LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w12 10/15 p. 3-6
  • Naʻa Nau Foaki Loto-Lelei Atu Kinautolu​—ʻI Pelēsila

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Naʻa Nau Foaki Loto-Lelei Atu Kinautolu​—ʻI Pelēsila
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • “NAʻE FAINGATAʻA KE U TUI KI HOKU TELINGÁ”
  • UEʻI KE TOE VAKAIʻI ʻENE NGĀUE FAKAFAIFEKAÚ
  • FAIHIVA MATAOTAO PE NGĀUE FAKAFAIFEKAU?
  • “NAʻE PAU PĒ KE U NOFO”
  • Ko Hono Tali ʻa e Ngaahi Fakaafe ʻa Sihová ʻOku ʻOmai Ai ʻa e Ngaahi Pale
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
  • Naʻa Nau Foaki Loto-Lelei Atu Kinautolu​—ʻI ʻEkuatoa
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
  • Ki Muʻá pea ʻi he Hili Iá—Naʻá Ne Maʻu ʻa e Mālohi ke Liliu
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2003
  • ʻOku Nau “Fanongo” ki he Pōpoaki ʻo e Puleʻangá ʻi Pelēsila
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2003
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2012
w12 10/15 p. 3-6

Naʻa Nau Foaki Loto-Lelei Atu Kinautolu​—ʻI Pelēsila

ʻI HA ngaahi taʻu ki muʻa, ko Rúbia (1), ko ha tuofefine ʻi hono taʻu 30 he taimí ni, naʻá ne fai ha fononga ke ʻaʻahi kia Sandra (2), ko ha tāimuʻa naʻe ngāue ʻi he kiʻi fakatahaʻanga ʻi Pelēsila fakatonga. Lolotonga ʻa e ʻaʻahí, naʻe hoko ha meʻa naʻe mātuʻaki maongo kia Rúbia ʻo liliu ai ʻene ʻalunga moʻuí. Ko e hā ia? Tau vakai angé kia Rúbia tonu.

“NAʻE FAINGATAʻA KE U TUI KI HOKU TELINGÁ”

Sandra and Rúbia on a Bible study

“Naʻe ʻave au ʻe Sandra ke ma ʻaʻahi ki ha fefine naʻá ne ako Tohi Tapu mo ia. Lolotonga ʻa e akó, naʻe lea fāinoa ange pē ʻa e fefiné: ‘Sandra, ʻoku ʻi ai ʻa e tamaiki fefine ʻe toko tolu ʻi hoku feituʻu ngāué ʻoku nau fie ako ʻa e Tohi Tapú, ka naʻá ku tala ange ke nau tali pē ki honau taimí. ʻOku ou ʻilo kuo mapunipuni ho taimí ki he taʻú ni.’ Naʻe faingataʻa ke u tui ki hoku telingá. Ko e kakai ē ʻoku nau fie hoko ʻo ʻilo kia Sihová naʻe pau ke nau ʻi ha lisi talitali! ʻI he fakatahaʻanga ʻi homau feituʻú, naʻe faingataʻa kia au ke maʻu naʻa mo ha foʻi ako ʻe taha. ʻI he mōmeniti tofu pē ko iá, ʻi he ʻapi ʻo e tokotaha ako Tohi Tapu ko iá, naʻá ku ongoʻi ha holi loloto ke tokoniʻi ʻa e kakai ʻi hono kiʻi koló. Taimi nounou mei ai naʻá ku mavahe mei he kolo lahi naʻá ku nofo aí ʻou hiki ki he kolo naʻe tāimuʻa ai ʻa Sandra.”

Naʻe iku fēfē ʻa e ngaahi meʻá kia Rúbia? ʻOkú ne pehē: “ʻI loto ʻi he māhina ʻe ua hili ʻeku hiki ki aí, naʻá ku fai ha ako Tohi Tapu ʻe 15 pea​—pe te ke tui ki ai pe ʻikai—​naʻe ʻikai fuoloa hangē pē ko Sandra, naʻe ʻi ai foki mo ʻeku lisi talitali!”

