NDRIMA NYA GIHEVBULO 12
NDZIMO 77 Hi ngu wenengedza tigoni nya gidema
Potsa gidema u bwe u simama gu gimbiya guwonegeyani
“Gale yoyo mu diri gidema, ganiolu olu mu guwonegeya.” — EFES. 5:8.
MAKUNGO NYA GIHEVBULO GEGI
Ginani hi nga gi hevbulago khu malito ma gu khayo “gidema” ni “guwonegeya” ma khumbugidwego khu Pawulo omu ga Vaefeso gipimo 5?
1-2. a) Pawulo lovede lidangaliya Vaefeso na romo ga giemo muni? b) Siwudziso muni hi na si wonago?
TEPO mupostoli Pawulo a nga ba a khothedwe Roma, a di gu vbweta ngudzu gu tiyisa vandriyaye. Uye kha si kodza guya va wuseya khu khovbe ni khovbe, khu kharato a di va loveya malangaliya. Uye lovede limwedo nya malangaliya yoyo Vaefeso khu mwaga 60 mwendro 61 na ma si vbohi matshigu yathu. — Efes. 1:1; 4:1.
2 10 myaga hwane, Pawulo a di gu khade Efeso khu tepo nyo khaguri gasi gu tshumayela ni gu hevbudza mahungu nya yadi. (Mith. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Uye a di gu haladza vandriyaye, nigu a di gu vbweta gu va phasa gu simama na va tumbegide ga Jehovha. Ganiolu, khu ginani a lovedego Makristo nyo todzwe maningano khu gidema ni guwonegeya? Nigu yatshavbo Makristo ma nga hevbula ginani khesi a lovidego? Hongoleni hi wona mihlamulo nya siwudziso sesi.
GU DUGA KHU GIDEMANI HI GIMBIYA GUWONEGEYANI
3. Malito muni Pawulo a ma thumisidego omu nya lidangaliya a lovedego Vaefeso?
3 Pawulo a di loveya Makristo ya Efeso gu khuye: “Mu diri gidema, ganiolu olu mu guwonegeya.” (Efes. 5:8) Avba Pawulo a di thumisa malito “gidema” ni “guwonegeya” gasi gu yeyedza edzi Vaefeso va nga ba va vbindrugedzide khidzo. Hongoleni hi wona gu khethu khu ginani Pawulo a nga ganeya gu khuye Vaefeso va gu fana ni “gidema.”
4. Vaefeso va di gu romo gidemani khu ndziya muni?
4 Wukhongeyi nya malipha. Na va si gu hevbule lisine ni gu khala Makristo, Vaefeso, ava Pawulo a va lovedego lidangaliya va di gu khodwa avba nya sihevbudzo nya malipha ni gu tumba wudhemoni. Lidhoropa la Efeso li diri ni tempele ya nungungulu nya khongolo Aritemiza, iyo yi nga ba yi wonwa nga gilo nyo hlamadzisi ngudzu gi vbahidwego khu muthu. Vathu va di gu hongola omu nya tempeli yoyo gasi guya khozeya sifananiso. Vavati va di gu mana dzitsapawu nya dzingi ngudzu khu gu gira ni gu rengisa sifananiso soso. (Mith. 19:23-27) Gu diga isoso, vathu nya vangi Efeso va di gu thumisa wudhemoni. — Mith. 19:19.
5. Vaefeso va di gu romo gidemani khu kotani nya mavbanyelo yawe khu ndziya muni?
5 Mavbanyelo nyo vivbe. Efeso, vathu va diri ni mavbanyelo nyo vivbe nigu kha va nga ba va khala dzitshoni khesi va nga ba va gira. Omu nya dzifesta ni dziteatru dzawe va di gu khaleya gu ganeya khu silo nya malawu. (Efes. 5:3) Vaefeso nya vangi va di gu mwalo “wuthu,” khu ndziya nyo kongome si thulago gu khiso gu “diga gupwa guvbisa.” (Efes. 4:17-19) Na va si hevbuli esi nya sadi ni esi nya mba sadi, livhalo la Vaefeso kha la nga ba li vbisa mwendro gu va garadza. Avo gambe kha va nga ba va ninga lisima edzi Jehovha a nga ba a dzipwa khidzo khesi va nga ba va gira. Khu sighelo sesi, Pawulo a di ganeya gu khuye si di gu gira nga khatshi “mapimo yawe momo gidemani nigu momo hwindzo ni womi wu lumbago Nungungulu.”
