Faifakamoʻoni ki he Kakai ʻo e Ngaahi Lea mo e Ngaahi Lotu Kotoa Pē
1 Naʻe fai ʻe he kau Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí ha fakamoʻoni faivelenga ki he kakai naʻa nau lea ʻi he toe ngaahi lea kehekehe pea naʻa nau kau ki he ngaahi lotu kehekehe. Ko hono olá, “ʻi he taʻu hono 100 ngalingali ko e vahefonua kotoa pē ko ia naʻe takatakai ki he Tahi Metiteleniané naʻe ʻi ai ʻa e kakai Kalisitiane ʻi ai.”—History of the Middle Ages.
2 ʻI heni ʻi Tongá ni ʻoku tokolahi ʻa e kakai ʻoku nau lea ʻi he ngaahi lea ʻo kehe mei he lea Faka-Tongá. ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi kolo lalahi mo e ngaahi kolo iiki he taimí ni ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi kakai muli tokolahi koeʻuhi ko e fehikiʻaki ʻa e kau kumi hūfangá. Ko e tokolahi ʻoku nau fai ʻa e ngaahi lotu kehekehe ʻoku ʻikai faka-Kalisitiané naʻa nau nofo hili mai, kau ai ʻa e kau lotu-Puta, kau lotu-Hinitū, kau Siu, mo e kau Mosilemi ʻe laui kilu. Koeʻuhi ko e faikehekehe ko ʻeni ʻo e ngaahi leá mo e ngaahi lotú, ko ha pole moʻoni ia ke ʻilo ki he founga ke fetalanoaʻaki ai mo fakamoʻoni ki he kotoa ʻo e kakai peheé ʻi he taimi ʻoku tau feʻiloaki ai mo kinautolú. ʻE lava fēfē ke tau muimui ʻi he fekau ʻa Sīsuú ke “malaga ki he kakai, mo fakamooni” ki he kakai ʻo e ngaahi lea mo e ngaahi lotu kotoa pē?—Ng. 10:42, PM.
Faifakamoʻoni ki he Kakai ʻOku Nau Lea ʻi ha Lea Kehe
3 Ko ha tupu lahi ʻi he kau malanga foʻoú ʻoku haʻu mei he lotolotonga ʻo e tokolahi ʻo e kau lea-muli ʻi he ngaahi feituʻu vaʻa lahi. Kuo fokotuʻu ai ʻa e ngaahi fakatahaʻanga ʻi he ngaahi lea-muli kehekehe, pea mo e ngaahi kulupu ʻoku nau ngāue ʻi he ngaahi lea lahi ange. Kae kehe, ʻoku kei lahi ange ʻa e toenga ke toki fakakakato ʻi he feituʻu ʻoku ʻikai ai ha ngaahi fakatahaʻanga lea-muli ke ne ngāueʻi ʻa e feituʻú.
4 Ikuʻi ʻa e Fakafaingataʻaʻiaʻanga ʻo e Leá: ʻOku ʻikai ha veiveiua ko e kakai tokolahi ʻoku nau ako vave lahi ange mo mahinoʻi loloto ʻi he taimi ʻoku akoʻi ai kinautolu ki heʻenau leá tonu. “Koeʻuhi ko e Kosipeli” pea koeʻuhí ke nau ‘ʻinasi ai fakataha mo e kakai kehé,’ ko e ngaahi tokoua mo e tuofāfine tokolahi kuo nau ako ki ha lea kehe. (1 Kol. 9:23) Neongo ko ha fefine lea faka-Siaina naʻe hoko ko ha tufaʻanga makasini pau ʻa ha tuofefine lea faka-Pilitānia ʻi ha ngaahi taʻu, naʻe fakafisi ʻa e fefiné ki ha tuʻuaki atu ʻo ha ako Tohitapu kae toki tālunga mo ha tuofefine ʻe taha, ʻa ia naʻá ne ako ki he lea faka-Siainá, naʻá ne ʻoange kiate ia ha tohi ʻi he lea ko iá. Naʻe mātuʻaki talitali lelei ia fakataha mo ha ako. Ko e meʻa naʻá ne ʻai ʻa e kotoa ʻo e faikehekehé, ko e feinga ʻa e tuofefine hono uá ke lea ʻi ha ngaahi lea siʻi ʻi he lea pē ʻa e fefiné.—Fakafehoanaki mo Ngāue 22:2.
