Kau Tauhi-Sipi, Faʻifaʻitaki ki he Ongo Tauhi-Sipi Lahí
“[Ko] Kalaisi naʻá ne faingataʻaʻia maʻamoutolu, ʻo ne tuku atu ha faʻifaʻitakiʻanga kiate kimoutolu ke mou muimui ofi ʻi hono topuvaʻé.”—1 PITA 2:21.
1, 2. (a) ʻI he taimi ʻoku tokangaʻi lelei ai ha sipí, ko e hā ʻa e olá? (e) Ko e hā naʻe hangē ai ʻa e kakai tokolahi ʻi he ʻaho ʻo Sīsuú ha fanga sipi taʻeʻiai hanau tauhí?
ʻOKU toki lelei pē ʻa e fanga sipí ʻi he taimi ʻoku ʻi ai hanau tauhi-sipi tokanga. ʻOku pehē ʻe ha tohi fekauʻaki mo hono tauhi ʻo e fanga sipí kapau ʻe tuku pē ʻe ha tauhi ʻene fanga sipí ke kaikai ʻi he manafá ʻo ʻikai tokangaʻi ʻenau ngaahi fiemaʻu kehé, ʻe hoko ʻa e fanga sipí ʻo vaivai mo puke ʻi ha kiʻi laui taʻu. Ka ʻi he taimi ʻoku tokangaʻi lelei ai ʻe he tauhí ʻene sipi taki taha, ʻe hoko ʻa e tākangá fakakātoa ʻo mālohi mo moʻui lelei.
2 ʻOku pehē tofu pē mo e fakatahaʻangá. Ko e tokanga ʻoku fai ʻe he kau tauhi-sipi Kalisitiané ki he sipi taki taha ʻe maʻu ʻaonga ai ʻa e fakatahaʻangá fakakātoa. Te ke manatuʻi nai naʻe ongoʻi fakaʻofaʻia ʻa Sīsū ʻi he fuʻu kakaí koeʻuhí “ne ngaohikovia kinautolu mo liʻekina ʻo hangē ha fanga sipi taʻeʻiai hanau tauhí.” (Māt. 9:36) Ko e hā naʻe hangē ai ʻa e kakai ʻi he ʻaho ʻo Sīsuú ha fanga sipi taʻeʻiai hanau tauhí? Koeʻuhí ko e faʻahinga naʻe fakafatongiaʻaki ke nau akoʻi ange ʻa e Lao ʻa e ʻOtuá naʻa nau anga-fefeka mo kounaʻi kinautolu pea ʻikai ke nau fai ʻa e meʻa naʻa nau akoʻi ʻa e niʻihi kehé ke faí. ʻI he ʻikai ʻofa ki he kakaí mo tokangaʻi kinautolú, naʻe ʻai ʻe he kau taki lotu ko ení ke faingataʻa ʻaupito kia kinautolu ke tauhi ki he ʻOtuá. Naʻe ongoʻi ʻe he kakaí ʻo hangē ʻoku nau fua ha “ngaahi kavenga mamafa” ʻi honau umá.—Māt. 23:4.
3. Ko e hā ʻoku totonu ke manatuʻi ʻe he kau mātuʻá ʻi heʻenau tokangaʻi ʻa e fanga sipí?
3 ʻI he ʻahó ni, ʻoku maʻu ʻe he kau mātuʻá ha fatongia mafatukituki. Ko e fanga sipi ʻoku nau tokangaʻí ʻoku ʻa Sihova ia mo Sīsū. Ko e fanga sipi ko ení ʻoku nau mātuʻaki mahuʻinga kia Sīsū, “ʻa e tauhi-sipi leleí,” ʻa ia naʻe aʻu ʻo ne foaki ʻene moʻuí koeʻuhí ko kinautolu. Naʻá ne “fakatau mai” kinautolu ʻaki hono “taʻataʻa mahuʻinga.” (Sione 10:11; 1 Kol. 6:20; 1 Pita 1:18, 19) ʻOku totonu ke manatuʻi maʻu pē ʻe he kau mātuʻá ko honau ʻovasiá ko Sīsū Kalaisi, “ʻa e tauhi-sipi lahi ʻo e fanga sipí.” Ko ia te nau fakamatala kiate ia ki he founga ʻenau fakafeangai ki he tākangá.—Hep. 13:20.
