Tohi Tohi Tapu Fika 53—2 Tesalonaika
Tokotaha-Tohí: Paula
Feituʻu Naʻe Tohi Aí: Kolinitō
Kakato Hono Tohí: 51 T.S. nai
KO E tohi hono ua ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau Tesalonaiká naʻe hoko atu ia ʻo ʻikai fuoloa mei he ʻuluaki tohí. ʻOku tau ʻiloʻi naʻe hiki ia ʻi he taimi nounou hili ʻa e ʻuluaki tohí, pea mei he kolo tatau ko Kolinitoó, he ko e ongo tokoua tatau, ʻa Silivēnusi mo Tīmote, naʻá na toe kau fakataha mo Paula ʻi he tala ʻo e pōpoaki ʻofa ki he fakatahaʻanga ʻi Tesalonaiká. Ko e kau sevāniti fefonongaʻaki kotoa kinautolu ʻo e muʻaki fakatahaʻanga Kalisitiané, pea ʻoku ʻikai ha lēkooti ko e toko tolú ni kotoa naʻa nau toe fakataha hili ʻenau fakataha ko eni ʻi Kolinitoó. (2 Tes. 1:1; Ng. 18:5, 18) Ko e kaveinga mo e natula ʻo e fetalanoaʻakí ʻoku hā ai naʻe ongoʻi ʻe Paula ha fiemaʻu fakavavevave ke fakatonutonu leva ʻa e fakatahaʻangá ʻi he fekauʻaki mo ha faihala ʻa ia naʻe tō ki ai.
2 Ko e alafalalaʻanga ʻa e tohí ʻoku fakamoʻoniʻi tatau pē mo e alafalalaʻanga ʻo e ʻUluaki Tesalonaiká. ʻOku toe lave ki ai ʻa ʻIleniasi (senituli hono ua T.S.) pea pehē ki he muʻaki kau hiki tohi kehe, ʻo kau ai ʻa Sasitini Maʻata (ʻi he senituli hono uá ai pē), ʻa ia ʻoku ngalingali ʻokú ne ʻuhinga ki he 2 Tesalonaika 2:3 ʻi heʻene tohi fekauʻaki mo e “tangata ko Malakilao [angahala].” ʻOku ʻasi ia ʻi he ngaahi muʻaki katiloká ʻo tatau mo e ʻUluaki Tesalonaiká. Neongo ʻoku puli ia he taimí ni mei he Chester Beatty Papyrus Fika 2 (P46), ʻoku pau pē ne ʻi ai moʻoni ia ʻi he muʻaki lauʻi peesi ʻe ua ʻo e lauʻi peesi ʻe fitu ʻoku puli hili ʻa e ʻUluaki Tesalonaiká.
3 Ko e hā e taumuʻa ʻo e tohí ni? Mei he akonaki ʻa Paula naʻe fai ki he kau Tesalonaiká, ʻoku tau ʻilo ai ko e niʻihi ʻi he fakatahaʻangá naʻa nau fakakikihiʻi ko e ʻi ai ʻa e ʻEikí naʻe vave ke hoko, pea ko e kau fakamahamahalo ko ení naʻa nau longomoʻui ʻi hono malangaʻi ʻa e fakakaukau ko eni ʻanautolú, pea naʻe ʻikai ko ha kiʻi meʻa siʻisiʻi naʻa nau langaʻi ʻi he fakatahaʻangá. ʻOku hā naʻe aʻu ʻo ngāueʻaki eni ʻe he niʻihi ko ha kalofanga ki he ʻikai te nau ngāue ke tokonaki maʻanautolú. (2 Tes. 3:11) ʻI heʻene ʻuluaki tohí, naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi lave ʻa Paula ki he ʻi ai ʻa e ʻEikí, pea ʻoku ʻikai ha veiveiua ʻi he fanongo ʻa e kau fakamahamahaló ni ʻi hono lau ʻa e tohí, naʻa nau vave ki hono mioʻi ʻa e ngaahi lea ʻa Paulá pea fakaʻuhingaʻi ʻiate kinautolu ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻe ʻikai ʻaupito fakataumuʻa ki ai. ʻOku toe malava ke pehē naʻe fakaʻuhingaʻi ha tohi ʻo taukaveʻi hala naʻe fai ʻe Paula ʻo fakahaaʻi ai “kuo hokosia ʻa e ʻaho ʻo e ʻEiki.”— 2:1, 2.
