Ko e Hā ʻa e Faʻahinga ʻOfa ʻOkú Ne ʻOmai ʻa e Fiefia Moʻoní?
“Fiefia ē ko e kakai ʻa ia ko honau ʻOtuá ʻa Sihová!”—SAAME 144:15.
1. Ko e hā ʻoku kehe ai ʻa e taimi ʻoku tau moʻui aí mei ha toe taimi?
ʻOKU tau moʻui ʻi ha taimi ʻoku kehe ʻaupito mei ha toe taimi ʻi he hisitōlia ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá. ʻOku fakatahatahaʻi ʻe Sihova ha fuʻu kakai lahi “mei he kotoa ʻo e ngaahi puleʻanga mo e ngaahi matakali mo e ngaahi kakai mo e ngaahi lea,” ʻo hangē tofu pē ko ia naʻe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú. Ko kinautolú “ko ha puleʻanga mālohi” ʻo e kakai fiefia laka hake he toko valu milioná ʻa ia “ʻoku nau fai [ki he ʻOtuá] ʻa e ngāue toputapu ʻi he ʻaho mo e pō.” (Fkh. 7:9, 15; ʻAi. 60:22) Kuo ʻikai ʻaupito mātā ki muʻa ha fuʻu kakai tokolahi pehē kuo nau hoko ʻo ʻofa ki he ʻOtuá mo honau kaungā faʻahinga ʻo e tangatá.
2. Ko e hā ʻa e faʻahinga ʻofa takihalaʻi ʻoku tau sio ai ʻi he kakai ʻoku ʻikai ko e ngaahi kaumeʻa ʻo e ʻOtuá? (Sio ki he ʻuluaki fakatātā ʻi he kupú ni.)
2 Kae kehe, naʻe tomuʻa tala foki ʻe he Tohi Tapú ʻi hotau ʻahó ko e kakai ʻoku ʻikai ko e ngaahi kaumeʻa ʻo e ʻOtuá te nau maʻu ha faʻahinga ʻofa takihalaʻi ʻa ia ʻoku siokita. Naʻe tohi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ʻo pehē ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosí, ko e kakaí te nau “ʻofa kiate kinautolu pē, ko e kau ʻofa ki he paʻangá,” pea “ʻofa ki he mālié kae ʻikai ʻofa ki he ʻOtuá.” (2 Tīm. 3:1-4) Ko e faʻahinga ʻofa siokita ko ení ko e fehangahangai ia ʻo e ʻofa ki he ʻOtuá. Ko e tuli ki he ngaahi taumuʻa siokitá ʻoku ʻikai te ne ʻai ha taha ke fiefia, neongo nai te ne fakakaukau ʻe pehē. ʻI hono kehé, ʻokú ne fakatupu ha māmani siokita pea ʻai ʻa e moʻuí ke faingataʻa ki he tokotaha kotoa.
3. Ko e hā te tau sivisiviʻi ʻi he kupu ko ení? Ko e hā hono ʻuhingá?
3 Naʻe ʻiloʻi ʻe he ʻapositolo ko Paulá ko e ʻofa siokitá ʻe hoko ʻo mātuʻaki failahia pea ʻe fakatuʻutāmaki ki he kau Kalisitiané. Ko ia naʻá ne fakatokanga ke nau “tafoki” mei ai, pe fakaʻehiʻehi mei he faʻahinga ʻoku nau fakahāhā ʻa e ʻofa siokitá. (2 Tīm. 3:5) Ka heʻikai lava ke tau fakaʻehiʻehi mei he fetuʻutaki kotoa pē mo e kakai peheé. Ko ia ai, ko e hā ʻe lava ke tau fai ke maluʻi ai kitautolu mei he fakakaukau ʻa e kakai takatakai ʻiate kitautolú pea fakahōifuaʻi ʻa Sihova, ko e ʻOtua ʻo e ʻofá? Tau sio angé ki he faikehekehe ʻi he ʻofa ʻoku fiemaʻu mai ʻe he ʻOtuá ke tau maʻú pea mo e ʻofa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he 2 Tīmote 3:2-4. Hili iá ʻe lava ke tau vakai kiate kitautolu pea sio angé pe ʻe lava fēfē ke tau fakahāhā ʻa e faʻahinga ʻofa te ne ʻai kitautolu ke tau fiemālie mo fiefia moʻoní.
