila? Oyadi kɛnɛ kahomana la wɔ, Akristo ndjaekesanyiyaka. Vɔ wakatetemala nsambisha lo toho tshɛ takawakoke nsala ndo vɔ wakangɛnangɛna nkahana diangɔ dia l’emunyi diaki la wɔ kaamɛ l’asekawɔ ambetawudi wa la Judeya.—Ets. 11:29, 30.
13. Ɛtshɔkɔ akɔna wakalongola Akristo etena kaki ndjala ka kasha?
13 Ɛtshɔkɔ akɔna wakakondja Akristo etena kaki ndjala ka kasha? Wanɛ wakalongola ekimanyielo wakɛnyi la washo awɔ hita yoho yakaasukɛ Jehowa. (Mat. 6:31-33) Vɔ wakahombe ndjaoka suke suke l’asekawɔ ambetawudi wakaye dia ndjaakimanyiya. Ndo wanɛ wakakimɔ weshasha awɔ kana wanɛ wakakambe lo yoho nkina dia sukɛ wanɛ waki lo dihombo wakashihodia ɔngɛnɔngɛnɔ waya lo mbisha. (Ets. 20:35) Jehowa akaatshɔkɔla vɔ tshɛ l’ɔtɛ wakawayaɔtɔnganyiya la awui wakawahomana la wɔ.
14. Kakɔna kakatombe lam’asa Barnabasɛ nde l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ndo etombelo akɔna waki la dui sɔ? (Etsha 14:21, 22)
14 Lo ntena dimɔtshi, Akristo wa lo ntambe ka ntondo wakahomanaka l’ɔlɔshamelo mbala la mbala wakiwɔ konongamɛka. Tɔsɛdingole kɛnɛ kakatombe lam’akasambishaka Barnabasɛ nde l’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka la Lustɛra. L’etatelo, anto wakaalongolaka ndo wakaahokamɛka. Koko l’ɔkɔngɔ, andɔshi “waketawoya elui w’anto,” ndo amɔtshi l’atei w’anto asɔ wakoke Pɔɔlɔ ave ndo wakafɔnya dia nde ambovɔ. (Ets. 14:19) Koko Barnabasɛ nde la Pɔɔlɔ wakatetemala nsambisha l’ahole akina. Etombelo akɔna waki la dui sɔ? Vɔ waketɛ “anto kambe ambeki,” ɛtɛkɛta ndo ɛnyɛlɔ kawɔ akakeketsha asekawɔ ambetawudi. (Adia Etsha 14:21, 22.) Efula wakakondja wahɔ l’ɔtɛ waki Barnabasɛ la Pɔɔlɔ kotshika nsambisha l’ɔtɛ wɔlɔshamelo wakahomana la wɔ wakiwɔ konongamɛ. Edja tshɛ kahatatotshika nsala olimu watɔlɔmba Jehowa dia nsala, tayɔtshɔkwama.
LO NSHI YASO
15. Kakɔna kamboyeka oma l’ɛnyɛlɔ ka Ɔnangɛso A. H. Macmillan?
15 La ntondo ka 1914, ekambi wa Jehowa wakalongamɛka dui dimɔtshi. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Ɔnangɛso, A. H. Macmillan. L’ɛnyɛlɔ k’anto efula wa l’etena kɛsɔ, Ɔnangɛso Macmillan akafɔnyaka dia nde anganongola difuto diande di’otsha l’olongo keem’edja. Lo sawo diakandasha lo Ngɔndɔ ka divwa 1914, nde akate ɔnɛ: “Ondo ɔnɛ mbele sawo diami dia lo sɛkɛ di’ekomelo” lo mɛtɛ ɔsɔ komonga sawo diande di’ekomelo. Ɔnangɛso Macmillan akayofundaka l’ɔkɔngɔ ate: “Ondo amɔtshi l’atei aso wakafɔnya esadi eto dia wanganongola difuto diawɔ di’otsha l’olongo.” Nde akakotsha ate: “Kɛnɛ kakokaso nsala ele ntetemala ndjasha efula l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ.” Ɔnangɛso Macmillan aki l’awui efula wa nsala. Nde aki l’ohetoheto l’olimu w’esambishelo. Nde aki la diɛsɛ dia nkeketsha anangɛso efula wanɛ wakandama lo lokanu l’ɔtɛ wa lomangemange lawɔ. Ndo la kɔlamelo tshɛ nde akatetemala mbɔtɔ lo nsanganya kaanga mbakinde aya osombe. Wahɔ akɔna wakakondja ɔnangɛso Macmillan l’ɔtɛ wakandatetemala kambɛ Jehowa etena kakandakongɛka dia nde nongola difuto diande? Yema tshitshɛ la ntondo ka nyɔi kande lo 1966, nde akafunde ate: “Mbetawɔ kami kamboleka nkeketala wolo ɛlɔ oleki lo nshi yakete.” Aande dionga dia dimɛna diakokaso mbokoya sho tshɛ, djekoleko naka tekɔ mbikikɛ ekakatanu l’edja kakiso konongamɛka lee!—Hɛb. 13:7.
