LAIPELI Taua Le‘o ‘I HE ‘INITANETÍ
Taua Le‘o
LAIPELI ‘I HE ‘INITANETÍ
Faka-Tonga
ʻ
  • ʻ
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • TOHI TAPU
  • ‘Ū TOHI
  • NGAAHI FAKATAHA
  • w99 2/15 p. 18-23
  • Ko e Founga ʻo e ʻOfá ʻE ʻIkai ʻAupito Kaʻanga

‘Ikai ala ma‘u ha vitiō

Kātaki, ‘oku ‘ikai ma‘u ha vitiō.

  • Ko e Founga ʻo e ʻOfá ʻE ʻIkai ʻAupito Kaʻanga
  • Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
  • Kaveinga Tokoni
  • Fakamatala Meimei Tatau
  • ʻOku Tokoniʻi Kitautolu ʻe he ʻOfá ke ʻIkunaʻi ʻa e Pōlepolé
  • ʻOku Maʻu ʻi he ʻOfá ʻa e Ngaahi Vahaʻangatae Melino
  • ʻOku Tokoniʻi Kitautolu ʻe he ʻOfá ke Kātaki
  • Ko ʻOfa​—Ko “ha Hala ʻOku Fungani Hake”
  • “Hokohoko Atu ʻa e ʻAʻeva ʻi he ʻOfá”
    ʻUnuʻunu Ofi kia Sihova
  • ʻOfa (Agape)—Ko e Hā Ia pea Ko e Hā ʻOku ʻIkai Ko Iá?
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1994
  • FAKATUPULEKINA ʻA E ʻOFA ʻOKU ʻIKAI KE KAʻANGA ʻI HA TAIMI
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2009
  • Ke Langa Hake ʻAki ʻa e ʻOfá
    Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—2001
Sio ki he Me‘a Lahi Ange
Ko e Taua Leʻo ʻOku Fanongonongo Ai ʻa e Puleʻanga ʻo Sihová—1999
w99 2/15 p. 18-23

Ko e Founga ʻo e ʻOfá ʻE ʻIkai ʻAupito Kaʻanga

“Hanganaki kumi faivelenga ki he ngaahi meʻaʻofa lahi angé. Pea neongo ia ʻoku ou fakahā kiate kimoutolu ha hala ʻoku fungani hake.”​—1 KOLINITO 12:​31, NW.

1-3. (a) ʻOku anga-fēfē ʻa e mātuʻaki tatau ʻa e ako ke fakahāhaaʻi ʻa e ʻofá mo e ako ki ha lea foʻou? (e) Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa tefito ʻe lava ke ne ʻai ke hoko ʻa e ako ke fakahāhaaʻi ʻa e ʻofá ko ha meʻa faingataʻá?

KUO faifai ange peá ke feinga ke ako ha lea foʻou? ʻOku ʻikai toe fai ha lau ia, ko e meʻa faingataʻa moʻoni! Ko e moʻoni, ʻoku lava ʻe ha kiʻi leka ke ako ha lea ʻi hono fakaeʻa pē ki aí. ʻOku puke lahi mai ʻe hono ʻutó ʻa e ngaahi ongo mo e ʻuhinga ʻo e ngaahi foʻi leá, ʻo ʻikai fuoloa, kuo fakahaaʻi mātuʻaki pōtoʻi, ʻo hokohoko taʻetuku atu nai ia ʻe he kiʻi leká. ʻOku ʻikai pehē ʻa e kakai lalahí ia. ʻOku tau toutou fekumi ʻi ha tikisinale lea muli, ke poto pē ʻi ha ngaahi kupuʻi lea siʻisiʻi tefito ʻi ha lea muli. Neongo ia, ʻe ʻalu pē taimí fakataha mo hano fakaeʻa feʻunga, ʻoku kamata ke tau fakakaukau ai ʻi he lea foʻoú pea ʻoku hoko ai ʻo faingofua ange hono leaʻaki iá.

2 Ko e ako ke fakahāhā ʻa e ʻofá ʻoku mātuʻaki tatau ia mo hono ako ʻo ha lea foʻou. Ko e moʻoni, ko ha kiʻi konga ʻo e anga fakaʻotua ko ení ʻoku tupu fakanatula pē ia ʻi he tangatá. (Senesi 1:​27; fakafehoanaki mo 1 Sione 4:8.) Neongo ia, ko e ako ke fakahāhā ʻa e ʻofá ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e feinga makehe atu​—tautefito he ʻahó ni, ʻi he mātuʻaki siʻi ʻa e ʻofa fakaenatulá. (2 Timote 3:​1-5) ʻI he taimi ʻe niʻihi ko e tuʻunga eni ʻi he fāmilí tonu. ʻIo, ʻoku tupu hake ʻa e tokolahi ʻi ha ʻātakai fakamamahi ʻa ia ʻoku tātātaha ke leaʻaki ai ha ngaahi lea ʻofa​—kapau ʻoku ʻi ai. (Efeso 4:​29-​31; 6:4) ʻE lava fēfē leva, ke tau ako ke fakahāhā ʻa e ʻofá​—ʻo aʻu ai pē kapau ʻoku tātātaha pē ʻetau hokosia iá?