ʻOFA KI HE ʻOTUÁ PE KIA KITA?
4. Ko e hā ʻoku ʻikai hala ai ke tau ʻofa kiate kitautolú?
4 Naʻe tohi ʻe Paula: “Ko e tangatá te nau hoko ko e kau ʻofa kiate kinautolu pē.” ʻOku ʻuhinga ení ʻoku hala ke tau ʻofa kiate kitautolu? ʻIkai, ko e ʻofa kiate kitautolú ʻoku fakanatula pea ʻoku fiemaʻu. Naʻe faʻu kitautolu ʻe Sihova ke pehē. Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Kuo pau ke ke ʻofa ki ho kaungāʻapí ʻo hangē pē ko hoʻo ʻofa kiate koé.” (Mk. 12:31) Ko hono moʻoní, heʻikai lava ke tau ʻofa ki he kakai kehé kapau ʻoku ʻikai ke tau ʻofa kiate kitautolu. ʻOku toe tala mai ʻe he Tohi Tapú: “ʻOku totonu ki he ngaahi husepānití ke nau ʻofa ki honau ngaahi uaifí ʻo hangē ko honau sino ʻo kinautolú. Ko ha tangata ʻoku ʻofa ʻi hono uaifí ʻokú ne ʻofa ʻiate ia tonu, he ʻoku ʻikai ha tangata ʻe faifai ange peá ne fehiʻa ki hono sino pē ʻoʻoná, ka ʻokú ne fafanga mo tauhi ia.” (ʻEf. 5:28, 29) Ko ia ʻoku hā mahino ʻoku totonu ke tau ʻofa kiate kitautolu.
5. ʻE fēfē haʻo fakamatalaʻi ʻa e kakai ʻoku nau ʻofa ʻo fuʻu hulu ʻiate kinautolú?
5 Ko e ʻofa kia kita ʻoku tau lau fekauʻaki mo ia ʻi he 2 Tīmote 3:2 ʻoku ʻikai ko ha ʻofa fakanatula pe lelei ia. ʻOku siokita ia. Kapau ʻoku ʻofa ha taha kiate ia ʻo fuʻu hulu, ʻokú ne fakakaukau lahi ange kiate ia ʻi he meʻa ʻoku fiemaʻú. (Lau ʻa e Loma 12:3.) ʻOkú ne tokanga lahi ange kiate ia ʻi ha toe taha. ʻI he fehālaaki ʻa e ngaahi meʻá, ʻokú ne tukuakiʻi ʻa e niʻihi kehé kae ʻikai ko ia tonu. ʻOku fakahoa ʻe ha tokotaha fakamatala Tohi Tapu ha tokotaha pehē ki ha kiʻi manu fulufulu talatala ʻokú ne teka ʻo fuopotopoto, ʻo ne māfana ai pē ʻi hono fulufulu moluú kae tuʻu tala atu ki tuʻa ki he niʻihi kehé. Ko e kakai peheé ʻoku ʻikai ke nau fiefia moʻoni.
6. Ko e hā ʻa e ngaahi ola lelei ʻe hoko ʻi heʻetau ʻofa ki he ʻOtuá?
6 ʻOku tui ʻa e kau mataotao Tohi Tapu ʻe niʻihi naʻe ʻuluaki lave ʻa Paula ki he ʻofa kia kitá koeʻuhí he ʻokú ne fakatupunga ʻa e ngaahi ʻulungaanga kovi naʻe hoko atu ʻene lave ki aí. ʻI hono kehé, ko e faʻahinga ʻofa ʻoku fiemaʻu mai ʻe he ʻOtuá ke tau maʻú ʻokú ne fakatupunga ʻa e ngaahi ʻulungaanga lelei. ʻOku felāveʻi ia mo e fiefia, melino, kātaki, anga-lelei, lelei, tui, anga-malū, mo e mapuleʻi-kita. (Kal. 5:22, 23) Naʻe tohi ʻe he tokotaha-tohi-sāmé: “Fiefia ē ko e kakai ʻa ia ko honau ʻOtuá ʻa Sihová!” (Saame 144:15) Ko Sihová ko ha ʻOtua fiefia, pea ko hono kakaí ʻoku nau fiefia foki. Pehē foki, ʻi he kehe mei he faʻahinga ʻoku nau ʻofa ʻo fuʻu hulu ʻiate kinautolu pea fakakaukau pē ki he meʻa ʻe lava ke nau maʻú, ko e kau sevāniti ʻa Sihová ʻoku nau fiefia he ʻoku nau foaki ki he niʻihi kehé.—Ngā. 20:35.
