Ko e Hā ʻa e Meʻa Te Ke Leaʻaki ki ha Tokotaha Lotu-Puta?
1 ʻI he ngaahi fonua ʻe niʻihi ʻoku laka hake ʻi he vaeua ʻo e faʻahinga ko ia kuo papitaisó ko e haʻu mei ha ʻātakai lotu-Puta. Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ne tohoakiʻi ʻa e faʻahinga ko ʻení ki he moʻoní? ʻE lava fēfē ke ke ʻoatu ʻa e ongoongo leleí ki ha tokotaha lotu-Puta?
2 Fakahā ʻa e Tokanga Moʻoni: Ko e tokolahi ʻo e kau lotu-Puta ki muʻá ʻoku nau pehē naʻe ʻikai ko ha ʻuhinga loloto naʻá ne tohoakiʻi kinautolu ki he moʻoní. Ka, naʻe maongo kiate kinautolu ʻa e tokanga fakafoʻituitui moʻoni naʻe fakahā ange kiate kinautolú. Naʻe mātuʻaki maongo ki ha fefine ʻĒsia ʻoku nofo ʻi he ʻIunaite Seteté ʻa e anga-fakakaumeʻa ʻa e tuofefine naʻe ʻaʻahi ange kiate iá ʻo ne loto-lelei ai ke ako. Naʻe ʻikai te ne lea faka-Pilitānia lelei, ka naʻe anga-kātaki pē ʻa e tuofefiné. ʻI he taimi naʻe helaʻia ai ʻa e fefiné pe ʻikai malava ke akó, naʻe fai pē ʻe he tuofefiné ha ʻaʻahi anga-fakakaumeʻa pea fokotuʻutuʻu ki he konga hoko maí. Naʻe faifai pē ʻo papitaiso ʻa e fefiné, ko hono ongo foha ʻe toko ua, pea mo ʻene faʻē taʻumotuʻá. Naʻá ne foki ki he fonua naʻe tupu hake aí pea tokoniʻi ʻa e niʻihi tokolahi ke ako ʻa e moʻoní. Ko e taha ʻo hono ongo fohá ʻoku ngāue he taimí ni ʻi he ʻōfisi vaʻá. Ko ha ngaahi tāpuaki ē kuo maʻu mei hono tapua atu ʻa e ‘angalelei mo e ʻofa ki he tangatá’ ʻa Sihová.—Taitusi 3:4.
3 Fakakaukau Faka-Putá: ʻOku meimei ko e kau lotu-Putá ʻoku nau anga-faingofua fekauʻaki mo e fakakaukau kehé, ka ʻoku ʻikai te nau fakakaukau ʻoku fiemaʻu ke nau pipiki ki ha tokāteline pau. Ko ia ai, ʻoku kehekehe ʻenau ngaahi tui tāutahá. Ko ha kaveinga anga-maheni ʻi he vaʻa ʻe taha ʻo e akonaki faka-Putá ʻoku pehē ai ko e moʻuí ia ʻoku fonu ʻi he faingataʻa, ka ʻi hono fakafou ʻi he fakamāmá, ʻoku lava ʻe ha taha ʻo taʻofi ʻa e hokohoko atu ʻo e vilo takai ʻo e toe fanauʻi foʻou ko ia ki he moʻui ʻoku ʻikai ke fakafiemālié. ʻOku pehē tokua, ke hoko ʻo ʻatā mei he vilo takai ko ʻení, kuo pau ke maʻu ʻe ha taha ʻa e Nevaná, ʻa ia ko ha tuʻunga ʻoku ʻikai malava ke fakamatalaʻi koeʻuhí he ʻoku ʻikai ko ha feituʻu ia pe ko ha meʻa ʻoku hoko, ka ko ha ongonoa ʻa ia ʻoku ʻikai ke ʻi ai ha mamahi pe kovi. (Sio ki he What Happens to Us When We Die?, peesi 9-10.) Ko e hā ʻoku tala mai heni kiate kitautolú? ʻOku ʻikai ola lelei ke fakakau ʻa e kakaí ʻi he fetalanoaʻaki ki ha filōsofia ʻa e kau lotu-Putá. ʻOku sai ange, ke fetalanoaʻaki ʻo fekauʻaki mo e ngaahi palopalema anga-maheni ʻa ia ʻoku felāveʻi mo e tokotaha kotoa.
4 Fakamamafaʻi ʻa e Ngaahi Meʻa ʻOkú Mo Fakatou Mahuʻingaʻia Aí: Koeʻuhi ko e kau lotu-Putá ʻoku nau faʻa fakatatau ʻa e moʻui ʻi he māmaní fakataha mo e faingataʻá, ko e fakakaukau ʻo e moʻui taʻengata ʻi he māmaní ʻoku ongo nai ia kiate kinautolu hangē ha launoá. Ka neongo ia, ko e kotoa ʻo kitautolú ʻoku ʻi ai ʻetau holi ke maʻu ʻa e moʻui fakafāmili fiefiá, ke sio kuo toʻo atu ʻa e faingataʻá, pea ke ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí. Fakatokangaʻi ʻa e malava ko ia ke fakaeʻa ʻa e ngaahi fiemaʻu pehē ʻokú mo fakatou loto-tatau aí.
