Ko e Hā ʻOku Mahuʻinga Taha ʻi Hoʻo Moʻuí?
“Tuku ke u ʻilo ʻa e hala te u fou ai.”—SĀME 143:8.
1. Ko e hā naʻe fakamulituku ʻaki ʻe Solomone fekauʻaki mo e ngaahi ngāue mo e ngaahi lavameʻa ʻa e tangatá?
MAHALO PĒ ʻokú ke ʻilo lelei ʻo tatau mo ha taha pē ʻoku fonu ʻa e moʻuí ʻi he ngaahi ngāue mo e ngaahi meʻa ke tokangaʻi. ʻI he taimi ʻokú ke fakakaukau ai fekauʻaki mo iá, ʻoku lava ke ke ʻilo ai ʻoku mātuʻaki fiemaʻu ʻa e niʻihi ʻo kinautolu. ʻOku ʻi ai ʻa e ngaahi ngāue mo e ngaahi meʻa kehe ke tokangaʻi ʻoku siʻi honau mahuʻingá pe aʻu ʻo taʻeʻaonga. ʻI hoʻo fakatokangaʻi ʻení ʻoku ʻuhinga iá ʻokú ke loto-tatau ai mo e taha ʻi he kau tangata poto taha kuo ʻi aí, ʻa Tuʻi Solomone. Hili hono vakaiʻi fakaʻauliliki ʻa e ngaahi ngāue ʻi he moʻuí, naʻá ne fakamulituku ʻo pehē: “ʻApasia kia Elohimi, ʻo tauhi ʻene ngaahi fekau; he ko e kotoa ʻo e tangata ia.” (Koheleti 2:4-9, 11; 12:13) Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻoku maʻu ʻi he meʻá ni kiate kitautolu ʻi he ʻaho ní?
2. Ko e hā ʻa e fehuʻi tefito ʻoku totonu ke ʻeke hifo ʻe he kakai manavahē-ʻOtuá kiate kinautolu tonu, ʻo taki atu ai ki he ngaahi fehuʻi ʻoku nau felāveʻi fē?
2 Kapau ʻokú ke loto ke “ʻapasia kia Elohimi, ʻo tauhi ʻene ngaahi fekau,” ʻeke hifo angé kiate koe ʻa e fehuʻi pole ko ʻení, ‘Ko e hā ʻoku mahuʻinga taha ʻi heʻeku moʻuí?’ Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai nai ke ke fakalaulauloto fakaʻaho ki he fehuʻi ko iá, kae fēfē ke ke fakakaukau ki ai ʻi he taimí ni? Ko hono moʻoní, ʻokú ne fakamanatu mai ha ngaahi fehuʻi ʻoku nau felāveʻi ʻe niʻihi hangē ko e, ‘ʻOku taʻetotonu nai ʻa e tō ʻeku fakamamafá ʻi heʻeku ngāué pe lakangá pe ʻi he ngaahi meʻa fakamatelié? ʻOku mahuʻinga fēfē ki heʻeku moʻuí ʻa hoku ʻapí, fāmilí, mo e ngaahi ʻofaʻangá?’ ʻE ʻeke nai ʻe ha talavou, ‘Ko e hā ʻa e lahi ʻo hono toʻo ʻe he akó ʻeku tokangá mo hoku taimí? Ko e moʻoni ʻoku fakatefito ʻa ʻeku mahuʻingaʻiá ʻi he meʻa ʻoku ou manako aí, sipotí, pe ko ha faʻahinga founga ʻo e fakafiefiá pe tekinolosiá?’ Pea tatau ai pē pe ko e hā hotau taʻumotuʻá pe tuʻungá, ʻoku totonu ke tau ʻeke moʻoni hifo, ‘ʻI heʻeku moʻuí ko e hā ʻa e tuʻunga ʻo ʻeku tauhi ki he ʻOtuá?’ Ngalingali te ke loto-tatau ʻoku ʻi ai ʻa e fiemaʻu ki he ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻa. Ka ʻoku anga-fēfē pea ʻoku lava ke tau maʻu ʻa e tokoni mei fē ke fokotuʻutuʻu fakapotopoto kinautolu?