ʻE lava fēfē ke tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ko e kau ʻofa kiate kitautolu? (Sio ki he palakalafi 7)
7. Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi ʻe tokoni kiate kitautolu ke tau sivisiviʻi ʻetau ʻofa ki he ʻOtuá?
7 ʻE lava fēfē ke tau ʻiloʻi pe ʻoku hoko ʻo mālohi ange ʻetau ʻofa kia kitá ʻi heʻetau ʻofa ki he ʻOtuá? Fakakaukau ki he faleʻi fakapotopoto ko ení: “ʻOua naʻa fai ha meʻa tupu mei he loto-fekeʻikeʻi pe ʻi he fakamafutofuta, kae ʻaki ʻa e anga-fakatōkilalo ʻo mou vakai ki he niʻihi kehé ʻoku nau māʻolunga ange ʻiate kimoutolu, ʻoua ʻe kumi pē ki he lelei ʻa kimoutolú, kae kumi foki ki he lelei ʻa e niʻihi kehé.” (Fil. 2:3, 4) Te tau ʻeke hifo nai: ‘ʻOku ou fanongo ki he faleʻi ko ení? ʻOku ou feinga ke fai ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu mai ʻe he ʻOtuá ke u faí? ʻOku ou kumi ki ha ngaahi founga ke tokoniʻi ai ʻa e niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá pea ʻi he ngāue fakamalangá?’ ʻOku ʻikai maʻu pē faingofua ke foaki atu hotau taimí mo e iví. ʻE ʻuhinga nai iá kuo pau ke tau ngāue mālohi pea feilaulauʻi ha ngaahi meʻa ʻoku tau fiefia ai. Ka ʻoku halaʻatā ha meʻa ʻe lava ke ne ʻai kitautolu ke tau fiefia ange ʻi hono ʻiloʻi ko e Hau ʻo e ʻunivēsí ʻokú ne hōifua ʻiate kitautolu!
8. Ko e hā kuo fai ʻe he kau Kalisitiane ʻe niʻihi koeʻuhi ko ʻenau ʻofa ki he ʻOtuá?
8 Koeʻuhi ʻoku nau ʻofa ki he ʻOtuá pea loto ke tauhi ke toe kakato ange kiate ia, kuo tuku ange ai ʻe he kau Kalisitiane ʻe niʻihi ʻa e ngaahi ngāue naʻe mei lava ke ne ʻai ke nau tuʻumālie ʻaupito. Ko Ericka, ʻa ia ko ha toketā, naʻá ne fili ke tāimuʻa kae ʻikai ke tokangataha pē ki heʻene ngāue fakafaitoʻó. Ko ia mo hono husepānití kuo malava ke na ngāue ʻi he ngaahi fonua ʻe niʻihi. ʻOkú ne pehē: “Ko e ngaahi hokosia lahi kuó ma maʻu ʻi he tokoni ʻi he ngāue fakamalanga ʻi ha lea mulí, fakataha mo e ngaahi kaungāmeʻa kuó ma maʻú, kuo hoko moʻoni ko e fakakoloa ki heʻema moʻuí.” ʻOku kei ngāue pē ʻa Ericka ko ha toketā, ka ʻokú ne ngāueʻaki ʻa e lahi taha ʻo hono taimí mo e iví ʻi hono akoʻi ʻa e kakaí fekauʻaki mo Sihova pea tokoniʻi ʻa hono fanga tuongaʻané mo e fanga tokouá. ʻOkú ne pehē ʻoku ʻomi ʻe he meʻá ni kiate ia ʻa e “fiefia moʻoni mo e fiemālie ʻi loto.”
KOLOA ʻI HĒVANI PE ʻI MĀMANI?