6. Khu ginani Pawulo a nga ganeya gu khuye olu Vaefeso va di “guwonegeya”?
6 Ganiolu, Vaefeso nyo khaguri kha va simama gidemani. Pawulo a di lova gu khuye olu avo va di “guwonegeya khu gu pwanana ni Pfhumu.” (Efes. 5:8) Avo va di gu vbanya khu Lito la Nungungulu, li nga ba liri wenengedzo wu nga ba wu va gimbidzisa. (Ndzi. 119:105) Vaefeso vovo va di gu digide sihevbudzo nya wukhozeyi nya malipha ni mavbanyelo nyo vivbe. Avo va di gu ‘pimedzeya Nungungulu’ nigu va di gu gira satshavbo va nga ba va si kodza gasi gu khozeya Jehovha ni gu mu tsakisa. — Efes. 5:1.
7. Giemo gyathu gya gu fana kharini ni egi gya Makristo ya Efeso?
7 Khu ndziya nyo fane, na hi si hevbule lisine hi di gu romo gidemani, kholu hi di gu landrisa sihevbudzo nya wukhozeyi nya malipha nigu hi diri ni mavbanyelo nyo vivbe. Vambe gwathu va di gu dundruga matshigu nyo khaguri mwendro gu gira dzifesta dzi gimbeleyanago ni wukhozeyi nya malipha. Nigu vambe va diri ni mavbanyelo nyo vivbe. Ganiolu, tepo hi nga hevbula khu milayo ya Jehovha nya esi nya sadi ni esi nyo vivbe, hi di vbindrugedza. Hi di pheya gu vbanya khu ndziya eyi a vbwetago gu khuye hi vbanya khiyo. Kha nga handro wakone, hi ngu wuyedwa khu silo nya singi ngudzu. (Isa. 48:17) Ganiolu, khandri tepo yatshavbo si vbevbugago gu khala hwindzo ni gidema hi gi digidego hwane hi bwe hi ‘simama gu gimbiya nga sanana nya guwonegeye.’ Ginani gi na hi phasago gu gira isoso?
Fotu yi dusidwego khu gu dzumeledwa khu Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Esi Pawulo a lovedego Vaefeso, wusingalagadzi nya wadi gasi hi wu thumisa muhuno (Wona paragrafu 7)b
POTSA GIDEMA
8. Guya khu Vaefeso 5:3-5, ginani Vaefeso va nga ba va yede gu gi potsa?
8 Leri Vaefeso 5:3-5. Gasi gu khaleya hwindzo ni mavbanyelo nyo vivbe, Vaefeso va di yede gu simama gu potsa silo si gu mba tsakisa Jehovha. Isoso kha sa nga ba si pata basi wubhayi, ganiolu gu ganeya silo nya mba handzega. Pawulo a di dundrugisa Vaefeso gu khuye va di yede gu potsa silo soso va gu ba va vbweta gu “mana thomba nya Mufumo wa Kristo ni Nungungulu.”