5 Te ke ʻahiʻahi nai ʻa e lea kamata ko ʻení:
◼ “ʻI he ʻahó ni ʻoku tau moʻui ʻi ha māmani ʻa ia ʻoku faingataʻaʻia ai ʻa e kakai taʻehalaia tokolahi. Ko e hā ʻa e meʻa ʻokú ke tui ʻoku fiemaʻu ke ne fakangata ʻa e mamahí mo e faingataʻá ki he tokotaha kotoa pē? [Tuku ke ne tali.] ʻOku ʻi ai ha talaʻofa fuoloa ʻa ia ʻoku fakafiemālie ʻaupito kiate au. [Lau ʻa e Fakahā 21:4.] Ko e moʻoni, ʻoku teʻeki ke hoko mai ʻa e taimi ko iá, ka ʻi he taimi ʻe hoko mai aí, te tau saiʻia ke sio ki ai, ʻikai ko ia?” Pea tuʻuaki leva ha tohi ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e founga ʻe ngata ai ʻa e faingataʻá.
6 Ki ha tokotaha taʻumotuʻa, te ke pehē nai:
◼ “Mahalo ʻokú ke hohaʻa hangē pē ko aú fekauʻaki mo e lahi ʻo e ngaahi fakakaukau ololalo mo e nunuʻa ʻi he lolotongá ni ʻoku fai ʻe he ngaahi meʻá ni ki heʻetau fānaú. Ko e hā ʻoku tupulaki pehē ai ʻa e ʻulungaanga taʻetāú ʻi he lotolotonga ʻo e kau talavoú? [Tuku ke ne tali.] Naʻá ke ʻiloʻi naʻe tomuʻa tala ʻeni ʻi ha tohi naʻe kamata ke hiki ia ʻo fuoloa pea toki fokotuʻu ʻa e lotu Mosilemí, Kalisitiané, mo e Hinituú? [Lau ʻa e 2 Timote 3:1-3.] Fakatokangaʻi ʻoku hoko ʻa e ngaahi tuʻunga ko ʻení neongo ʻa e hokohoko ʻo e ʻiló. [Lau ʻa e veesi 7.] Naʻe tokoniʻi au ʻe he tohi ko ʻení ke u mahinoʻi ʻa e moʻoni ʻa ia ʻoku teʻeki ai pē ke ako ia ʻe he tokolahi taha ʻo e kakaí. Te ke saiʻia ke lau ia?” Tuʻuaki ha tohi pe polosiua feʻungamālie.
7 ʻOku tokaʻi ʻe he fakalūkufua ʻo e kau lotu-Putá ʻa e Tohitapú ko ha tohi toputapu. Ko ia, lau hangatonu mei ai. (Hep. 4:12) Kapau ʻoku ʻikai fiemālie ʻa e tokotahá ia fekauʻaki mo e tākiekina ʻo e tōʻonga faka-Hihifó, tala ange kiate ia ko e kotoa ʻo e kau hiki Tohitapú ko e kau ʻĒsia.
8 Ko Fē ʻa e Ngaahi Tohi ʻOku Ola Lelei Tahá? Ko e pulusi tautefito ki he kau lotu-Putá, ʻa e tuleki ko e Will Suffering Ever End? ʻoku pulusi ia ʻi he lea faka-Siainá, Siapaní, Sinihālisi, mo e lea faka-Tailení. Tānaki atu ki ai, kuo ngāue lavameʻa ʻaki ʻe he kau malanga tokolahi ʻa e ngaahi tohi hoko haké: ko e ngaahi tohi ko e Mankind’s Search for God, The Secret of Family Happiness, mo e Questions Young People Ask—Answers That Work; ko e polosiua “Vakai! ʻOku Ou Fakafoʻou ʻa e Meʻa Kotoa Pe,” mo e What Is the Purpose of Life—How Can You Find It?; pea kapau ʻoku kei ala maʻu, Ongoongo ʻo e Puleʻangá Fika 35, ʻE Feʻofaʻaki Kotoa Koā ʻa e Kakaí? Ko e tokolahi taha ʻo e kau lotu-Puta ko ia ʻoku nau ako he taimí ni ʻa e moʻoní ʻoku nau ʻuluaki ako ʻa e polosiua Fiemaʻu pea toki hoko atu ki he tohi ʻIlo.
9 Neongo ko e kau misinale lotu-Putá ʻoku pehē naʻa nau tūʻuta ʻi ʻAtenisi ʻi he meimei taʻu ʻe 400 ki muʻa ke malanga ai ʻa Paulá, ʻoku ʻikai fakapapauʻi pe naʻá ne fetaulaki mo ha tokotaha naʻe tākiekina ʻe he fakakaukau faka-Putá. Kae kehe, ʻoku tau ʻiloʻi ʻa e anga ʻo e ongoʻi ʻa Paula fekauʻaki mo e faifakamoʻoni ki he faʻahinga kakai kotoa pē. Naʻá ne “ʻai fakapopula [ia] ki he kakai kotoa pe” koeʻuhí ke ne “fakamoʻui hanau niʻihi.” (1 Kol. 9:19-23) ʻE lava ke tau fai ʻa e meʻa tatau ʻi hono fakahā ʻa e mahuʻingaʻia fakafoʻituitui ʻi he kakaí pea ʻi hono fakamamafaʻi ʻa e ʻamanaki ʻoku tau ʻinasi kotoa aí ʻi heʻetau faifakamoʻoni ki he tokotaha kotoa pē ʻoku tau fetaulakí.