Ke ʻAʻeva Fakalakalaka ʻi ha Founga Maau
1 Naʻe maʻu ʻe he ʻaposetolo ko Paula ha ongoʻi feʻofaʻaki makehe ki he fakatahaʻanga ʻi Filipai, ʻa ia naʻe ngāueʻaki ai ia ʻi hono fokotuʻu. Naʻá ne houngaʻia ʻi heʻenau ngaahi tokoni ʻofa fakamatelie pea naʻá ne lea ʻo kau kiate kinautolu ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei.—2 Kol. 8:1-6.
2 Ko e ngaahi tohi ʻa Paula ki he kau Filipai naʻe ueʻi ia ʻe he ʻofa loloto. ʻOku fakamatala ʻi he tohi ko e Insight, Voliume 2, peesi 631: “ʻI heʻene tohi ʻokú ne fakalototoʻaʻi ʻa e fakatahaʻanga Filipai ke hokohoko atu ʻi heʻenau founga lelei—fekumi ki he ʻilo lahi ange mo pau ʻenau piki ki he Folofola ʻo e moʻui, tui ʻoku mālohi ange, mo e ʻamanaki ki he pale ʻe hoko mai.” Naʻa nau tali loto-māfana ia, ʻo fakapipiki ʻa e haʻi ʻo e ʻofa ʻiate kinautolu mo e ʻaposetolo. Ko e ngaahi lea ʻa Paula ʻoku ʻi ai ʻa hono ʻuhinga makehe kiate kitautolu ʻi he ʻahó ni, ʻoku tau maʻu ai ha ʻuhinga lelei ke tau mātuʻaki tokanga ke tau fai ki heʻene enginaki, fakatefito ki he meʻa ʻoku fakahā ʻi he Filipai 3:15-17.
3 ʻOku ʻIkai Ala Tuku ʻa e Fakakaukau Matuʻotuʻa: ʻI he Filipai 3:15, naʻe tohi ʻe Paula ko ha tangata naʻe taukei ʻi he ngaahi taʻu. Naʻá ne fakamoʻoniʻi ʻa ʻenau laka ki muʻa fakalaumālie, ʻo lea kiate kinautolu ko e kau Kalisitiane matuʻotuʻa mo fakakaukau totonu. Pea ʻi heʻenau fakahā ʻa e ʻenau fakakaukau fakatōkilalo mo e houngaʻia naʻe fakahāhā ʻe Sīsū, ke nau hokohoko atu “ke mou haohaoa mo ʻataʻatā mei he kovi, ko e fanau ʻa e ʻOtua ʻoku taʻemele . . . , hoʻomou takiloa atu ʻa e folofola ʻo e moʻui.” (Fili. 2:15, 16) ʻI heʻetau lau ʻa e ngaahi lea ko ia, ʻoku totonu ke tau pehē ko e lea mai ia ʻa Paula kiate kitautolu. Ko ia ʻoku tau holi fakamātoato ke maʻu ʻa e fakakaukau tatau pē naʻe ʻia Sīsū, ʻo fakahāhā ʻa e houngaʻia anga-fakatōkilalo ki hotau ngaahi monū. ʻOku tau hokohoko kole kia Sihova fakafou ʻi he lotu ki ha tokoni ʻi he meʻa ko ʻeni mo ha ngaahi meʻa kehe.—Fili. 4:6, 7.