4 ʻOku hā ngali naʻe maʻu ʻe Paula ha līpooti fekauʻaki mo e tuʻunga ko ení, ngalingali mei he tokotaha naʻá ne ʻave ʻene ʻuluaki tohi ki he fakatahaʻangá, pea ko ia ai naʻá ne mātuʻaki loto-moʻua ke fakatonutonu ʻa e fakakaukau ʻa hono fanga tokouá ʻa ia naʻá ne ʻofa lahi kia kinautolu. Ko ia ʻi he taʻu 51 T.S., ko Paula ʻi heʻene feohi mo hono ongo kaumeʻá, naʻá ne ʻave ha tohi mei Kolinitō ki he fakatahaʻanga ʻi Tesalonaiká. Tānaki atu ki hono fakatonutonu ʻa e fakakaukau hala ki he ʻi ai ʻa Kalaisí, ʻoku ʻomai ʻe Paula ʻa e fakalototoʻa māfana ke tuʻu fakamakatuʻu ʻi he moʻoní.
ʻUHINGA ʻOKU ʻAONGA AÍ
10 Ko e tohi fakamānavaʻi nounou ko eni ki he kau Tesalonaiká ʻoku fakamatala ai ki ha ngaahi moʻoni faka-Kalisitiane kehekehe lahi, ʻa ia ʻoku ʻaonga kotoa ke fai ha fakakaukau ki ai. Fakakaukau angé ki he ngaahi akonaki mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni tefito ko eni ʻoku kāpui aí: Ko Sihová ko e ʻOtua ʻo e fakamoʻui, pea ʻokú ne fai ʻa e fakamāʻoniʻoniʻí ʻaki ʻa e laumālie mo e tui ki he moʻoní (2:13); kuo pau ke kātekina ʻe he Kalisitiané ʻa e faingataʻá ke lau ai ʻokú ne taau mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá (1:4, 5); ko e kau Kalisitiané ʻe fakatahatahaʻi kinautolu ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí ʻi heʻene ʻi aí (2:1); ʻe ʻomai ʻe Sihova ʻa e fakamaau māʻoniʻoni ki he faʻahinga ʻoku talangataʻa ki he ongoongo leleí (1:5-8); ko e faʻahinga kuo uí ʻe fakalāngilangiʻi kinautolu fakataha mo Kalaisi Sīsū, ʻo fakatatau ki he ʻofa maʻataʻatā ʻa e ʻOtuá (1:12); ʻoku ui kinautolu fakafou ʻi hono malangaʻi ʻa e ongoongo leleí (2:14); ko e tuí ko ha fiemaʻu mātuʻaki mahuʻinga (1:3, 4, 10, 11; 2:13; 3:2); ʻoku totonu ke ngāue koeʻuhi ke tokonaki maʻata ʻi he ngāue fakafaifekaú; kapau ʻoku ʻikai ke ngāue ha tokotaha, te ne hoko nai ai ʻo fakapikopiko pea kamata ke ne kaunoa ʻi he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai haʻane kaunga ki aí (3:8-12); ko e ʻofa ki he ʻOtuá ʻoku ʻalu fakataha ia mo e kātaki (3:5). Ko ha koloa moʻoni ia ʻo e fakamatala fakatupu langa hake ʻoku lava ke maʻu ʻi ha tohi fakamānavaʻi nounou ʻe taha!
11 ʻI he tohí ni naʻe fakahaaʻi ai ʻe Paula ʻa e tokanga lahi ki he lelei fakalaumālie ʻa hono fanga tokoua ʻi Tesalonaiká pea ki he fāʻūtaha mo e lakalakaimonū ʻa e fakatahaʻangá. Naʻá ne fakatonutonu kinautolu ʻi he taimi ʻo e ʻaho ʻo Sihová, ʻi hono fakahaaʻi kuo pau ke muʻaki hā ʻa e “tangata ko Malakilao,” ke ne tangutu ʻi he ‘Potu Tapu ʻo e ʻOtuá, ʻo ne fakahāhā ia ko e ʻOtua.’ Kae kehe, ko e faʻahinga ʻoku lau ʻoku nau “tāu moe buleaga oe Otua” ʻoku nau maʻu nai ʻa e fakapapau taʻetoefehuʻia ko e ʻEiki ko Sīsuú ʻe fakahā mai ia ʻi hono taimi totonu mei hēvani, ʻi heʻene faisāuni ʻi he afi uloulo “oka haʻu ia ke fakahikihikiʻi e he ene kakai maonioni, bea ke fakatumutumu ai, i he aho koia, akinautolu kotoabe oku tui.”—2:3, 4; 1:5, 10, PM.