5 Ki ha ʻuhinga lelei ʻoku ʻomai ai ʻe he Taua Leʻo ʻo Siulai 1, 1993 ʻa e fakamatala ko ʻení: “Ko e ako ki ha lea-muli, ʻe ʻikai ke ngata pē ʻi hono fakatupu ʻa e malava fakaefakakaukau ʻi he kau talavoú ka ʻe toe ʻai ai kinautolu ke lahi ange ʻenau ngāueʻaki ʻi he kautaha ʻa Sihová.” Ko e ngaahi mēmipa tokolahi ʻo e fāmili Pētelí ʻi māmani lahi kuo nau fatongiaʻaki ʻa e ngāue ko hono ako ha lea foʻou. ʻI he founga ko ʻení, kuo tautautefito ai ʻa e ʻaonga ʻa e ngaahi tokouá ʻi he ngaahi fakatahaʻanga ko ia ʻoku fiemaʻu ki ai kinautolu ke nau tokangaʻí. Kapau ʻokú ke ʻilo ki ha lea kehe pe kapau ʻokú ke loto-lelei ke ako, ʻokú ke malava nai foki ke ʻoatu ha tokoni ki ha fakatahaʻanga pe kulupu lea-muli.—Mt. 9:37, 38.
6 Ko ha tokoua ʻi Florida naʻá ne ako ki he lea faka-Vietinemí ki muʻa ke ne haʻu ki he moʻoní ʻokú ne maʻu he taimí ni ha loto-fiefia lahi ʻi hono fakahā atu ʻa e ongoongo leleí ki he kakai lea faka-Vietinemí. Ke fakafaingamālieʻi lahi ange ia ke ngāueʻaki ʻene ʻilo ki he lea ko iá ki he faifakamoʻoní, naʻá ne hiki mo hono fāmilí fakalotofonua ki he feituʻu ʻoku lahi ange ai ʻa e fiemaʻú ʻi he malaʻe faka-Vietinemí. Talu mei hono fai ʻa e fetukutukú, ʻokú ne maʻu ha lavameʻa lelei ʻi he ako ʻo e Tohitapú mo e kakai tokolahi mei Vietinemi.
7 Ko ha tuofefine tāimuʻa ʻi Kalefōnia naʻá ne fetaulaki mo e kakai tuli ʻe niʻihi ʻi hono feituʻú. Naʻá ne lotu ki he tokoni ʻa Sihová ke ne maʻu ha taha ʻe lava ke ne akoʻi kiate ia ʻa e lea fakaʻilongá koeʻuhi ke lava ke ne akoʻi kinautolu ki he moʻoní. ʻI he ʻaho ʻe taha lolotonga ʻo ha faifakatau ʻi ha supa-māketi ofi mai, naʻe fakaofiofi atu kiate ia ha kiʻi finemui tuli naʻá ne hiki ha kiʻi nouti ʻo kole ange ke tokoniʻi ia ʻi hono kumi ha meʻa. ʻI he hili hono tokoniʻi ia ke ne maʻu iá, naʻe hiki ʻe he tāimuʻá ha kiʻi nouti ʻo fakahaaʻi ai ʻene holi ke ako ki he lea fakaʻilongá koeʻuhi ke ne tokoniʻi ʻa e kau tuli ʻi he feituʻú. Naʻe hiki mai leva ʻe he fefine tulí, ʻo ʻeke ange, “Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻokú ke fiemaʻu ai ke ke tokoniʻi ʻa e kakai tulí?” Naʻe tohi atu leva ʻe he tuofefiné: “Ko aú ko e taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, pea ʻoku ou fiemaʻu ke tokoniʻi ʻa e kau tulí ke nau mahinoʻi ʻa e Tohitapú. Te u saiʻia ke akoʻi kiate koe ʻa e Tohitapú kapau te ke akoʻi mai kiate au ʻa e lea fakaʻilongá.” ʻOku pehē ʻe he tuofefiné: “ʻOku ʻikai lava ke ke fakaʻuta atu ki heʻeku loto-fiefiá ʻi heʻene pehē mai ‘lelei.’” Naʻe ʻalu leva ʻa e tuofefiné ki he ʻapi ʻo e kiʻi fefiné ʻi he efiafi kotoa pē ʻi he uike ʻe ono. Naʻá ne ako ʻa e lea fakaʻilongá, pea naʻe ako ʻe he fefine tulí ʻa e moʻoní pea papitaiso! Naʻe hoko ia ʻi he taʻu ʻe 30 tupu kuohilí, pea ko e tuofefine tāimuʻá ʻokú ne kei faifakamoʻoni pē ki he kau tulí pea ʻokú ne feohi he taimí ni mo ha fakatahaʻanga lea fakaʻilonga.