3. Ko e hā ʻoku kau ki hono fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻá ki he kau Kalisitiané?
3 Ko e ʻuhinga tefito ʻo e “mahuʻinga tahá” ko ha meʻa ʻoku hoko mai ʻi muʻa ʻi he meʻa kehe kotoa pē, pe ʻoku fiemaʻu ke ʻuluaki vakaiʻi. Tatau ai pē pe ko e taha koe ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová pe ʻokú ke ʻi he lotolotonga ʻo e laui miliona ʻo e kau ako loto-moʻoni ʻo e Folofola ʻa e ʻOtuá ʻo feohi mo kinautolu, fakakaukau angé ki he moʻoni ko ʻení: “Ko e meʻa kotoa ʻoku ʻi ai hano taimi, pea mo hono ʻaho kotofa ki he feinga kotoa pe ʻi he lalo langi.” (Koheleti 3:1) ʻOku totonu ʻa e fakakau ki ai ʻa hoʻo fakahaaʻi ʻa e tokanga anga-ʻofa ki he ngaahi vahaʻangatae ʻi he fāmilí. (Kolose 3:18-21) ʻOku kau ki ai ʻa hono fai ʻa e tokonaki faitotonu ki ho kau nofoʻangá fakafou ʻi he ngāue fakamāmaní. (2 Tesalonaika 3:10-12; 1 Timote 5:8) Pea ke kiʻi fetongi hoʻo ngāué, te ke vaheʻi nai ha taimi ki he meʻa ʻokú ke manako aí pe fakafiefiá pe vaʻingá ʻi he taimi ki he taimi. (Fakafehoanaki mo Maake 6:31.) Ka neongo ia, tuʻunga ʻi he fakakaukau fakamātoató ʻikai ʻokú ke sio ʻoku hala ʻatā ke mahuʻinga taha ʻi he moʻuí ha taha ʻo e ngaahi meʻá ni? ʻOku ʻi ai ʻa e meʻa kehe ia ʻoku mahuʻinga ange.
4. ʻOku anga-fēfē ʻa e felāveʻi ʻa e Filipai 1:9, 10 mo ʻetau fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻá?
4 Mahalo pē ʻokú ke ʻiloʻi ko e ngaahi tokoni mahuʻinga ki hono fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻá mo hono fai ʻa e ngaahi fili fakapotopotó ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni tākiekina ʻa e Tohitapú. Ko e fakatātaá, ʻi he Filipai 1:9, 10 (NW), naʻe naʻinaʻi ai ki he kau Kalisitiané ke nau “tupulekina ʻo lahi ange ʻi he ʻilo kānokano mo e ʻiloʻilo kakato.” Ke iku ki he hā? Naʻe tānaki atu ki ai ʻe he ʻaposetolo ko Paulá: “Ke mou lava ai ʻo fakapapauʻi ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga lahi angé.” ʻIkai ʻoku ʻuhinga lelei ia? Makatuʻunga ʻi he ʻilo kānokanó, ʻe lava ke fakapapauʻi ai ʻe ha Kalisitiane ʻiloʻilo pe ko e hā ʻoku totonu ke ʻuluaki mahuʻingaʻia aí—mahuʻinga taha—ʻi he moʻuí.
Ko ha Faʻifaʻitakiʻanga ki he Meʻa ʻOku Mahuʻinga Tahá
5. ʻI hono fakamatalaʻi ʻa e faʻifaʻitakiʻanga kuo tuku ki he kau Kalisitiané, ʻoku anga-fēfē hono fakahaaʻi ʻe he ngaahi Konga Tohitapú ʻa e meʻa naʻe mahuʻinga taha ʻi he moʻui ʻa Sīsuú?
5 ʻOku tau ʻilo ha tafaʻaki maʻongoʻonga ʻo e ʻiló ʻi he ngaahi lea ʻa e ʻaposetolo ko Pitá: “Ko e meʻa ia naʻe ui kimoutolu ki ai: he naʻe kataki mamahi ʻa Kalaisi foki koeʻuhi ko kimoutolu, ʻo ne tuku ha faʻifaʻitakiʻanga kiate kimoutolu, ke mou muimui ofi, ʻo topuvaʻe taha mo ia.” (1 Pita 2:21) ʻIo, ki ha ngaahi ʻiloʻanga ki he meʻa ʻoku mahuʻinga taha ʻi he moʻuí, ʻoku lava ke tau siviʻi ʻa e fakakaukau ʻa Sīsū Kalaisi fekauʻaki mo iá. Naʻe lea fakaekikite ʻa e Sāme 40:8 ʻo kau kiate ia: “ʻE hoku ʻOtua, ʻoku ou manako ke u fai hoʻou finangalo; pea ʻoku ʻi hoku loto fatu hoʻo lao.” Ko e anga ʻeni ʻo ʻene fakamatalaʻi ʻa e fakakaukau tatau: “Ko ʻeku meʻakai e, ko e tuli ke fai ʻa e finangalo ʻo ia naʻa ne fekau mai au, pea ke fakaʻosi haʻána ngaue.”—Sione 4:34; Hepelu 12:2.
