LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g 10/12 p. 16-18
  • Feituʻu ʻOku Lue Veʻe Fā Ai ʻa e Paʻangá

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Feituʻu ʻOku Lue Veʻe Fā Ai ʻa e Paʻangá
  • ʻĀ Hake!—2012
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • Lēsoni 2
    Ko ʻEku Ngaahi Lēsoni Fakatohitapú
  • Fakapapauʻi ke Fakahoko ʻEma Ngāue Fakafaifekaú
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2007
  • Houngaʻia ʻi Heʻeku Fili ʻa e ʻAlunga Totonú
    Talanoa ki he Moʻuí ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová
ʻĀ Hake!—2012
g 10/12 p. 16-18

Feituʻu ʻOku Lue Veʻe Fā Ai ʻa e Paʻangá

“ʻI HOMAU feituʻú ko e koloa mātuʻaki mahuʻinga ia ʻa e fāmilí ha puaka, ko ia ko hono tauhi ha puaká ko ha fatongia lahi ia,” ko e lau ia ʻa Enmarie Kani, ko ha taʻahine taʻu 17 ʻoku nofo ʻi he ngaahi feituʻu māʻolunga ʻo Pāpua Niu Kiní. “ʻI he taimi naʻe kole mai ai ʻe heʻeku tamaí ke u tauhi ha kiʻi puaká, naʻá ku fiefia ka naʻá ku toe hohaʻa foki. Naʻe fuʻu valevale ʻaupito ʻo u fakakaukau ai ʻe mate nai ia.”

Naʻe anga-fēfē hono tauhi ʻe Enmarie ʻa ʻene kiʻi puaká? Pea ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ʻa e fanga puaká ʻo hangē ko e paʻangá ki he kakai ko ia ʻoku nofo ʻi he kolo ʻuta ʻo Pāpua Niu Kiní? Ko e meʻa eni naʻá ne tala ki he ʻĀ Hake!

Kātaki muʻa ʻo fakamatala ki he feituʻu ʻokú ke nofo aí.

ʻOku ou nofo fakataha mo ʻeku ongo mātuʻá mo e fānau iiki ange ʻe toko fā—ko e ongo tamaiki fefine mo e ongo tamaiki tangata—ʻi ha kiʻi fale he vaó ʻoku ʻato saafa ʻi ha kiʻi kolo mamaʻo ʻi he moʻungá ʻi he Feituʻu Māʻolunga Fakahihifó. Ko e kiʻi koló naʻe ʻi ai nai ʻa e kakai ʻe toko 50, ko kinautolu kotoa ko hoku kāinga, pea ʻoku mau nofo ʻi ha kiʻi veʻe vaitafe ʻa ia ʻoku lele takai ʻi he ngaahi foʻi māʻolunga vaotā fihi.

Ko e tokolahi taha ʻo e kakai ʻi homau kiʻi koló ʻoku nau ngāue ʻi ha faama ke maʻu mei ai ʻenau moʻuí. ʻOku ʻi ai ha fuʻu ngoue vesitapolo ʻa hoku fāmilí, ʻa ia ʻoku mau tō ai ʻa e kumala, hina, kiukamipā, kofi, mo e ngaahi ʻakau kehe. ʻOku ou manako ʻi he tō vesitapoló pea saiʻia ʻi he ngāue fakaesinó. ʻOku ou toe tokangaʻi foki ʻa e ngaahi ngāue kehe, hangē ko e fakamaʻa ʻa e falé, fō e valá pea mo hono tauhi foki ʻa e puaka ʻa e fāmilí.

ʻOku anga-fēfē hoʻo tauhi ʻa hoʻo puaká?

ʻI he taimi naʻe fakatau mai ai ʻe he Tangataʻeikí ʻa ʻemau puaká ʻi he taʻu nai ʻe taha kuo maliu atú, naʻe fuʻu valevale ʻaupito ʻo lava ke u pukepuke ia. ʻI he ʻaho taki taha, naʻá ku fafanga ia ʻaki ha fafanga ko e efuefuʻi ika naʻe fio fakataha mo e kumala kuo oʻi, vai, māsima, mo e huhuaʻi tō. ʻI he poʻulí, ʻi he hoko ʻo mātuʻaki momoko ʻa e feituʻu māʻolungá, naʻe mohe ia ʻi ha ngeʻesi tangai laise naʻe tautau mei he ʻaofí ʻo ofi ki he tofunanga ʻi homau falé. Naʻá ku mohe ʻi he falikí ʻo ofi ki ai. Ko hono olá, naʻe ʻikai ngata pē ʻi he moʻui ʻa e puaká ka naʻe toe tupu ʻāfaʻafa foki!