3 ʻOku lava ke tokoni ʻa e Tohitapú. ʻI he 1 Kolinito 13:​4-8, ʻoku tokonaki mai ai ʻe Paula, ʻo ʻikai ko ha fakaʻuhinga noa pē ʻo e ʻofá, ka ko ha fakamatala longomoʻui ʻo e anga ʻa e ngāue ʻa e faʻunga māʻolunga taha ko eni ʻo e ʻofá. Ko ha fakakaukau ki he ngaahi veesi ko ení te ne tokoniʻi ai kitautolu ke tau mahinoʻi ʻa e natula ʻo e anga fakaʻotua ko ení pea teuʻi lelei ange ai kitautolu ke tau fakahāhaaʻi ia. Tau vakai ange ki he ngaahi tafaʻaki ʻe niʻihi ʻo e ʻofá hangē ko ia naʻe fakamatalaʻi ʻe Paulá. Te tau fakakulupu tefito kinautolu ʻo fakatatau ki ha kalasi ʻe tolu: ko hotau ʻulungāngá fakalūkufua; pea tautefito lahi ange, ki hotau vahaʻangatae mo e niʻihi kehé; pea fakaʻosí, ko ʻetau kītakí.

ʻOku Tokoniʻi Kitautolu ʻe he ʻOfá ke ʻIkunaʻi ʻa e Pōlepolé

4. Ko e hā ʻa e fakamaama ʻoku tokonaki mai ʻe he Tohitapú ki he meheká?

4 Hili ʻene muʻaki fakamatala fekauʻaki mo e ʻofá, naʻe tohi ʻa Paula ki he kau Kolinitoó: “Ko ʻOfa ʻoku ʻikai, te ne meheka.” (1 Kolinito 13:4) ʻOku lava ke fakahāhā ʻa e meheká ʻi he taʻefiemālie loto-kovi ʻi he tuʻumālie pe ngaahi lavameʻa ʻa e niʻihi kehé. Ko e meheka peheé ʻoku fakatupu ʻauha​—fakaesino, fakaeongo, mo fakalaumālie.​—Palovepi 14:30; Loma 13:13; Semisi 3:​14-​16.

5. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻofá ke ikunaʻi ʻa e meheká ʻi he taimi ʻoku hā ngali fakalaka ai meiate kitautolu ha monū fakateokalati?

5 ʻI he vakai ki he meʻá ni, ʻeke hifo kiate koe, ‘ʻOku ou hoko ʻo loto-kovi ʻi he ngalingali kuo fakalaka meiate au ha fatongia fakateokalati?’ Kapau ko e talí ko e ʻio, ʻoua ʻe siva e ʻamanakí. ʻOku fakamanatu mai kiate kitautolu ʻe he tokotaha-tohi-Tohitapu ko Sēmisí ko e “holi ki he meheka” ʻoku ʻi he kotoa ia ʻo e faʻahinga taʻehaohaoa ʻo e tangatá. (Semisi 4:5, PM) Ko e ʻofa ki ho fanga tokouá ʻe lava ke ne tokoniʻi koe ke fakafoki mai hoʻo mafamafatataú. ʻE lava ke ne ʻai koe ke ke fiefia mo e faʻahinga ʻoku fiefiá pea ʻoua ʻe vakai ki ai ko ha fakalotomamahi fakafoʻituitui ʻa hono maʻu ʻe ha taha kehe ha tāpuaki pe ko ha fakavīkiviki.​—Fakafehoanaki mo 1 Samiuela 18:​7-9.