9. Ko e hā heʻikai ai ke fiefia ha tokotaha ʻoku ʻofa ki he paʻangá?
9 Naʻe tohi ʻa Paula ʻo pehē ko e kakaí te nau hoko “ko e kau ʻofa ki he paʻangá.” ʻI ha ngaahi taʻu ʻi he kuohilí, naʻe talanoa ai ha tāimuʻa ʻi ʻAilani ki ha tangata ʻo fekauʻaki mo e ʻOtuá. Naʻe fakaava ʻe he tangatá ʻa ʻene uāletí, hiki hake ha paʻanga pepa, peá ne pehē: “Ko hoku ʻotuá eni!” Neongo ʻoku ʻikai nai te nau fakahaaʻi, ko e kakai tokolahi ʻoku nau fakakaukau peheni. ʻOku nau ʻofa ki he paʻangá mo e ngaahi meʻa ʻe lava ke fakatau mai ʻakí. Ka ʻoku fakatokanga mai ʻa e Tohi Tapú: “Ko e tokotaha ʻoku ʻofa ʻi he silivá ʻe ʻikai ʻaupito te ne fiemālie ʻi he silivá, pea ʻoku ʻikai fiemālie ʻa e tokotaha ʻoku ʻofa ʻi he koloá ʻi he meʻa ʻoku maʻu maí.” (Tml. 5:10) Ko ha tokotaha ʻoku ʻofa ʻi he paʻangá ʻoku ʻikai ʻaupito ke ne ongoʻi kuó ne maʻu ha meʻa feʻunga. ʻOkú ne fiemaʻu maʻu pē ʻa e meʻa lahi ange pea fakamoleki ʻa ʻene moʻuí ʻi he feinga ke maʻu mai iá. ʻOku ʻomai ʻe he meʻá ni kiate ia ʻa e “ngaahi mamahi lahi.”—1 Tīm. 6:9, 10.
10. Ko e hā ʻa e lau ʻa e Tohi Tapú fekauʻaki mo e koloaʻiá pea mo e masivá?
10 Ko e moʻoni, ʻoku tau fiemaʻu kotoa ha paʻanga. ʻOkú ne ʻomai kiate kitautolu ha maluʻanga. (Tml. 7:12) Ka ʻe lava ke tau fiefia kapau ʻoku tau maʻu ha meʻa feʻunga pē ki heʻetau ngaahi fiemaʻu tefitó? ʻIo! (Lau ʻa e Tangata Malanga 5:12.) Naʻe tohi ʻe ʻĀkuli ko e foha ʻo Saké: “ʻOua naʻá ke tuku ke u masiva pe koloaʻia. Kae tuku muʻa ke u kai pē ʻa e lahi ʻo e meʻakai ʻoku ou fiemaʻú.” ʻOku faingofua ke mahinoʻi ʻa e ʻuhinga naʻe ʻikai fiemaʻu ai ʻe he tangatá ni ke ne masiva ʻaupitó. Naʻá ne pehē naʻe ʻikai te ne loto ke fakataueleʻi ia ke ne kaihaʻa, he ko e kaihaʻá ʻe taʻefakalāngilangiʻi ai ʻa e ʻOtuá. Ka ko e hā naʻe ʻikai te ne loto ai ke koloaʻiá? Naʻá ne tohi: “Koeʻuhi ke ʻoua naʻá ku mākona peá u fakaʻikaiʻi koe ʻo pehē, ‘Ko hai ʻa Sihova?’” (Pal. 30:8, 9) Mahalo pē ʻokú ke ʻiloʻi ha kakai ʻoku nau falala ki he koloá kae ʻikai ki he ʻOtuá.