8 Kapau ʻokú ke poto ʻi ha lea kehe pea ʻokú ke loto pea malava ke ke hiki ki ha feituʻu ʻoku lahi ange ai ʻa e fiemaʻú ʻi he malaʻe ko iá, fēfē ke fetalanoaʻaki ki he meʻa ko iá mo e kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá. Kapau ʻoku nau ongoʻi ʻokú ke taau ki ha hiki pehē, ʻeke ki he ʻovasia fakafeituʻú kapau ʻoku ʻi ai ha feituʻu ofi ʻe lava ke ke ngāue ai. Kapau ʻoku ʻikai ʻi ai, ʻe lava ke ke tohi ki he Sōsaietí, ʻo fakahā atu ai ʻoku ʻoatu ai ʻa e tohi mei he kau mātuʻá fakataha mo ʻenau ngaahi fakamatala fekauʻaki mo e anga mo hoʻo pōtoʻi leá.—Sio ki he Watchtower ʻo ʻAokosi 15, 1988, peesi 21-23.
9 Ngāueʻaki ʻa e Ngaahi Meʻangāue Kuo Tokonaki Maí: Ko ʻetau ngaahi tohí ʻoku ala maʻu ia ʻi he ngaahi lea-muli lahi. ʻE lelei ke toʻo ha ngaahi tuleki pe polosiua Fiemaʻu ʻi he ngaahi lea ʻoku leaʻaki ʻi ho feituʻú. Kapau ʻoku hā mahino ko e lea faka-Tongá ʻoku ʻikai ko e ʻuluaki lea ia ʻa e tokotahá, ʻeke ange kiate ia pe ko e lea fē ʻokú ne lava ʻo laú. ʻE tupulaki nai ai heni hoʻo ngaahi fili ki he ngaahi tohi ʻe lava ke ke tuʻuakí. Ko e fakatātaá, ko ha taha lea faka-Hinitū ʻoku toe malava nai ke ne lau tohi faka-Pilitānia.
10 Neongo kapau ʻoku ʻikai te ke leaʻaki ʻa e lea ʻa e tokotaha ʻokú ke fetaulaki mo ia ʻi hoʻo ngāue fakamoʻoní, ʻokú ke kei malava pē ke ʻoatu ʻa e ongoongo leleí kiate ia. ʻO anga-fēfē? ʻAki hono ngāueʻaki ʻa e kiʻi tohi Good News for All Nations. ʻOku ʻi ai ha pōpoaki kuo ʻosi pulusi nounou ʻi he ngaahi lea ʻe 59. Hangē ko e ngaahi fakahinohino ʻoku fakamatalaʻi ʻi he peesi 2 ʻo e kiʻi tohí, hili hoʻo fakapapauʻi ʻa e lea ʻoku leaʻaki ʻe he tokotaha-ʻapí, tuku kiate ia ke ne lau ʻa e fakamatala kuo pulusi ʻi he peesi feʻungamālie ʻi he kiʻi tohí. ʻI he hili ʻene lau iá, fakahā ange kiate ia ha tohi ʻi heʻene leá. Kapau ʻoku ʻikai te ke maʻu ha taha, fakahā ange kiate ia ʻa e tohi ʻi he lea faka-Tongá pe lea faka-Pilitāniá. Fakahā ange te ke feinga ke toe foki atu mo ha tatau ʻi heʻene leá. ʻEke ange hono hingoá, pea hikiʻi fakataha mo e tuʻasilá. ʻI he ngaahi fonua ko ia ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi kulupu pe ngaahi fakatahaʻanga lea-mulí te ke lava ʻo ʻave ʻa e fakamatalá ki he fakatahaʻanga ofi taha maí pe kulupu ʻi he lea ko iá, ʻo ngāueʻaki ʻa e Foreign Language Follow-Up Slip (S-70a). Ki ha fakamatala lahi ange ki he founga ke ʻoatu ai ha fakamatala pehē ki ha ngaahi tokoua feʻungamālié, sio ki he peesi 7 ʻo ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga ʻo ʻOkatopa 1993. Kapau ʻoku ʻikai ha taha ʻe faingamālie ke ne leaʻaki ʻa e leá ʻi hono fai ʻa e toe ʻaʻahí, te ke malava nai ke tali ʻa e polé, mahalo ko e ako mo e tokotahá ʻaki ʻa e muimui ʻi ha tohi faka-Tonga.—1 Kol. 9:19-23.