4 ʻO hangē ko ia ʻoku fakahā ʻi he Filipai 3:16, ko kitautolu hono kotoa ʻoku totonu ke tau feinga ke fakalakalaka. Ko e foʻi lea “fakalakalaka” ʻoku ʻuhinga ko e “ngāue ki muʻa, fai ha laka ki muʻa.” Ko e kakai ʻoku nau fakalakalaka ʻoku nau “mahuʻingaʻia ʻi he ngaahi fakakaukau foʻou, ngaahi tuʻutuʻuni, pe ngaahi faingamālie.” Naʻe fiemaʻu ʻe Paula ke mahino ki he kau Filipai ko e lotu faka-Kalisitiane ʻoku ʻikai ʻaupito ke tuʻumaʻu pea ko kinautolu ʻoku nau fakahāhā ia ʻoku pau ke nau laka ki muʻa maʻu ai pē. Ko honau loto ke fakalakalaka ʻe fakahāhā ia mei heʻenau loto-lelei ke sivisiviʻi kinautolu, ke ʻilo honau ngaahi vaivaiʻanga, pea ke kakapa atu ki he ngaahi faingamālie ke ngāue lahi ange pe ke fakaleleiʻi ʻa e ngāue ʻoku nau lolotonga fai. ʻI he ʻahó ni ʻoku laka ai pē ki muʻa mo fakalakalaka ʻa e kautaha ʻi māmani ʻa Sihova, ʻoku fakalahi atu ʻa ʻene ngāue mo ʻene mahino ʻo kau ki he Folofola ʻa e ʻOtua ʻi ha toe taimi. Ko e tokotaha taki taha ʻo kitautolu ʻoku pau ke laka fakataha mo ia, ʻo ngāueʻaongaʻaki ʻa ʻene ngaahi tokonaki hono kotoa pē mo kau kakato ki heʻene ngāue.
5 ʻOku Fiemaʻu ʻa e Fakalakalaka ʻi he Founga Maau: Naʻe hoko atu ʻa Paula ʻaki ʻene enginaki hono ngaahi tokoua ke “ke fou atu ai pe ʻi he hala [maau] ko ia.” (Fili. 3:16) Ke maau ʻoku fiemaʻu kiate kitautolu ke tau ʻai ʻa e kakai pe ngaahi meʻa ʻi honau ngaahi tuʻunga totonu ʻoku nau felāveʻi ai mo e ʻulungāanga lelei. Naʻe tauhi pē ʻe he kau Kalisitiane ʻi Filipai ia kinautolu ʻi honau tuʻunga totonu, ʻo nofo fevāofiʻaki pea pehē ki he kautaha ʻa Sihova. Naʻe pule ʻa e lao ʻo e ʻofa ʻi heʻenau moʻui. (Sione 15:17; Fili. 2:1, 2) Naʻe enginaki kiate kinautolu ʻe Paula ke ʻulungāanga ʻo “tāu ia mo e Kosipeli.” (Fili. 1:27) Ko e fiemaʻu ko ia ki he maau mo e ʻulungāanga lelei ʻoku mahuʻinga tatau pē ia ki he kau Kalisitiane ʻo e ʻaho ní.
6 Ko ha foungá ko e fai ʻo ha meʻa ʻi ha anga-fai kuo fokotuʻu. ʻOku felāveʻi ofi ia mo e founga maheni ʻoku fai ai ʻa e ngaahi meʻa. Ko e maʻu ha founga ʻe lava ke hoko ʻo ʻaonga kiate kitautolu koeʻuhi ʻoku ʻikai te tau kiʻi longo mo fakakaukau ʻi hono fai ha ngaahi fili ʻo fekauʻaki mo ʻetau laka hono hoko—kuo tau ʻosi fokotuʻu ʻa e sīpinga ʻoku tau muimui ai ʻi heʻetau anga ki ai.
7 Ko ha founga maau fakateokalati ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi ʻulungāanga mo e ngaahi anga-fakafonua ʻoku lelei, ʻaonga, talangofua ki he ʻOtua—ko e taumuʻa ke langa hake fakalaumālie ʻa kitautolu, tokoni ki he niʻihi kehe, pea kapau ʻoku malava ke lahi ange hono fai ʻa e ngāue ʻa Sihova. Ko e lavameʻa ʻi hono maʻu ʻa e ngaahi kolo ko ʻeni ʻoku fiemaʻu kiate kitautolu ʻa hono fokotuʻu mo e tauhi maʻu ha founga ʻoku kau ki ai ʻa e ako fakaekita, kau maʻu pē ki he ngaahi fakataha, mo kau ki he ngāue fakamalanga.