4. Ko e hā te tau ako ʻi he kupu ko ení?
4 ʻOku totonu ke fakafeangai fēfē ʻa e kau mātuʻa Kalisitiané ki he fanga sipí? Ko e tokotaha kotoa ʻi he fakatahaʻangá ʻoku fakalototoʻaʻi ke nau “talangofua ki he faʻahinga ʻoku nau takimuʻa” ʻiate kinautolú. Ka ʻoku toe tala ange ʻe Sihova ki he kau mātuʻá ke ʻoua te nau hoko “ʻo fiepule ki he faʻahinga ʻa ia ko e tofiʻa ʻo e ʻOtuá.” (Hep. 13:17; lau ʻa e 1 Pita 5:2, 3.) ʻE lava fēfē ke hokohoko “takimuʻa” ʻa e kau mātuʻá ʻo ʻikai “fiepule” ki he tākangá? ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻe lava fēfē ke tokangaʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e tākangá ʻo ʻikai fakalaka atu ʻi he mafai kuo ʻoange ʻe he ʻOtuá ki he kau ʻovasiá?
‘TE NE FUA KINAUTOLU ʻI HONO FATAFATA’
5. Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo Sihova mei he ʻAisea 40:11?
5 Naʻe pehē ʻe he palōfita ko ʻAiseá fekauʻaki mo Sihova: “Te ne fafanga ʻene takanga hange ha tauhisipi: te ne faluku ʻene fanga lami ʻi hono kona, ʻo fua ʻi hono fatafata, ko e toutama te ne takitakimalie.” (ʻAi. 40:11) ʻOku fakamatalaʻi ʻe he konga Tohi Tapu ko ení ʻa e founga hono tokangaʻi ʻe Sihova ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e faʻahinga ʻoku nau vaivai pe fiemaʻu ha maluʻí. ʻOkú ne ʻiloʻi ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻa e tokotaha taki taha ʻi he fakatahaʻangá pea fiefia ke tokoni, ʻo hangē pē ko hono ʻiloʻi ʻe ha tauhi-sipi ʻa e ngaahi fiemaʻu pau ʻa e sipi taki taha ʻi heʻene tākangá. Pehē foki, hangē pē ko hono fua he taimi ʻe niʻihi ʻe ha tauhi-sipi ha kiʻi lami toki fāʻeleʻi ʻo ofi kiate ia, ʻe ʻomai kia kitautolu ʻe Sihova ʻa e fakafiemālie mo e tokanga makehe ʻi he taimi ʻoku tau fehangahangai ai mo ha ʻahiʻahi lahi pe ko ha ngaahi taimi faingataʻa. Ko ia “ʻa e Tamai ʻo e manavaʻofá.”—2 Kol. 1:3, 4.
6. ʻE lava fēfē ke faʻifaʻitaki ha mātuʻa ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Sihová?
6 He lēsoni fakaofo ē ʻe lava ke ako ʻe ha tauhi-sipi ʻi he fakatahaʻangá mei heʻetau Tamai fakahēvaní! Hangē ko Sihová, kuo pau ke ne tokanga ki he ngaahi fiemaʻu ʻa e fanga sipí. Kapau ʻe ʻiloʻi ʻe ha mātuʻa ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku nau hokosiá, te ne ʻiloʻi ʻa e taimi mo e founga ke ʻoange ai ʻa e fakalototoʻa mo e poupou ʻoku nau fiemaʻú. (Pal. 27:23) ʻOku ʻuhinga ení kuo pau ki ha mātuʻa ke ne vaheʻi ha taimi ke talanoa ai mo hono fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné pea fanongo kia kinautolu. Neongo ʻokú ne tokanga ke tokaʻi ʻenau meʻa fakafoʻituituí, ʻokú ne tokanga ki he meʻa ʻokú ne sio mo fanongo ki ai ʻi he fakatahaʻangá pea vaheʻi anga-ʻofa ha taimi ke tokoniʻi “ʻa e faʻahinga ʻa ia ʻoku vaivaí.”—Ngā. 20:35; 1 Tes. 4:11.