Faifakamoʻoni ki he Kakai ʻo e Ngaahi Lotu ʻIkai Kalisitiane
11 Ko hono maʻu ha ʻilo ki he ʻātakai fakalotu ʻo e tokotahá te ne tokoniʻi kitautolu ke fai ha fakamoʻoni ola lelei fekauʻaki mo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku ʻomai kiate kitautolu ʻe he tohi Mankind’s Search for God ha fakamaama ki he ngaahi lotu lalahi ʻo e māmaní koeʻuhi ke tau lava ʻo mahinoʻi feʻunga ʻa e ngaahi tui ʻa e kakaí ke tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e moʻoní.
12 Ko e puha ʻi he peesi fakamuimui ʻo e fakalahi ko ʻení ʻokú ne ʻomai ha lisi lolotonga ʻo e ngaahi tohi kuo tokonaki mai ʻe he kautaha ʻa Sihová ke ngāueʻaki ʻi he faifakamoʻoni ki he kakai ʻikai ke Kalisitiané. ʻI hono lau ʻa e ngaahi tohi ko ʻení, te tau mahinoʻi ai ʻa e founga ke leaʻaki ai ki he kakaí ʻa e ongoongo leleí. ʻOua ʻe ngalo ko ha meʻangāue ʻaonga ʻa e tohi Reasoning. ʻI he peesi 21-24 ʻo e tohi ko iá ʻoku ʻomai ai ha ngaahi fokotuʻu ʻaonga ki he founga ke tau tali ai ki ha kau lotu-Puta, lotu-Hinitū, kau Siú, mo e kau Mosilemí.
13 Tokanga ki he Meʻa ʻOkú Ke Leaʻakí: ʻOku totonu ke tau tokanga ke ʻoua ʻe fakatatau ʻa e kakai ʻi ha lotu ʻaki hono fakaʻosiʻaki ko ʻenau ngaahi tui tāutahá ʻoku pau ʻoku tatau mo e ngaahi tui ʻa e niʻihi kehe ʻi he tui ko iá. Ka, feinga ke mahino ʻa e anga ʻo e fakakaukau ʻa e tokotaha ʻokú ke lea ki aí. (Ng. 10:24-35) ʻI he tuʻunga ko ha Mosilemi, naʻe ʻohake ʻa Salimoon ke tui ko e Kōlaní ko e folofola ʻa e ʻOtuá. Ka naʻe ʻikai ʻaupito te ne tali kakato ʻa e akonaki faka-Mosilemí ʻa ia ko e ʻOtua mohu ʻaloʻofá te ne fakamamahiʻi ʻa e kakaí ʻi ha ʻafi vela ko heli. ʻI he ʻaho ʻe taha, naʻe fakaafeʻi ai ia ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ki ha fakataha. ʻI hono ʻiloʻi leva ʻa e moʻoní, ʻokú ne ngāue fiefia leva he taimí ni ko ha tokotaha mātuʻa ʻi he fakatahaʻanga Kalisitiané.