8 Ko e Ngaahi Meʻa Paú ʻOku Kau ia ʻi he Founga Maau: Ko e taha ʻo e meʻa pau ko e “ʻilo kanokano mo e ongoʻi ʻo e totonu ʻi he meʻa kotoa pē.” (Fili. 1:9) ʻOku fakaloloto ange ʻa ʻetau tui ʻe he ako fakaekita, fakatupu mālohi ʻa ʻetau houngaʻia ki he moʻoni, mo ueʻi kitautolu ki he ngaahi ngāue lelei. Kae kehe, ʻoku faingataʻa ki he niʻihi ke nau ʻulungāanga tuʻumaʻu ʻaki ʻa e ako. Ko e taha ʻo e ngaahi ʻuhinga tefito ko e ʻikai ke ʻi ai ha taimi ia.
9 ʻOku ʻikai lava ke fuʻu fakamamafaʻi ʻa e ngaahi ʻaonga ʻo e lau ʻa e Tohi Tapu ʻi he ʻaho kotoa pē. Ko hono fakahinohino ʻoku “ʻaonga” ʻi he meʻa kotoa pē. (2 Tīm. 3:16, 17) ʻOku lava fēfē ke tau maʻu ha taimi ki he ako ʻo e Tohi Tapu ʻi heʻetau ngāue fakaʻaho? ʻOku lava ʻa e faʻahinga ke nau ʻā pongipongia ange ʻi he pongipongi taki taha, ko e taimi ia ʻoku longomoʻui ai honau ʻatamai. Ko e niʻihi ʻoku lelei ange ke ako taimi siʻi ki muʻa pea toki mohe ʻi he poʻuli. Ko e ngaahi uaifi ʻoku nau ʻi ʻapi ʻi he lolotonga ʻo e ʻaho ʻoku malava nai ke vaheʻi ha kiʻi taimi ʻi he efiafi ki muʻa ke foki mai ʻa e niʻihi ko ē mei he ngāue pe ko e ako. Tānaki atu ki he lau tuʻumaʻu ʻo e Tohi Tapu, kuo fakakau ʻe he niʻihi ʻa e lau ʻo e tohi ko e Proclaimers ʻi heʻenau founga ako fakauike.
10 ʻI heʻetau fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa foʻou ʻoku tau angaʻaki, ʻoku ʻi ai ʻa e malava moʻoni ke fepaki ia mo e meʻa naʻa tau angaʻaki ki muʻa. ʻI he taimi ko ē naʻa tau hehema nai ke ngāueʻaki ʻa e taimi naʻe ʻatā ki he ngaahi ngāue ʻoku ala tuku pē ia. ʻOku ʻikai ko ha meʻa faingofua ke liʻaki ha sīpinga. ʻOku ʻikai ha taha te ne puleʻi ʻa e founga ʻo ʻetau ako; pe ʻoku fiemaʻu meiate kitautolu ke fai ha fakamatala ki he meʻa ʻoku tau fai ʻi he meʻa ko ʻeni. ʻOku fakatuʻunga lahi ʻa ʻetau angaʻaki ʻa e ako ʻi heʻetau houngaʻia ʻi he “ngaahi meʻa ʻoku lelei lahi” mo ʻetau loto lelei ke “ngāueʻaki ʻa e faingamālie” ke maʻu ha ʻaonga mei ai.—Fili. 1:10; ʻEf. 5:16.