Naʻe ʻikai ʻaupito ke u ʻai ha hingoa fakafoʻituitui ki heʻemau puaká. Naʻá ku ui pē ia ko Puaka, pea naʻe hoko ia ko hono hingoá. Naʻá ku tauhi ʻa Puaka ʻo hangē pē ko haʻaku kiʻi pēpeé—ʻo fafanga ia, kaukauʻi ia, pea vaʻinga mo ia ʻi ha ngaahi houa. Naʻe hoko ʻo pipiki ʻa Puaka kiate au pea muimui ʻiate au ki he feituʻu kotoa pē.

ʻI he taimi naʻe tupu ai ʻa Puaka ʻo lahilahi haké, naʻá ku kamataʻi ki ai ha founga-tuʻumaʻu foʻou ʻa ia ʻokú ma kei muimui pē ki ai. ʻI hono ngāueʻaki ha maea, naʻá ku taki ʻa e monumanú ki heʻemau ngoue vesitapoló—ko ha luelue miniti ʻe 15 mei homau falé. Naʻá ku haʻi ai ʻa e maeá ki ha fuʻu ʻakau pea tuku ke hua takai holo ʻa Puaka ʻi he konga kelekele kuo ʻosi teuteu ke tō ai ʻa e ngoué he ʻahó kotoa. ʻI hono ngāueʻaki ʻa hono kia mālohi mo e muʻa ngutu fefeká, ʻokú ne hua ke maʻu ʻa e ngaahi akaʻi ʻakaú mo e fanga kelemutú, ʻi he taimi tatau ʻokú ne keli ai mo fakalelei ʻa e kelekelé. ʻI he ngataʻanga ʻo e ʻahó, ʻoku ou taki ia ki ʻapi, ʻa ia ʻoku ou fafangaʻaki ai ʻa e kumala mata mo moho ki muʻa ke fakahū ia ke nofo ʻi he poʻulí ʻi hono ʻā papá.

Ko e hā ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ai ʻa e fanga puaká ki he kau nofo he feituʻu māʻolungá?

Ko kimautolu ʻa e kau nofo ʻi he feituʻu māʻolungá ʻoku ʻi ai ʻemau lea ʻoku pehē, Ko e paʻangá ko e puaka pea ko e puaká ko e paʻanga. Ki muʻa fuoloa ke aʻu mai ʻa e paʻanga anga-mahení ki he ngaahi feituʻu māʻolungá, naʻe ngāueʻaki ʻe he kakaí ʻa e fanga puaká ko e paʻanga—ko ha tōʻonga ʻoku hokohoko pē ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni. Ko e fakatātaá, ko ha tokotaha pisinisi fakatau kā ʻi he ngaahi feituʻu māʻolungá naʻá ne ʻoatu ʻi he taimi ʻe taha ha puaka moʻui fakataha mo e meʻalele foʻou kotoa pē naʻe fakatau atu. Ko e ngaahi matakalí ʻoku nau faʻa fakaleleiʻi ʻenau ngaahi vākoví ʻaki ʻa e feʻaveʻaki paʻanga mo e fanga puaka. Pea ko e kau tangata mali tokolahi ʻoku nau ʻave ʻa e fanga puaka ki he ongo mātuʻa ʻa e taʻahine malí pe ko e haʻá ko e konga ia ʻo e totongi ʻo e taʻahine malí.

ʻOku hangē hono kai ʻo ha puaká ko hono kai ʻo ha paʻangá!

ʻOkú ke moʻoni! Koeʻuhí ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ʻa e fanga puaká, ʻoku mau toki faʻa kai pē ʻa e kakanoʻi puaká ʻi ha ngaahi taimi makehe, hangē ko e ngaahi putú mo e ngaahi kātoanga mahuʻinga kehe. Ko e pehē ko ia, ʻoku kai ʻe he ngaahi matakali ʻe niʻihi ʻi he feituʻu māʻolungá ʻa e fanga puaka ʻe lauingeau ʻi he ngaahi kātoanga lalahí naʻe fokotuʻutuʻu iá ke fakaʻaliʻali ai ʻa e koloaʻia ʻa e matakalí pe ke totongi fakafoki ki ha ʻofa naʻe fai mai ʻi he kuohilí.

Ko e hā ʻe faiʻaki ʻe ho fāmilí ʻa hoʻomou fanga puaká?