14 ʻI he faifakamoʻoni ki he faʻahinga ʻo e ngaahi tui ʻikai faka-Kalisitiané, ʻoku fiemaʻu kiate kitautolu ke tau tokanga ke ʻoua ʻe toʻo atu ʻe heʻetau leá ʻa e faingamālie ke fetalanoaʻaki mo kinautolu fekauʻaki mo e ongoongo leleí. (Ng. 24:16) Ko e kau mateaki ʻo e ngaahi lotu ʻe niʻihi ʻoku nau ongongofua ʻaupito fekauʻaki mo ha faʻahinga feinga ke fakatafoki kinautolu mei heʻenau tuí. Ko ia, tokanga ke maʻu ha ngaahi poini ʻi he meʻa ko ia ke langa hake ai ha felotoleleiʻaki koeʻuhi ke tohoakiʻi kinautolu ki he moʻoni fakalūkufua ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá. Ko e faʻahinga hangē ha sipí te nau tali lelei ki ha lea anga-ʻofa pea mo ha tuʻuaki mahino ʻo e moʻoní.
15 Ko e filifili ʻo ʻetau leá ko ha toe meʻa mahuʻinga ia ke tokanga ki ai, telia naʻa tau fakamavaheʻi taʻetotonu ʻa e kakaí mei heʻetau pōpoakí. Ko e fakatātaá, kapau ʻokú ke fakahaaʻi leva koe ko ha Kalisitiane, ʻoku fakafokifā nai ʻa hono fakafehokotaki koe ʻe hoʻo kau fanongó ki he ngaahi lotu ʻo Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané, ʻa ia ʻe langaʻi ai ha fakangatangataʻanga. ʻOku toe lelei nai ke lave ki he Tohitapú ko e “ngaahi Konga Tohitapu” pe “gaahi tohi maonioni.”—Mt. 21:42, NW; 2 Tim. 3:15, PM.
16 Kapau ʻokú ke fetaulaki mo ha tokotaha ʻo ha lotu ʻoku ʻikai Kalisitiane peá ke ongoʻi ʻoku ʻikai te ke poto ke fai leva ha fakamoʻoni, ngāueʻaki ʻa e faingamālié pē ke hoko ʻo maheni, tuku ha tuleki, pea fefakahāʻaki homo hingoá. Pea toe foki leva ʻi ha ʻaho ʻe taha pe ua, hili ʻa hoʻo mateuteu feʻunga ke fai ha fakamoʻoni.—1 Tim. 4:16; 2 Tim. 3:17.
17 Faifakamoʻoni ki he Kau Lotu-Putá: (Sio ki he vahe 6 ʻi he Mankind’s Search for God.) Ko e tui ʻa e kau lotu-Putá ʻoku kehe ʻaupito ia mei he taha ko ia ʻoku maheni ki ai ha taha. ʻI he ʻikai ke poupou ki he ʻi ai ʻo ha Tokotaha-Fakatupu tāutahá, ʻoku tui ʻa e kau lotu-Putá ia ki he tangata ʻInitia ko Buddha Gautama, ʻo e senituli hono ono K.M., ko ha taumuʻa haohaoa fakalotu. ʻI heʻene fuofua sio ki ha tangata puke, ki ha tangataʻeiki, pea ki ha tangata mate, naʻe loto-mamahi ʻa Gautama fekauʻaki mo e ʻuhinga ʻo e moʻuí. ‘Naʻe fanauʻi mai pē ʻa e tangatá ke mamahi, tupu ʻo motuʻa, pea mate?’ ko ʻene fifilí ia. Ko hono moʻoní, ʻe lava ke tau tali ʻa e ngaahi fehuʻi ko iá ki he kau lotu-Puta loto-totonu ʻoku nau fiemaʻu ke ʻilo ʻa e talí.
18 ʻI he talanoa mo e kau lotu-Putá, ngāueʻaki pē ha pōpoaki pau pea mo ha moʻoni mahino ʻoku maʻu ʻi he lahi taha ʻo e kotoa ʻo e ngaahi tohi māʻoniʻoní, ko e Tohitapú. Hangē pē ko e kakai tokolahi kehé, ʻoku mahuʻingaʻia ʻaupito ʻa e kau lotu-Putá ʻi he melinó, moʻui tāú, moʻui fakafāmilí, pea ʻoku nau faʻa talitali lelei ʻa e fetalanoaʻaki ʻi he ngaahi tuʻunga-lea ko ʻení. ʻE lava ke taki atu ai ki hoʻo fakaeʻa ʻa e Puleʻangá ko e fakaleleiʻanga moʻoni pē ia ki he ngaahi palopalema ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá.