7. (a) Naʻe anga-fēfē ʻa e fakafeangai ki he fanga sipi ʻa e ʻOtuá ʻi he ʻaho ʻo ʻIsikeli mo Selemaiá? (e) Ko e hā ʻe lava ke tau ako mei hono siʻaki ʻe Sihova ʻa e kau tauhi-sipi taʻefaitōnungá?
7 Fakakaukau fekauʻaki mo e tōʻonga ʻa e kau tauhi-sipi ʻa e kakai ʻa e ʻOtuá lolotonga ʻa e ʻaho ʻo ʻIsikeli mo Selemaiá. Naʻe siʻaki ʻe Sihova ʻa e kau tauhi-sipi ko iá koeʻuhí naʻe totonu ke nau tokangaʻi ʻene fanga sipí ka naʻe ʻikai te nau fai ia ʻi he founga totonú. Naʻe pehē ʻe Sihova: “Kuo hoko ʻeku fanga sipi ko e meʻakai ʻa e manu kehekehe ʻo e vao, ko e ʻikai ha taha ʻoku fai honau tauhi, pea ʻoku ʻikai ʻeke ki heʻeku fanga sipi ʻe he kau tauhi aʻaku, pea kuo fafanga kinautolu pe ʻe he kau tauhi, ka ʻoku ʻikai te nau fafanga ʻeku takanga.” Naʻe faingataʻaʻia ʻa e kakaí koeʻuhí naʻe siokita mo mānumanu honau kau takí. (ʻIsi. 34:7-10; Sel. 23:1) Kuo siʻaki ʻe he ʻOtuá ʻa e kau taki ʻo e Puleʻanga Haʻa-Kalisitiané ʻi he ʻuhinga meimei tatau. Ko e hā ʻa e lēsoni mahuʻinga ʻe lava ke ako ʻe he kau mātuʻá mei hono siʻaki ʻe Sihova ʻa e kau tauhi-sipi taʻefaitōnungá? Kuo pau ke nau ʻoange ki he tākanga ʻa Sihová ʻa e tokanga totonu mo anga-ʻofa.
“KUÓ U FOKOTUʻU ʻA E SĪPINGA KIATE KIMOUTOLU”
8. ʻE lava fēfē ke faʻifaʻitaki ʻa e kau mātuʻá ki he faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻaupito ʻa Sīsuú ʻi hono akonakiʻi honau fanga tokouá?
8 Koeʻuhí ʻoku taʻehaohaoa ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá, ko e niʻihi ʻi he fakatahaʻangá heʻikai nai ke nau mahinoʻi māʻalaʻala ʻa e meʻa ʻoku ʻamanekina ʻe Sihova meia kinautolú. Te nau fai nai ha ngaahi fili ʻo ʻikai makatuʻunga ʻi he ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú, pe ko e anga ʻenau tōʻongá ʻe fakahaaʻi nai ai ʻoku teʻeki ke nau hoko ko ha kau Kalisitiane matuʻotuʻa. ʻOku totonu ke fēfē ʻa e fakafeangai ʻa e kau mātuʻá? ʻOku totonu ke nau faʻifaʻitaki ki he anga-kātaki ʻa Sīsū ki heʻene kau ākongá. Naʻe toutou fakafekiki ʻa e kau ākongá pe ko hai ʻia kinautolu ʻe hoko ko e lahi taha ʻi he Puleʻangá, ka naʻe ʻikai ʻaupito ke ʻita ʻa Sīsū ʻia kinautolu. Naʻá ne hokohoko atu hono akoʻi mo ʻoange kia kinautolu ʻa e akonaki anga-ʻofa fekauʻaki mo hono fakahāhā ʻa e anga-fakatōkilaló. (Luke 9:46-48; 22:24-27) Naʻe aʻu ʻo ne fufulu honau vaʻé ke fakahaaʻi ange kia kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e hoko ʻo anga-fakatōkilaló. ʻI he ʻahó ni, kuo pau foki ki he kau mātuʻá ke nau fakahāhā ʻa e anga-fakatōkilaló.—Lau ʻa e Sione 13:12-15; 1 Pita 2:21.