6. ʻOku lava fēfē ke tau maʻu ʻa e ola tatau naʻe maʻu ʻe Sīsū ʻi hono fakamuʻomuʻa ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá?
6 Fakatokangaʻi ʻa e kī ko iá—ko hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. ʻOku fakamamafaʻi mai ʻi he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sīsuú ʻa e meʻa ʻoku totonu moʻoni ke ʻai ʻe heʻene kau ākongá ke mahuʻinga taha ʻi heʻenau moʻuí, he naʻá ne pehē “ʻilonga ha taha kuo haohaoa ʻene ako te ne hangē ko e faiako.” (Luke 6:40) Pea ʻi he ʻaʻeva ʻa Sīsū ʻi he hala naʻe fakataumuʻa ki ai ʻe heʻene Tamaí, naʻá ne fakahaaʻi ai naʻe ʻi ai ʻa e “fonu fiefia” ʻi hono tauhi ke mahuʻinga taha ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. (Sāme 16:11; Ngāue 2:28) ʻOkú ke sio ki he meʻa ʻoku fakahuʻuhuʻunga ki ai iá? ʻI hono fili ʻe he kau muimui ʻo Sīsuú ʻa hono fai ʻo e finangalo ʻo e ʻOtuá ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻi heʻenau moʻuí, te nau “fonu fiefia” mo maʻu ai ʻa e moʻui moʻoní. (1 Timote 6:19) Ko ia ʻoku ʻi ai ʻa e ʻuhinga lahi ange ʻi he tuʻo tahá ki hono fai ʻo e finangalo ʻo e ʻOtuá ke hoko ko e meʻa muʻomuʻa ia ʻi heʻetau moʻuí.
7, 8. Ko e hā ʻa e ngaahi ʻahiʻahi naʻe fehangahangai mo Sīsuú, pea ko e hā ʻoku lava ke tau ako mei hení?
7 Hili pē hono fakatātaaʻi ʻe Sīsū ʻa hono foaki atu ia tonu ke fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá, naʻe feinga ʻa e Tēvoló ke fakatafokiʻi ia. ʻO anga-fēfē? ʻAki ʻa e fakatauele ʻi he tafaʻaki ʻe tolu. ʻI he taimi taki taha naʻe tali Fakatohitapu ʻa Sīsū, ʻi he fakamatala mahino. (Mātiu 4:1-10) Ka naʻe tatali mai kiate ia ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lahi ange—ko e fakatanga, manuki, lavakiʻi ʻe Siutasí, ngaahi tukuakiʻi loi, pea toki pekia ʻi ha ʻakau fakamamahi. Neongo ia naʻe hala ʻatā ke ʻai ʻe ha taha ʻo e ngaahi ʻahiʻahi ko ʻení ʻa e ʻAlo mateaki ʻo e ʻOtuá ke afe mei hono ʻalungá. ʻI ha tuʻunga faingataʻa, naʻe lotu ʻa Sīsū: “ʻOua naʻa fai ki hoku loto, ka ki hoʻou pe. . . . Ke fai ho finangalo.” (Mātiu 26:39, 42) ʻIkai ʻoku totonu ke ueʻi mālohi kitautolu taki taha ʻe he tafaʻaki ko ʻeni ʻo e faʻifaʻitakiʻanga naʻe tuku mai kiate kitautolú, ʻo ʻai kitautolu ke tau “fakakukafi i he lotu”?—Loma 12:12, PM.
8 ʻIo, ʻi heʻetau fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fakamuʻomuʻa ʻi he moʻuí, ʻoku mātuʻaki tokoni ʻa e tataki mei he ʻOtuá, tautefito kapau ʻoku tau fehangahangai mo e ngaahi fili ʻo e moʻoní mo e kau fakafepaki ki he finangalo ʻo e ʻOtuá. Manatuʻi ʻa e kole ki ha tataki ʻa e tuʻi anga-tonu ko Tēvitá ʻi he taimi naʻá ne aʻusia ai ʻa e fakafepaki mei hono filí. Te tau sio ki he meʻa ko ʻení ʻi heʻetau vakai ki ha konga ʻo e Sāme 143. ʻOku totonu ke tokoniʻi ʻe he meʻá ni kitautolu ke ʻiloʻilo ki he founga ʻe lava ai ke tau ʻai ke mālohi hotau vahaʻangatae fakafoʻituitui mo Sihová pea hoko ʻo loto-toʻa ke tauhi ke tuʻu-ki-muʻa ʻa hono fai ʻo e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí.
