Founga ke Tokoniʻi Ai ʻa e Faʻahinga ʻOku ʻIkai Lava ʻo Lautohi Leleí
1. Ko e hā ʻa e pole ʻoku hoko ʻi hono akoʻi ʻa e Tohi Tapú ki he faʻahinga ʻoku ʻikai lava ʻo lautohi leleí?
1 Ko e faʻahinga ko ia ʻoku ʻikai lava ʻo lautohi leleí te nau mahuʻingaʻia nai ʻi he ngaahi meʻa fakalaumālié, ka ʻoku nau manavasiʻi ʻi hono lau ʻa e Tohi Tapú mo e ngaahi tohi kehé. Ko hono tuʻuaki ʻa e tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú ʻi he ʻuluaki taimí ki he kakai ko ení, ʻe ʻikai nai ke fuʻu ola lelei. ʻE lava fēfē ke tau tokoniʻi fakalaumālie kinautolu? Naʻa mau ʻeke ki he kau malanga taukei mei he ngaahi fonua kehekehe laka hake he 20 fekauʻaki mo e meʻa naʻa nau faí. Ko ʻenau ngaahi fokotuʻú eni ʻoku hā ʻi he ngaahi palakalafi hokó.
2. Ko e hā ʻa e ngaahi meʻangāue ʻoku ola lelei ki hono tokoniʻi ha tokotaha ʻoku ʻikai lava ʻo lautohi lelei?
2 Kapau ʻoku fakangatangata pe ʻikai malava ʻo lautohi ʻa e tokotaha akó, te ke kamata ʻaki nai ʻa e polosiua Fanongo ki he ʻOtuá pe Fanongo ki he ʻOtuá pea Moʻui Taʻengata. Ko ha tokotaha tāimuʻa mei ʻAmelika naʻá ne fakaʻaliʻali ki ha tokotaha ʻa e ongo polosiuá pea ʻeke ange kiate ia pe ko fē ʻe saiʻia aí. Ko e ʻōfisi vaʻa ʻi Keniā naʻa nau līpooti ʻo pehē kuo hoko ʻa e ongo meʻangāue ko ení ʻo ola lelei ʻaupito ʻi he sōsaieti ʻo ʻAfiliká, koeʻuhí ko e anga fakafonua ia hono akoʻi pē ʻa e kakaí ʻaki ʻa e talanoa fanangá kae ʻikai ko e fetalanoaʻaki ʻi he fehuʻi mo e tali. ʻOku faingofua ange nai ke tali ʻe ha tokotaha naʻe ako ʻa e fetalanoaʻaki fehuʻi mo e talí, ka ko e founga ko iá ʻe ʻikai fuʻu lelei ia ki ha tokotaha naʻe ʻikai sai ʻene akó. Kapau ʻoku lava pē ʻa e tokotaha akó ʻo lautohi, ʻoku saiʻia ʻa e kau malanga tokolahi ke kamata ʻi he polosiua Ongoongo Lelei mei he ʻOtuá! pe ʻE Lava Ke Ke Hoko ko e Kaumeʻa ʻo e ʻOtuá! pe Ko ʻEku Tohi ʻo e Ngaahi Talanoa Faka-Tohitapú.
3. Ko e hā ʻa e ʻiloʻilo fekauʻaki mo e faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau lautohi leleí ʻe tokoniʻi ai kitautolu ke hoko ʻo ola lelei ʻi hono akoʻi kinautolú?
3 Fakaongoongoleleiʻi: Ko e faʻahinga ʻoku ʻikai ke sai ʻenau lautohí te nau ongoʻi mā nai, pea ongoʻi taʻefeʻunga ʻa e tokolahi. Ko hono tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi fiemālié ʻoku faʻa hoko ia ko e ʻuluaki sitepu ke akoʻi ai kiate kinautolu ʻa e moʻoní. Ko e kakai tokolahi ko ia ʻoku ʻikai lava ke nau lautohi leleí ʻoku nau ʻatamaiʻia mo malava ke nau ako. Fakahāhā kiate kinautolu ʻa e tokaʻi mo e ngeia. (1 Pita 3:15) ʻE ueʻi kinautolu ke hokohoko atu ʻenau akó ʻo kapau ʻoku nau ongoʻi ʻoku ʻaonga ʻenau ngaahi feingá pea te nau hoko ai ʻo fakalakalaka fakalaumālie. Ko ia, hoko ʻo anga-ʻofa ʻi hono fakaongoongoleleiʻi kinautolú.
4. ʻE lava fēfē ke tau fakalototoʻaʻi ʻa e faʻahinga ʻoku fakangatangata ʻenau malava ke lautohí ke teuteu ʻenau tohi akó?
4 Neongo kapau ko e tokotaha akó ʻoku fakangatangata ʻene malava ke lautohí, fakalototoʻaʻi ia ke teuteu ʻene tohi akó. Ko e kau malanga ʻe niʻihi ʻi ʻAfilika Tonga ʻoku nau fakalototoʻaʻi ʻenau kau akó ke nau kole ki ha taha honau fāmilí pe ko ha kaumeʻa ʻoku lava ʻo lautohi lelei ke tokoniʻi kinautolu. Ko ha tokotaha malanga ʻi Pilitānia naʻá ne tokoniʻi ʻene kau akó ke teuteu ʻaki hono ʻoange ʻene tohi akó ke nau ngāueʻaki ʻi he lolotonga ʻa e akó ʻi ha ngaahi palakalafi ʻe niʻihi, koeʻuhí ke nau lava ai ʻo ʻiloʻi ʻa e faingofua ange hono maʻu ʻa e ngaahi talí ʻi he taimi ʻoku nau laineʻi aí. Ko ha tokoua ʻe taha ʻi ʻInitia, naʻá ne fakalototoʻaʻi ʻene kau akó ke nau sio ki he ngaahi fakatātā ʻi he lēsoni ki he uike hono hokó pea nau tōmuʻa fakalaulauloto ki ai.