ʻOku tonu ʻa e pehē “fanga puaká,” he ko Puaká kuo ʻi ai hono ngaahi ʻuhiki, ko e taha ai naʻa mau toki fakatau atu ki he kina ʻe 100 (meimei $40 ʻAmelika). Naʻa mau ngāueʻaki ʻa e paʻangá ke fononga pasi ai ki he fakataha-lahi fakavahe fakataʻu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi he kolo ofi mai ko Banz. ʻOku ngalingali ʻe fakatau atu ʻe he Tangataʻeikí ʻa e ʻuhiki ʻe taha ʻo Puaka ke feauʻaki ʻemau ngaahi fiemaʻu fakaʻaho fakafāmilí.

Ko e hā ʻoku ʻikai ke ke tauhi ai ha fanga puaka lahi ange koeʻuhí ke maʻu ai haʻo paʻanga lahi ange?

Ko ʻemau taumuʻá ʻoku ʻikai ko e ʻai ke mau koloaʻia, ka ke maʻu ʻa e meʻa ʻoku mau fiemaʻú hangē ko e meʻakaí, valá, mo e nofoʻangá. Ko homau fāmilí ʻoku tokangataha ia ki he ngaahi meʻa fakalaumālié. ʻOku kau heni ʻa e tauhi ki homau ʻOtuá, ko Sihova; ko hono maʻu ʻa e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané; ko hono tokoniʻi ʻa e kakai kehé ʻo fakatatau ki heʻemau malavá—fakamatelie pe fakalaumālie—mo hono fai fakataha ʻo e ngaahi meʻá ʻi he tuʻunga ko ha fāmili. ʻOku mau moʻui ʻi ha tuʻunga moʻui faingofua, ka ʻoku mau vāofi mo fiefia.

Ko hono moʻoní, ʻi he ngaahi ʻahó ni, ʻoku ou fai ai ʻa e ngāue fakamāmani—ko e ngoue mo e tauhi ʻo e fanga puaká—ka ʻoku konga taimi pē. Ko ʻeku ngāue tefitó ko e ngāue ʻi he tuʻunga ko ha ʻevangeliō Kalisitiane, ʻi hono vahevahe atu ʻa e ngaahi moʻoni Fakatohitapú ki hoku ngaahi kaungāʻapí. Ko e ngāué ni, ʻa ia naʻe fekauʻi ʻe Sīsū ki hono kau muimuí ke nau faí, ʻokú ne ʻai au ke u femoʻuekina ʻi ha ngaahi ʻaho ʻe niʻihi he uike. (Mātiu 28:​19, 20) ʻOku ou ʻamanaki pē ke ngāue ʻi ha ʻaho ʻi he ʻōfisi vaʻa ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻi Taulanga Molesipī, ʻa ia ʻoku liliu ai ʻa e ʻū tohi Fakatohitapú ki he ngaahi lea fakalotofonuá. Ka neongo kapau heʻikai te u aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá, ʻoku ou ʻiloʻi te u maʻu maʻu pē ʻa e fiefia lahi tahá ʻi he ngāue kia Sihova mo hanganaki fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa fakalaumālié. Pea ʻoku ou fakamālōʻia ʻa e tokoni fakamatelie kuó u maʻu mei he paʻanga ʻa ia ʻoku lue veʻe faá.

[Puha/Fakatātā ʻi he peesi 18]

MOʻONIʻI MEʻA FEKAUʻAKI MO E PUAKÁ

● Ko e motu ko Niu Kiní ko e nofoʻanga ia ʻo e fanga puaka lalata ʻikai siʻi hifo he ua milioná, ko e puaka nai ʻe 1 ki he kakai ʻe toko 3 kotoa pē.

● Laka hake he vaeua ʻo e kakai ʻi he kolo ʻutá ʻoku ʻi ai ʻenau fanga puaka.

[Mape ʻi he peesi 16]

(Ki he fakamatala kakato, sio ki he tohí)

ʻINITONĒSIA

PĀPUA NIU KINI

ʻAOSITELĒLIA

ʻINITONĒSIA

PĀPUA NIU KINI

TAULANGA MOLESIPĪ

FEITUʻU MĀʻOLUNGA FAKAHIHIFO

ʻAOSITELĒLIA

[Fakatātā ʻi he peesi 16 mo e 17]

Lue ki he ngoué

[Fakatātā ʻi he peesi 17]

Taimi kaukau

[Fakatātā ʻi he peesi 17]

Taimi vaʻinga

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share