ʻOku Fanongo Mai mo Tali ʻe Sihova ʻEtau Ngaahi Lotú
9. (a) Neongo ko ha taha faiangahala ʻa Tēvita, ko e hā ʻoku fakahaaʻi ʻi heʻene ngaahi leá mo e ngāué? (e) Ko e hā ʻoku totonu ai ke ʻoua te tau foʻi ʻi hono fai ʻa e meʻa ʻoku totonú?
9 Neongo ko ha tokotaha matengofua angahalaʻia ʻa Tēvita naʻá ne tui ʻe fakafanongo mai ʻa Sihova ki heʻene kolé. Naʻá ne kole anga-fakatōkilalo: “E Jihova, fanogo ki he eku lotu, fakafanogo ki he eku gaahi lotu tāumau: bea i hoo mooni mo hoo maonioni, ke ke talia au. Bea oua naa ke fakamāuʻi hoo tamaioeiki: koeuhi e ikai tonuhia i ho ao ha tagata moui e toko taha.” (Sāme 143:1, 2, PM) Naʻe lāuʻilo ʻa Tēvita ki heʻene taʻehaohaoá, ka neongo ia naʻe kakato ʻa hono lotó ki he ʻOtuá. Ko ia ai, naʻá ne tuipau te ne maʻu ha tali ʻi he māʻoniʻoni. ʻIkai ʻoku fakalototoʻaʻi kitautolu ʻe he meʻá ni? Neongo ʻoku tau tōnounou ʻi he māʻoniʻoni ʻa e ʻOtuá, ʻoku lava ke tau tuipau ʻokú ne fanongo mai kiate kitautolu kapau ʻoku kakato hotau lotó kiate ia. (Koheleti 7:20; 1 Sione 5:14) Lolotonga ʻetau fakakukafi ʻi he lotú, kuo pau ke tau tokanga taha ke “ikuna ʻa e kovi ʻaki ʻa e lelei” ʻi he ngaahi ʻaho fulikivanu ko ʻení.—Loma 12:20, 21; Semisi 4:7.
10. Ko e hā naʻe maʻu ai ʻe Tēvita ʻa e ngaahi taimi loto-moʻuá?
10 Naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi fili ʻo Tēvita, ʻo hangē pē ko kitautolú. Tatau ai pē pe ko ha tokotaha naʻe hola meia Saula, fakamālohiʻi ke kumi hūfanga ʻi he ngaahi feituʻu lingolingoá, ʻikai fai ha aʻu ki ai, pe ʻi hono tuʻunga ko ha tuʻi naʻe toutou ʻohofi ʻe hono ngaahi filí, naʻe ʻi ai ʻa e ngaahi taimi loto-moʻua ʻo Tēvita. Naʻá ne fakamatala ki he anga ʻo hono uesia ia ʻi he meʻá ni: “Kuo fakatanga hoku laumalie ʻe he fili . . . Kuo ne ʻai ke u nofo ʻi he poʻuli lōlō . . . Pea ʻoku pongia ʻa e laumalie ʻia kita; pea ko hoku laumalie ʻi loto ʻoku tuenoa [“mate ngūngū,” NW].” (Sāme 143:3, 4) Kuó ke maʻu ha ʻuhinga ke ongoʻi meimei tatau mo ia?
11. Ko e hā ʻa e ngaahi taimi loto-moʻua kuo fehangahangai mo e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻi onopooní?
11 Kuo tataki ʻa e niʻihi ʻi he kakai ʻa e ʻOtuá ke nau ongoʻi ʻoku teimate honau laumālié ʻi he fakamāfasia ʻa e filí, ngaahi ʻahiʻahi koeʻuhi ko e mafatukituki ʻa e faingataʻa fakaʻikonōmiká, puke lahi, pe ngaahi palopalema fakatupu hohaʻa kehe. Kuo hangē foki ʻi ha taimi ʻoku mate ngūngū honau lotó. ʻOku hangē ia kuo nau tangi tāutaha ʻo pehē: “Ne ke tuku ke mau ongoʻi ʻa e faingataʻa lahi mo kovi, te ke to e fakamoʻui mai kimautolu . . . Ke ke fakamaʻolunga au, pea tafoki mai, ʻo fai ha fakalelu.” (Sāme 71:20, 21) Kuo tokoniʻi fēfē kinautolu?
