Tauhi Anga-Tonu pea Moʻui!
“LEA kovi ki he Otua, ka ke mate!” ʻOku fakahā ʻe he takafi ʻo ʻemau makasiní ʻa e uaifi ʻo Siopé, ʻa ia naʻá ne ʻohofiʻaki ia ʻa e ngaahi lea ko iá. ʻOku fakafuofua ko e taʻu ia ʻe 3,600 kuo maliu atu. Ka ko e ʻohofiʻaki ʻa e leá ʻa e sevāniti anga-tonu ʻa e ʻOtuá ʻoku fakaeʻa ai ʻa e pole ʻoku fehangahangai mo e faʻahinga ʻo e tangatá ʻo aʻu mai ki he ʻahó ni. Naʻe tofanga ʻa e tokotaha anga-tonu ko Siopé ʻi he ngaahi fakamasiva fakamanavahē—ʻene fanga monumanu, hono ʻapi, ʻene fānau ʻe toko hongofulu. Naʻe fakamamahiʻi ʻeni mo hono sinó ʻaki ha alangamahaki, ʻo ʻahiʻahiʻi ai ia ki he ngataʻanga ʻo ʻene kātaki. Ko e hā ʻa hono ʻuhinga? Ko e fili lahi ʻo e ʻOtuá mo e tangatá, ʻa Sētane ko e Tēvoló, naʻá ne fai ha pole ʻo pehē ʻe ʻikai lava ʻa e tangata ia ke tauhi maʻu ʻa e anga-tonu ki he ʻOtuá kapau ʻe ʻahiʻahiʻi kakaha.—Siope 1:11, 12; 2:4, 5, 9, 10, PM.
ʻI he ʻahó ni, ʻo hangē pē ko e ʻaho ʻo Siope, “ko hono kotoa ʻo mamani ʻoku ʻi he nima ʻo e Fili,” ko Sētane ko e Tēvoló. (1 Sione 5:19) Ko hono moʻoní, ʻoku toe moʻoni ange ia ʻi he ʻahó ni, he “ko e toko taha ʻoku ui ko e Tevolo mo Setane, ʻa e toko taha ʻoku ne kākāʻi ʻa mamani kātoa,” kuo ʻosi lī hifo ia ki tuʻa mei hēvani ki māmani. (Fakahā 12:9) ʻOku tuʻunga mei ai ʻa e ngaahi faingataʻaʻia lahi ʻoku fakatupu mamahi ki he faʻahinga ʻo e tangatá ʻi hotau taimí. Ko e tau ʻuluaki ʻa e māmaní naʻe hoko ʻi he 1914, naʻá ne fakaʻilongaʻi ʻa e “kamataʻanga pe ʻo e langā” kuo hokohoko mai ki he senituli hono 20 ni.—Mātiu 24:7, 8.
ʻI he māmani anga-fakamamahi mo ololalo ko ʻení, kuó ke ongoʻi kuó ke aʻu ki he ngataʻanga ʻo e kātaki ʻa e tangatá? Kuó ke fifili, ‘ʻOku ʻi ai koā ha taumuʻa ki he moʻuí?’ Naʻe ongoʻi pehē nai ʻa Siope, ka naʻe ʻikai ʻaupito ke ʻosi ʻa ʻene tui ki he ʻOtuá, neongo naʻá ne fai ʻa e ngaahi fehālaaki. Naʻá ne fakahā ʻa e pau ʻo hono loto ʻaki ʻa e ngaahi leá ni: “Teu mate be ka e ikai teu tukuage eku agatonu meiate au!” Naʻá ne tui pau ʻe ‘ʻilo ʻene anga-tonu’ ʻe he ʻOtuá.—Siope 27:5, PM; 31:6.
Ko Sīsū Kalaisi, ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá tonu, naʻá ne kātakiʻi ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lolotonga ʻo ʻene ʻi māmaní. Naʻe ʻohofi ʻe Sētane ʻa Sīsū ʻi he ngaahi founga kehekehe. Naʻá ne ngāueʻaongaʻaki ʻa e ngaahi fiemaʻu fakamatelie ʻa Sīsuú pea naʻá ne ʻahiʻahiʻi ʻa ʻEne falala ki he Folofola ʻa e ʻOtuá, ʻo hangē ko ia ko e ʻahiʻahiʻi ʻo Sīsū ʻe Sētane ʻi he moʻungá. (Mātiu 4:1-11) Naʻá ne toutou ʻohofi ʻa Sīsū ʻaki hono ʻai ʻa e kau sikalaipe mo e Kau Fālesi naʻe tafoki mei he moʻoní mo kinautolu naʻa nau kākaaʻí ke nau fakatangaʻi ia, tukuakiʻi ia ki he lea fie-ʻotua, mo faʻufaʻu fono ke tāmateʻi ia. (Luke 5:21; Sione 5:16-18; 10:36-39; 11:57) Naʻe kovi ange ʻa e meʻa naʻa nau fai kia Sīsuú ʻi he meʻa naʻe fai ʻe he kau fakafiemālie loi ʻe toko tolu kia Siopé.—Siope 16:2; 19:1, 2.