6. Ko e hā ʻa e tuʻunga kovi ʻaupito naʻe tupulaki ʻi he fakatahaʻanga Kolinitō ʻo e ʻuluaki senitulí?

6 ʻOku tānaki mai ʻe Paula ko ʻofá “ʻoku ʻikai te ne fai pe ke ongoongoa, ʻoku ʻikai te ne fakafuofuolahi.” (1 Kolinito 13:4) Kapau ʻoku tau maʻu ha talēniti pe malava, ʻoku ʻikai fiemaʻu ke fiehā ʻaki ia. ʻOku hā mahino, ko ha palopalema eni ʻi he kau tangata fiemāʻolunga ʻe niʻihi naʻa nau moulu mai ki he fakatahaʻanga Kolinitō he kuonga muʻá. Mahalo pē naʻa nau maʻu ha ngaahi malava māʻolunga ʻi hono fokotuʻu ʻo e ngaahi fakakaukaú pe ko ha founga ola lelei ange ʻo hono fai ʻo e ngaahi meʻá. Ko hono tohoakiʻi ʻa e tokangá kiate kinautolú mahalo naʻe tokoni ia ki he māvahevahe fakakulukulupu ʻa e fakatahaʻangá. (1 Kolinito 3:​3, 4; 2 Kolinito 12:20) Naʻe hoko ʻo mātuʻaki kovi ʻaupito ʻa e tuʻunga ko ení ʻo pau ai ke akonakiʻi ki mui ʻe Paula ʻa e kau Kolinitoó heʻenau “kataki fiemalie ʻa e kau sesele,” ʻa ia naʻe fakaangaʻi ʻo fakamatalaʻi ʻe Paula, ko e “haʻa aposetolo makehe atu na.”​—2 Kolinito 11:​5, 19, 20.

7, 8. Fakahaaʻi mei he Tohitapú ʻa e founga ʻe lava ke tau ngāueʻaki ai ha ngaahi talēniti fakaenatula ʻoku tau maʻu ke poupouʻiʻaki ʻa e fāʻūtahá.

7 ʻE lava ke tupu hake ha tuʻunga meimei tatau ʻi he ʻahó ni. Ko e fakatātaá, ʻe maʻu nai ʻe ha niʻihi ʻa e hehema ke pōlepole fekauʻaki mo ʻenau ngaahi lavameʻa ʻi he ngāue fakafaifekaú pe ko honau ngaahi monū ʻi he kautaha ʻa e ʻOtuá. Neongo kapau ʻoku tau maʻu ha pōtoʻi pe malava tefito ʻoku ʻikai maʻu ia ʻe he niʻihi kehe ʻi he fakatahaʻangá, ʻe ʻomai ai ʻe he meʻa ko iá ha ʻuhinga kiate kitautolu ke tau hoko ai ʻo fakafuofuolahi? Ko hono moʻoní, ʻoku totonu ke tau ngāueʻaki ha talēniti fakaenatula pē ʻoku tau maʻú ke poupouʻiʻaki ʻa e fāʻūtahá​—ʻo ʻikai ko kitautolu.​—Mātiu 23:12; 1 Pita 5:6.

8 Naʻe tohi ʻe Paula neongo ʻoku maʻu ʻe ha fakatahaʻanga ha kau mēmipa tokolahi, “naʻe ngaohi ʻe he ʻOtua ʻa e sino ke hohoamalie.” (1 Kolinito 12:​19-​26) Ko e foʻi lea faka-Kalisi naʻe liliu ko e “hohoamalie” ʻokú ne fakahaaʻi ʻa e tuifio fehoanakimālie, hangē ko ia ko e fio ʻo e ngaahi lanú. Ko ia, ʻoku ʻikai totonu ke fakafuofuolahi ha tokotaha ʻi ha fakatahaʻanga ʻo fekauʻaki mo ʻene ngaahi malavá pea feinga ke puleʻi ʻa e niʻihi kehé. Ko e pōlepolé mo e fiemāʻolungá ʻoku ʻikai hana tuʻunga ʻi he kautaha ʻa e ʻOtuá.​—Palovepi 16:19; 1 Kolinito 14:12; 1 Pita 5:​2, 3.

9. Ko e hā ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga fakaefakatokanga ʻoku ʻomai ʻe he Tohitapú ʻo kau ki he faʻahinga tāutaha naʻa nau kumi ki he lelei pē ʻanautolú?