Founga ke Fehangahangai Ai mo e Ngaahi Feinga ʻa e Filí
12. Naʻe anga-fēfē ʻa e fekuki ʻa Tuʻi Tēvita mo e fakatuʻutāmakí mo e ngaahi ʻahiʻahí?
12 ʻOku fakahā ʻi he Sāme 143:5 ʻa e meʻa naʻe fai ʻe Tēvita ʻi he taimi naʻe kāpui ai ia ʻe he fakatuʻutāmakí mo e ngaahi ʻahiʻahi lahí: “Kuo u fakamanatu ʻa e ngaahi taimi muʻa; kuo u fakakaukau ki he ngaahi meʻa kuo ke feia: ʻOku ou fakalaulauloto ki he ngaue ʻa ho nima.” Naʻe fakamanamanatu ʻe Tēvita ʻa e ngaahi feangainga ʻa e ʻOtuá mo ʻEne kau sevānití mo e founga hono aʻusia ʻe ia tonu ʻa e fakahaofí. Naʻá ne fakalaulauloto ki he meʻa kuo fai ʻe Sihova koeʻuhi ko Hono huafa ongoongoá. ʻIo, naʻe tauhi maʻu ʻe Tēvita ʻa ʻene tokanga ki he ngaahi ngāue ʻa e ʻOtuá.
13. ʻI heʻetau fehangahangai mo e ngaahi ʻahiʻahí, ʻoku anga-fēfē hono tokoniʻi kitautolu ke kātaki ʻi heʻetau vakai atu ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻa e kau sevāniti anga-tonu ʻi he kuonga muʻá mo onopooní?
13 ʻIkai kuo tau faʻa manatu ki he ngaahi feangainga ʻa e ʻOtuá mo hono kakaí? ʻOku pau! ʻOku kau heni ʻa e lēkooti naʻe fai ʻe he ‘ʻao kau fakamoʻoni’ ʻi he kuonga ki muʻa ʻi he Kalisitiané. (Hepelu 11:32-38; 12:1) Naʻe toe fakalototoʻaʻi ʻa e kau Kalisitiane pani ʻi he ʻuluaki senitulí ke nau “fakamanatu hake ʻa e ngaahi ʻaho muʻa” mo e meʻa naʻa nau kātekiná. (Hepelu 10:32-34) Fēfē ʻa e ngaahi meʻa naʻe hokosia ʻe he kau sevāniti ʻa e ʻOtuá ʻi onopooní, hangē ko e ngaahi meʻa ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻi he Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom?a ʻOku fakaivia kitautolu ʻi he ngaahi fakamatala naʻe hiki aí mo e ngaahi tohi kehé ke tau manatu ki he founga kuo tokoniʻi ai ʻe Sihova ʻene kakaí ke kātekina ʻa e ngaahi fakataputapuí, ngaahi tuku pilīsoné, ʻohofia tokolahi, mo e ngaahi kemi fakamamahi mo ngāue pōpula fakaeleipá. Kuo ʻi ai ʻa e ngaahi ʻahiʻahi ʻi he ngaahi fonua kuo maumauʻi ʻe he taú, hangē ko Laipīlia, Luanitā, Pulunitī, mo ʻIukosilāvia ki muʻá. ʻI he taimi naʻe fakaeʻa tonu ai ʻa e fakafepakí, naʻe kātaki ʻa e kau sevāniti ʻa e ʻOtuá koeʻuhi ko hono tauhi maʻu ha vahaʻangatae mālohi mo Sihová. Naʻe tokoniʻi ʻe hono toʻukupú ʻa kinautolu naʻa nau ʻai ke mahuʻinga taha ʻa e fai ʻa hono finangaló ʻi heʻenau moʻuí.
14. (a) Ko e hā ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ʻe taha ʻo hono fakaivia ʻe he ʻOtuá ha taha ʻi ha tuʻunga ʻa ia ʻoku meimei tatau nai mo kitautolu? (e) Ko e hā ʻokú ke ako mei he faʻifaʻitakiʻanga ko iá?