16. Okakatanu akɔna wakahomana la Ɔnangɛso Herbert Jennings nde la wadɛnde? (Jakɔba 4:14)
16 Ekambi wa Jehowa efula wekɔ lo ndɔshana l’ekakatanu efula wendana la yoonge wakiwɔ konongamɛ. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔndɔ ande wa lɔsɛnɔ, Ɔnangɛso Herbert Jenningsb nembetshiyaka ɔngɛnɔngɛnɔ wakinde nde la wadɛnde l’olimu awɔ oko waa misiɔnɛrɛ lo wodja wa Ghana. Koko, l’edjedja ka wonya, wakayowosholaka la hemɔ ka wolo ka lo tokanyi. Ɔnangɛso Jennings akashile ɛtɛkɛta wa lo Jakɔba 4:14, ndo nde akalembetshiya dia okakatanu w’oyoyo ɔsɔ oko dui “diakatombe loyi dieso konongamɛka.” (Adia.) Nde akafunde ate: “Takɛnyi akambo la sso di’ɔlɔlɔ, takayakongɛ dia ntshika Ghana ndo angɛnyi aso efula wa ma ma ko takakalola la Canada [dia tolongola esakelo].” Jehowa akakimanyiya Ɔnangɛso Jennings nde la wadɛnde dia ntetemala mbokambɛ la kɔlamelo kaanga mbakawalɔshanaka l’okakatanu wakawahomana la wɔ.
17. Ngande wele ɛnyɛlɔ ka Ɔnangɛso Jennings aki la wahɔ le asekande ambetawudi?
17 Ɛtɛkɛta waki Ɔnangɛso watanema l’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ lande wakayonga la shɛngiya y’efula le anto akina. Kadiyɛso kɛmɔtshi akafunde ate: “Latanandemaka efula ngasɔ oko wakamanandema etena kakamadia sawo nɛ. . . . Mbadia woho wakatshike Ɔnangɛso Jennings ɔkɛndɛ ande dia ntshɔ toyasakɛ akakimanyiya dia monga la wɛdimo lo kɛnɛ kendana l’okakatanu ami.” Woho akɔ waamɛ mbele ɔnangɛso ɔmɔtshi akafunde ate: “L’ɔkɔngɔ wa dimi nkamba ɛnɔnyi dikumi oko ekumanyi l’etshumanelo, lakahombe ntshika ɔkɛndɛ ami l’ɔtɛ wa hemɔ kami ka l’ɔtɛ. Lakayaokaka dia hatondoyisha ndo kɛsɔ akakonyaka dia dimi nkɔmɔ ndo ntshika mbadia asawo w’ɛkɔndɔ wa lɔsɛnɔ. . . . Koko etete ka Ɔnangɛso Jennings akakeketsha.” Kɛsɔ toholaka dia etena kakikɛso ekakatanu wakiso kongonamɛ, sho koka nkeketsha anto akina. Kaanga etena kele awui wa lo lɔsɛnɔ hasalemi lo yoho yakatalongamɛka, sho koka ntetemala monga ɛnyɛlɔ ka nsɛna ka mbetawɔ ndo ka ekikelo.—1 Pe. 5:9.
Etena kayaɛkɛso le Jehowa, ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ wakiso konongamɛ koka tosukanya suke suke la nde (Enda odingɔ 18)
18. Wetshelo akɔna wamboyokondja oma l’ɛnyɛlɔ ka wadi aki odo lala Nigéria oko wadiɛnya esato?
18 Mpokoso ɛnyɛlɔ ka hemɔ ka COVID-19 kaki la shɛngiya le ekambi wa Jehowa efula. Ɛnyɛlɔ, wadi aki odo ɔmɔtshi ladjasɛ lo wodja wa Nigéria aki ose wola ndo nde komonga la mbo ya ndɛ efula. Lushi lɔmɔtshi la pindju, ɔnande la womoto akawombola dia lende ayowotana kɛnɛ ka vɔ ndɛ l’ɔkɔngɔ wa vɔ nkatɛ dikɔhɔ ɔtɔi di’eponga diakatshikala. Kadiyɛso akatɛ ɔnande la womoto dia vɔ komonga kaanga la dikuta kana la mbo ya ndɛ koko vɔ wakahombe mbokoya wadɛki odo lala Zarɛfɛta, mbuta ate vɔ nkatɛ dikɔhɔ ɔtɔi di’eponga ndo vɔ ndjaɛkɛ tshɛ le Jehowa. (1 Nku. 17:8-16) La ntondo ka vɔ ntatɛ kaanga nkanyiya lo kɛnɛ kahombawɔ ndɛ lushi longo, vɔ wakalongola otshumu oma le asekawɔ ambetawudi, otshumu ɔsɔ waki la mbo ya ndɛ efula yakawahombe ndɛ olekanyi mingu hiende. Kadiyɛso kɛsɔ mbutaka dia nde koshihodia polo lo woho wakahokamɛka Jehowa la yambalo tshɛ kɛnɛ kakandatɛka ɔnande la womoto. Koko, etena kayaɛkɛso le Jehowa, ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ wahatalongamɛ koka tosukanya suke suke la nde.—1 Pe. 5:6, 7.