5. ʻE lava fēfē ke tau fakahāhā ʻa e anga-kātakí ʻi hono fai ʻo e akó?
5 Hoko ʻo Anga-Kātaki: Neongo pe ko e hā ʻa e tohi ʻokú ke ngāueʻakí, tokangataha ki he ngaahi poini tefitó, pea tokoniʻi hoʻo tokotaha akó ke ne mahinoʻi lelei ia. ʻI he kamatá, ko e lelei tahá ke fetalanoaʻaki ʻi ha miniti ʻe 10 ki he 15 nai. ʻOua ʻe feinga ke kāpui kotoa ʻa e fakamatalá, mahalo ko ha palakalafí pē ʻe niʻihi ʻi he ʻaʻahi taki taha. Hoko ʻo anga-kātaki kapau ko e tokotaha akó ʻoku māmālie ʻene lautohí. Ngalingali ʻe ueʻi ia ke fakalakalaka ʻene malava ke lautohí ʻi heʻene fakatupulekina ʻene ʻilo kia Sihová. Ke tokoniʻi hoʻo tokotaha akó ke fai ení, ʻoku lelei ke fakaafeʻi ia ke ne maʻu ʻa e ngaahi fakatahá ʻi he ʻuluaki taimí pē.
6. ʻE lava fēfē ke tau tokoniʻi ʻa e faʻahinga tāutahá ke nau ako ki he founga ke lautohi aí?
6 Kapau ʻe ako ʻa e kau ako Tohi Tapú ki he founga ke lautohi aí, ʻe vave ange ai ʻenau fai ha fakalakalaka fakalaumālie. (Saame 1:1-3) Kuo tokoniʻi ʻe he tokolahi ʻenau kau akó ʻaki hono ngāueʻaki ʻa e tohi Apply Yourself to Reading and Writing ʻi ha ngaahi miniti siʻi hili ʻa e ako taki taha. Kapau ʻoku loto-siʻi ʻa e tokotaha akó, ngalingali ʻe lava ke ke langa hake ʻene tuipaú ʻaki hono ʻohake ha ngaahi meʻa naʻe malava ke ne ʻiloʻi ʻa e founga hono fai iá. Fakapapauʻi kiate ia ʻe tāpuakiʻi ʻe Sihova ʻene ngaahi feingá, pea fakalototoʻaʻi ia ke ne lotu ki ha tokoni. (Pal. 16:3; 1 Sio. 5:14, 15) ʻOku fakalototoʻaʻi ʻe he kau malanga ʻe niʻihi ʻi Pilitānia ʻenau kau akó ke nau fokotuʻu ha taumuʻa ʻe malava ke nau aʻusia kae kei fakalakalaka pē—ngalingali ko hono ako ʻa e ngaahi ʻalafapetí, hokó ko hano kumi mo lau ʻa e ngaahi konga Tohi Tapu kuo fili ke laú, pea fakaʻosí ko hono lau ʻa e ʻū tohi Fakatohitapú ʻi he pulusinga faingofuá. Ko hono tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau ako ki he founga ke lautohí ʻoku faʻa kau ki ai hono fakaʻaiʻai kinautolu ke nau loto ke fai ia ʻo ʻikai ko hano akoʻi pē kinautolu ki he founga ke fai ai iá.
7. Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻoua te tau toumoua ʻi hono fakaʻilo ʻa e moʻoní ki he faʻahinga ʻoku ʻikai lava ʻo lautohi leleí?
7 ʻOku ʻikai taʻetokaʻi ʻe Sihova ʻa e faʻahinga ʻoku ʻikai sai ʻenau akó. (Siope 34:19) Ko e loto ʻo e tokotahá ʻoku kumi ki ai ʻa Sihová. (1 Kal. 28:9) Ko ia ai, ʻoua ʻe toumoua ʻi hono fakaʻilo ʻa e moʻoní ki he faʻahinga ʻoku ʻikai lava ʻo lautohi leleí. ʻOkú ke maʻu ʻa e ngaahi meʻangāue lelei ʻaupito ʻa ia ʻe lava ke ke kamata hono ngāueʻakí. Faifai atu pē, ʻe lava ke ke hiki ʻa e akó ki he tohi Akoʻi ʻe he Tohi Tapú pea ʻe ʻoatu ai kiate ia ha mahino lahi ange ki he Folofolá.
Ko e faʻahinga ʻoku ʻikai ke sai ʻenau lautohí te nau ongoʻi mā nai, pea ongoʻi taʻefeʻunga ʻa e tokolahi. Ko hono tokoniʻi kinautolu ke nau ongoʻi fiemālié ʻoku faʻa hoko ia ko e ʻuluaki sitepu ke akoʻi ai kiate kinautolu ʻa e moʻoní