14 Kae kehe, te ke tali nai kuo teʻeki ke ke aʻusia ʻe koe ha ngaohikoviʻi anga-fakamamahi pehē, pea te ke ongoʻi nai ʻoku ngalingali ʻe ʻikai pē teitei hoko ia kiate koe. Ka neongo ia, ko hono tokoniʻi ʻe he ʻOtuá ʻa hono kakaí kuo ʻikai ke hoko maʻu pē ia ʻo hangē ko e vakai nai ʻa e niʻihi ko e ngaahi tuʻunga fakafokifā. Kuó ne tokoniʻi ʻa e tokolahi “anga maheni” ko e faʻahinga tāutaha ʻi he ngaahi tuʻunga “nōmolo.” Ko e taha pē ʻeni ʻi he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga lahi: ʻOkú ke fakatokangaʻi ʻa e tā ʻi ʻolungá, pea ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke manatuʻi ʻa e ngaahi feangainga ʻa e ʻOtuá mo hono kakaí? Naʻe hā ia ʻi he Watchtower ʻo Tīsema 1, 1996. Naʻá ke lau ʻa e fakamatala naʻe fai ʻe Penelope Makris? Ko ha faʻifaʻitakiʻanga fisifisimuʻa ē ʻo e mateaki anga-tonu faka-Kalisitiané! ʻOku lava ke ke manatuʻi ʻa e meʻa naʻá ne kātekina mei he ngaahi kaungāʻapí, ko e anga ʻene faitau mo e ngaahi vaivaiʻanga mālohí, pea mo e ngaahi feinga naʻá ne fai ke nofo maʻu ai ʻi he ngāue fakafaifekau taimi-kakató? Fēfē ʻa e meʻa fakafiefia naʻá ne aʻusia ʻi Mytilene? Ko e poiní ʻeni, ʻOkú ke vakai ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga peheé ko ha ngaahi tokoni ia kiate kitautolu kotoa ki hono fokotuʻutuʻu ʻa e ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻá, ʻo ʻai ke muʻomuʻa ʻa hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi heʻetau moʻuí?
15. Ko e hā ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi ngāue ʻa Sihova ʻoku totonu ke tau fakalaulauloto ki ai?
15 ʻOku ʻai kitautolu ke tau mālohi ʻi he fakalaulauloto ki he ngaahi ngāue ʻa Sihová, ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe Tēvitá. ʻI hono ngāueʻi ʻo ʻene taumuʻá, naʻe fai ʻe Sihova ha tokonaki ki he fakamoʻuí fakafou ʻi he pekiá, toetuʻú, mo hono fakalāngilangiʻi ʻo hono ʻAló. (1 Timote 3:16) Kuó ne ʻosi fokotuʻu ʻa hono Puleʻanga fakahēvaní, fakamaʻa ʻa e ngaahi langí meia Sētane mo ʻene kau tēmenioó, pea fakafoki mai ki heni ki he māmaní ʻa e lotu moʻoní. (Fakahā 12:7-12) Kuó ne langa hake ha palataisi fakalaumālie pea kuó ne tāpuakiʻi ʻaki ʻene kakaí ʻa e tupulekina. (Aisea 35:1-10; 60:22) ʻOku lolotonga fai ʻe heʻene kakaí ha fakamoʻoni fakaʻosi ki muʻa ke hoko ʻa e mamahi lahí. (Fakahā 14:6, 7) ʻIo, ʻoku tau maʻu ʻa e meʻa lahi ke fakalaulauloto ki ai.
16. Ko e hā ʻoku fakalototoʻaʻi kitautolu ke tokanga ki aí, pea ko e hā ʻe ʻai ʻe he meʻá ni ke maongo kiate kitautolú?
16 Ko hono tauhi kitautolu ke tokanga ki he ngāue ʻi he toʻukupu ʻo e ʻOtuá kae ʻikai hoko ʻo nōfoʻi ʻi he ngaahi feinga ʻa e tangatá, ʻokú ne ʻai ʻo maongo kiate kitautolu ʻoku taʻealataʻofi ʻa e ivi ʻoku ngāueʻaki ʻe Sihová. Ka ʻoku ʻikai fakangatangata pē ʻa e ngaahi ngāue ko iá ʻi he ngaahi ngāue fakatupu fakamatelie fakaofó ʻi he ngaahi langí pea ʻi heni ʻi he māmaní. (Siope 37:14; Sāme 19:1; 104:24) ʻOku kau ʻi heʻene ngaahi ngāue fakaofó ʻa e ngaahi ngāue ko hono fakatauʻatāinaʻi ʻa hono kakaí mei he ngaahi fakafeʻātungia ʻa e filí, hangē ko ia naʻe fakatātaaʻi ʻi he ngaahi meʻa naʻe hokosia ʻe heʻene kakai filí ʻi he kuonga muʻá.—Ekisoto 14:31; 15:6.