11 ʻOku mahuʻinga ʻa e kaunga ʻo e ngaahi fakataha Kalisitiane ʻi heʻetau fakalakalaka fakalaumālie, ʻoku tokonaki mai ai ʻa e fakahinohino ʻoku ʻikai ke ala tuku mo e fakalototoʻa. Ko ia, ko e kau ki he ngaahi fakataha ko e konga pau ia ʻe taha ʻi heʻetau founga maau. Naʻe fakamamafaʻi ʻe Paula ʻa e mahuʻinga ʻo e meʻa ko ʻeni. Ko e kau ki he ngaahi fakataha Kalisitiane ʻoku ʻikai ko ha fili ke faiʻaki pe ʻa e saiʻia.—Hep. 10:24, 25.
12 ʻOku anga-fēfē ke fakahāhā ʻa e maau ʻi heʻetau palani ʻetau fakahokohoko ʻa ʻetau ngāue fakauike? Ko e niʻihi ʻoku nau fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi taimi pau ke fai ai ha tokanga ki he ngaahi meʻa fakaekita pea toki feinga ke fakaʻefihi ʻa e ngaahi fakataha ki ha taimi ʻe toki faingamālie, ka ʻoku ʻikai totonu ke pehē. ʻOku totonu ke fakamuʻomuʻa ʻa ʻetau ngaahi fakataha fakauike, pea toki fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi ngāue kehe ia ki he taimi ʻoku ʻikai ke fai ai ʻa e ngaahi fakataha.
13 ʻOku fiemaʻu ʻa e palani fakalelei mo e fetokoniʻaki fakafāmili kae kau maʻu pē ki he fakataha. ʻI he ngaahi ʻaho ʻo e uike ko e tokolahi taha ʻo kitautolu ʻoku tau femoʻuekina ʻi he ngāue ʻo ʻapiʻapi ʻa e taimi. Kapau ʻoku lava, ʻoku pau ke fokotuʻutuʻu ke fai ki muʻa ange ʻi he taimi totonu ʻa e kai efiafi koeʻuhi ke maʻu ʻe he fāmili ha taimi feʻunga ke nau kai ai, pea teuteu, ʻo nau aʻu ki he fakataha ʻoku teʻeki ai ke kamata. Ke aʻusia ʻa e tuʻunga ko ia ʻoku pau ke fetokoniʻaki ʻa e ngaahi mēmipa ʻo e fāmili ʻi he ngaahi founga kehekehe.
14 ʻOku taʻeala liʻaki ʻa e ngāue fakamalanga kapau te tau ʻaʻeva fakalakalaka maʻu pē ʻi ha founga maau. ʻOku tau fakatokangaʻi kotoa pē ʻa hotau fatongia mamafa ʻo hono malangaʻi ʻa e pōpoaki ʻo e Puleʻanga. Ko e meʻa ia ʻokú ne ʻai ai kitautolu ko e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihova. (ʻAi. 43:10) Pea koeʻuhi ko e ngāue ʻaonga mo fakavavevave lahi taha ia kuo fai ʻi he ʻaho ní, ʻoku ʻikai ha totonu ke tau vakai ki ai ko ha konga pē ia ʻo ʻetau founga fakaʻaho. ʻO hangē ko ia naʻe enginaki ʻe Paula: “Ke tau ʻatu ʻiate ia pe, maʻu ai pe, ha feilaulau fakafetaʻi ki he ʻOtua, ʻa e ko e fua ʻo e loungutu ʻoku takua hono huafa.”—Hep. 13:15.