UEʻI KE TOE VAKAIʻI ʻENE NGĀUE FAKAFAIFEKAÚ

Diego

Ko Diego (3), ko ha tokoua ʻoku ʻi hono 20 tupu siʻí he taimí ni, naʻá ne ʻaʻahi ki ha ongo tāimuʻa naʻá na ngāue ʻi Prudentópolis, ko ha kiʻi kolo ʻi Pelēsila fakatonga. Naʻe iku ʻa e ʻaʻahí ki ha meʻa naʻe maongo loloto kiate ia; ko hono moʻoní naʻe ueʻi ai ia ke ne toe vakaiʻi ʻene ngāue fakafaifekaú tonu. ʻOkú ne fakamatala: “Naʻá ku tētēkina pē ʻi heʻeku fakatahaʻangá, ʻo fakamoleki pē ha ngaahi houa siʻi ʻi he māhina taki taha ʻi he ngāue fakafaifekaú. Ka ʻi heʻeku ʻaʻahi ki he ongo tāimuʻa ko iá pea fanongo ki he ngaahi hokosia naʻá na fakamatalá, naʻe ʻikai ke u faʻa mataʻofi ʻeku fakahoa hona natula fiefiá mo ʻeku anga fakataʻetaʻetokanga ki he ngāue fakafaifekaú. ʻI heʻeku sio ki heʻena fiefia mo vēkeveké, naʻá ku fakaʻamu ange mai naʻe lava ke mohu ʻuhinga ʻeku moʻuí hangē ko kinauá.” Hili ʻa e ʻaʻahi ko iá, naʻe kamata tāimuʻa ʻa Diego.

Hangē ko Diego, ko ha fakamoʻoni kei talavou koe ʻokú ke kau ʻi he ngāue fakamalangá pea maʻu ʻa e ngaahi fakataha faka-Kalisitiané ka ʻokú ke ongoʻi ʻi he taimi tatau kuo hoko ʻa e ngāue fakafaifekaú ʻo kiʻi fakafatongia, ʻo ʻikai ha fiefia? Kapau ko ia, ʻe lava ke ke fai ha ngaahi liliu ʻi hoʻo moʻuí ke fakaʻatā ai koe ke ʻahiʻahiʻi ʻa e fiefia ʻoku haʻu mei he ngāue ʻi he feituʻu ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu lahi ange ki ha kau malangaʻi ʻo e Puleʻangá? ʻOku mahino, ko e fakakaukau ʻo e tukuange ha founga moʻui fiemālie ʻe hā ngali fakamanavasiʻi kia koe. Neongo ia, kuo fili ʻa e kau talavou tokolahi ke fai ʻa e meʻa tofu pē ko iá. Kuo nau fakatoʻotoʻa ke feʻunuʻaki ʻenau ngaahi taumuʻa mo e ngaahi holi fakafoʻituituí koeʻuhi ke tauhi kia Sihova ʻi ha tuʻunga kakato ange. Ki ha toe fakatātā ʻe taha, fakakaukau angé kia Bruno.

FAIHIVA MATAOTAO PE NGĀUE FAKAFAIFEKAU?