ʻIloʻi ʻa e Hala ke ʻAʻeva Aí
17. Naʻe moʻoni fēfē kia Tēvita ʻa Sihova, pea ʻoku lava fēfē ke fakafiemālieʻi kitautolu ʻe he meʻá ni?
17 Naʻe lotu ʻa Tēvita ki ha tokoni telia naʻa mōmoa ʻa e hauhau ʻo e moʻui naʻe ʻiate iá: “Kuo u mafao atu hoku nima ki he ʻAfiona: ʻOku fie inu hoku laumalie kiate koe hange ha fonua momoa. Tali vave au, Sihova e; ʻOku to e siʻi pe hoku laumalie: ʻOua te ke hanga kehe meiate au; naʻa ku hange ko e haʻa hifo ki vanu.” (Sāme 143:6, 7) Ko Tēvitá ko ha tokotaha angahala, naʻá ne ʻilo naʻe ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻa hono tuʻungá. (Sāme 31:7) Ko kitautolu foki ʻoku tau ongoʻi ʻi he ngaahi taimi kuo aʻu ʻa hotau tuʻunga fakalaumālié ki ha tuʻunga māʻulalo ʻaupito. Ka ʻoku ʻi ai pē ʻa e ʻamanaki ki he tuʻunga ko iá. Ko Sihova, ʻa ia ʻoku fanongo mai ki heʻetau ngaahi lotú, te ne fakavaveʻi nai ʻetau toe fokí ʻaki ʻene fakaivia foʻou kitautolu fakafou mai ʻi he kau mātuʻa anga-ʻofá, ʻi he ngaahi kupu ʻi he Taua Leʻo, pe ngaahi konga ʻi he fakatahá ʻa ē ʻoku hā ngalingali naʻe fokotuʻutuʻu mai pē kiate kitautolú.—Aisea 32:1, 2.
18, 19. (a) Ko e hā ʻoku totonu ke hoko ko ʻetau kole fakamātoato ia kia Sihová? (e) Ko e hā ʻoku lava ke tau fakapapauʻí?
18 Ko ʻetau falala kia Sihová ʻokú ne ueʻi kitautolu ke kole kiate ia: “Tuku ke u fanongo ki hoʻo ʻofa kei pongipongi; he ʻoku tuʻu ʻeku falala kiate koe: Tuku ke u ʻilo ʻa e hala te u fou ai.” (Sāme 143:8) Naʻá ne fakalotomamahiʻi ʻa Tuofefine Makris, ʻa ia naʻe fakamavaheʻi ʻi he kiʻi motu ʻi Kalisí? Ko ia ai, te ne fakalotomamahiʻi koe ʻi hoʻo ʻai ko e meʻa mahuʻinga taha ia ʻi hoʻo moʻuí ʻa e fai hono finangaló? ʻE saiʻia ʻa e Tēvoló mo hono kau fakafofongá ke taʻofi pe tuku fakaʻaufuli ʻa ʻetau ngāue ko hono talaki ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Tatau ai pē pe ʻoku tau ngāue ʻi he ngaahi fonua ʻoku fakaʻatā lahi ai ʻa e lotu moʻoní pe ʻoku tau ngāue ʻi he feituʻu ʻoku taʻofi aí, ko ʻetau ngaahi lotu fāʻūtahá ʻoku fehoanaki ia mo e kole ʻa Tēvitá: “Hamusi au mei hoku ngaahi fili, ʻe Sihova: Kuo u toi ki he ʻAfiona.” (Sāme 143:9) Ko ʻetau malu mei he fakatamaki fakalaumālié ʻoku fakatuʻunga ia ʻi heʻetau nofo ʻi he potu lilo ʻo e Fungani Māʻolungá.—Sāme 91:1.
19 Ko ʻetau tuipau ki he meʻa ʻoku mahuʻinga tahá ʻoku fakatoka fefeka ia. (Loma 12:1, 2) Talitekeʻi leva ʻa e ngaahi feinga ʻa e māmaní ke fakakavengaʻi ʻaki koe ʻa e meʻa ʻokú ne fakakaukau ʻoku mahuʻinga ʻi he ngaahi meʻa ʻoku faʻufaʻu ʻe he tangatá. Hokohoko atu ʻa hoʻo tuku ke hā ʻi he tafaʻaki kotoa ʻo hoʻo moʻuí ʻa e meʻa ʻokú ke ʻilo ʻoku mahuʻinga tahá—ko hono fai ʻo e finangalo ʻo e ʻOtuá.—Mātiu 6:10; 7:21.
20. (a) Ko e hā kuo tau ako ʻo kau kia Tēvita ʻi he Sāme 143:1-9? (e) ʻOku anga-fēfē hono ʻai ke tapua atu ʻe he kau Kalisitiane ʻi he ʻaho ní ʻa e laumālie ʻo Tēvitá?