9. Ko e hā ʻa e fakakaukau ʻa e ongo ʻapositoló naʻe fiemaʻu kia Sīsū ke ne fakatonutonú?
9 Naʻe fakahaaʻi ʻe he ʻapositolo ko Sēmisi mo Sioné naʻá na fakakaukau ko e hoko ko ha tauhi-sipí naʻe ʻuhingá ke puleʻi ʻa e niʻihi kehé. Naʻá na kole kia Sīsū ki ha tuʻunga mahuʻinga ʻi he Puleʻangá. Ka naʻe fakatonutonu pea akoʻi kinaua ʻe Sīsū ke liliu ʻena fakakaukaú. Naʻá ne pehē: “ʻOku mou ʻilo ko e kau pule ʻo e ngaahi puleʻangá ʻoku nau puleʻi holo honau kakaí pea ko e kau tangata māʻolungá ʻoku nau fakahāhā honau mafaí kiate kinautolu. ʻOku ʻikai ko e foungá ʻeni ʻi homou lotolotongá, ka ʻilonga ʻa ia ʻoku loto ke hoko ko e lahi ʻi homou lotolotongá kuo pau ke ne hoko ko hoʻomou sevāniti.” (Māt. 20:25, 26) Naʻe fiemaʻu ki he ongo ʻapositoló ke na talitekeʻi ʻa e holi ke “puleʻi holo” hona fanga tokouá, ʻa ia, ko hono tala ange kia kinautolu ʻa e meʻa ke nau faí ʻi he taimi kotoa pē.
10. ʻOku fiemaʻu ʻe Sīsū ke fakafeangai fēfē ʻa e kau mātuʻá ki he tākangá? Naʻe anga-fēfē hono fokotuʻu ʻe Paula ha faʻifaʻitakiʻanga leleí?
10 ʻOku ʻamanekina ʻe Sīsū ʻa e kau mātuʻá ke nau fakafeangai ki he takangá ʻo hangē pē ko e founga naʻá ne fakafeangai aí. Kuo pau ke nau loto-lelei ke ngāue maʻa honau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné, kae ʻikai ke hoko ko honau kau pule. Hangē ko Sīsuú, naʻe ngāue anga-fakatōkilalo ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he niʻihi kehé. Naʻá ne pehē ki he kau mātuʻa ʻi he fakatahaʻanga ʻEfesoó: “ʻOku mou ʻiloʻi lelei ʻa e anga ʻeku tōʻongafai ʻi homou lotolotongá talu mei he ʻuluaki ʻaho naʻá ku tūʻuta ai ʻi he vahefonua ʻo ʻĒsiá, ʻa ʻeku ngāue fakatamaioʻeiki maʻá e ʻEikí ʻaki ʻa e fakakaukau fakatōkilalo moʻoni.” Naʻe fiemaʻu ʻe Paula ʻa e kau mātuʻá ke nau hoko ʻo anga-fakatōkilalo pea ngāue mālohi maʻa honau fanga tokouá. ʻI heʻene faʻifaʻitakiʻangá, naʻe akoʻi ai ʻe Paula ki he kau mātuʻá ʻa e founga ke “tokoniʻi ʻa e faʻahinga ʻa ia ʻoku vaivaí.” (Ngā. 20:18, 19, 35) ʻI ha tohi, naʻá ne tala ange ai ki he kau Kolinitoó naʻe ʻikai ko ha pule ia ki heʻenau tuí. Ka, ko ha sevāniti anga-fakatōkilalo ia ʻa e ʻOtuá ʻo hangē pē ko kinautolú, pea naʻá ne loto ke tokoniʻi kinautolu ke tauhi ki he ʻOtuá ʻi he fiefia. (2 Kol. 1:24) Ko Paulá ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ia ʻo e anga-fakatōkilaló mo e ngāue mālohí ki he kau mātuʻa he ʻaho ní.
