Ngaahi Fehuʻi mei he Kau Lautohí
Ko e fanga manu maʻa ʻe fiha naʻe ʻave ʻe Noa ki he ʻaʻaké—Ko e fitu mei he manu maʻa taki taha pe ko e fitu-ngaʻahoa?
Hili hono faʻu ʻe Noa ʻa e ʻaʻaké, naʻe folofola ange ʻa Sihova kiate ia: “Haʻu koe mo ho fale kotoabe ki he vaka; he kuou vakai kiate koe oku ke maonioni i hoku ao i he toutagata ni. Te ke too kiate koe o tautau toko fitu i he faga manu maa kotoabe koe tagata moe fefine: bea tautau toko ua i he faga manu tae maa, koe tagata moe fefine.” (Senesi 7:1, 2, PM) Ko e ngaahi liliu ʻe niʻihi hangē ko e Paaki Foʻoú, The New English Bible, mo e New Jerusalem Bible, ʻoku liliu ai ʻa e muʻaki foʻi lea faka-Hepeluú ko e “fitungaʻahoa.”
ʻI he muʻaki leá, ko e kupuʻi lea “tautau toko fitu” ʻoku lau totonu ia ai ko e “fitu fitu.” (Senesi 7:2, PM) Kae kehe, ko e toe leaʻaki tuʻo ua ʻo ha mataʻifika ʻi he lea faka-Hepeluú ʻoku ʻikai moʻoni ʻuhinga iá ʻoku totonu ke tānaki fakataha ʻa e ongo mataʻifika ko iá. Ko e fakatātaá, ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 2 Samiuela 21:20 “ha tangata naʻe hange ha fuʻu kafa-ofa” naʻá ne maʻu ʻa e “louhiʻinima mo e louhiʻivaʻe naʻe taki ono.” ʻI he lea faka-Hepeluú, ʻoku leaʻaki tuʻo ua ai ʻa e mataʻifika “ono.” Neongo ia, ko e meʻá ni ʻoku ʻikai ʻuhinga ai iá ko e fuʻu saianití naʻá ne maʻu ʻa e louhiʻi nima ʻe ono-ngaʻahoa (pe 12) ʻi he nima taki taha mo e louhiʻi vaʻe ʻe ono-ngaʻahoa ʻi he vaʻe taki taha. Ko hono leaʻaki tuʻo ua ʻo e onó ko e lave pē ia ki he tuʻunga taki taha ʻo e ngaahi louhiʻi nima ʻo ha nima mo e louhiʻi vaʻe ʻo ha vaʻe naʻe taki ono.
Ko e hā ʻa e tataki ʻoku ʻomai ʻe he ngaahi tuʻutuʻuni fakakalama ʻo e lea faka-Hepeluú ʻo fekauʻaki mo hono toe leaʻaki tuʻo ua ʻo e ngaahi mataʻifiká? ʻI he lāulea ki he Senesi 7:2, 9, ko e Introductory Hebrew Method and Manual ʻa William R. Harper ʻoku pehē ai: “ʻOku toutou leaʻaki ʻa e ngaahi foʻi leá koeʻuhi ke fakahaaʻi ai ʻa e tuʻunga taki taha.” Ko e Hebrew Grammar ʻa Gesenius (Pulusinga Faka-Pilitānia Hono Uá) ʻoku pehē ai: “Ko e ngaahi tuʻunga taki taha ʻoku fakahaaʻi ia . . . ʻaki hono toe leaʻaki tuʻo ua ʻa e foʻi mataʻifika tefitó.” ʻOku ʻomai ai ko e fakatātā ʻa e Senesi 7:9, 15 mo e 2 Samiuela 21:20, ʻa ia ko e ongo mataʻifika ʻoku toe leaʻaki taki taha aí ko e “ua” mo e “ono.”
Ko ia ko e “fitu fitu” ʻi he Senesi 7:2 ʻoku ʻikai ʻuhinga iá ko e fitu-ngaʻahoa, pe 14, hangē pē ko hono toe leaʻaki ʻa e “ua” ʻoku ʻikai ʻuhinga iá ko e ua-ngaʻahoa, pe fā, ʻi he Senesi 7:9, 15. Ko e toe leaʻaki tuʻo ua ʻo ha mataʻifika ʻi he veesi taki tahá ʻoku fakahaaʻi pē ai ha tuʻunga taki taha—ʻo ʻikai ko ha tānaki atu ki he mataʻifiká. Ko ia ai, lolotonga naʻe ʻave ʻa e fanga manu maʻa ki he ʻaʻaké ʻo “tautau toko fitu,” ko e “toko ua” pē naʻe ʻave ʻi he fanga manu taʻemaʻá.
Ko ia ai, fēfē ʻa e kupuʻi lea “ko e tagata moe fefine” ʻi he hili pē ʻa e foʻi lea “tautau toko fitu” ʻi he Senesi 7:2 (PM)? Kuo taki ʻe he meʻá ni ʻa e niʻihi ke nau fakakaukau naʻe fakahinohino kia Noa ke ne ʻave ʻa e fitu-ngaʻahoa ʻo e faʻahinga kotoa pē ʻo e fanga manu maʻá. Kae kehe, ko e fanga manu maʻá naʻe tauhi ia ʻo ʻikai tāfataha pē ki he taumuʻa ke nau fanafanau. ʻOku tala mai ʻe he Senesi 8:20 (PM) hili ʻene hū ki tuʻa mei he ʻaʻaké “nae fokotuu e Noa ha ejifeilaulau kia Jihova; bea naa ne too mei he faga manu maa kotoabe, bea mei he faga manu buna nae maa, bea o hake ai ae gaahi feilaulau tutu i he ejifeilaulau.” Ko hono maʻu ʻa e manu hono fitu mei he faʻahinga taki taha naʻe maʻá naʻe maʻu ai ʻe Noa ha manu ki he feilaulaú, ʻo toe ai ʻa e fanga manu tangata mo e fefine ʻe tolu-ngaʻahoa ke nau fakatupu honau faʻahingá ʻi he māmaní.