NDRIMA NYA GIHEVBULO 21
NDZIMO 21 Simama gu thangisa Mufumo
Vbwetedzeya lidhoropa li na simamago kala gupindruga
“Ethu ha gu vbwetedzeya ngudzu [lidhoropa] li tago.”— HEBH. 13:14.
MAKUNGO NYA GIHEVBULO GEGI
Hi na wona edzi libhuku la Vahebheru gipimo 13 li nga hi phasago khidzo muhuno ni mindru wa tshigu.
1. Ginani Jesu a profetidego maningano ni Jerusalema?
HWANE nya matshigu nyo khaguri na si gufi, Jesu Kristo profetide ga valandreyi vaye. Giprofeto gyogyo gi tadzisegide khu tepo nyo pheye tepo khiyo Jerusalema ni tempele si nga fuviswa. Uye a di gengedza gu khuye lidhoropa la Jerusalema litshigu limwedo li na “randredw[a] khu masotshwa.” (Luka 21:20) Jesu a di embeya valandreyi vaye gu khuye va gu wona masotshwa yoyo, a gu masotshwa ya Roma, va di yede gu dzegeya gu duga khu Judheya. — Luka 21:21, 22.
2. Wusingalagadzi muni mupostoli Pawulo a ningidego Makristo ya Judheya ni Jerusalema?
2 Myaga hwane masotshwa ya Roma na ma si randreyi Jerusalema, mupostoli Pawulo a di lova lidangaliya li gu na ni mahungu nya lisima, olu li tidwago kha nga libhuku la Vahebheru. Ga lidangaliya leli, Pawulo a di ninga wusingalagadzi Makristo ya Judheya ni Jerusalema gasi gu dzi dongiseya ga esi si nga hadzi gu girega. Ginani gi nga hadzi gu girega? Jerusalema a di hadzi gu tshungunudwa. Gasi Makristo ma vbuluga, ma di yede gu diga dzindranga dzawe ni dzinogosi dzawe. Khu kharato, na gu ganeya khu lidhoropa la Jerusalema, Pawulo a di lova gu khuye: “Hi mwalo avba lidhoropa li na simamago.” Khavbovbo a engedza gu khuye: “Ganiolu ethu ha gu vbwetedzeya ngudzu lile li tago.” — Hebh. 13:14.
3. Ginani ‘lidhoropa li gu na ni gisekelo nyo tiye,’ nigu khu ginani hi yedego gu li vbwetedzeya?
3 Tepo Makristo ma nga hunga gu duga khu Jerusalema ni Judheya, vathu nya vangi adzina va di va wona kha nga sipumbu ni gu va hega, ganiolu esi va nga hunga si vbulugiside womi wawe. Vathu muhuno, va nga hi wona kha nga sipumbu kholu hi gu mba tumba dzitsapawu mwendro gu tumba vathu gasi gu lulamisa sigaradzo nya litigo. Ganiolu, khu ginani hi hathago isoso? Kholu hi ngu dziti gu khethu nya mba hweya, Mufumo wa Nungungulu wu na fuvisa litigo leli nyo vivbe. Ethu ha gu vbwetedzeya ‘lidhoropa li gu na ni gisekelo nyo tiye’ a gu Mufumo wa Nungungulu.a (Hebh. 11:10; Mat. 6:33) Ga gihungwana ni gihungwana nya mahungu nya ndrima yeyi, hi na wona edzi wusingalagadzi wa Pawulo u phasidego khidzo Makristo ya lizana myaga nyo pheye gu tumba Mufumo wa Nungungulu, gu dzi dongiseya ga esi si nga hadzi gu girega ni edzi wusingalagadzi waye wu nga hi phasago khidzo muhuno.