9 Ko ʻofa “ʻoku ʻikai te ne kumi ʻene lelei aʻana.” (1 Kolinito 13:5) Ko ha tokotaha ʻofa ʻoku ʻikai te ne kākaaʻi ʻa e niʻihi kehé koeʻuhi ke tuʻu ai ʻene fakakaukaú. ʻOku ʻi he Tohitapú ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga fakaefakatokanga ʻi he meʻá ni. Ke fakatātaá: ʻOku tau lau ai fekauʻaki mo Tilila, Sisipeli, mo ʻAtalaia​—ko e kau fefine naʻa nau kākaaʻi ʻa e niʻihi kehé ki he ngaahi taumuʻa siokita pē ʻanautolú. (Fakamaau 16:16; 1 Tuʻi 21:25; 2 Kalonikali 22:​10-​12) Pehē foki ki he foha ʻo Tuʻi Tēvita ko ʻApisalomé. Naʻá ne faʻa fakaofiofi atu ki he faʻahinga ko ia naʻa nau haʻu ki Selusalema ki he fakamāú pea hūhū kākā kiate kinautolu ʻo pehē ʻoku ʻikai mahuʻingaʻia moʻoni ʻa e fakamaauʻanga ʻo e tuʻí ʻi heʻenau ngaahi palopalemá. Naʻá ne faʻa fakahaaʻi hangatonu leva ko e meʻa naʻe fiemaʻu moʻoni ʻe he fakamaauʻangá ko ha tangata anga-ʻofa ʻo hangē ko iá! (2 Samiuela 15:​2-4) Ko e moʻoni, naʻe mahuʻingaʻia ʻa ʻApisalome, ʻo ʻikai ʻi he kau faingataʻaʻiá, ka ʻiate ia pē. ʻI heʻene ngāue ko ha tuʻi fakanofo pē ʻe iá, naʻá ne fakatafokiʻi ʻa e loto ʻo e tokolahi. Ka naʻe faai mai pē, ʻo aʻusia ʻe ʻApisalome hano ikunaʻi fakamamahi. ʻI heʻene maté, naʻe aʻu ʻo ʻikai ha fakakaukau naʻá ne taau ke tanu fakalelei.​—2 Samiuela 18:​6-​17.

10. ʻE lava fēfē ke tau fakahāhaaʻi ʻoku tau tokanga ki he lelei ʻa e niʻihi kehé?

10 Ko ha fakatokanga eni ki he kau Kalisitiane he ʻaho ní. Tatau ai pē pe ko ha tangata pe fefine, ʻoku tau maʻu fakanatula nai ha ngaahi mālohi tākiekina. ʻE faingofua nai kiate kitautolu ke ʻai ke tuʻu ʻetau fakakaukaú, hangē ko e laú, ʻaki hano puleʻi ha fetalanoaʻaki pe ʻi hano fakavaivaiʻi ʻa e faʻahinga ko ia ʻoku kehe ʻenau fakakaukaú. Kae kehe, kapau ʻoku tau ʻofa moʻoni, te tau tokanga ki he ngaahi lelei ʻa e niʻihi kehé. (Filipai 2:​2-4) ʻE ʻikai te tau ngāueʻaki ʻa e niʻihi kehé ke maʻu ai haʻatau lelei pe poupouʻi ha ngaahi fakakaukau ʻoku fehuʻia koeʻuhi ko ʻetau taukeí pe ko hotau tuʻunga ʻi he kautaha ʻa e ʻOtuá, ʻo hangē ia ko ʻetau ngaahi fakakaukaú pē ʻoku tāú. ʻI hono kehé, te tau manatuʻi ʻa e palōveepi ʻi he Tohitapú: “Ko e fieʻeiki ko e fakamelomelo ʻo e haveʻi: pea ko e angahiki ko e fakamelomelo ʻo e hinga.”​—Palovepi 16:18.

ʻOku Maʻu ʻi he ʻOfá ʻa e Ngaahi Vahaʻangatae Melino

11. (a) ʻI he ngaahi founga fē ʻe lava ke tau fakahaaʻi ai ʻa e ʻofa ʻa ia ʻoku fakatou anga-lelei mo tāú? (e) ʻE lava fēfē ke tau fakahaaʻi ʻoku ʻikai te tau fiefia ʻi he taʻetotonú?

11 Naʻe toe tohi ʻa Paula ko ʻofá ʻoku “angalelei” pea ʻoku “ʻikai te ne fai taʻetāu.” (1 Kolinito 13:​4, 5) ʻIo, ʻe ʻikai fakaʻatā ʻe he ʻofá kitautolu ke ngāue ʻi ha tōʻonga pango, anga-fākatuʻa, pe taʻefakaʻapaʻapa. ʻI hono kehé, te tau fakakaukauʻi ʻa e ongoʻi ʻa e niʻihi kehé. Ko e fakatātaá, ko ha tokotaha ʻofa ʻe fakaʻehiʻehi ia mei hono fai ʻo e ngaahi meʻa ʻa ia te ne uesia ʻa e konisēnisi ʻo e niʻihi kehé. (Fakafehoanaki mo 1 Kolinito 8:13.) Ko ʻofa “ʻoku ʻikai te ne fiefia ʻi he taʻetotonu, ka ʻoku ne kaungā-fiefia mo e Moʻoni.” (1 Kolinito 13:6) Kapau ʻoku tau ʻofa ʻi he ngaahi lao ʻa Sihová, ʻe ʻikai te tau fakasiʻia ʻa e ʻulungaanga taʻetāú pe fiefia ʻi he ngaahi meʻa ʻoku fehiʻa ai ʻa e ʻOtuá. (Sāme 119:97) ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻofá ke maʻu ʻa e fiefiá ʻi he ngaahi meʻa ʻoku fakatupu langa haké kae ʻikai ko e holoki hifó.​—Loma 15:2; 1 Kolinito 10:​23, 24; 14:26.

