LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • g21 Fika 3 p. 8-9
  • Meʻa ʻOku ʻIkai ke ʻIloʻi ʻe he Kau Faisaienisí

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Meʻa ʻOku ʻIkai ke ʻIloʻi ʻe he Kau Faisaienisí
  • ʻĀ Hake!—2021
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻOku Malava ʻe he Tokotaha-Fakatupú ke Tānaki Mai ʻa e ʻUhinga ki Hoʻo Moʻuí
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Naʻe Anga-Fēfē Kamata ʻa e Moʻuí?
    Fiefia ʻi he Moʻuí ʻo Taʻengata!—Ako Tohi Tapu Fetalanoaʻaki
  • Tokoniʻi Hoʻo Fānaú ke Fakatupulekina ha Tui Taʻeueʻia ki he Tokotaha-Fakatupú
    Ko ʻEtau Moʻui Faka-Kalisitiané mo e Ngāue Fakafaifekaú—Polokalama Ngāue ki he Fakatahá—2017
  • Sivisiviʻi ʻa e Fakamoʻoní
    ʻĀ Hake!—2021
ʻĀ Hake!—2021
g21 Fika 3 p. 8-9
Ko ha faiako saienisi ʻokú ne fetalanoaʻaki mo ha niʻihi ʻi heʻene kau akó.

Meʻa ʻOku ʻIkai ke ʻIloʻi ʻe he Kau Faisaienisí

ʻOku hā ngali kuo ako ʻe he kau faisaienisí ʻa e meimei tafaʻaki kotoa ʻo e ʻunivēsí. Neongo ia, ʻoku lahi ʻa e ngaahi fehuʻi mahuʻinga ʻoku ʻikai ke nau lava ʻo tali.

Kuo fakapapauʻi ʻe he saienisí ʻa e founga naʻe kamata ai ʻa e ʻunivēsí mo e moʻuí? Ko e talí ko e ʻikai. ʻOku pehē ʻe he niʻihi ko e kau faisaienisi ʻoku nau ako ki he ʻunivēsí ʻe lava ke nau fakamatalaʻi ʻa hono tupuʻangá. Kae kehe, ko ha palōfesa ʻi he ʻApiako Dartmouth, ko Marcelo Gleiser, ʻa ia ko ha tokotaha ʻakinositika, ʻokú ne pehē: “Kuo teʻeki ai ʻaupito ke mau lava ʻo fakamatalaʻi ʻa e tupuʻanga ʻo e ʻunivēsí.”

Pehē foki, ʻoku pehē ʻi he makasini Science News: “Mahalo pē ʻe taʻemalava ke fakapapauʻi ʻa e founga naʻe kamata moʻoni ai ʻa e moʻuí ʻi Māmaní: Ko e lahi taha ʻo e ngaahi lēkooti fakasioloki ʻo e meʻa naʻe hoko moʻoni ʻi he muʻaki ngaahi ʻaho ʻo e Māmaní kuo fuoloa ʻene mole.” ʻOku hā mei he ongo fakamatalá kuo teʻeki ke tali ʻe he saienisí ʻa e fehuʻi, Naʻe anga-fēfē kamata ʻa e ʻunivēsí mo e moʻuí?

Ka te ke fifili nai, ‘Kapau naʻe tisaini ʻa e moʻuí, ko hai ʻa hono tokotaha-tisainí?’ Te ke toe ʻeke nai: ‘Kapau ʻoku ʻi ai ha Tokotaha-Fakatupu poto mo ʻofa, ko e hā te ne fakaʻatā ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ke nau faingataʻaʻiá? Ko e hā te ne fakaʻatā ai ʻa e ngaahi founga lotu fepakipakí? Ko e hā te ne fakaʻatā ai ʻene kau lotú ke nau fai ʻa e ngaahi meʻa lahi ʻoku koví?’

ʻOku ʻikai lava ke tali ʻe he saienisí ʻa e ngaahi fehuʻi ko iá. Ka ʻoku ʻikai ʻuhinga iá heʻikai ke ke lava ʻo maʻu ha tali mohu ʻuhinga. Ko hono moʻoní, ko e kakai tokolahi kuo nau maʻu ha tali fakafiemālie ʻi he Tohi Tapú.

