ʻE Lava ke Tokonaki ʻa e Foʻi Māmaní Maʻá e Toʻutangata ʻi he Kahaʻú?
MEI HE TOKOTAHA-TOHI ʻĀ HAKE! ʻI KĀNATA
◼ Hili ʻa e taʻu ʻe fā ʻo hono fai ʻo e ako fakaʻāuliliki ki he ngaahi ʻekosisitema lalahi ʻi he māmaní, naʻe pulusi ai ʻe ha kulupu ʻo e kau mataotao mo e kau taki ʻi he ngaahi meʻa fakaeʻātakaí—ʻa ia naʻa nau kau ki ha ako naʻe ui ko e Fakafuofuaʻi ʻo e ʻEkosisitema ʻo e Mileniumé [MA]—ʻa ʻenau fuofua līpōtí. Ko e niʻihi ʻo e ngaahi fakamulituku naʻa nau aʻu ki aí ʻoku peheni: Lolotonga ʻa e vaeuaʻi senituli kuohilí, ko e fakautuutu ʻo e fiemaʻu ʻa e meʻakaí, vai maʻá, papá, filó pea mo e loló kuo fakatupunga ai ke ʻi ai ha ngaahi liliu taʻehanotatau ʻi he ngaahi ʻekosisitema ʻo e māmaní, ʻo taʻofi ai ʻa e malava ʻa e foʻi māmaní ke tokonaki maʻá e ngaahi toʻutangata ʻi he kahaʻú. Ko e malava fakaenatula ʻa e foʻi māmaní ke fakafua ʻa e ʻakaú, ʻomai ʻa e ʻea maʻa mei he ngaahi ʻakau vaó, pea mo hono ʻai ʻe he ʻōsení ke vilo holo ʻa e ngaahi ivi fakameʻatokoní kuo uesia kovi ʻaupito ia. Ko e foʻi palanité ʻoku toe vavé ni ke ʻosi mei ai ʻa e faʻahinga lahi ʻo e meʻamoʻuí.
“ʻOku maumauʻi ʻe he tangatá ʻa e foʻi palanité ʻi he tuʻunga lahi taʻehanotatau ʻo fakalahi ai ʻa e tuʻunga fakatuʻutāmaki ʻo e hōloa taʻeʻamanekina ʻi natula ʻa ia ʻoku lava ke ne fakatupunga ʻa e mahakí, fakaʻauha ʻa e vaotaá pe fakaʻauha ʻa e ngaahi feituʻu ʻi tahí,” ko e lau ia ʻa e nusipepa Globe and Mail ʻa Kānatá. Naʻe toe pehē ʻi he pepá: “Ko e ngaahi feituʻu ʻoku anoanó, ngaahi vaotaá, ngaahi tokalelei musieʻia, ngaahi mangaʻi vai, ngaahi matāfanga faiʻanga toutaí mo e ngaahi ʻātakai kehe ʻoku ʻai ke toe vilo takai mai ai ʻa e ʻeá, vaí mo e ngaahi ivi fakameʻatokoni ki he meʻamoʻuí kotoa kuo maumauʻi lahi ʻo ʻikai toe ala fakaleleiʻi.” Lolotonga ko e fakamulituku ʻa e poate ʻo e kau talēkita ʻo e MA ʻoku nau felotoi ʻoku maʻu ʻe he ngaahi sōsaieti fakaetangatá ʻa e mālohi ke fakasiʻisiʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku hoko ki he ngaahi ʻekosisitemá, ʻoku nau pehē ko hono lavaʻi iá “ʻe fiemaʻu ki ai ʻa e ngaahi liliu lahi ʻi he anga ʻo e meʻa ʻoku fai ki natulá ʻi he tuʻunga kotoa pē ʻo ha fili ʻoku fai.”
ʻE lava ke fakahaofi ʻa e foʻi palanite ko Māmaní? Ko e tali ki aí ʻoku fakapapauʻi ko e ʻio! ʻI hotau tuʻunga ko e kakai ʻoku tau tokangaʻi ʻa e fakatupu ʻa e ʻOtuá, ʻoku totonu ke tau fai ʻetau lelei tahá ʻi hono tokangaʻi ʻo e ʻātakaí. (Sāme 115:16) Kae kehe, ko e toki kau mai pē ʻa e ʻOtuá ʻe toe foki ai ʻa e ngaahi ʻekosisitemá ki hono tuʻunga totonú. Ko hotau “Tokotaha-Ngaohi Maʻongoʻongá” ʻokú ne palōmesi te ne fakahanga mai ʻene tokangá ki he foʻi māmaní ʻo “ʻai ke fonu mahua.” (Siope 35:10, NW; Sāme 65:9-13) ʻOku kau ki heni ʻa e tahí mo e meʻa kotoa ʻoku ʻi aí koeʻuhi ko e Tokotaha-Fakatupú, ʻa e ʻOtua ko Sihová, ʻoku pule ki he ngaahi meʻa ʻi tahí. (Sāme 95:5; 104:24-31) Pea ko e meʻa ʻokú ne palōmesi ki aí kuo pau ke hoko moʻoni koeʻuhi ko e ʻOtuá ʻoku “taʻe faʻa loi.”—Taitusi 1:2.
Ko hono ʻiloʻi ʻe tokonaki ʻa e foʻi māmaní maʻá e toʻutangata ʻi he kahaʻú ʻoku fakafiemālie ʻaupito. ʻOku ueʻi ʻe he meʻá ni ʻa e faʻahinga kotoa ʻoku manavahē ki he ʻOtuá ke nau fakahīkihikiʻi ia koeʻuhi ko hono potó, mālohí mo e leleí pea vikia ia ʻi heʻene ʻofa ki heʻene ngaahi ngāue fakaefakatupú.—Sāme 150:1-6.
[Maʻuʻanga ʻo e Tā ʻi he peesi 22]
Kolope: NASA photo