TUMBA JEHOVHA KHOLU GIMA KHA NA NGA GU DIGA
4. Khu ginani lidhoropa la Jerusalema li nga ba liri ni lisima ga Makristo?
4 Lidhoropa la Jerusalema li diri ni lisima ga Makristo. Libandla nya Wukristo nyo pheye li di wumbwa khu mwaga nya 33 ga lidhoropa leli, nigu vandriyathu nya huwo nya guthangeye va di gu vbanya iyoyo. Gu diga isoso, Makristo nya mangi ma diri ni dzindranga dzawe nigu ma di gu hengeledzede dzithomba Jerusalema. Ambari ulolo, Jesu gengedzide valandreyi vaye gu khuye va di yede gu duga khu Jerusalema ni Judheya. — Mat. 24:16.
5. Pawulo a dongisede kharini Makristo ga esi si nga hadzi gu girega Jerusalema?
5 Khu kotani nya olu Pawulo a nga ba a vbweta gu khuye Makristo ma dzi dongiseya gasi gu duga khu Jerusalema, uye a ma phaside gu pwisisa gwadi edzi Jehovha a nga ba a wona khidzo lidhoropa lile. Pawulo a di ma dundrugisa gu khuye Jehovha kha nga ba a tsakeya gambe vaprista va nga ba va thuma tempeleni, nigu kha nga ba a dzumeya miphaso yi nga ba yi girwa mule. (Hebh. 8:13) Nya vangi dhoropani mule va di gu bombide Mesiya. Tempele ya Jerusalema kha ya nga ba yi thumiswa gambe gasi gu khozeya Jehovha khu ndziya yi agidego ni gu iyo yi di hadzi gu fuviswa. — Luka 13:34, 35.
6. Khu ginani Makristo ma nga ba ma vbweta wusingalagadzi wa Pawulo wu gu romo omu ga Vahebheru 13:5, 6?
6 Tepo Pawulo a nga loveya lidangaliya Vahebheru, vathu nya vangi va di gu vbanya ni gu wuseya Jerusalema. Mulovi nyo khaguri nya Muroma ranide Jerusalema gu khuye “lidhoropa li tidwago ngudzu gipandreni gwatshavbo.” Myaga yatshavbo, Vajudha va nga ba vata khu malanga nyo hambane-hambane, va di gu endra va hongola Jerusalema gasi vaya patega omu nya dzifesta nyo khaguri, nigu isoso si di gu phasa lidhoropa leli gu manega ni dzitsapawu nya dzingi. Khu kotani nya isoso, Makristo nyo khaguri anayo ma di gu mana dzitsapawu nya dzingi. Nigu adzina khiso si nga gira Pawulo a va embeya gu khuye: “Guvbanyani gwanu mu nga dzi digi mu fumwa khu gugola dzitsapawu ganiolu enedziswani khesi mu gu naso.” Khavbovbo, a di va dundrugisa khu gitumbiso gya Jehovha hi gi manago omu nya Milowo gi gu khigyo: “Gima kha nyi na ga gu diga.” (Leri Vahebheru 13:5, 6; Dhet. 31:6; Ndzi. 118:6) Makristo ma nga ba ma vbanya Jerusalema ni Judheya ma di yede gu dundruga gitumbiso gegi. Khu ginani? Kholu hwane nya gu ba va hakhide lidangaliya la Pawulo, va di hadzi gu diga dzindranga dzawe, dzinogosi ni dzithomba dzawe. Nigu gambe va di yede guya pheya womi nya wuphya wumbe wulanga.