12, 13. (a) ʻOku totonu ke fēfē ʻetau talí ʻi he taimi ʻoku fakalotomamahiʻi ai kitautolu ʻe ha taha? (e) Lave ki he ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻi he Tohitapú ke fakahaaʻi naʻa mo e ʻita ʻi he ʻuhinga leleí ʻe lava ke ne fakatupunga kitautolu ke tau ngāue taʻefakapotopoto.

12 ʻOku tohi ʻe Paula ko ʻofa “ʻoku ʻikai te ne fakaʻita” (“ʻoku ʻikai ʻitangofua,” Phillips). (1 Kolinito 13:5) Ko e moʻoni, ʻoku anga-maheni ʻaki pē kiate kitautolu faʻahinga taʻehaohaoa ʻo e tangatá ke hoko ʻo mamahi pe kiʻi ongoʻi ʻita ʻi he taimi ʻoku fakalotomamahiʻi ai kitautolu ʻe ha taha. Kae kehe, ʻe hala ke tukulotoʻi fuoloa ʻa e loto-mamahí pe ke hokohoko atu ʻi ha tuʻunga ʻita. (Sāme 4:4; Efeso 4:26) Kapau ʻe tukunoaʻi, naʻa mo e ʻita ʻi he ʻuhinga leleí te ne fakatupunga nai kitautolu ke ngāue taʻefakapotopoto, pea ʻe lava ke tukuakiʻi kiate kitautolu ʻa e meʻá ni, ʻe Sihova.​—Senesi 34:​1-​31; 49:​5-7; Nomipa 12:3; 20:​10-​12; Sāme 106:​32, 33.

13 Kuo fakaʻatā ʻe he niʻihi ʻa e taʻehaohaoa ʻa e niʻihi kehé ke ne uesia ʻenau fili ke maʻu ʻa e ngaahi fakataha Kalisitiané pe kau ʻi he ngāue fakamalangá. Ki muʻá ko e tokolahi ʻo e faʻahingá ni kuo nau fai ʻa e faitau mālohi maʻá e tuí, mahalo ko e ʻūkuma ha fakafepaki mei he fāmilí, manuki mei he kaungāngāué, pea mo e hā fua. Naʻa nau kātakiʻi ʻa e ngaahi fakafeʻātungia peheé koeʻuhi naʻa nau vakai ki ai ko e ngaahi ʻahiʻahi ia ʻo e mateaki-angatonú, pea ʻoku tonu ia. Ka ko e hā ʻoku hokó ʻi he taimi ʻoku leaʻaki ai pe fai ʻe ha kaungā Kalisitiane ha meʻa taʻeʻofá? ʻIkai ko e toe ʻahiʻahi mo eni ʻo e mateaki-angatonú? Ko e moʻoni ʻoku pehē, he kapau ʻoku tau nōfoʻi ʻi ha tuʻunga ʻita, ʻe lava ai ke tau “tuku ha ava ki he Tevolo.”​—Efeso 4:27.

14, 15. (a) Ko e hā hono ʻuhinga ʻo e “lau ʻa e kovi”? (e) ʻE lava fēfē ke tau faʻifaʻitaki kia Sihova ʻi he hoko ʻo fakamolemolé?

14 ʻI ha ʻuhinga lelei, ʻoku tānaki mai ʻe Paula ko ʻofá “ʻoku ʻikai te ne lau ʻa e kovi.” (1 Kolinito 13:5) ʻOkú ne ngāueʻaki heni ha kupuʻi lea ʻi he tauhi-tohí, ʻoku mahino ko e fakahaaʻi ʻo hono fakahū ʻa e loto-mamahí ki ha tohi-moʻua koeʻuhi ke ʻoua naʻa ngalo. Ko ha anga-ʻofa ia ke ʻai ha lēkooti tuʻumaʻu ʻo e lea pe ngāue fakalotomamahí ʻi he ʻatamaí, ʻo hangē ia ʻe fiemaʻu ke tau toe lave ki ai ʻi ha taimi ʻi he kahaʻú? He fiefia moʻoni ʻe lava ke tau ʻi aí ʻi he ʻikai sivi fakalautelau kitautolu ʻe Sihova ʻi ha founga taʻemeesi pehē! (Sāme 130:3) ʻIo, ʻi he taimi ʻoku tau fakatomala aí, ʻokú ne tāmateʻi ʻetau ngaahi halá.​—Ngāue 3:19.