FAI ʻA E AKONAKÍ ʻO MAKATUʻUNGA ʻI HE “FOLOFOLA MOʻONÍ”
11, 12. ʻE tokoniʻi fēfē nai ʻe ha mātuʻa ha tokoua ke ne fai ha fili?
11 Ko e akonaki ʻoku fai ʻe ha mātuʻa ʻi he fakatahaʻangá kuo pau ke makatuʻunga maʻu pē ʻi he “folofola moʻoní,” ʻa e Tohi Tapú. (Tai. 1:9) Pehē foki, ko ʻene akonakí ʻoku fai “ʻi ha laumālie ʻo e anga-malū.” (Kal. 6:1) ʻI he ʻikai feinga ke fakamālohiʻi hono fanga tokouá ke nau ngāue ʻi ha founga pau, ko ha tauhi-sipi lelei ʻokú ne feinga ke tokoniʻi kinautolu ke fai ʻenau ngaahi filí ʻo makatuʻunga ʻi heʻenau ʻofa kia Sihova mo ʻene Folofolá. Ko e fakatātaá, ʻe tokoni nai ha mātuʻa ki ha tokoua ke fai ha fili mahuʻinga ʻaki ʻa e lāulea ki ha ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapu pe ki ha kupu ʻi heʻetau ʻū tohí. Te ne ʻeke nai ki he tokouá ke fakakaukau ki he anga hono uesia ʻe he ngaahi fili kehekehe ʻa hono vahaʻangatae mo Sihová. ʻE lava leva ke fakamanatu ange ʻe he mātuʻá kiate ia ʻa e mahuʻinga ko ia ʻo e lotu ʻo kole ki he ʻOtuá ha tataki ki muʻa ke fai ha filí. (Pal. 3:5, 6) Hili ʻa e lāuleá, ʻe tuku ʻe he mātuʻá ki he tokouá ke ne fai ʻene filí tonu.—Loma 14:1-4.
12 Ko e Folofolá pē ʻoku haʻu mei ai ʻa e mafai ʻo e kau mātuʻá. Ko ia ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ke nau ngāueleleiʻaki ʻa e Tohi Tapú pea makatuʻunga maʻu pē ʻenau akonakí ʻi ai. ʻI he fai peheé, heʻikai ke fakalaka atu ai ʻa e kau mātuʻá ʻi he mafai kuo ʻoange ʻe he ʻOtuá kia kinautolú. He ko ē, ko e fanga sipí ʻoku ʻikai ʻanautolu. ʻI he ngataʻangá, ko e tokotaha taki taha ʻi he fakatahaʻangá te ne fai ha fakamatala kia Sihova mo Sīsū fekauʻaki mo e ngaahi fili ʻokú ne faí.—Kal. 6:5, 7, 8.
“NGAAHI FAʻIFAʻITAKIʻANGA KI HE TĀKANGÁ”
ʻOku tokoniʻi ʻe he kau mātuʻá honau fāmilí ke mateuteu ki he ngāue fakafaifekaú (Sio ki he palakalafi 13)
13, 14. ʻI he ngaahi founga fē kuo pau ke hoko ha mātuʻa ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he tākangá?