9. Khu ginani hi yedego gu dzi woneya gasi hi si giri silo nya mba handzega?
9 Anethu hi yede gu dzi woneya gasi hi si giri “mithumo nya mba phasa gilo yi gimbidzisanago ni gidema.” (Efes. 5:11) Lisine gu tepo muthu nyo khaguri a wonago, apwago mwendro gu ganeya silo nya mba handzega, si ngu mu vbevbugeya gu gira silo nyo vivbe. (Gen. 3:6; Jak. 1:14, 15) Tigoni nyo khaguri, vandriyathu nya vangi va di gira tsawa omu nya interneti gasi gu rumeleyana dzimesaji. Gupheyani, nya vangi va di gu ganeya khu Jehovha ni lisine. Ganiolu, vbadugwana-vbadugwana, avo va di pheya gu ganeya khu silo si gu mba tsakisa Jehovha. Avo va di gu bhula ngudzu khu mahungu ma ganeyago khu malawu. Khu gu gimbiya nya tepo, vandriyathu nya vangi va di ganeya gu khavo mabhulo yoyo ma va giride va gira wubhayi.
10. Sathane o vbweta gu khuye hi pimisa ginani? (Vaefeso 5:6)
10 Litigo la Sathane la gu zama gu hi kanganyisa ni gu hi gira hi khodwa gu khethu esi Jehovha a si wonago na si vivbide mwendro nya mba handzega, kha sa vivba. (2 Ped. 2:19) Isoso kha si hi hlamadzise! Dhiyabhulosi tepo yatshavbo a gu zama gu tshunganisa mapimo nya vathu gasi va si si kodzi guti esi nya sadi ni esi nyo vivbe. (Isa. 5:20; 2 Kor. 4:4) Kha si hlamadzise gu wona gu khethu dzifilmi nya dzingi, esi si yeyedzwago omu nya televizori ni mambe malanga sa gu andrisa mawonelo ma gu mba gimbileyana ni milayo nyo lulame ya Jehovha. Sathane a gu zama gu hi tadza mihungo gasi hi pimisa gu khethu mavbanyelo nya mba handzega hi ma wonago ngudzu mafuni momu ma ngu tsakisa nigu kha ma vivba. — Leri Vaefeso 5:6.
11. Matshango ya Angela ma gu yeyedza kharini lisima nya gu thumisi wusingalagadzi wu gu romo omu ga Vaefeso 5:7? (Wona fotu.)
11 Sathane o vbweta gu khuye hi gira wupari ni vathu va na hi girago si hi garadzeya gu engisa milayo ya Jehovha. Khiso si nga gira Pawulo a gengedza Vaefeso gu khuye: “Mu nga hengeyi ni vathu nya nga vovo,” a gu vale va girago silo nyo vivbe mahoni ga Nungungulu. (Efes. 5:7) Ganiolu, ethu hi yede gu dzi woneya gwadi guvbindra Vaefeso va gale, kholu muhuno kha hi vbungadzi basi ni vathu khu khovbe ni khovbe, ganiolu khumo nya dzi redes sociais gambe. Angela,a a vbanyago Ásia, tugude gu khuye dzi redes sociais dzi nga hi vangeya dzimhango. Uye wari, khuye: “Vbadugwana-vbadugwana mapimo yangu ma di vbindrugedza. Nya mba hweya, nyi di wona na si olovelegide gu manega ni ‘dzipari’ dzi gu mba ninga githawo matshina nya milayo nya Bhibhiliya. Khu gu hegisa, nyi di pheya gu pimisa gu kheni kha sa vivba gu manega ni mavbanyelo ma gu mba tsakisa Jehovha.” Esi si tsakisago khu gu, madhota ma phaside Angela gu vbindrugedza. Uye o ganeya gu khuye: “Olu nya gu vega gupima ga Jehovha ni esi a si pimisago wulangani nya esi si gomogo omu nya dzi redes sociais.”