20 ʻOku fakamamafaʻi mai ʻi he ʻuluaki ngaahi veesi ʻe hiva ʻo e Sāme 143 ʻa e vahaʻangatae fakafoʻituitui vāofi ʻo Tēvita mo Sihová. ʻI he taimi naʻe ʻātakai ai ia ʻe he ngaahi filí, naʻá ne kole tauʻatāina ki he ʻOtuá ki ha tataki. Naʻá ne lilingi hake hono lotó, ʻo kumi tokoni ki ha hala tonu ke ʻaʻeva ai. ʻOku meimei tatau ia he ʻahó ni mo e toenga ʻo e kau pani ʻaki ʻa e laumālié ʻi he māmaní mo honau kaungā feohí. ʻOku nau vakai ki honau vahaʻangatae mo Sihová ʻoku maʻongoʻonga ʻi heʻenau kole kiate ia ki ha tatakí. ʻOku nau tauhi ʻo tuʻu-ki-muʻa ʻa hono fai ʻo e finangalo ʻo e ʻOtuá, neongo ʻa e ngaahi lōmia mei he Tēvoló mo e māmaní.
21. Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai kiate kitautolu ke fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga lelei kapau te tau akoʻi ʻa e niʻihi kehé ki he meʻa ʻoku totonu ke mahuʻinga taha ki heʻenau moʻuí?
21 ʻOku fiemaʻu ke ʻilo ʻe he laui miliona ʻoku nau ako ʻa e Tohitapú mo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ko hono fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻoku mahuʻinga tahá. ʻOku lava ke tau tokoniʻi kinautolu ke ʻiloʻi ʻeni ʻi he taimi ʻe fetalanoaʻaki ai ʻi he vahe 13 ʻo e tohi ko e ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá, ʻa ia ʻoku fakamamafaʻi ai ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fekauʻaki mo e hoko ʻo talangofua ki he Folofolá.b Ko e moʻoni, ʻoku totonu ke nau sio ʻoku hā atu meiate kitautolu ʻa e meʻa ʻoku tau akoʻi kiate kinautolú. Hili ha kiʻi vahaʻa taimi nounou, ko kinautolu foki te nau hoko ʻo ʻilo ʻa e hala ʻa ia ʻoku totonu ke nau ʻaʻeva aí. ʻI he tokangaʻi fakafoʻituitui ʻe he laui miliona ko ʻení ʻa e meʻa ʻoku totonu ke mahuʻinga ʻo māʻolunga taupotu taha ʻi heʻenau moʻuí, ʻe ueʻi ai ʻa e tokolahi ke nau fou ʻi he lākanga ʻo e fakatapui mo e papitaisó. Hili iá, ʻoku lava ke tokoniʻi kinautolu ʻe he fakatahaʻangá ke hokohoko ʻaʻeva ʻi he hala ʻo e moʻuí.
22. Ko e hā ʻa e ongo fehuʻi ʻe lāulea ki ai ʻi he kupu hono hokó?
22 ʻOku lāuʻilo lelei ʻa e tokolahi ʻoku totonu ke hoko ʻo mahuʻinga taha ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá ʻi heʻenau moʻuí. Neongo ia, ʻoku anga-fēfē ʻa hono akoʻi fakalakalaka ʻe Sihova ʻa ʻene kau sevānití ke fai hono finangaló? Ko e hā ʻa e ngaahi ʻaonga ʻoku ʻomai ʻe he meʻá ni kiate kinautolú? ʻE fai ʻa e vakai ki he ongo fehuʻi ko ʻení, fakataha mo ha fetalanoaʻaki ʻi ha foʻi veesi tefito, ʻi he Sāme 143:10, ʻi he kupu hono hokó.
[Fakamatala ʻi lalo]
a Pulusi ʻi he 1993 ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Pulusi ʻi he 1996 ʻe he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Ko e Hā Haʻo Tali?
◻ ʻI hono ngāueʻaki ʻa e Filipai 1:9, 10, ʻoku lava fēfē ke tau fokotuʻu ʻa e ngaahi meʻa ke fakamuʻomuʻá?
◻ Naʻe anga-fēfē hono fakahā ʻe Sīsū ʻa e meʻa naʻe mahuʻinga taha ʻi heʻene moʻuí?
◻ Ko e hā ʻoku lava ke tau ako mei he ngaahi tōʻonga ʻa Tēvitá ʻi he taimi naʻá ne ʻi he malumalu ai ʻo ha ʻahiʻahi?
◻ ʻOku tokoniʻi kitautolu he ʻahó ni ʻe he Sāme 143:1-9 ʻi he founga fē?
◻ Ko e hā ʻoku totonu ke mahuʻinga taha ʻi heʻetau moʻuí?
[Fakatātā ʻi he peesi 8]
Naʻe fakamoʻoniʻi mei he ngaahi tōʻonga ʻa Tēvitá ʻa ʻene falala kia Sihová
[Maʻuʻanga ʻo e Tā]
Reproduced from Illustrirte Pracht - Bibel/Heilige Schrift des Alten und Neuen Testaments, nach der deutschen Uebersetzung D. Martin Luther’s