13 Hili hono tala ange ʻe Pita ki he kau mātuʻá ke ʻoua te nau hoko “ʻo fiepule” ki honau fanga tokouá, naʻá ne fakalototoʻaʻi kinautolu ke nau hoko “ko e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ki he tākangá.” (1 Pita 5:3) ʻE anga-fēfē nai ʻa e hoko ha mātuʻa ko ha faʻifaʻitakiʻanga ki he tākangá? Fakakaukau fekauʻaki mo ha ongo ʻulungaanga kuo pau ke maʻu ʻe ha tokoua ke ngāue ai ko ha mātuʻá. ʻUluakí, ʻoku fiemaʻu ke ne hoko ʻo “fakakaukau lelei.” ʻOku ʻuhinga ení ʻokú ne mahinoʻi māʻalaʻala ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni Fakatohitapú pea ʻiloʻi ʻa e anga hono ngāueʻaki ia ʻi heʻene moʻuí. ʻOkú ne nofoʻaki nonga ʻi he ngaahi taimi faingataʻá pea fakakaukau fakalelei ki muʻa ke fai ha ngaahi filí. Uá, kuo pau ke ne “tokangaʻi lelei ʻa hono falé.” ʻOku ʻuhinga ení kapau ʻoku ʻi ai ha fāmili ʻo e mātuʻá, kuo pau ke ne hoko ko ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he tuʻunga ko ha husepāniti mo ha tamai, koeʻuhí “kapau moʻoni ʻoku ʻikai ʻiloʻi ʻe ha tangata ʻa e founga ke mapuleʻi ai ʻa hono falé tonu, ʻe anga-fēfē ai haʻane tokangaʻi ʻa e fakatahaʻanga ʻa e ʻOtuá?” (1 Tīm. 3:1, 2, 4, 5) ʻOku ongoʻi ʻe he fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ʻi he fakatahaʻangá ʻe lava ke nau falala ki he kau mātuʻa ʻoku nau maʻu ʻa e ongo ʻulungaanga ko ení.
14 ʻOku fokotuʻu ʻe he kau mātuʻá ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻaki ʻa e takimuʻa ʻi he ngāue fakamalangá, hangē ko ia naʻe fai ʻe Sīsuú. Naʻe hoko hono malangaʻi ʻa e ongoongo lelei ʻo e Puleʻangá ko ha konga mahuʻinga ia ʻo e moʻui ʻa Sīsū ʻi he māmaní, pea naʻá ne akoʻi ʻene kau ākongá ki he founga ke fakahoko ai ʻa e ngāué ni. (Mk. 1:38; Luke 8:1) ʻI he ʻahó ni, ʻoku fiefia ʻa e kau malangá ʻi he malanga fakataha mo e kau mātuʻá. ʻOku nau sio ki he faivelenga ʻa e kau mātuʻá ʻi he ngāue mahuʻinga ko ení pea lava ke ako mei heʻenau founga faiakó. ʻI he taimi ʻoku ngāueʻaki maʻu pē ai ʻe he kau mātuʻá honau taimí mo e iví ke malangaʻi ʻa e ongoongo leleí neongo ʻenau maʻu ha moʻui mātuʻaki femoʻuekiná, ʻoku ueʻi ai ʻa e fakatahaʻangá ke nau fakahāhā ʻa e faivelenga tatau. ʻE lava ke toe fokotuʻu ʻe he kau mātuʻá ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ki honau fanga tokouá ʻaki ʻa e teuteu ki he ngaahi fakatahá, fai ʻa e ngaahi tali, pea fai ʻa e ngāue hangē ko hono fakamaʻa mo fakaleleiʻi ʻa e Fale Fakatahaʻangá.—ʻEf. 5:15, 16; lau ʻa e Hepelū 13:7.
ʻOku fokotuʻu ʻe he kau mātuʻá ha faʻifaʻitakiʻanga lelei ʻi he ngāue fakamalangá (Sio ki he palakalafi 14)
“POUPOU KI HE KAU VAIVAÍ”
15. Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga ʻe niʻihi ʻoku fai ai ʻe he kau mātuʻá ʻa e ngaahi ʻaʻahi fakatauhisipí?