15 ʻE lava ke tau faʻifaʻitaki kia Sihova ʻi he fekauʻaki mo e meʻá ni. ʻOku ʻikai totonu ke tau ʻita vave ʻi he taimi ʻoku ngali taʻetokaʻi ai kitautolu ʻe ha taha. Kapau ʻoku tau vave ki he mamahí, te tau fakalotomamahiʻi lahi ange nai ai kitautolu ʻi he meʻa ko ia naʻe mei lava ʻo fai mai ʻe he tokotaha ʻokú ne fakalotomamahiʻi kitautolú. (Koheleti 7:​9, 22) ʻI hono kehé, ʻoku fiemaʻu ke tau manatuʻi ko ʻofá “ʻoku ne tui ʻi he meʻa kotoa pe.” (1 Kolinito 13:7) Ko e moʻoni, ʻoku ʻikai ha taha ʻiate kitautolu ʻe loto ke kākaaʻingofua, ka ʻoku ʻikai foki totonu ke tau huʻuhuʻu tōtuʻa ki he ngaahi taumuʻa ʻa hotau fanga tokouá. ʻI ha tuʻunga pē ʻe ala lavá, tau lau pē ʻoku ʻikai ha ngaahi fakakaukau kovi ʻa e tokotaha kehé.​—Kolose 3:13.

ʻOku Tokoniʻi Kitautolu ʻe he ʻOfá ke Kātaki

16. Ko e hā ʻa e ngaahi tuʻunga ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻofá ke tau kātaki fuoloa?

16 ʻOku tala mai leva ʻe Paula kiate kitautolu “oku kataki fuoloa ae ofa.” (1 Kolinito 13:4, PM) ʻOkú ne ʻai kitautolu ke tau malava ʻo kātakiʻi ʻa e ngaahi tuʻunga ʻahiʻahí, mahalo ʻi ha vahaʻa taimi lahi. Ko e fakatātaá, kuo nofo ʻa e kau Kalisitiane tokolahi ʻi he ngaahi taʻu ʻi ha fāmili māvahevahe fakalotu. Ko e niʻihi ʻoku nau taʻemali, ʻo ʻikai ʻi heʻenau filí, ka koeʻuhi kuo ʻikai malava ke nau maʻu ha hoa taau “i he Eiki.” (1 Kolinito 7:​39, PM; 2 Kolinito 6:14) ʻOku ʻi ai foki mo e faʻahinga kuo nau faitau mo e ngaahi tuʻunga mahamahaki fakatutue sino. (Kaletia 4:​13, 14; Filipai 2:​25-​30) Ko e moʻoni, ʻi he fokotuʻutuʻu taʻehaohaoa ko ení, ʻoku ʻikai ha taha ʻe ʻi ha tuʻunga ʻo e moʻuí ʻe taʻefiemaʻu ai ha faʻahinga tuʻunga ʻo e kātakí.​—Mātiu 10:22; Semisi 1:12.

17. Ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu ke kātaki ʻi he meʻa kotoa pē?

17 ʻOku fakapapauʻi mai ʻe Paula kiate kitautolu ko ʻofa “ʻoku ne ʻukuma ʻi he meʻa kotoa pe, . . . ʻamanaki ʻi he meʻa kotoa pe, ʻoku ne kataki ʻi he meʻa kotoa pe.” (1 Kolinito 13:7) Ko e ʻofa kia Sihová te ne malava ke ʻai kitautolu ke tau faingataʻaʻia ʻi ha tuʻunga pē koeʻuhi ko e māʻoniʻoní. (Mātiu 16:24; 1 Kolinito 10:13) ʻOku ʻikai ke tau kumi ki ha fakamamahiʻi fakamāʻata. ʻI hono kehé, ko ʻetau taumuʻá ke moʻui melino, mo nonga. (Loma 12:18; 1 Tesalonaika 4:​11, 12) Ka neongo ia, ʻi he taimi ʻoku malanga hake ai ʻa e ngaahi ʻahiʻahiʻi ʻo e tuí, ʻoku tau kātakiʻi fiefia ʻa e ngaahi meʻá ni ko e konga ia ʻo e totongi ʻo e ngaohi-ākonga faka-Kalisitiané. (Luke 14:​28-​33) ʻI heʻetau kātakí, ʻoku tau feinga ke tauhi maʻu ha vakai pau, ʻo ʻamanaki ki he ola lelei tahá ʻi he lotolotonga ʻo e ngaahi tuʻunga faingataʻá.