11. Ko e hā naʻe leaʻaki ʻe Sīsū fekauʻaki mo e paʻangá?
11 Ko ha tokotaha ʻoku ʻofa ki he paʻangá heʻikai lava ke ne fakahōifuaʻi ʻa e ʻOtuá. Naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻOku ʻikai lava ha taha ke ngāue fakatamaioʻeiki ki ha ʻeiki ʻe toko ua; he te ne fehiʻa ki he taha kae ʻofa ki he taha, pe te ne pīkitai ki he taha kae taʻetokaʻi ʻa e taha. Heʻikai lava ke mou ngāue fakatamaioʻeiki ki he ʻOtuá pea ki he Koloá.” Naʻá ne toe pehē: “Tuku ʻa e faʻoaki koloa maʻamoutolu ʻi māmaní, ʻa e feituʻu ʻoku keina ai ʻe he ané mo e ʻumeʻumeá pea ʻoku haea ai ʻe he kau kaihaʻá ʻo kaihaʻasí. Kae faʻoaki koloa maʻamoutolu ʻi hēvani, ʻa e feituʻu ʻoku ʻikai ke keina ai ʻe he ané pe ko e ʻumeʻumeá, pea ʻoku ʻikai haea ai ʻe he kau kaihaʻá ʻo kaihaʻasí.”—Māt. 6:19, 20, 24.
12. ʻOku lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he moʻui ʻi ha moʻui faingofuá ʻi heʻetau tauhi ki he ʻOtuá? ʻOmai ha fakatātā.
12 Ko e tokolahi ʻo e kau sevāniti ʻa Sihová ʻoku nau feinga ke maʻu ha moʻui faingofua ange. ʻOku nau ʻiloʻi ko e fai peheé ʻoku ʻoange ai kiate kinautolu ʻa e taimi lahi ange ke tauhi kia Sihova pea ʻai ai foki kinautolu ke nau fiefia ange. Ko Jack, ʻa ia ʻoku nofo ʻi ʻAmelika, naʻá ne fakatau atu ʻa hono fuʻu ʻapi lahi mo ʻene pisinisí koeʻuhí ke lava ʻo ne tāimuʻa fakataha mo hono uaifí. ʻOkú ne fakamatala: “Naʻe faingataʻa ke tuku ange ʻa homa ʻapi fakaʻofoʻofá mo e kelekele ʻi homa fonuá.” Ka naʻá ne faʻa foki mai ki ʻapi ʻi ha ngaahi taʻu ʻokú ne ongoʻi feifeitamaki koeʻuhi ko e ngaahi palopalema ʻi he ngāué. ʻOkú ne pehē: “Ko hoku uaifí, ko ha tāimuʻa tuʻumaʻu, naʻá ne mātuʻaki fiefia maʻu pē. Naʻá ne faʻa pehē, ‘ʻOku ou maʻu maʻu pē ʻa e pule lelei tahá!’ ʻI heʻeku hoko ko eni ko e tāimuʻá, ʻokú ma fakatou ngāue ki he Tokotaha tatau, ʻa Sihova.”
ʻE lava fēfē ke tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ko e kau ʻofa ki he paʻangá? (Sio ki he palakalafi 13)
13. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke tau sivisiviʻi ʻetau vakai ki he paʻangá?
13 ʻI heʻetau sivisiviʻi ʻetau vakai ki he paʻangá, ʻoku fiemaʻu ke tau faitotonu pea ʻeke hifo: ‘ʻOku fakahaaʻi ʻi heʻeku moʻuí ʻoku ou tui moʻoni ki he meʻa ʻoku leaʻaki ʻe he Tohi Tapú fekauʻaki mo e paʻangá? Ko e fakatupu paʻangá ʻa e meʻa ʻoku mahuʻinga taha kiate aú? ʻOku ou tokanga lahi ange ki he ngaahi meʻa fakamatelié ʻi hoku vahaʻangatae mo Sihova pea mo e kakaí? ʻOku ou tui moʻoni ʻe tokonaki mai ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ou fiemaʻú?’ ʻOku lava ke tau fakapapauʻi heʻikai ʻaupito te ne ʻai ke siva ʻa e ʻamanaki ʻa e faʻahinga ʻoku falala kiate iá!—Māt. 6:33.
ʻOKU TAU ʻOFA KIA SIHOVA PE KI HE MĀLIÉ?