Ko Bruno ʻokú ne akoʻi ʻa e tā kītaá

ʻI ha ngaahi taʻu ki muʻa, ko Bruno (4), ʻa ia ʻoku taʻu 28 he taimí ni, naʻe ako ʻi ha akoʻanga mūsika ʻiloa, pea ko ʻene taumuʻá ke hoko ko ha faihiva ʻi ha kau tā meʻalea. Ko hono moʻoní, naʻá ne fakalakalaka lelei ʻi heʻene ngaahi akó ʻo fakaafeʻi ai ia ʻi he taimi lahi ke ne faihiva ʻi ha fuʻu kau tā meʻalea. Naʻá ne huʻu atu ki ha ngāue lakalakaimonū. “Neongo ia,” ko e lau ia ʻa Bruno, “naʻá ku ongoʻi ʻoku ʻi ai e meʻa ʻoku puli meiate au. Kuó u fakatapui au kia Sihova, ka naʻá ku ʻilo naʻe ʻikai ke u ʻave hoku kotoá kiate ia, pea naʻe fakahohaʻasi ʻe he meʻa ko iá au. Naʻá ku lea kia Sihova ʻi he lotu fekauʻaki mo ʻeku ngaahi ongoʻí, pea naʻá ku toe lea ki he fanga tokoua taukei ʻi he fakatahaʻangá. Hili ha fakakaukau fakamātoato, naʻá ku fili ke fakamuʻomuʻa ʻeku ngāue fakafaifekaú ʻi heʻeku mūsiká, mavahe mei he akoʻanga mūsiká, pea toʻo hake ʻa e pole ko ia ʻo e ngāue ʻi ha feituʻu naʻe ʻi ai ha fiemaʻu moʻoni ki ha kau malangaʻi ʻo e Puleʻangá.” Naʻe fēfē ola ʻene filí?

Naʻe hiki ʻa Bruno ki he kolo ko Guapiara (toko 7,000 nai), meimei maile ʻe 160 (260 km) mei he kolo ko São Paulo. Ko ha fuʻu liliu lahi ia. ʻOkú ne pehē: “Naʻá ku hiki ki ha kiʻi fale naʻe ʻikai ha ʻaisi, TV, pe fetuʻutaki ʻInitaneti. Neongo ia, naʻe haʻu ʻa e falé mo ha ngaahi meʻa naʻe ʻikai ʻaupito te u maʻu ki muʻa​—ko ha ngoue vesitapolo mo ha ngoue fuaʻiʻakau!” Lolotonga ʻa e ngāue ai ʻi ha kiʻi fakatahaʻanga, naʻe faʻo tuʻo taha he uike ʻe Bruno ʻi heʻene kató ʻa e meʻakai, vai, mo e ʻū tohi pea ʻalu ʻi heʻene motopaikí ke malanga ʻi he ngaahi feituʻu mamaʻó. Naʻe tokolahi ʻa e kakai ʻi he feituʻu ko iá kuo teʻeki ʻaupito ke nau fanongo ʻi he ongoongo leleí ki muʻa. “Naʻá ku fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu ʻo aʻu ki he 18,” ko ʻene laú ia. “ʻI he sio ki he fai ʻe he kau ako ko ení ʻa e ngaahi liliu ʻi heʻenau moʻuí naʻe ʻomi ai kiate au ʻa e fiefia lahi ʻaupito!” ʻOkú ne tānaki mai: “ʻI he taimi ko ení, naʻá ku fakatokangaʻi kuó u maʻu ʻa e meʻa naʻe puli mei heʻeku moʻuí​—ko e ongoʻi ʻo e fiemālie lahi ʻoku haʻu mei hono fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá. Naʻe mei ʻikai ʻaupito te u maʻu ʻa e meʻá ni kapau naʻá ku tuli ki ha ngaahi taumuʻa fakamatelie.” Pea naʻe anga-fēfē tokoniʻi fakapaʻanga ʻe Bruno ia ʻi Guapiara? ʻOkú ne malimali pē mo pehē: “ʻI hono akoʻi ʻa e ngaahi lēsoni tā kītā.” Naʻá ne kei hoko pē ko ha faihiva mataotao​—ʻi ha kiʻi ʻuhinga.