Gasi hi si kodza gu engisa milayo ya Jehovha hi yede gu hatha dzipari nya dzadi (Wona paragrafu 11)
12. Ginani gi na hi phasago gu engisa milayo ya Jehovha nya esi nya sadi ni esi nyo vivbe?
12 Hi yede gu dwana ni mapimo nya litigo leli ma gu khayo mavbanyelo nya mba handzega kha ma vivba. Ethu hi ngu dziti gu khethu ayo khandri yadi. (Efes. 4:19, 20) Ganiolu, si na ba siri sadi gu hi dzi wudzisa gu khethu: ‘Ina nyi ngu gira satshavbo nyi si kodzago gasi gu potsa wupari ni sithumi khwathu, sihevbuli khwathu ni vambe va gu mba ninga githawo milayo nyo lulame ya Jehovha? Ina nyi ngu emeya milayo ya Jehovha khu gu tiya-hwambo, ambari vambe va gu nyi wona nga khatshi kha dzi veti gwadi khu gu gira isoso?’ Kha nga si khumbugidwego omu ga 2 Thimoti 2:20-22, hi yede gambe gu hatha gwadi ava va na khalago dzipari dzathu ndrani nya libandla nya Wukristo. Hi ngu dziti gu khethu vambe vakone kha va na nga hi phasa gu simama na hi tumbegide thumoni gwathu ga Jehovha.
GIMBIYANI “NGA SANANA NYA GUWONEGEYE”
13. So thula ginani gu “gimbiya nga sanana nya guwonegeye”? (Vaefeso 5:7-9)
13 Pawulo kha kutsa basi Makristo ya Efeso gu simama gu potsa gidema, ganiolu a va kutside gambe gu “gimbiya nga sanana nya guwonegeye.” (Leri Vaefeso 5:7-9.) So thula ginani isoso? Sa gu thula gu vbanya nga Makristo nya lisine tepo yatshavbo. Mweyo nya ndziya hi nga yi thumisago gasi gu gira isoso khu gu leri ni gu hevbula gwadi Bhibhiliya ni mabhuku yathu ma seketedwago omu nya Bhibhiliya. Si na ni lisima ngudzu gu vega gupima avba nya giyeyedzo gya Jesu Kristo a gu “guwonegeya nya litigo.”— Joh. 8:12; Mav. 6:23.
14. Liphuvbo nya guage li nga hi phasa khu ndziya muni?
14 Ethu gambe hi nga si kodza gu gimbiya “nga sanana nya guwonegeye” khu gu phaswa khu liphuvbo nya guage la Nungungulu. Khu ginani? Kholu kha si vbevbugi gu simama na hi agide mafuni momu nya gu nyenyeze. (1 Tes. 4:3-5, 7, 8) Liphuvbo nya guage li nga hi phasa gu potsa mapimo ma gu na ni vathu va tigoni momu, va gu mba gira silo khu ndziya eyi Jehovha a yi vbwetago khiyo. Liphuvbo nya guage gambe li nga hi phasa gu velega “silo satshavbo nya sadi, gululama ni lisine.” — Efes. 5:9.
15. Hi nga hakha liphuvbo nya guage khu dzindziya muni? (Vaefeso 5:19, 20)
15 Mweyo nya dzindziya hi nga hakhago khiyo liphuvbo nya guage khu gu li gombeleya. Jesu ganede gu khuye Jehovha a na “ninga liphuvbo nya guage vale va mu lombago.” (Luka 11:13) Nigu tepo hi dhumisago Jehovha mitshanganoni nya Wukristo, ha gu hakha gambe liphuvbo nya guage. (Leri Vaefeso 5:19, 20.) Kutsedzelo nya wadi nya liphuvbo nya guage wu na hi phasa gu vbanya khu ndziya yi tsakisago Nungungulu.
16. Ginani gi na hi phasago gu hunga makungo nya yadi? (Vaefeso 5:10, 17)
16 Tepo hi vbwetago gu hunga makungo nya lisima, hi yede gu pwisisa “esi Jehovha a si vbwetago” hi bwe hi vbanya khiso. (Leri Vaefeso 5:10, 17.) Tepo hi vbwetedzeyago matshina nya Bhibhiliya ma na hi phasago ga giemo hi gomogo ga igyo, khu lisine ha gu vbwetedzeya edzi Jehovha a pimisago khidzo khu mahungu yoyo. Khu kharato, tepo hi thumisago matshina yaye nya Bhibhiliya, hi na si kodza gu hunga makungo nya yadi.