14. Ko e hā ha vakai mafamafatatau ki he mālié?
14 Naʻe toe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú ʻi he ʻaho fakaʻosí, ko e kakaí te nau hoko ko e “kau ʻofa ki he mālié.” Hangē pē ko ʻetau ʻiloʻi ʻoku ʻikai ke hala ʻa hono maʻu ha vakai mafamafatatau kiate kitautolu mo e paʻangá, ʻoku tau toe ʻiloʻi foki ʻoku ʻikai ke hala ʻa e fiefia ʻi he moʻuí ʻi ha founga mafamafatatau. ʻOku tui ʻa e kakai ʻe niʻihi ʻoku ʻikai totonu ke ʻi ai haʻanau fiefia ʻi he mālié, ka ʻoku ʻikai ko e meʻa eni ʻoku fiemaʻu ʻe Sihova kiate kitautolú. ʻOku fakalototoʻaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e kau sevāniti faitōnunga ʻa e ʻOtuá: “ʻAlu koe ʻo kai hoʻo meʻakaí ʻi he fiefia, mo inu hoʻo uainé ʻi he loto-fiefia.”—Tml. 9:7.
15. ʻOku ʻuhinga ki he hā ʻa e hoko “ko e kau ʻofa ki he mālié”?
15 ʻOku lave ʻa e 2 Tīmote 3:4 ki he faʻahinga ʻoku ʻofa ki he mālié pea liʻaki ʻa e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí. Fakatokangaʻi ʻoku ʻikai ke pehē ʻe he vēsí ia ko e kakaí ʻoku nau ʻofa ki he mālié ʻo laka ange ʻi he ʻOtuá. ʻE ʻuhinga iá ʻoku ʻi ai ʻenau kiʻi ʻofa ki he ʻOtuá. Ka ʻoku pehē ʻe he vēsí “kae ʻikai” ʻofa ki he ʻOtuá. Naʻe tohi ʻe ha mataotao ʻe taha ʻo pehē ko e vēsí ni “ʻoku ʻikai ʻaupito ʻuhinga iá naʻa nau toe ʻofa ki he ʻOtuá ʻi ha faʻahinga tuʻunga. ʻOku ʻuhinga iá ʻoku ʻikai ʻaupito haʻanau ʻofa ki he ʻOtuá.” Ko ha fakatokanga mafatukituki eni ki he kakai ʻoku nau ʻofa ki he mālié. ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Tohi Tapú ʻa e kau ʻofa ki he mālié ko e faʻahinga kuo “tohoakiʻi” ʻe he ngaahi mālie ʻo e moʻuí.—Luke 8:14.
16, 17. Ko e hā ʻa e faʻifaʻitakiʻanga naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū ʻi heʻene vakai ki he mālié?
16 Naʻe fakahaaʻi mai ʻe Sīsū ʻa e ʻuhinga ʻo e mafamafatatau fekauʻaki mo e mālié. Naʻá ne ʻalu fakatouʻosi ki ha “kātoanga kai ʻo ha mali” mo ha “fuʻu kātoanga kai.” (Sione 2:1-10; Luke 5:29) ʻI he malí, naʻe ʻikai ke ʻi ai ha uaine feʻunga, ko ia naʻe fakahoko ai ʻe Sīsū ha mana ʻo ne liliu ʻa e vaí ko e uaine. ʻI he taimi ʻe taha, ʻi hono fakaangaʻi ʻe he kakaí ʻa Sīsū ʻi heʻene kaí mo e inú, naʻá ne ʻai ai ke mātuʻaki mahino ko e kakai ko iá naʻe ʻikai ke mafamafatatau ʻa e anga ʻo ʻenau vakaí.—Luke 7:33-36.
17 Kae kehe, naʻe ʻikai ke ʻai ʻe Sīsū ʻa e mālié ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻi heʻene moʻuí. Naʻá ne fakamuʻomuʻa ʻa Sihova pea fai ʻa e meʻa kotoa naʻá ne malavá ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé. Naʻá ne loto-lelei ke ne pekia ʻi ha pekia fakamamahi ʻi ha ʻakau ke fakahaofi ai ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá. Naʻe tala ʻe Sīsū ki he faʻahinga naʻe loto ke muimui ʻiate iá: “Fiefia ē ko kimoutolu ʻi hono lumaʻi ʻe he kakaí mo fakatangaʻi kimoutolu mo fai ha ngaahi loi kovi kehekehe fekauʻaki mo kimoutolu koeʻuhí ko au. Mou fiefia mo tomeʻe, he ʻoku lahi hoʻomou totongí ʻi hēvani, he naʻe pehē ʻenau fakatangaʻi ʻa e kau palōfita naʻe ʻi muʻa ʻiate kimoutolú.”—Māt. 5:11, 12.