15 ʻI heʻetau palani ʻa ʻetau ngāue ki he uike taki taha, ʻoku totonu ke vaheʻi ha ngaahi taimi pau ki he ngāue fakamalanga. ʻOku ngalingali ko e fakatahaʻanga kuo nau fokotuʻutuʻu ha ngaahi fakataha kehekehe ki he ngāue fakamalanga ʻi he uike taki taha, pea ko e meʻa pē ke tau fili pē ko e fē te tau lava ʻo kau ki ai. ʻOku lelei ke kakapa atu ke kau ki he tafaʻaki taki taha ʻo e ngāue fakamalanga, ʻo hangē ko e ngāue fale-ki-he-fale mo e ngaahi makasini mo e ngaahi tohi kehe, fai ʻo e ngaahi toe ʻaʻahi, mo e fai ʻo e ngaahi ako Tohi Tapu. Te tau teuteu nai ki muʻa ke fai ha fakamoʻoni ʻo ʻikai ʻi he founga anga maheni ʻaki hono ʻave ʻa e ngaahi tohi mo tokanga ki he ngaahi faingamālie ke kamata ai ha ngaahi fetalanoaʻaki. Koeʻuhi ʻoku tau faʻa ngāue fakamalanga mo e niʻihi kehe, ʻoku fiemaʻu kiate kitautolu ke tau fakaʻekeʻeke ʻo fekauʻaki mo ʻenau taimi-tēpile koeʻuhi ke tau fai ha ngaahi fokotuʻutuʻu ʻe fefaingamālieʻaki.
16 ʻOku totonu ke tauhi maʻu ʻa ʻetau founga malanga neongo ʻa e loto kehekehe ʻi he kauhala. ʻOku tau ʻuluaki ʻiloʻi ko e tokosiʻi pē te nau tali lelei. (Mt. 13:15; 24:9) Naʻe vaheʻi kia ʻIsikeli ke malanga ki he kakai naʻa nau angatuʻu, fiematamuʻa, mo loto-fefeka.’ Naʻe talaʻofa ʻa Sihova te ne tokoniʻi ʻa ʻIsikeli ʻaki hono ʻai ke “maka ho laʻe ke hoa mo hoʻonautolu laʻe,” ʻa ia, “ke hange ko e taiamoni, ʻa ia ʻoku fefeka ange he maka.” (ʻIsi. 2:3, 4; 3:7-9) Ko ia ai, ʻoku fiemaʻu ʻa e kātaki ki he founga tuʻumaʻu ʻo ʻetau ngāue fakamalanga.
17 Ke Faʻifaʻitaki ki he Ngaahi Faʻifaʻitakiʻanga Leleí: Ko e tokolahi taha ʻo kitautolu ʻoku lelei ange ʻa ʻenau ngāue fakamalanga ʻi he ʻi ai ha tokotaha ke ne tataki. Naʻe fokotuʻu ʻe Paula mo hono ngaahi takanga ʻa e faʻifaʻitakiʻanga lelei, pea naʻá ne enginaki ki he niʻihi kehe ke faʻifaʻitaki kiate ia. (Fili. 3:17) Naʻe kau ki heʻene founga ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē naʻe ʻikai ke ala tuku ke ʻai ia ke mālohi fakalaumālie maʻu pē.
18 ʻI he ʻahó ni foki, kuo tāpuakiʻi kitautolu ʻaki ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei. ʻI he Hepelū 13:7, naʻe enginaki ʻe Paula: “Fakamanatu hake ki he kakai naʻe takimuʻa kiate kimoutolu, . . . pea mou fakatokangaʻi ʻa e ikuʻanga ʻo ʻenau moʻui, ʻo faʻifaʻitaki ki heʻenau tui.” Ko e moʻoni, ko Kalaisi ʻa hotau tokotaha Faʻifaʻitakiʻanga, ka ʻoku lava ke tau faʻitaʻitaki ki he tui ʻoku fai ʻe kinautolu ʻoku nau fai ʻa e taki. ʻO hangē ko Paula, ʻoku pau ke tokanga ʻa e kau mātuʻa ki he fiemaʻu kiate kinautolu ke nau hoko ko e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lelei ki he niʻihi kehe. Neongo ʻe kehekehe pē ʻa honau ngaahi tuʻunga fakafoʻituitui, ʻoku totonu ki he tokotaha taki taha ke malava ke ne fakahā ʻokú ne tauhi maʻu ʻa e founga maau ko hono fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu ki he Puleʻanga. Naʻa mo e ngaahi fatongia fakamāmani mo e fāmili, ʻoku totonu ki he kau mātuʻa ke nau maʻu ha ʻulungāanga kuo ʻosi fokotuʻu fakalelei ʻi he ako fakaekita, kau ki he fakataha, takimuʻa ʻi he ngāue fakamalanga. ʻI hono fakamoʻoniʻi ʻe he kau mātuʻa ʻoku nau ‘pule lelei ki hono fale ʻoʻona,’ ʻe fakalototoʻaʻi kotoa ʻa e fakatahaʻanga ke nau fai ʻa e ngāue ʻi ha founga maau.—1 Tim. 3:4, 5.