7. Khu ginani hi yedego gu tumba Jehovha khu gu vbeleya olu?
7 Esi hi si hevbulago: Ginani gi na giregago nugunugu? Yi na pheya “tshanisa nya yikhongolo” nigu litigo leli nyo vivbe li na fuviswa. (Mat. 24:21) Gu fana ni Makristo ya Jerusalema, hi yede gu simama na hi tumbegide olu ni gu dzi dongiseya. (Luka 21:34-36) Ndrani nya tshanisa nya yikhongolo, adzina si na vbwetega gu hi diga silo nyo khaguri mwendro satshavbo hi gu naso, hi tumba khu gu vbeleya gu khethu Jehovha gima kha na nga diga vathu vaye. Olu, na yi si vbohi tshanisa nya yikhongolo, ethu hi na ni lithomo nya gu yeyedze oyu hi mu tumbago. Dzi wudzise gu khuwe: ‘Makungo nyi hungago ni misuwo yangu khu wumindru, so yeyedza gu khiso nyo tumba dzitsapawu mwendro nyo tumba gu kheni Jehovha a na nyi khathaleya?’ (1 Thim. 6:17) Giyeyedzo nya Makristo ya gale, gi nga hi phasa gu simama na hi tumbegide ndrani nya “tshanisa nya yikhongolo.” Ambari ulolo, “tshanisa nya yikhongolo” yi na garadza ngudzu guvbindra ni gevbini gigaradzo Makristo ma nga tshangana nagyo. Ganiolu, hi na siti kharini esi hi na girago tepo hi na pheyago tshanisa nya yikhongolo?
ENGISA AVA VA HI THANGEYAGO
8. Sileletelo muni Jesu a ningidego vapizane vaye?
8 Hwane nya myaga nyo khaguri na va hakhide lidangaliya Pawulo a lovedego Vahebheru, Makristo ma di wona masotshwa ya Roma na ma gu randreya Jerusalema. Tepo si nga girega isoso, Makristo ma di gu dziti gu khayo yi diri tepo nya gu tutume khu Jerusalema ni Judheya, kholu nya mba hweya lidhoropa la Jerusalema li di hadzi gu fuviswa. (Mat. 24:3; Luka 21:20, 24) Ganiolu, va di yede gu tutumeya hayi? Jesu a di gu va embede, khuye: “Ava va gomogo Judheya va na tutumeye sigomoni.” (Luka 21:21) Si di romo sigomo nya singi gipandreni mule. Ganiolu, va di yede gu tutumeya ga sevbini sigomo?
9. Khu ginani Makristo ma nga garadzega khu sigomo ma nga hadzi gu tutumeya avbo? (Wona mapa.)
9 Wona sigomo nyo khaguri adzina saye Makristo ma nga tutumeya umo: Sigomo sa Samariya, sigomo sa Galileya, gigomo gya Herimoni, sigomo sa Libhanoni ni sigomo si khalago khu tshatugo ga Joridhani. (Wona mapa.) Madhoropa nyo khaguri ma nga ba ma romo sigomoni ma di gu wonega na ma vhikelegide. Khu giyeyedzo lidhoropa la Gamla, li di gu khala vbatshani nya gigomo nya gikhongolo nigu si di gu garadza gu vboha iyoyo. Vajudha nyo khaguri va di gu wona lidhoropa leli nga wulanga nya wadi nya gu thaveleye umo. Ganiolu, Varoma va di wugeya ni gu fuvisa lidhoropa la Gamla nigu vathu nya vangi va fude iyoyo.b
Gu diri ni sigomo nya singi gasi Makristo ma thaveya umo, ganiolu khandri satshavbo sigomo si nga ba si vhikelegide (Wona paragrafu 9)
10-11. a) Jehovha thangede kharini Makristo? (Vahebheru 13:7, 17) b) Khu ginani si nga ba siri sadi gu Makristo ma engisa ava va nga ba va thangeya? (Wona fotu.)
10 So wonega gu khatshi Jehovha a di thangeya Makristo khu gu thumisa ava a va hathidego gasi gu thangeya libandla. Khu gu gimbiya nya tepo, mulovi nyo khaguri nya matimo nyo pwani Eusebius lovide gu khuye: “Nungungulu embede vandriyathu nyo khaguri Jerusalema gu khuye Makristo ma di hadzi gu duga khu Jerusalema ma bwe ma hongola Pela a gu lidhoropa la Pereia.” Pela li di gu wonega gu khatshi li diri lidhoropa nya ladi gasi Makristo ma hongola umo. Lidhoropa la Pela li di gu khala vbafuvbi ni Jerusalema, nigu si di gu vbevbuga gu vboha iyo. Gu diga isoso, lidhoropa li di gu tade khu vathu vanyamayigo, khu kotani nya isoso lidhoropa leli kha la kutsedzedwa ngudzu khu Vajudha va nga ba va dwana ngudzu ni Varoma. (Wona mapa.)