18. ʻOku anga-fēfē ʻa hono fiemaʻu ʻa e kātakí naʻa mo e ʻi he taimi faingamālié?

18 Ko e faingataʻaʻiá ʻoku ʻikai ko e tuʻunga pē ia ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e kātakí. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ke kātakí ʻoku ʻuhinga pē iá ke tolonga, ke hokohoko atu ʻi ha hala kuo fokotuʻu pe ʻoku ʻi ai ha ngaahi tuʻunga faingataʻa pe ʻikai. Ko e kātakí ʻoku kau ki ai hono tauhi maʻu ha founga tuʻumaʻu fakalaumālie lelei. Ko e fakatātaá, ʻokú ke kau mohu ʻuhinga ʻi he ngāue fakafaifekaú, ʻo fakatatau ki ho ngaahi tuʻungá? ʻOkú ke lau mo fakalaulauloto ki he Folofola ʻa e ʻOtuá pea fetuʻutaki mo hoʻo Tamai fakahēvaní fakafou ʻi he lotú? ʻOkú ke maʻu maʻu pē ʻa e ngaahi fakataha ʻa e fakatahaʻangá, pea ʻokú ke maʻu ha ʻaonga mei he fefakalototoʻaʻaki mo ho kaungātuí? Kapau ko ia, pea tā ʻoku tatau ai pē pe ʻokú ke lolotonga ʻi ha tuʻunga faingamālie pe ʻi ha tuʻunga faingatāmaki, ʻokú ke kātaki pē. ʻOua ʻe foʻi, “he te ta utu ʻi hono faʻahitaʻu, ʻo kapau ʻe ʻikai te ta vaivai.”​—Kaletia 6:9.

Ko ʻOfa​—Ko “ha Hala ʻOku Fungani Hake”

19. ʻOku anga-fēfē ʻa e hoko ʻa ʻofa ko “ha hala ʻoku fungani hake”?

19 Naʻe fakamamafaʻi ʻe Paula ʻa e mahuʻinga ʻo hono fakahāhaaʻi ʻo e ʻofá ʻaki hono ui ʻa e anga-fakaʻotua ko ení ko ha “hala ʻoku fungani hake.” (1 Kolinito 13:​1 [12:​31, PM, NW]) “Fungani hake” ʻi he ʻuhinga fē? Sai, ko e toki ʻosi pē ia hono lau fakalautelau ʻe Paula ʻa e ngaahi meʻaʻofa ʻo e laumālié, ʻa ia naʻe failahia ʻi he lotolotonga ʻo e kau Kalisitiane ʻi he ʻuluaki senitulí. Naʻe ʻai ʻo malava ke kikite ʻa e niʻihi, naʻe fakaivia ʻa e niʻihi ke nau fakamoʻui ʻa e ngaahi mahakí, naʻe ʻoange ki he tokolahi ʻa e malava ke lea kehekehé. Ko e ngaahi meʻaʻofa fakaofo moʻoni! Ka, naʻe tala ʻe Paula ki he kau Kolinitoó: “Neongo te u lava ke leaʻaki ʻa e ngaahi lea ʻa e kakai, ʻio, mo e ngaahi lea ʻa e kau angelo, ka ʻoku ʻikai ʻiate au ʻa e ʻofa, ko e meʻa pe kuo u hoko ki ai, ko ha ukamea ongo au, pe ko ha simipale tatangi. Pea neongo te u lava ʻa e malanga-palofisai; neongo te u aʻusia ʻa e ngaahi misiteli kotoa pe, mo e faʻahinga ʻilo loloto kotoa pe; ʻio, pea neongo te u ʻosiki ʻa e tui, ʻo u lava ai ke hiki moʻunga, ka ʻoku ʻikai ʻiate au ʻa e ʻofa, ko e meʻa noa pe au.” (1 Kolinito 13:​1, 2) ʻIo, naʻa mo e ngaahi ngāue naʻe mei hoko nai ʻo mahuʻingá ʻoku hoko ia ko e “ngaahi ngaue mate” kapau ko e taumuʻa kiate kinautolú ʻoku ʻikai ko e ʻofa ki he ʻOtuá pea ki he kaungāʻapí.​—Hepelu 6:1.

20. Ko e hā ʻoku fiemaʻu ai ʻa e feinga hokohoko kapau ʻoku fiemaʻu ke tau fakatupulekina ʻa e ʻofá?

20 ʻOku ʻomai kiate kitautolu ʻe Sīsū ʻa e toe ʻuhinga ʻe taha ʻoku totonu ai ke tau fakatupulekina ʻa e anga-fakaʻotua ko e ʻofá. “Ko e meʻa kó é ʻe ʻilo ai ʻe he kakai kotoa pē ko e kau ako kimoutolu aʻaku,” ko ʻene leá ia, “ʻo kapau ʻe ai haʻamou feʻofaʻaki.” (Sione 13:35) Ko e foʻi lea “ʻo kapau” ʻokú ne tuku mai ki he Kalisitiane taki taha pe ʻe ako ʻe ha fefine pe ha tangata ke fakahaaʻi ʻa e ʻofá. He ko ē, ko e nofo pē ʻi ha fonua mulí ʻe ʻikai te ne ʻai ai ʻe ia kitautolu ke ako ai ke lea ʻi he lea ko iá. Pehē pē ʻa e ʻikai ʻotomētiki pē hono akoʻi kitautolu ke fakahāhaaʻi ʻa e ʻofá ʻi hono maʻu pē ʻo e ngaahi fakataha ʻi he Fale Fakatahaʻangá pe ʻi he feohi mo e kaungā Kalisitiané. Ko hono ako ʻo e “lea” ko ení ʻoku fiemaʻu ki ai ʻa e feinga hokohoko.

21, 22. (a) ʻOku totonu ke fēfē ʻetau talí kapau ʻoku ʻikai te tau aʻu ki ha tafaʻaki ʻe niʻihi ʻo e ʻofa naʻe lāulea ki ai ʻa Paulá? (e) ʻI he founga fē ʻe lava ai ke pehē “ko ʻofa ʻoku ʻikai ke kaʻanga ia”?

21 ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻe ʻikai te ke aʻu ai koe ki he tafaʻaki ʻe niʻihi ʻo e ʻofá naʻe lāulea ki ai ʻa Paulá. Kae ʻoua ʻe loto-siʻi. Līʻoa anga-kātaki atu koe. Hokohoko atu ʻa e hanga ki he Tohitapú pea ngāueʻaki hono ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi hoʻo ngaahi feangainga mo e niʻihi kehé. ʻOua ʻaupito naʻa ngalo ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ʻoku fokotuʻu mai ʻe Sihova tonu kiate kitautolú. Naʻe naʻinaʻi ʻa Paula ki he kau ʻEfesoó: “Ka mou angaʻofa muʻa ʻi hoʻomou feangai, mo manavaʻofa, pea mou fefakamolemoleʻaki, ʻo hange foki ko e ʻOtua ne ne fakamolemole kimoutolu ʻia Kalaisi.”​—Efeso 4:32.

22 Naʻa mo e faifai atu pē pea hoko ʻo faingofua ange ʻa e ako ke fakahaaʻi atu koe ʻi ha lea foʻoú, ngalingali ʻi ha taimi te ke ʻilo ai ʻe faingofua ange hono fakahāhaaʻi ʻa e ʻofá. ʻOku fakapapauʻi mai ʻe Paula kiate kitautolu “ko ʻofa ʻoku ʻikai ke kaʻanga ia.” (1 Kolinito 13:8) ʻI he ʻikai tatau mo e ngaahi meʻaʻofa fakaemana ʻo e laumālié, ko ʻofá ʻe ʻikai ʻaupito ngata ia. Ko ia, hokohoko atu ʻa e ako ke fakahāhaaʻi ʻa e anga-fakaʻotua ko ení. ʻOku hangē ia ko hono ui ʻe Paulá, ko ha “hala ʻoku fungani hake.”

ʻE Lava ke Ke Fakamatalaʻi?

◻ ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻofá ke ikunaʻi ʻa e pōlepolé?

◻ ʻI he ngaahi founga fē ʻe lava ke tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻofá ke tau poupouʻi ʻa e melino ʻi he fakatahaʻangá?

◻ ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻofá ke kātaki?

◻ ʻOku anga-fēfē ʻa e hoko ʻa ʻofa ko “ha hala ʻoku fungani hake”?

[Fakatātā ʻi he peesi 19]

ʻE tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻofá ke ʻoua ʻe sio ki he ngaahi fehālaaki ʻa hotau kaungātuí

[Fakatātā ʻi he peesi 23]

ʻOku ʻuhinga ʻa e kātakí ko e tauhi maʻu ʻetau founga tuʻumaʻu fakateokalatí

    ʻŪ Tohi Faka-Tonga (1987-2026)
    Hū ki Tu‘a
    Hū ki Loto
    • Faka-Tonga
    • Share
    • Sai‘ia
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Makatu‘unga Hono Ngāue‘akí
    • Polisī Fakafo‘ituitui
    • Privacy Setting
    • JW.ORG
    • Hū ki Loto
    Share