19. Ɛhɛnyɔhɛnyɔ akɔna wakakikɛ Aleksey Yershov?
19 L’ɛnɔnyi weke ka mbeta, anangɛso l’akadiyɛso efula wakakikɛ ɔlɔshamelo ondo wakiwɔ konongamɛka. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka Ɔnangɛso Aleksey Yershov, ladjasɛ la Russie. Ekambi wa Jehowa wa l’ɛtshi ka nkɛtɛ kɛsɔ waki la yema ya lotshungɔ etena kakalongola Ɔnangɛso Yershov batisimu lo 1994. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, awui wakatshikitana la Russie. Lo 2020, wakɔtwɛ Ɔnangɛso Yershov lo luudu lande, wakasɛngɛ ndo wakɔsɛ diangɔ diande efula. Ngɔndɔ efula l’ɔkɔngɔ, aseka lɛɛta wakatoofundaka dia nde ekɔ ondjakanyi. Dia nyometɛ akambo wolo, vɔ wakakambe la vidɛo mɔtshi yakɛnyaka di’onto ɔmɔtshi lakate l’edja k’ɔnɔnyi dia nde akayashaka lo wekelo wa Bible. Ande emamatanya lee!
20. Ngande wakakeketsha Ɔnangɛso Yershov diɔtɔnganelo dia lam’asande la Jehowa?
20 Onde ɛhɛnyɔhɛnyɔ w’Ɔnangɛso Yershov waki l’etombelo ɛmɔtshi w’amɛna? Eelo. Diɔtɔnganelo diasande la Jehowa diakakeketala wolo. Nde mbutaka ɔnɛ: “Dimi la wadɛmi nɔmbaka kaamɛ mbala la mbala. Lakayoshihodiaka dia takimi l’akoka wa mbikikɛ ekakatanu ami aha l’ekimanyielo ka Jehowa.” Nde kotshaka ate: “Wekelo w’onto ndamɛ akakimanyiya dia ndɔshana l’ɔkɔmwɛlɔ. Dimi kanaka yimba la bɛnyɛlɔ di’ekambi wa kɔlamelo wa nshi yakete. Tekɔ l’ɛkɔndɔ efula wa lo Bible waka epole ɔsɛkɛ lo ohomba wa ntetemala ntshikala ki ndo ndjaɛkɛ le Jehowa.”
21. Kakɔna kamboteka lo sawo nɛ?
21 Kakɔna kamboteka lo sawo nɛ? Lo ntena dimɔtshi sho pomanaka l’ekakatanu wahatalongamɛ l’andja ɔnɛ. Oyadi ngasɔ, Jehowa kimanyiyaka ekambi ande mbala la mbala etena kayaɛkɛwɔ le nde. Oko wadiɛnya divɛsa diɔsami ɔtɛ aso wa sawo, “asui w’onto ɔlɔlɔ mongaka efula, koko Jehowa mbotshungolaka oma l’asui akɔ tshɛ” (Os. 34:19) Nyɛsɔ totetemale mbika washo aha l’ekakatanu aso, koko l’osukɔ wa wolo wa Jehowa. Ɔnkɔnɛ, oko ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ, sho koka mbuta ɔnɛ: “Lo akambo tshɛ, dimi lekɔ la wolo oma le ɔnɛ lambisha lokalo.”—Flpɛ. 4:13.
OSAMBO 38 Nde ayokokeketsha
a Kaanga mbahomanaso ɛlɔ kɛnɛ l’ekakatanu wa shashimoya lo ntena dimɔtshi, sho koka monga l’eshikikelo dia Jehowa ayosukɛ atɛmɔdi ande wele la kɔlamelo. Ngande wakakimanyiya Jehowa ekambi ande wa lo nshi yakete? Ngande watokimanyiyande ɛlɔ kɛnɛ? Sɛdingola bɛnyɛlɔ dia lo nshi yakafundamaka Bible la dia nshi nyɛ ayokeketsha yɛdikɔ yaso y’ɔnɛ naka sho ndjaɛkɛ tshɛ le nde, kete Jehowa ayotokimanyiya ndo sho lawɔ.
b Enda Tshoto y’Etangelo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ahende 1, 2000, lk. 24-28. Lo Falase