“NAʻE PAU PĒ KE U NOFO”

Ko Bianca mo Juliana ʻi he ngāue fakamalangá

Ko Mariana (5), ʻokú ne ʻi hono 20 tupu lahí he taimí ni, ʻokú ne fakatokangaʻi hake ʻokú ne ʻi ha tuʻunga hangē ko Bruno. ʻOkú ne ngāue ko ha loea, ka neongo ʻene ngāue paʻanga leleí, naʻe ʻikai ke ne ongoʻi fiemālie moʻoni. ʻOkú ne pehē: “Naʻá ku ongoʻi hangē naʻá ku ‘kai matangi pe.’” (Koh. 1:17) Naʻe fakalototoʻaʻi ia ʻe he fanga tokoua mo e fanga tuofāfine kehekehe ke fakakaukau fekauʻaki mo e tāimuʻá. Hili hano fai ha fakakaukau ki ai, naʻe fili ʻa Mariana fakataha mo hono ngaahi kaumeʻá, ʻa Bianca (6), Caroline (7), pea mo Juliana (8), ke tokoni ki ha fakatahaʻanga ʻi Barra do Bugres, ko ha kolo mamaʻo ofi ki Polivia, ʻi he laui afeʻi maile mei honau feituʻú. Ko e hā naʻe hoko atu aí?

Ko Mariana mo Caroline ʻokú na lāulea ki he Tohi Tapú mo ha taha

ʻOku pehē ʻe Mariana: “Ko ʻeku taumuʻá ke nofo ai ʻi ha māhina ʻe tolu. Ka ʻi he ngata ʻa e vahaʻa taimi ko iá, naʻá ku fai ʻe au ʻa e ako Tohi Tapu ʻe 15! Ko e moʻoni, naʻe fiemaʻu ʻe he kau ako ko iá ha tokoni lahi ange ke fakalakalaka ʻi he moʻoní. Ko ia ai, naʻe ʻikai pē lava ke u tātānaki ha loto-toʻa ke tala kia kinautolu te u mavahe. Naʻe pau pē ke u nofo.” Pea ko e meʻa tofu pē ia naʻe fai ʻe he fanga tuofāfine ʻe toko fā ko kimautolú. Ko ia naʻe iku ʻa e ngāue foʻou ʻa Mariana ki ha founga moʻui mohu taumuʻa ange? ʻOkú ne pehē: “Ko hono ngāueʻaki ko ia au ʻe Sihova ke tokoniʻi ʻa e kakaí ke liliu ʻenau moʻuí ki ha tuʻunga lelei angé ʻoku ʻomi ai kia au ha ongoʻi lelei. Ko ha tāpuaki ia kiate au ke ʻilo ʻoku ou ngāueʻaki he taimí ni hoku taimí mo e iví ke fai ha meʻa ʻoku ʻaonga moʻoni.” ʻOku fakamāʻopoʻopo ʻe Caroline ʻa e ongoʻi ʻa e fanga tuofāfine kotoa ʻe toko faá: “ʻI heʻeku tokoto hifo he poʻulí, ʻoku ou maʻu ha ongoʻi ʻo e fiemālie lahi koeʻuhi kuó u ʻoatu au ke tuli ki he ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá. Ko ʻeku moʻuí ʻoku fakatefito ia ki he founga ke tokoniʻi ai ʻeku kau ako Tohi Tapú. ʻOku fakafiefia ke sio kia kinautolu ʻoku nau fai ʻa e fakalakalaka. ʻOku ou hokosia ʻa e moʻoni ʻo e ngaahi lea: ‘Mou kamata o vakai oku lelei a Jihova.’”​—Saame 34:8, PM.

He fiefia ē kuo pau ʻoku ʻia Sihova ke vakai hifo ki he tupulaki ai pē ʻa e tokolahi ʻa e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine kei talavou takatakai ʻi he māmaní kotoa ʻoku nau “tali ko au,” pe foaki loto-lelei atu kinautolu, ke malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo hono Puleʻangá ʻi he ngaahi feituʻu mamaʻó! (Saame 110:3; Pal. 27:11) Ko e kātoa ʻa e kau ngāue tali ko au, pe loto-lelei peheé, ʻe iku pē, ʻo nau hokosia ʻa e tāpuaki lahi ʻa Sihová.​—Pal. 10:22.