ʻE lava fēfē ke tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ko e kau ʻofa ki he mālié? (Sio ki he palakalafi 18)
18. Ko e hā ʻa e ngaahi fehuʻi te ne tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau sivisiviʻi ʻa e lahi ʻo ʻetau ʻofa ki he mālié?
18 Ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu ʻi heʻetau sivisiviʻi ʻa e lahi ʻo ʻetau ʻofa ki he mālié? ʻE lava ke tau ʻeke hifo: ‘ʻOku mahuʻinga ange kiate au ʻa e fakafiefiá ʻi he ngaahi fakatahá mo e ngāue fakamalangá? ʻOku ou loto-lelei ke feilaulauʻi ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi meʻa ʻoku ou fiefiá aí koeʻuhi ko ʻeku loto ke tauhi ki he ʻOtuá? ʻI heʻeku fili ʻa e fakafiefiá, ʻoku ou fakakaukau fekauʻaki mo e anga ʻo e vakai mai ʻa Sihova ki he fili ʻoku ou faí?’ Koeʻuhi ko ʻetau ʻofa ki he ʻOtuá pea loto ke ʻai ia ke ne fiefiá, ʻoku tau fakaʻehiʻehi fakamātoato ai ʻo ʻikai mei he ngaahi meʻa pē ʻoku tau ʻiloʻi ʻoku halá kae toe aʻu foki ki he ngaahi meʻa ʻoku tau fakakaukau ʻoku taʻefakahōifua nai kiate iá.—Lau ʻa e Mātiu 22:37, 38.
FOUNGA KE HOKO AI ʻO FIEFIÁ
19. Ko hai heʻikai ʻaupito lava ke fiefia moʻoní?
19 Ko e māmani ʻo Sētané kuó ne ʻai ʻa e tangatá ke faingataʻaʻia ʻi he taʻu nai ʻe 6,000. ʻI he taimí ni, ʻi he ngaahi ʻaho fakaʻosi ʻo e fokotuʻutuʻu ko ení, ʻoku fonu ai ʻa e māmaní ʻi he kakai ʻoku nau tokangataha pē kiate kinautolu, ki he paʻangá, pea mo e mālié. ʻOku nau fakakaukau ki he meʻa ʻe lava ke nau maʻú pea ʻai ʻenau ngaahi holí tonu ko e meʻa tefito ia ʻi he moʻuí. Ka ko e kakai hangē ko iá heʻikai lava ke nau fiefia moʻoni! ʻI hono kehé, ʻoku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Fiefia ē ko e tokotaha ʻokú ne maʻu ʻa e ʻOtua ʻo Sēkopé ko hono tokoní, ʻa ia ko ʻene ʻamanakí ʻoku ʻia Sihova ko hono ʻOtuá.”—Saame 146:5.
20. Kuo anga-fēfē hono ʻai koe ʻe hoʻo ʻofa ki he ʻOtuá ke ke fiefiá?
20 Ko e kau sevāniti ʻa Sihová ʻoku nau ʻofa moʻoni kiate ia, pea ʻi he taʻu kotoa pē ʻoku hoko ai ʻa e tokolahi kehe ʻo ʻiloʻi ia mo ʻofa foki kiate ia. ʻOku fakamoʻoniʻi heni ʻoku lolotonga pule ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, pea kuo vavé ni ke ne ʻomai ʻa e ngaahi tāpuaki ʻoku ʻikai lava ke aʻu ʻo tau sioloto atu ki ai! ʻI heʻetau fai ʻa e meʻa ʻoku fiemaʻu mai ʻe Sihova ke tau faí, ʻoku tau ʻai ai ia ke ne fiefia, pea ʻoku ʻomi ʻe he meʻá ni kiate kitautolu ʻa e fiefia moʻoni. Ko e faʻahinga ʻoku ʻofa kia Sihová te nau fiefia ʻo taʻengata! ʻI he kupu hono hokó, te tau sivisiviʻi ai ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi ʻulungaanga kovi ʻoku tupu mei he ʻofa siokitá. Te tau sio leva ai ki he anga ʻo e fehangahangai ʻa e ngaahi ʻulungaanga ko ení mo e ngaahi ʻulungaanga lelei ʻo e kau sevāniti ʻa Sihová.