Ko e kau faisaienisi ʻe niʻihi kuo nau vaheʻi ʻa e taimi ke ako ʻa e Tohi Tapú, ko ia kapau te ke saiʻia ke ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku nau pehē ai ʻoku nau tui ki ha Tokotaha-Fakatupú, ʻaʻahi ki he jw.org. Kumi ki he vitiō hokohoko Vakai ki he Tupuʻanga ʻo e Moʻuí.

Fakatuipauʻi ʻe he Saienisí mo e Tohi Tapú

Georgiy N. Koidan, kēmisi

“Ko ʻeku ngāué ʻoku faʻa kau ki ai ʻa hono ‘fakatahatahaʻi’ ʻa e ngaahi molekulá. ʻOku hangē ia ha veimaú: ʻOku fiemaʻu ke ke palani tokamuʻa ʻa e ngaahi ngaʻunu te ke faí. Ka ngalo ʻiate koe ha foʻi ngāue ʻe taha, ʻe lava ke movete ʻa e molekulá. Neongo ʻoku fihi ʻeku ngāué, ʻoku faingofua pē ia ʻi hono fakahoa ki he liliu fakakemikale ʻe laui afe ʻoku hoko ʻi loto ʻi he ngaahi sela moʻuí ki hono faʻu ʻa e ngaahi kemikale fakamolekula fihí. ʻOkú ne ʻai ke u tui kuo pau pē ʻoku ʻi ai ha Kēmisi Lahi​—ko ha Tokotaha-Fakatupu.

“ʻI heʻeku ako ʻa e Tohi Tapú, naʻá ku ʻiloʻi ʻoku ʻikai ko ha tohi anga-maheni pē ia. Naʻe kakato ʻa e Tohi Tapú ʻi he meimei taʻu ʻe 2,000 kuo maliu atú, ka ʻoku ou tui ko ʻene faleʻí ʻoku kei mahuʻinga pē ʻi he ʻahó ni. Ko e meʻa ʻoku leaʻaki ai fekauʻaki mo hono fakaleleiʻi ʻa e fekīhiaki ʻi he fāmilí, ʻi he ngāueʻangá, mo e ngaahi kaungāʻapí ʻoku ʻaonga moʻoni. Naʻá ku pehē leva ko ha tokotaha pē ʻoku poto anga-kehe ʻe lava ke ne ʻomai ha faleʻi alafalalaʻanga pehē.”

Yan-Der Hsuuw, faisaienisi ki he ʻemipilioó

“ʻI he tupu ʻa ha kiʻi tama ʻi manava, kuo pau ke fengāueʻaki fakataha ʻa e ngaahi selá kotoa ke liliu ha ngaahi foʻi sela pau ke hoko ko e ngaahi neave, uoua, hui, toto, mo e ngaahi kakano kehe pea faai atu pē ʻo faʻu ha tangata kakato. Ko e meʻangāue ʻokú ne puleʻi ʻa e tupu ʻa ha kiʻi tama ʻi manavá ʻoku taumamaʻo ia ki heʻetau mahinó. ʻI he anga ʻeku sió, ko e moʻuí ʻoku pau pē ko e haʻu mei ha tokotaha-tisaini ʻatamaiʻia.

“Ko e tupu ʻa ha kiʻi tama ʻi he manava ʻo ʻene faʻeé, hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻi he Tohi Tapú ʻi he Saame 139:15, 16, kiate au ʻoku meimei tatau ia mo e meʻa kuo ʻiloʻi ʻe he kau faisaienisí ʻi he hongofuluʻi taʻu ki muí ni maí. ʻE lava fēfē ke lēkooti ha fakamatala tonu mātē pehē ʻi ha taimi fuoloa ʻi he kuohilí tuku kehe kapau naʻe fakaeʻa ia ki he tokotaha-tohí ʻe he Tokotaha-Fakatupú?”

Sio ʻi he vitiō Rocío Picado Herrero: Ko ha Faiako Kemi ʻOkú Ne Fakamatalaʻi ʻEne Tuí. Kumi ki he kaveinga ʻo e vitioó ʻi he jw.org.

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share