“Kuo Teʻeki Te Ma Siva ʻi ha Meʻa”

Ko João Paulo mo Noemi ʻokú na fakahoko ha ako Tohi Tapu

ʻI he fakahāhā ʻe João Paulo mo hono uaifí, ʻa Noemi, ʻena holi ke ngāue ʻi he feituʻu naʻe lahi ange ai ʻa e fiemaʻú, naʻá na maʻu ʻa e ngaahi lea fakalotosiʻi ʻe niʻihi. ʻE pehē ʻe ha niʻihi ʻi he fakatahaʻangá: “ʻOkú mo tuku kimoua ki ha faingataʻa fakaʻekonōmika ʻi hoʻomo hiki ki ha kiʻi kolo siʻisiʻi.” “Ko e hā ʻokú mo hiki aí? ʻOku kei lahi pē meʻa ke fai ʻi heʻetau fakatahaʻangá.” ʻOku pehē ʻe João Paulo: “Naʻe faingataʻa ke taʻetuku ʻa e faleʻi taumuʻa lelei pehē kae fakalotosiʻí ke ne fakavaivaiʻi homa laumālié. Kae kehe, ʻi he ʻahó ni, hili ʻa e ngāue ʻi ha ngaahi taʻu ʻi ha feituʻu ʻoku ʻi ai ha fiemaʻu lahi ange ki ha kau malangá, ʻoku fiefia ʻa João Paulo mo Noemi ʻi heʻena piki ki heʻena fili ke fakalahi ʻena ngāue fakafaifekaú. ʻOku fakamatala ʻe João Paulo: “Ko e hā pē fuoloa ʻeku ʻi heni mo hoku uaifí, kuo teʻeki te ma siva ʻi ha meʻa. Pea ko ʻene haʻu ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga moʻoní, ʻokú ma maʻu ʻa e meʻa lahi ange ʻi he meʻa naʻá ma maʻu ki muʻá.” ʻOku tānaki mai ʻe Noemi: “Naʻe tuha ia mo e feingá.”

Ko e kumi ha maʻuʻanga moʻui ʻi he ngaahi kolo īkí ko ha pole ia. ʻOku anga-fēfē malava ʻa e faʻahinga kuo nau hiki ki he ngaahi feituʻu mamaʻó ke tokoniʻi fakapaʻanga kinautolú? ʻAki e hoko ʻo ʻahiʻahiʻi e meʻa foʻou. Ko e niʻihi ʻoku nau akoʻi ʻa e lea faka-Pilitāniá pe ko ha lea kehe, tiuta ʻi ha fānau ʻi heʻenau ngaahi lēsoni fakaakó, fai ha tuitui pe vali fale pe ko e hā pē ha toe meʻa ʻoku lava ke nau fai ʻi ha founga ko e ngaahi ngāue konga-taimi. Pea ko e hā leva ʻa e lau ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku nau ngāue ʻi he feituʻu ʻoku lahi ange ai ʻa e fiemaʻú? ʻOku lahi ange ʻa e ngaahi tāpuakí ʻi ha totongi huhuʻi ʻo e ngaahi polé!

Ko e Pole ʻo e Taʻelatá

Ko Tiago ʻokú ne malanga ʻi he feituʻu kakaí

Ko Tiago: “Hili pē ʻeku aʻu ki he fakatahaʻanga foʻoú, naʻe kamata ke u ongoʻi tōlalo. Naʻe tokosiʻi ʻaupito ʻa e kau malanga ʻi he koló pea ʻikai ha loko meʻa ʻe fai ʻi he taimi mālōloó. Naʻá ku hoko ʻo taʻelata. Naʻá ku ʻilo naʻe pau ke u fai ha meʻa ke u fiefia ai. Ko ia naʻá ku kamata ke fai ha feinga ke maheni lelei ange mo e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi he fakatahaʻangá—pea naʻe ola lelei! Naʻá ku maʻu ha ngaahi kaumeʻa foʻou, pea ʻikai fuoloa naʻá ku ongoʻi fiefia ʻaupito mo lata ʻaupito.”

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share