19 ʻI he ngaahi feituʻu fakakolomuʻa ʻe niʻihi ʻi he ʻIunaite Seteté, kuo ʻi ai ʻa e kakai Siaina nofo hili tokolahi kuo nau tui faka-Puta pea mo e ngaahi tui fakafilōsefa Fakahahake kehe. Ko e tokolahi ko e fānau ako ʻoku nau ako he ngaahi ʻunivēsití. ʻI he taimi naʻe sio ai ha tuofefine ʻi Montana ki ha tangata Siaina ʻi ha falekoloa meʻakai, naʻá ne ʻoange kiate ia ha tuleki ʻi heʻene leá pea tuʻuaki ange kiate ia ha ako Tohitapu. Naʻá ne pehē: “Ko hoʻo ʻuhingá ki he Tohitapu Māʻoniʻoní? Kuó u kumi ki he meʻá ni ʻi heʻeku moʻuí kotoa!” Naʻá ne kamata ako ʻi he uike ko iá peá ne kamata maʻu ʻa e kotoa ʻo e ngaahi fakatahá.
20 Laka hake ʻi ha hongofuluʻi taʻu, ko ha tuofefine tāimuʻa ʻi Nevada kuó ne akoʻi ai ʻa e moʻoní ki ha fānau ako Siaina. ʻI he taimi naʻá ne ngāue ai ʻi ha fale ʻe taha ʻoku loki valu naʻe nofo ai ʻa e fānau ako ko ʻení, naʻá ne lotu kia Sihova ke tokoniʻi ia ke ne kamata ha ako ʻi he loki taki taha. ʻI he uike pē ʻe ua naʻá ne ako ai mo e fānau ako ko e siʻi tahá ko e toko taha ʻi he loki taki taha. Ko e lea naʻe ola lelei kiate iá ko e pehē kuó ne maʻu ha fakakaukau fakalūkufua ʻi he lotolotonga ʻo e fānau akó—ʻoku nau fiemaʻu kotoa ha melino mo e fiefia. Pea ne ʻeke ange leva pe ʻoku pehē mo ʻenau fakakaukaú. Naʻa nau loto-tatau maʻu pē. ʻOkú ne tataki ʻenau tokangá ki he polosiua Lasting Peace and Happiness—How to Find Them, ʻa ia naʻe faʻu maʻá e kakai Siainá. ʻI he hili ʻa hono fai ʻa e ako ʻe nima pē, naʻe tala ange ʻe ha tokotaha ako ʻe taha kiate ia kuó ne fekumi ki he moʻoní ʻi ha taimi fuoloa pea kuó ne maʻu ia he taimí ni.
21 Faifakamoʻoni ki he Kau Lotu-Hinituú: (Sio ki he vahe 5 ʻi he Mankind’s Search for God.) Ko e tui faka-Hinituú ʻoku ʻikai haʻane tokāteline pau. Ko ʻenau fakakaukau fakafilosofiá ʻoku fuʻu fihi. ʻOku maʻu ʻe he kau lotu-Hinituú ha fakakaukau tolu-tahaʻi-ʻotua fekauʻaki mo honau ʻotua tefito ko Palama (Palama ko e Tokotaha-Fakatupu, Visinū ko e Tokotaha-Maluʻi, pea mo Siva ko e Tokotaha-Faifakaʻauhá). Ko e tui ki he taʻefaʻamate ʻa e soulú ʻoku mātuʻaki kaunga ia ki heʻenau akonaki fekauʻaki mo e liliu ki ha sino kehé, ʻa ia ʻoku hehema ke ʻoatu ki he kau lotu-Hinituú ha fakakaukau taʻealaleʻei ʻi he moʻuí. (Sio ki he tohi Reasoning, peesi 317-321, pea mo e The Watchtower ʻo Mē 15, 1997, peesi 3-8.) ʻOku akoʻi ʻe he tui faka-Hinituú ʻa e anga-kātakí, ko e kotoa ʻo e ngaahi lotú ʻoku nau huʻu pē ki he moʻoni tatau.