15 Ko ha tauhi-sipi lelei ʻokú ne fakavave ke tokoni ki ha sipi ʻoku lavea pe puke. ʻI ha founga meimei tatau, ʻoku fiemaʻu ki he kau mātuʻá ke nau fakavave ke tokoni ki he faʻahinga ʻoku nau faingataʻaʻiá pe ko e faʻahinga ʻoku nau fiemaʻu faleʻi pe fakalototoʻá. Ko e kau taʻumotuʻá mo e kau puké te nau fiemaʻu nai ha tokoni ki heʻenau ngaahi fiemaʻu fakaʻahó, ka ʻoku tautefito ʻenau fiemaʻu ha fakalototoʻa mo ha fakafiemālie mei he Folofolá. (1 Tes. 5:14) Ko e toʻutupu ʻi he fakatahaʻangá ʻoku nau faitau nai mo e “ngaahi holi fakatalavoú.” (2 Tīm. 2:22) ʻOku tokoni ʻa e kau mātuʻá ki he faʻahinga kotoa ʻi he fakatahaʻangá ʻaki hono fai ʻa e ngaahi ʻaʻahi fakatauhisipi. Lolotonga ʻa e ngaahi ʻaʻahi ko ení, ʻoku nau feinga ke mahinoʻi ʻa e ngaahi faingataʻa ʻoku hokosia ʻe honau fanga tokouá pea ʻoange ha fakalototoʻa mei he Tohi Tapú. Kapau ʻoku fakavave ʻa e kau mātuʻá ke ʻoange ki honau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ʻa e tokoni ʻoku nau fiemaʻú, ʻe lava ke kalofi ai ʻa e ngaahi palopalema mafatukitukí.
16. ʻI he taimi ʻoku hokosia ai ʻe ha taha ʻi he fakatahaʻangá ha palopalema mafatukituki, ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he kau mātuʻá?
16 Fēfē kapau ʻoku hokosia ʻe ha tokoua ʻi he fakatahaʻangá ha palopalema mafatukituki pea ʻoku ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki hono vahaʻangatae mo Sihová? Naʻe pehē ʻe he tokotaha-hiki Tohi Tapu ko Sēmisí: “ʻOku ʻi ai ha taha ʻoku puke ʻi homou lotolotongá? Tuku ke ne ui mai ʻa e kau mātuʻa ʻo e fakatahaʻangá kiate ia, pea tuku ke nau lotua ia, mo pani ʻaki ia ʻa e lolo ʻi he huafa ʻo Sihová. Pea ko e lotu ʻoku fai ʻi he tuí te ne ʻai ʻa e tokotaha ʻoku puké ke ne sai, pea ʻe fokotuʻu hake ia ʻe Sihova. Pehē foki, kapau kuó ne fakahoko ha ngaahi angahala, ʻe fakamolemoleʻi ia.” (Sēm. 5:14, 15) Neongo kapau ko e tokoua ʻoku “puke” heʻikai te ne “ui mai ʻa e kau mātuʻa,” ʻoku totonu ke fakavave ʻa e kau mātuʻá ke tokoniʻi ia ʻi heʻenau lāuʻilo pē ki hono tuʻungá. ʻI he taimi te nau lotu fakataha ai pea lotu maʻa honau fanga tokouá pea poupouʻi kinautolu lolotonga ʻa e ngaahi taimi faingataʻá, ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he kau mātuʻá ko ha kau tauhi-sipi lelei kinautolu ʻa ia ʻoku nau fakalototoʻaʻi honau fanga tokouá ke hokohoko atu ʻenau tauhi ki he ʻOtuá ʻi he fiefia.—Lau ʻa e ʻAisea 32:1, 2.
17. ʻI he taimi ʻoku faʻifaʻitaki ai ʻa e kau mātuʻá ki he “tauhi-sipi lahi,” ʻoku anga-fēfē maʻu ʻaonga ʻa e fakatahaʻangá?
17 ʻOku ngāue mālohi ʻa e kau mātuʻá ke faʻifaʻitaki kia Sīsū Kalaisi, “ʻa e tauhi-sipi lahi,” ʻi he meʻa kotoa ʻoku nau fai ʻi he kautaha ʻa Sihová. ʻOku tokoniʻi ʻe he kau tangata fua fatongia ko ení ʻa e tākangá ke hokohoko atu ʻenau tupu ʻo mālohi ange pea tauhi faitōnunga ki he ʻOtuá. ʻOku tau houngaʻia lahi ʻaupito ʻi hotau kau tauhi-sipi anga-ʻofá pea mo hotau Tauhi-Sipi Lahí, ʻa Sihova.