19 Ngaahi Kolo ki he Taʻu Ngāue Foʻou: Ko e kamataʻanga ʻo e taʻu ngāue foʻou ko ha taimi feʻunga ia ke fakakaukau ai ki heʻetau founga fakafoʻituitui. Ko e hā kuo fakahā mei heʻetau toe vakai ki heʻetau ngāue ʻi he taʻu kuo ʻosi? Te tau lava ke tauhi maʻu, pe malava ʻo fakaleleiʻi, ʻa e tuʻunga ʻo ʻetau ngāue? Naʻa tau fai lelei ange ʻa ʻetau ako fakafoʻituitui. Naʻe lelei ange ʻa ʻetau kau maʻu pē ki he ngaahi fakataha pe naʻa tau fakalahi ange ʻa ʻetau ngāue fakamalanga ʻi heʻetau hoko ko e kau tāimuʻa fakataimi. ʻOku malava nai ke tau fakahā ʻa e ngaahi meʻa tefito naʻa tau fai ai ʻa e anga-ʻofa faka-Kalisitiane koeʻuhi ko e niʻihi kehe ʻi heʻetau fakatahaʻanga pe fāmili. Kapau ʻoku pehē, ʻoku fakatupu fiefia kiate kitautolu he naʻa tau ʻaʻeva ʻi ha founga naʻe fakahōifua ki he ʻOtua, pea ʻoku tau maʻu ha ʻuhinga lelei ke “fakautuutu hoʻomou hulu atu he meʻa ko ia.”—1 Tes. 4:1.
20 Fēfē kapau ko ʻetau founga naʻe hangē ʻoku ʻikai tuʻumaʻu pe tōtōholo. Naʻe anga-fēfē ʻa hono uesia fakalaumālie kitautolu? Naʻe fakafaingataʻaʻiaʻi ʻa ʻetau fakalakalaka ʻi ha ʻuhinga? ʻOku kamata ʻa e fakaleleiʻi mo ha kole ki ha tokoni meia Sihova. (Fili. 4:6, 13) Fetalanoaʻaki mo e toenga ʻo ho fāmili ki he ngaahi meʻa ʻoku fiemaʻu kiate koe, kole ha tokoni meiate kinautolu ki hono liliu ʻa e ngaahi tafaʻaki ʻo hoʻo founga. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo ngaahi palōpalema, kole ha tokoni mei he kau mātuʻa. Kapau te tau fai ha feinga fakamātoato mo tali ʻa e fakahinohino ʻa Sihova, ʻoku lava ke tau fakapapauʻi te tau fakaʻehiʻehi mei he hoko ʻo “fakapikopiko pe taʻefua”.—2 Pita 1:5-8.
21 Ko e ʻaʻeva ʻi he founga maau ʻoku iku ki he ngaahi tāpuaki ʻokú ne ʻai ʻa hoʻo ngaahi feinga ke ʻaonga. Pea ʻi hoʻo fakapapau ke ʻaʻeva fakalakalaka ʻi ha founga maau, “ʻoua te mou fakapikopiko; ʻi homou laumalie, mou loto mafana; ʻi he fai ki he ʻEiki, mou tauhi fakatamaioʻeiki ki ai.” (Loma 12:11)—Ki ha toe fakamatala lahi ange ʻo e kaveinga ko ʻeni sio ki he Ko e Taua Leʻo (Faka-Pilitānia) ʻo Mē 1, 1985, peesi 13-17.