22 Ko ha lea ke ngāueʻaki ʻi he faifakamoʻoni ki ha Hinitū ko hono fakamatalaʻi ʻetau ʻamanaki makatuʻunga ʻi he Tohitapú ki he moʻui taʻengata ʻi he haohaoa fakaetangata ʻi he māmaní pea pehē ki he ngaahi tali fakafiemālie ʻoku ʻomai ʻe he Tohitapú ki he ngaahi fehuʻi mahuʻinga ʻoku fehangahangai mo e kotoa ʻo e faʻahinga ʻo e tangatá.
23 Faifakamoʻoni ki he Kau Siú: (Sio ki he vahe 9 ʻi he Mankind’s Search for God.) ʻI he ʻikai ke hangē ko e ngaahi lotu ʻikai ke Kalisitiané, ʻoku fakatuʻunga ʻa e tui faka-Siú ia ʻi he hisitōliá, ʻo ʻikai ʻi he talatupuʻá. Fakafou ʻi he Ngaahi Konga Tohitapu Faka-Hepelū fakamānavaʻí, ko ha fakafetuʻutaki tefitó ʻoku tokonaki mai ia ʻi he fekumi ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ki he ʻOtua moʻoní. Ka, ʻi he kehe ʻaupito mei he Folofola ʻa e ʻOtuá, ko ha akonaki tefito ʻo e tui faka-Siu ʻi onopōní ko e tui ki ha soulu taʻefaʻamate ʻo e tangatá. ʻE lava ke fokotuʻu ha felotoi ʻaki ʻa hono fakapapauʻi ʻoku tau lotu ki he ʻOtua ʻo ʻĒpalahamé pea ke tau ʻilo ʻoku tau fehangahangai mo e ngaahi faingataʻa tatau ʻi he māmani ʻo e ʻaho ní.
24 Kapau ʻokú ke fetaulaki mo ha Siu ʻoku siʻi ʻene tui ki he ʻOtuá, ko hono ʻeke ange pe kuó ne ongoʻi pehē maʻu peé ʻe tokoni nai ia kiate koe ke ʻilo ʻa e meʻa ʻe fakamānako lelei taha kiate iá. Ko e fakatātaá, ʻoku teʻeki ai nai ke ne fanongo ʻi ha fakamatala fakafiemālie ki he ʻuhinga ʻoku fakangofua ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faingataʻá. ʻOku lava ke fakalototoʻaʻi ʻa e kau Siu loto-totonú ke nau toe sivisiviʻi ʻa e fakapapauʻiʻanga ʻo Sīsū ko e Mīsaiá, ʻo ʻikai fakafou ʻi he ngaahi fakafofongahalaʻi ʻo ia ʻe Puleʻanga-Haʻa-Kalisitiané, ka ʻi he founga ʻo hono fakahaaʻi ia ʻe he kau hiki-tohi Siu ʻo e Ngaahi Konga Tohitapu Faka-Kalisí.
25 Faifakamoʻoni ki he Kau Mosilemí: (Sio ki he vahe 12 ʻi he Mankind’s Search for God.) Kau Mosilemi (pe, kau Musilemi) ko e kau muimui ʻo ʻIsilamí (pe, Tui faka-Mahōmeti), ʻa ia ʻoku kau ki ai ʻa e tui kia ʻAla ko honau ʻotua pē tahá pea kia Mahōmeti (570-632 T.S.) ko ʻene palōfita fakamuimui mo mahuʻinga tahá. Koeʻuhi ʻoku ʻikai te nau tui ko e ʻOtuá ʻoku ʻi ai hano ʻalo, ʻoku vakai ʻa e kau lotu Mosilemí ia kia Sīsū Kalaisí ko ha palōfita siʻisiʻi ange ʻa e ʻOtuá, ka ʻoku ʻikai mo ha toe meʻa. Ko e Kōlaní, ʻa ia ʻoku siʻisiʻi ange ʻi he taʻu ʻe 1,400 hono motuʻá, ʻoku fakatou lave ki he Ngaahi Konga Tohitapu Faka-Hepeluú pea mo e Faka-Kalisí. ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi faitatau mālohi ʻi he vahaʻa ʻo e ʻIsilamí mo e Katoliká. ʻOku fakatou akoʻi ʻe he ongo lotú ʻa e taʻefaʻamate ʻa e soulu ʻo e tangatá, ko ha tuʻunga fakataimi pē ʻo e fakamamahiʻí, pea mo e ʻi ai ʻa ha afi ko heli.
