Līpooti ʻa e Kau Fanongonongo ʻo e Puleʻangá
ʻOku Nau “Fanongo” ki he Pōpoaki ʻo e Puleʻangá ʻi Pelēsila
KOEʻUHI ke fanongonongo ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá ʻi he feohiʻanga ʻo e kau Tulí, ko e tokolahi ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova ʻi Pelēsilá kuo nau tali ʻa e pole ʻo hono ako ʻa e Lea Fakaʻilonga Faka-Pelēsilá. Ko ʻenau ngaahi feingá ʻoku maʻu ai ʻa e ngaahi ola lelei ʻaupito, hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻe he ngaahi meʻa naʻe hoko ko ení.
Ko ʻEva,a ko ha fefine tuli ʻi São Paulo, naʻá ne kamata ako ʻa e lea fakaʻilongá ʻi he hili ʻa ʻene nofo mo ʻene fānau ʻe toko tolú fakataha mo ha tangata naʻe tuli. ʻI ha falekoloa lahi, naʻe fetaulaki ai ʻa ʻEva mo hono kaumeʻá mo ha kulupu ko e Kau Fakamoʻoni tuli pea naʻe fakaafeʻi ai kinaua ki ha fakataha ʻi he Fale Fakatahaʻangá. Naʻá na tali ia, ʻi he fakakaukau ko ha fakataha fakasōsiale ia.
Koeʻuhi ko e fakangatangata ʻa ʻene ʻilo ki he lea fakaʻilongá, naʻe siʻi ʻaupito ai hono mahinoʻi ʻe ʻEva ʻa e meʻa naʻe leaʻaki ʻi he fakatahá. ʻI he hili iá, naʻe fakaafeʻi ia ʻe ha Kau Fakamoʻoni ki honau ʻapí ki ha kiʻi fakamāmālohi. ʻI hono ngāueʻaki ʻa e ngaahi fakatātā ʻi he polosiua Moʻui Fiefia ʻi he Māmani ʻo Taʻengata!, naʻa nau fakamatalaʻi ʻa e talaʻofa ʻa e ʻOtuá ʻo kau ki ha palataisi fakaemāmani ʻi he kahaʻú. Naʻe saiʻia ʻa ʻEva ʻi he meʻa naʻá ne akó pea kamata ke ne maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi fakatahá.
Taimi nounou mei ai, naʻe liʻaki ʻe ʻEva ʻa hono kaumeʻá koeʻuhi ke moʻui ʻo fakatatau mo e ngaahi tuʻunga faka-Tohitapú. Neongo ʻa e fakafepaki mālohi mei hono fāmilí, naʻe hokohoko atu ʻene laka ki muʻa fakalaumālié pea naʻá ne papitaiso ʻi he 1995. Hili ʻa e māhina ʻe ono mei ai, naʻe kau ai ʻa ʻEva ki he tāimuʻá, pe ko ha tokotaha fanongonongo taimi-kakato ʻo e Puleʻangá. Talu mei ai kuó ne tokoniʻi ʻa e kau tuli ʻe toko fā ʻo aʻu ki he tuʻunga ko e fakatapui mo e papitaiso.
Ko Kālosí naʻe fāʻeleʻi mai ia ʻoku tuli. Mei heʻene kei siʻí naʻá ne hoko ʻo kau ʻi he maʻu faitoʻo kona tapú, ʻulungaanga taʻetāú mo e kaihaʻá. ʻI hono fakamanamanaʻi ʻe he ngaahi mēmipa ʻo e kau kengi feʻauʻauhí, naʻá ne hola ki São Paulo ʻo nofo fakataimi ai mo Siao. Ko Siao, ʻi heʻene hangē ko Kālosí, naʻá ne tuli peá ne moʻuiʻaki ha founga moʻui taʻetaau.
ʻI ha ngaahi taʻu siʻi mei ai, naʻe ako ʻe Kālosi ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá, ʻo ueʻi ai ia ke ne fakamaʻa ʻene moʻuí pea ʻai ke fakalao ʻene nofo malí. Hili ʻene aʻusia ʻa e ngaahi fiemaʻu Fakatohitapú, naʻe papitaiso ai ʻa Kālosi ko e fakahāhā ʻene fakatapui kia Sihová. ʻI he taimi tatau, ʻi he ʻikai ʻilo ki ai ʻa Kālosí, naʻe toe hoko mo Siao ʻo maheni mo e ongoongo leleí pea naʻá ne fai foki mo e ngaahi liliu lahi ʻi heʻene moʻuí. ʻI he ʻiloʻi ʻoku ʻikai hōifua ʻa Sihova ki hono ngāueʻaki ʻo e ngaahi ʻīmisí, naʻe laku ai ʻe Siao ʻa ʻene “ngaahi sangato” naʻe tānakí. Hili hono liʻaki ʻa ʻene founga moʻui ki muʻá, naʻe papitaiso foki mo Siao.
He fiefia lahi moʻoni ko Kālosi mo Siao ʻi heʻena fetaulaki ʻi ha Fale Fakatahaʻanga pea sio ki he ngaahi liliu naʻá na taki taha faí! Ko kinaua fakatouʻosi ʻokú na hoko he taimí ni ko e ongo ʻuluʻi fāmili falalaʻanga pea ngāue ko e ongo fanongonongo faivelenga ʻo e Puleʻangá.
ʻI Pelēsila, ʻoku ʻi ai he taimí ni ʻa e ngaahi fakatahaʻanga lea fakaʻilonga ʻe 30 mo e ngaahi kulupu ʻe 154, fakataha mo e kau malanga laka hake ʻi he toko 2,500 ʻa ia ko e toko 1,500 nai ai ko e kau tuli. ʻI he Fakataha-Lahi Fakavahe “Kau Faiako ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá” ʻa Pelēsila ʻi he 2001 maʻá e kau tulí, naʻe laka hake ʻi he toko 3,000 naʻe kau ki aí, pea naʻe papitaiso ai ʻa e toko 36. ʻI he tāpuaki ʻa Sihová, ʻoku ʻi ai ʻa e ʻamanaki ʻe tali ʻe ha kau tuli tokolahi ange ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻangá.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoá.