Fiefia—Ko ha ʻUlungaanga ʻOku Tau Maʻu mei he ʻOtuá
ʻOKU fiemaʻu ʻe he kakaí ke nau fiefia. Ka ko e ngaahi ʻaho fakaʻosí eni, pea ʻoku maʻu ʻe he tokotaha kotoa ʻa e ngaahi palopalema ʻoku “faingataʻa ke fekuki mo ia.” (2 Tīm. 3:1) ʻOku mole ʻa e fiefia ʻa e kakai ʻe niʻihi koeʻuhí ko e fakafeangai taʻetotonu ʻoku fai kiate kinautolu, ʻoku nau puke, ʻoku mole ʻenau ngāué, pe ʻoku mate ha taha ʻoku nau ʻofa ai. ʻOku mole ʻa e fiefia ʻa e niʻihi koeʻuhi ko e hoko ha meʻa ʻo ʻai ai kinautolu ke nau hohaʻa pe loto-mamahi. Naʻa mo e kau lotu ʻa Sihová ʻoku nau hoko nai ʻo loto-siʻi pea mole māmālie ʻa ʻenau fiefiá. Kapau ʻoku hoko eni kiate koe, ʻe lava fēfē ke ke toe fiefia?
Ke tali ʻa e fehuʻi ko iá, ʻoku ʻuluaki fiemaʻu ke tau mahinoʻi pe ko e hā ʻa e fiefia moʻoní mo e founga kuo tauhi maʻu ai ʻe he niʻihi ʻenau fiefiá naʻa mo e taimi ʻoku nau faingataʻaʻia aí. Hili iá, te tau sio ki he founga ʻe lava ke tau tauhi maʻu ai ʻetau fiefiá pea fakatupulekina ia.
KO E HĀ ʻA E FIEFIA?
Ko e fiefiá ʻoku ʻikai ke tatau ia mo e ongoʻi fiefiá. Fakakaukau angé ki he meʻá ni: Ko ha tokotaha ʻoku konā ʻokú ne kata lahi nai. Ka ʻi heʻene malelé pē, ʻoku ʻikai te ne toe kata peá ne ʻilo nai ai ʻoku kei lahi pē ʻene ngaahi palopalemá. Ko ʻene ongoʻi fiefiá naʻe fakataimi pē pea naʻe ʻikai ko e fiefia moʻoní ia.—Pal. 14:13.
ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e fiefiá ko e ongoʻi mālohi ia ʻoku ʻi hotau lotó ʻi heʻetau maʻu pe ʻamanekina ha meʻa lelei. ʻOku tau hoko ai ʻo fiefia ʻo tatau ai pē pe ʻoku lelei pe kovi ʻa hotau tuʻungá. (1 Tes. 1:6) Ko hono moʻoní, ʻe lava ke tau loto-mamahi ʻi ha meʻa ka ʻoku tau kei fiefia pē. Ko e fakatātaá, naʻe haha ʻa e kau ʻapositoló koeʻuhí ko ʻenau malanga fekauʻaki mo Sīsuú. Kae kehe, naʻa nau “ʻalu atu mei he ʻao ʻo e Sanetalimí ʻoku nau fiefia koeʻuhi kuo lau kinautolu ʻoku taau ke ngaohikoviʻi koeʻuhi ko hono huafá.” (Ngā. 5:41) Naʻe ʻikai te nau fiefia koeʻuhi ko hono haha kinautolú ka koeʻuhí ko e malava ke nau hanganaki faitōnunga ki he ʻOtuá.
Ko e fiefiá ʻoku ʻikai ko ha meʻa ia ʻoku fanauʻi pē mo kitautolu pe ko ha meʻa ʻoku hokonoa mai pē. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí ko e fiefia moʻoní ko e konga ia ʻo e fua ʻo e laumālie māʻoniʻoni ʻo e ʻOtuá. ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he laumālie ʻo e ʻOtuá ke tau fakatupulekina “ʻa e angaʻitangata foʻou,” ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e fiefiá. (ʻEf. 4:24; Kal. 5:22) Pea ʻi he taimi ʻoku tau fiefia aí, ʻe faingofua ange ai ke tau fekuki mo ʻetau ngaahi faingataʻaʻiá.
FAʻIFAʻITAKIʻANGA ʻOKU TAU LOTO KE FAʻIFAʻITAKI KI AI
Naʻe loto ʻa Sihova ke sio ʻoku hoko ʻa e ngaahi meʻa lelei ʻi he māmaní, ʻo ʻikai ko e ngaahi meʻa kovi ʻoku tau sio ai ʻi he ʻaho ní. Ka neongo ʻoku fai ʻe he kakaí ʻa e ngaahi meʻa fulikivanu, ʻoku ʻikai ke mole ai ʻa e fiefia ia ʻa Sihová. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “ʻOku ʻi hono ʻafioʻangá ʻa e mālohi mo e fiefia.” (1 Kal. 16:27) ʻIkai ko ia pē, ko e ngaahi meʻa lelei ʻoku fai ʻe he kau sevāniti ʻa Sihová ʻokú ne ʻai ia ke ne fiefia.—Pal. 27:11.
ʻOku tau faʻifaʻitaki, pe feinga ke hangē ko Sihová ʻi he ʻikai ke mole ʻetau fiefiá kapau ʻoku ʻikai ke hoko ʻa e ngaahi meʻá ʻo hangē ko ia naʻa tau ʻamanekiná. ʻI he ʻikai ke hohaʻá, ʻe lava ke tau tokangataha ki he ngaahi meʻa lelei ʻoku tau maʻu he taimi ní pea tatali anga-kātaki ki he ngaahi meʻa lelei ange ʻi he kahaʻú.a—Sio ki he fakamatala ʻi lalo.
ʻOku lahi ʻa e ngaahi fakatātā ʻi he Tohi Tapú fekauʻaki mo e kakai naʻa nau tauhi maʻu ʻenau fiefiá neongo naʻe lahi ʻenau ngaahi palopalemá. Naʻe tauhi maʻu ʻe ʻĒpalahame ʻa ʻene fiefiá naʻa mo e taimi naʻe ʻi he tuʻunga fakatuʻutāmaki ai ʻene moʻuí pea ʻi he taimi naʻe fakatupunga ai ʻe he kakaí ha ngaahi palopalema kiate iá. (Sēn. 12:10-20; 14:8-16; 16:4, 5; 20:1-18; 21:8, 9) Naʻe anga-fēfē ʻene fai ení? ʻAki ʻa e fakakaukau fekauʻaki mo ʻene ʻamanaki ke moʻui ʻi he māmani foʻoú ʻi he malumalu ʻo e pule ʻa e Mīsaiá. (Sēn. 22:15-18; Hep. 11:10) Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Ko ʻĒpalahame ko hoʻomou tamaí naʻá ne fiefia lahi ʻi he ʻamanaki ke mamata ki hoku ʻahó.” (Sione 8:56) ʻOku tau faʻifaʻitaki kia ʻĒpalahame ʻi he taimi ʻoku tau hanganaki fakakaukau ai ki he fiefia te tau hokosia ʻi he kahaʻú.—Loma 8:21.
Naʻe maʻu foki ʻe Paula mo Sailosi ʻa e tui mālohi pea tauhi maʻu ʻena fiefiá neongo ʻa e ngaahi faingataʻa lahi naʻe hoko kiate kinauá. Ko e fakatātaá, hili hono hapo lahi kinaua pea lī ki he pilīsoné, naʻá na ‘lotu mo fakahīkihikiʻi ʻa e ʻOtuá ʻaki ha hiva.’ (Ngā. 16:23-25) Naʻe lava ke na kātakiʻi ʻena faingataʻaʻiá he naʻe hokohoko atu ʻena fakakaukau fekauʻaki mo e ngaahi talaʻofa ʻa e ʻOtuá ki he kahaʻú. Pea ʻi hono ʻiloʻi naʻá na faingataʻaʻia koeʻuhi ko ʻena muimui ʻia Kalaisí naʻá na maʻu ai ʻa e fiefia. ʻOku tau faʻifaʻitaki kia Paula mo Sailosi ʻi he taimi ʻoku tau manatuʻi ai ʻa e ngaahi ola lelei ʻoku hoko ʻi he tauhi faitōnunga ki he ʻOtuá.—Fil. 1:12-14.
ʻI he ʻahó ni foki, ʻoku lahi ai ʻa e ngaahi fakatātā fekauʻaki mo e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine kuo nau tauhi maʻu ʻenau fiefiá neongo ʻa e fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá. Ko e fakatātaá, ʻi Nōvema 2013, naʻe fakaʻauha ai ʻe he Fuʻu Afā ko Haiyan ʻa e ʻapi ʻo e ngaahi fāmili Fakamoʻoni ʻe 1,000 tupu ʻi he ʻOtu Motu Filipainí. Ko George, ʻa ia naʻe fakaʻauha ʻosi ʻa hono ʻapí ʻi he kolo ko Tacloban, naʻá ne pehē: “Neongo ʻa e meʻa naʻe hokó, ʻoku fiefia ʻa e fanga tokouá. ʻOku faingataʻa ke u fakamatalaʻi ʻa e fiefia ʻoku mau ongoʻí.” Kapau te tau fakakaukau ki he meʻa kuo fai ʻe Sihova maʻatautolú pea hanganaki houngaʻia ʻiate ia, te tau tauhi maʻu ai ʻetau fiefiá naʻa mo e taimi ʻoku lahi ai ʻetau faingataʻaʻiá. Ko e hā ha toe ngaahi meʻa ʻoku tokonaki mai ʻe Sihova ʻa ia ʻoku ʻomi ai ʻa e ngaahi ʻuhinga ke tau fiefia ai?
NGAAHI ʻUHINGA KI HEʻETAU FIEFIÁ
Ko e ʻuhinga lahi taha ki heʻetau fiefiá ko hotau vahaʻangatae mo Sihová. ʻOku tau ʻiloʻi ʻa e Tuʻi ʻo e ʻunivēsí. Ko ia ʻa ʻetau Tamaí, ʻOtuá, mo hotau Kaumeʻá!—Saame 71:17, 18.
ʻOku tau toe houngaʻia foki ʻi hono foaki mai ʻe Sihova ʻa e moʻuí mo e malava ke tau fiefia aí. (Tml. 3:12, 13) Koeʻuhí kuó ne tohoakiʻi kitautolu kiate ia, ʻoku lava ke tau mahinoʻi ʻa hono finangalo kiate kitautolú pea ʻoku tau ʻiloʻi ʻa e founga ke moʻui aí. (Kol. 1:9, 10) Kae kehe, ko e tokolahi taha ʻo e kakaí ʻoku ʻikai te nau mahinoʻi ʻa e taumuʻa ʻo e moʻuí. Ke fakamamafaʻi ʻa e faikehekehe ko ení, naʻe tohi ʻe Paula: “‘Ko e matá kuo ʻikai te ne mātā pea ko e telingá kuo ʻikai te ne fanongoa, pea kuo ʻikai ke hū ki he fakakaukau ʻa ha tangata ʻa e ngaahi meʻa kuo teuteu ʻe he ʻOtuá maʻá e faʻahinga ʻoku ʻofa kiate iá.’ He ko kitautolu ia kuo fakahā mai ki ai ʻe he ʻOtuá fakafou ʻi hono laumālié.” (1 Kol. 2:9, 10) Ko hono mahinoʻi ʻa e finangalo mo e taumuʻa ʻa Sihová ʻoku ʻomai ai kiate kitautolu ʻa e fiefia.
Kuo fai ʻe Sihova ʻa e toe meʻa lahi ange maʻatautolu. Kuó ne ʻai ke malava ʻo fakamolemoleʻi ʻetau angahalá. (1 Sio. 2:12) ʻOkú ne ʻomai ʻa e ʻamanaki ko e moʻui ʻi he māmani foʻoú, ʻa ia kuo vavé ni ke ʻi heni. (Loma 12:12) Naʻa mo e taimí ni, kuo ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolu ʻa e ngaahi kaumeʻa tokolahi ʻa ia ʻe lava ke tau lotu fakataha mo kinautolu kiate ia. (Saame 133:1) ʻOkú ne toe maluʻi kitautolu meia Sētane mo e fanga tēmenioó. (Saame 91:11) Kapau te tau hanganaki fakakaukau ki he ngaahi meʻa fisifisimuʻa ko eni kuo ʻomai ʻe Sihova kiate kitautolú, te tau maʻu ai ʻa e fiefia lahi ange.—Fil. 4:4.
FOUNGA KE MAʻU AI ʻA E FIEFIA LAHI ANGÉ
ʻE lava ke maʻu ʻe ha Kalisitiane ʻokú ne ʻosi fiefia ha fiefia lahi ange? Naʻe pehē ʻe Sīsū: “Kuó u leaʻaki kiate kimoutolu ʻa e ngaahi meʻá ni, koeʻuhi ke ʻiate kimoutolu ʻeku fiefiá pea ke kakato hoʻomou fiefiá.” (Sione 15:11) ʻOku fakahaaʻi ʻe he meʻá ni ʻe lava ke tau maʻu maʻu pē ʻa e fiefia lahi ange. ʻE lava ke tau fakahoa ʻetau fiefiá ki ha afi. Kapau ʻoku tau loto ke toe vela ange ʻa e afí, kuo pau ke tau tānaki ki ai ha fefie lahi ange. Manatuʻi: ʻOku tokoniʻi kitautolu ʻe he laumālie māʻoniʻoní ke tau maʻu ʻa e fiefiá. Ko ia kapau ʻoku tau fiemaʻu ha fiefia lahi ange, ʻoku fiemaʻu ke tau hanganaki kole ʻa e laumālie ʻo e ʻOtuá fakafou ʻi he lotu. Kuo pau ke tau toe hanganaki fakalaulauloto ki he Tohi Tapú, ʻa ia naʻe fakamānavaʻi ʻe he laumālie māʻoniʻoní.—Saame 1:1, 2; Luke 11:13.
Ko e toe meʻa ʻe taha te ne ʻomai kiate kitautolu ʻa e fiefia lahi angé ko e hanganaki femoʻuekina ʻi he ngaahi meʻa ʻokú ne ʻai ʻa Sihova ke fiefiá. (Saame 35:27; 112:1) Ko e hā hono ʻuhingá? ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú naʻe fakatupu kitautolú ke “manavahē ki he ʻOtua moʻoní pea tauhi ʻene ngaahi fekaú, he ko e ngafa kotoa eni ʻo e tangatá.” (Tml. 12:13) Naʻe ngaohi kitautolú ke tau fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. Ko ia ʻi heʻetau tauhi kia Sihová, te tau fiefia moʻoni ʻi heʻetau moʻuí.b—Sio ki he fakamatala ʻi lalo.
NGAAHI ʻAONGA ʻO E FIEFIÁ
ʻI heʻetau fakatupulekina ʻetau fiefiá, te tau hokosia ai ʻa e ngaahi ʻaonga lahi kehe. Ko e fakatātaá, ʻe hōifua lahi ange ʻa Sihova ʻiate kitautolu ʻi he hokohoko atu ʻetau tauhi fiefia kiate ia neongo ʻa e lahi ʻo ʻetau ngaahi palopalemá. (Teu. 16:15; 1 Tes. 5:16-18) ʻIkai ko ia pē, koeʻuhi ko ʻetau maʻu ʻa e fiefia moʻoní, heʻikai ke tau fakakaukau ai ko hono maʻu ʻa e koloa lahi fakamatelié ʻa e meʻa mahuʻinga taha ʻi he moʻuí. ʻI hono kehé, te tau feinga ke fai ha toe ngaahi feilaulau lahi ange maʻá e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. (Māt. 13:44) Pea ʻi heʻetau sio ki he lelei ʻoku hoko ʻi heʻetau fai ʻa e meʻa lahi ange maʻa Sihová, te tau maʻu ai ʻa e fiefia lahi ange, te tau ongoʻi lelei ange fekauʻaki mo kitautolu, pea te tau ʻai ai ʻa e niʻihi kehé ke nau ongoʻi fiefia lahi ange.—Ngā. 20:35; Fil. 1:3-5.
Pehē foki, ko e lahi ange ʻa e fiefia ʻoku tau maʻú, ʻoku ngalingali te tau toe moʻui lelei ange ai. ʻOku pehē ʻe he Tohi Tapú: “Ko ha loto-fiefia ko ha faitoʻo lelei.” (Pal. 17:22) Ko ha tokotaha fekumi naʻe ako ki he moʻuí ʻi he ʻUnivēsiti ʻo Nebraska ʻi ʻAmeliká naʻá ne fai ha fakamatala ʻoku fehoanaki mo e lau ʻa e Tohi Tapú. ʻOkú ne pehē: “Kapau ʻokú ke fiefia mo fiemālie ʻi hoʻo moʻuí he taimí ni, ʻoku ngalingali te ke moʻui lelei ange ai ʻi he kahaʻú.”
Ko ia neongo ʻoku tau moʻui ʻi ha taimi faingataʻa, ʻe lava ke tau maʻu ʻa e fiefia moʻoní ʻi he taimi ʻoku tau maʻu ai ʻa e laumālie māʻoniʻoní ʻi he lotu, ako, mo e fakalaulauloto ki he Folofola ʻa e ʻOtuá. Te tau toe maʻu ʻa e fiefia lahi ange kapau ʻoku tau fakakaukau ki he ngaahi meʻa lelei lahi ʻoku ʻomai ʻe Sihova he taimi ní, faʻifaʻitaki ki he tui ʻa e niʻihi kehé, pea tau feinga ke fai ʻa e finangalo ʻo e ʻOtuá. ʻE lava leva ai ke tau hokosia ʻa e meʻa ʻoku fakamatalaʻi ʻi he Saame 64:10, ʻa ia ʻoku pehē: “ʻE fiefia ʻa e tokotaha māʻoniʻoní ʻia Sihova pea te ne hūfanga kiate ia.”
a Te tau lāulea ki he ʻulungaanga ko e kātakí ʻi he kahaʻú ʻi he kupu hokohoko ko eni fekauʻaki mo e “fua ʻo e laumālié.”
b Ki he founga lahi ange ke maʻu ai ʻa e fiefia lahi angé, sio ki he puha “Ngaahi Founga Kehe ʻe Fakatupulekina Ai ʻa e Fiefiá.”