ʻI he ngoue ko Ketisemaní, ʻi he fakaofi atu ai ʻa Sīsū ki he tumutumu ʻo hono ʻahiʻahiʻí, naʻá ne tala ki heʻene kau ākongá: “ʻOku mamahi fuʻu hoku laumalie, ʻo hange ka mate.” Ko ia, naʻá ne “foʻohifo ki hono fofonga, ʻo ne hu ʻo pehe, ʻAlā Tamai, kapau ʻe lava, tuku ke tolona ʻa e ipu ni meiate au: kae kehe ke ʻoua naʻa fai ki hoku loto, ka ki hoʻou pe.” Fakaʻosí, ʻi he ʻakau fakamamahí, ʻi hono fakahoko ʻo e ngaahi lea ʻo e kikite ʻi he Sāme 22:1, naʻe kalanga ʻa Sīsū: “ʻE hoku ʻOtua, ʻe hoku ʻOtua, naʻa ke liʻaki au kae ha?” Ka ko hono fakamulitukú naʻe ʻikai liʻaki ʻe he ʻOtua ʻa Sīsū koeʻuhi he naʻá ne tauhi maʻu ʻa e anga-tonu haohaoa kiate Ia, ʻo tokonaki ai ha sīpinga ke muimui ai ʻa e kau Kalisitiane moʻoni kotoa pē. Naʻe fakapaleʻi ʻe Sihova ʻa e tauhi anga-tonu ʻa Sīsuú ʻaki hono fokotuʻu ia mei he maté ʻo hakeakiʻi ia ki he māʻolunga taha ʻi he ngaahi langí. (Mātiu 26:38, 39; 27:46; Ngāue 2:32-36; 5:30; 1 Pita 2:21) ʻE fakapaleʻi ʻe he ʻOtuá ʻa e niʻihi kehe kotoa pē ʻoku nau tauhi anga-tonu meimei tatau kiate iá.
Naʻe ʻikai ke ngata pē ʻi hono maʻu ha tali kakato ki he pole ʻa Sētane ʻi he anga-tonu ʻa Sīsuú ka ko e feilaulauʻi ʻo ʻene moʻui haohaoa fakaetangatá ʻo tokonaki ai ha huhuʻi, ʻa ia ko e makatuʻunga ia ke maʻu nai ai ʻa e moʻui taʻengata ʻe he faʻahinga ʻo e tangata ʻoku nau tauhi anga-tonu. (Mātiu 20:28) ʻUluaki, ʻoku fakatahatahaʻi ʻe Sīsū ha “fanga sipi toko siʻi” naʻe pani ʻa ia te nau hoko ko e kaungāʻea mo ia ʻi he Puleʻanga fakahēvaní. (Luke 12:32) ʻI he ʻosi ʻeni, ʻoku fakatahatahaʻi ha “fuʻu kakai lahi” ke fakahaofi ʻi he “mamahi lahi,” ʻo nau hao mei ai ke maʻu ʻa e moʻui taʻengata ʻi he tofiʻa ʻo e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní.—Fakahā 7:9, 14-17.
Ko e tokotaha tauhi anga-tonu ko Siopé ʻe ʻi he lotolotonga ʻo e laui piliona ʻo e faʻahinga naʻa nau mate ʻa ia te nau toetuʻu ke nau hoko ko e konga ʻo e sōsaieti melino ʻo e “fonua foʻou.” (2 Pita 3:13; Sione 5:28, 29) ʻO hangē ko ia ʻoku fakamatalaʻi ʻi he takafi ʻi mui ʻo ʻemau makasiní, naʻe fakapaleʻi ʻa Siope ʻi heʻene anga-tonú, ʻi he hanga ʻe Sihova ʻo “fai tapuekina hake . . . ʻa e taimi ki mui ʻo Siope ʻi he taimi muʻa.” Naʻá ne maʻu ʻa e mālohi fakalaumālie ʻo hoko ko ha tokotaha “naʻe ʻikai to ha meʻa hala mei [hono] ngutu.” Naʻe fakalahi atu ʻe he ʻOtuá ʻa ʻene moʻuí ʻaki hono tānaki mai mo e ngaahi taʻu ʻe 140. ʻI he meʻa fakamatelié, naʻá ne liunga ua ʻa e meʻa kotoa pē naʻe maʻu ʻe Siope ki muʻá, pea ko Siope “naʻa ne maʻu foki ha foha ʻe toko fitu mo ha ʻofefine ʻe toko tolu,” naʻe lau ʻa e ngaahi ʻofefiné ko e fakaʻofoʻofa taha ia ʻi he fonuá kotoa. (Siope 2:10; 42:12-17) Ka ko e ngaahi tuʻumālie kotoa ko ʻení ko e tomuʻa aʻusia ia ʻo e ngaahi tāpuaki ʻe maʻu ʻe he kau tauhi anga-tonu ʻi he Palataisí ʻi he “fonua foʻou.” Te ke lava mo koe ke kau ʻi he fiefia ko iá, ʻo hangē ko ia ʻe fakamatala ki ai ʻa e ngaahi peesi hono hoko mai!
[Fakatātā ʻi he peesi 4]
Naʻe fokotuʻu ʻe Sīsū ʻa e faʻifaʻitakiʻanga haohaoa ko ha tokotaha tauhi anga-tonu