26 Ko ha felotoi hā mahino ʻa ʻetau tui ʻoku ʻi ai ʻa e ʻOtua moʻoni pē taha pea ko e Tohitapú naʻe fakamānavaʻi ʻe ia. Ko ha tokotaha kuó ne lau fakalelei ʻa e Kōlaní kuó ne fakatokangaʻi ai ʻa e ngaahi lave ki he Tolā, ko e ngaahi Sāmé, pea mo e ngaahi Kōsipelí ko e Folofola ʻa e ʻOtuá pea ke lau pea totonu ke ʻiloʻi pehē kinautolu mo talangofua ki ai. Ko ia ai, ʻe lava ke ke tuʻuaki ha ako ʻo e ngaahi meʻá ni mo e tokotaha tāutaha.
27 Ko e tuʻuaki ʻeni ʻe ʻaonga ki ha taha ʻokú ne fakahaaʻi ia ko ha Mosilemi: “Kuo teʻeki ke u talanoa ki ha kau Mosilemi tokolahi, ka kuó u lau ha meʻa fekauʻaki mo ha ngaahi akonaki ʻe niʻihi ʻo homou lotú ʻi he kiʻi tohi ko ʻení. [Huke ki he peesi 24 ʻi he tohi Reasoning.] ʻOku pehē ai ʻokú ke tui ko Sīsuú ko ha palōfita ka ko Mahōmetí ko e palōfita fakamuimui mo mahuʻinga tahá ia. ʻOkú ke toe tui ko Mōsesé ko ha palōfita moʻoni? [Tuku ke ne tali.] ʻE lava ke u fakahā atu kiate koe ʻa e meʻa naʻe ako ʻe Mōsese mei he ʻOtuá fekauʻaki mo Hono huafa fakaeiá?” Lau leva ʻa e Ekisoto 6:2, 3. ʻI he toe ʻaʻahí, ʻe lava ke ke fakamatalaʻi ʻa e kaveinga tokoni ko e “ʻOtua ʻe Taha, Lotu ʻe Taha,” ʻi he peesi 13 ʻi he kiʻi tohi ko e The Time for True Submission to God.
28 ʻI he ʻahó ni, ʻoku ngāue ʻa e tokolahi ʻo fehoanakimālie mo e ngaahi lea ʻo e Aisea 55:6, ʻa ia ʻoku pehē: “Vivili ki he ʻEiki lolotonga ʻoku ala maʻu, ui kiate ia lolotonga ʻene kei ofi.” ʻOku kaunga ʻeni ki he kotoa ʻo e faʻahinga loto-totonú, neongo ʻa e ngaahi lea ʻoku nau leaʻaki pe ko e tupuʻanga fakalotú. ʻE lava ke tau tuipau ʻe tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻetau ngaahi feinga ʻoku tau fai ke tau ō ʻo ‘ngaohi ʻa e ngāhi kakai kotoa pe ko ʻene kau ako.’—Mt. 28:19.
[Puha ʻi he peesi 6]
Ngaahi Tohi ʻOku Faʻu Maʻá e Kakai ʻIkai Ko e Kalisitiané
Kau Lotu-Puta
In Search of a Father (Kiʻi Tohi)
“Vakai! ʻOku Ou Fakafoʻou ʻa e Meʻa Kotoa Pe” (Polosiua)
Kau Siaina
Lasting Peace and Happiness—How to Find Them (Polosiua)
Kau Lotu-Hinitū
From Kurukshetra to Armageddon—And Your Survival (Kiʻi Tohi)
Our Problems—Who Will Help Us Solve Them? (Polosiua)
The Path of Divine Truth Leading to Liberation (Kiʻi Tohi)
Victory Over Death—Is It Possible for You? (Kiʻi Tohi)
Why Should We Worship God in Love and Truth? (Polosiua)
Kau Siu
A Peaceful New World—Will It Come? (Tuleki Fika 17)
Jehovah’s Witnesses—What Do They Believe? (Tuleki Fika 18)
Will There Ever Be a World Without War? (Polosiua)
Kau Mosilemi
How to Find the Road to Paradise (Tuleki)
The Time for True Submission to God (Kiʻi Tohi)