17. Hi nga thumisa kharini tepo yathu? (Vaefeso 5:15, 16) (Wona fotu.)
17 Pawulo a di kutsa gambe Makristo ya Efeso gu thumisa gwadi tepo yawe. (Leri Vaefeso 5:15, 16.) Nala wathu Sathane, o vbweta gu khuye hi pharega ngudzu khu silo nya mafu yaya gasi hi si tshaledwi khu tepo nya gu thumeye Nungungulu. (1 Joh. 5:19) Si di hadzi gu vbevbugeya Mukristo gu thangisa dzithomba, sihevbudzo nya sikhongolo mwendro thumo waye guvbindra gu londrowa mathomo gasi gu thumeya Jehovha. A gu gira isoso, a di hadzi gu yeyedza gu khuye o pheya gu pimisa nga vathu nya litigo. Lisine gu silo sesi kha sa vivba, ganiolu kha si yeli gu khala silo nyo pheye womini gwathu. Gasi gu gimbiya “nga sanana nya guwonegeye,” hi yede gu ‘thumisa gwadi tepo yathu,’ hi bwe hi vega gupima ga esi si gu na ni lisima.
Makristo ya Efeso ma gengedzidwe gasi gu thumisa gwadi tepo yawe (Wona paragrafu 17)
18. Ginani a giridego Donald gasi gu thumisa gwadi tepo yaye?
18 Vbwetedzeya mathomo gasi gu gira nya singi thumoni ga Jehovha. Khiso a giridego Donald a vbanyago África do sul. Uye wari, khuye: “Nyi di wona giemo gyangu, khavbovbo nyi lomba Jehovha gasi a nyi phasa gu gira nya singi thumoni nyo tshumayele. Nyi di gombeya gasi nyi mana thumo wu na nyi phasago gu tshaledwa khu tepo nya yingi gasi gu tshumayela. Khu gu phaswa khu Jehovha, nyi manide thumo nya wadi. Eni ni mwangadzi wangu hi di pheya gu patega thumoni nya tepo yatshavbo.”
19. Hi nga simama kharini gu gimbiya “nga sanana nya guwonegeye”?
19 Lidangaliya va lovedwego khu Pawulo li va phaside gu simama na va tumbegide ga Jehovha. Nigu wusingalagadzi wowo wu nga hi phasa anethu. Kha nga hi si wonidego, wu nga hi phasa gu hatha gwadi sivbungadzo sathu ni dzipari dzathu khu wugengeyi. Wu na hi kutsa gu hevbula Bhibhiliya tshigu ni tshigu gasi guwonegeya nya lisine gu hi gimbidzisa ga satshavbo hi girago. Nigu wusingalagadzi wowo wu ngu tshingisa lisima nya liphuvbo nya guage, li hi phasago gu manega ni makhalelo nyo mbure. Gu thumisa esi Pawulo a lovidego si nga hi phasa gu hunga makungo nya yadi, ma gimbileyanago ni mapimiselo ya Jehovha. Ha gu gira silo sesi, hi na si kodza gu potsa gidema mafuni momo nyo vivbe hi bwe hi simama guwonegeyani.
U DI HADZI HLAMULA KHARINI?
Malito ma khumbugwago omu ga Vaefeso 5:8 ma gu khayo “Gidema” ni “guwonegeya” ma gu thula ginani?
Hi nga potsa kharini “gidema”?
Hi nga “gimbiya nga sanana nya guwonegeye” khu ndziya muni?
NDZIMO 95 Guwonegeya ga guya gu engedzeya
a Mambe malina ma vbindrugedzidwe.
b TSHAMUSELO NYA FOTU: Kopiya ya gale nya lidangaliya la mupostoli Pawulo a nga loveya Vaefeso.