11 Makristo ma nga tutumeya sigomoni ma di landra wusingalagadzi wa Pawulo nya gu ‘engise ava va thangeyago’ libandla. (Leri Vahebheru 13:7, 17.) Gu engisa gu vbulugiside womi wawe! Matimo ma gu yeyedza gu khayo Nungungulu kha diga vale va nga ba va vireya “lidhoropa nya gutiye,” a gu Mufumo wa Nungungulu. — Hebh. 11:10.
Lidhoropa la Pela li di gu vhikelegide nigu li di gu khala vbafuvbi ni Jerusalema (Wona dziparagrafu 10-11)
12-13. Jehovha a gu thangeya kharini vathu vaye dziteponi nya sigaradzo?
12 Esi hi si hevbulago: Jehovha a gu thumisa ava va thangeyago gasi gu ninga sileletelo vathu vaye. Bhibhiliya yi tade khu siyeyedzo nya edzi Jehovha a thumisidego khidzo vama nyo tumbege gasi gu thangeya vathu vaye dziteponi nyo garadze. (Dhet. 31:23; Ndzi. 77:20) Nigu muhuno gambe, hi na ni silo nya singi si yeyedzago gu khiso Jehovha a ngo simama gu thumisa vandriyathu gasi gu thangeya vathu vaye.
13 Khu giyeyedzo, tepo tungo nya COVID-19 wu nga pheya, vandriyathu va “thangeyago” va di hi ninga sileletelo si nga hi phasa. Madhota ma di ningwa sileletelo gasi gu khathaleya mabandla khu liphuvboni. Hwanenyana nya gu ba wu phede tungo wowu, hi di wona Kongresu khomu nya interneti, televhisori ni omu nya radhyu khu tanga nya 500 malimi ni gu vbindra. Ambari ga giemo gegi, hi di simama gu mana guhodza ga liphuvboni. Kha nga handro wakone, ha gu simama gupwanana. Hi ngu tiyisega gu khethu ambari ha gu tshangana ni gevbini gigaradzo mindru wa tshigu, Jehovha a na simama gu phasa vandriyathu va thangeyago gu hunga makungo nya yadi. Ganiolu, wulangani nya gu tumbi Jehovha ni gu engisa sileletelo saye basi, khu yavbini mambe makhalelo ma na hi dongiseyago gasi gu emisana ni tshanisa nya yikhongolo hi bwe hi gira silo khu wugengeyi ga tepo yoyo?
YEYEDZA LIHALADZO NYA WUNDRUYE NI GU HAKHA GWADI VAPFHUMBA
14. Guya khu Vahebheru 13:1-3, likhalelo muni Makristo ma nga ba ma yede gu yeyedza na li si tshungunudwe lidhoropa la Jerusalema?
14 Tepo yi na pheyago tshanisa nya yikhongolo, si na lombega gu hi yeyedzana lihaladzo guvbindra gale. Ga tepo yeyi, hi na ba hi yede gu landra giyeyedzo gya Makristo ma nga ba ma vbanya Jerusalema ni Judheya. Ayo tepo yatshavbo ma di gu yeyedzana lihaladzo. (Hebh. 10:32-34) Ganiolu, na gu keneleya vbadugwana gasi Jerusalema a fuviswa, ayo ma di yede gu “haladzana kha nga vandruye” ni gu “hakha gwadi vapfhumba” gu vbindra gale.c (Leri Vahebheru 13:1-3.) Anethu si na vbwetega gu hi gira sasimweso ndrani nya tshanisa nya yikhongolo.
15. Khu ginani Makristo ma nga ba ma yede gu yeyedzana lihaladzo ni gu phasana hwane nya gu tutumeye sigomoni?
15 Masotshwa ya Roma ma di randreya Jerusalema, nigu khu gu landreya ma dzegeya gu duga khu dhoropani. Kha nga handro wakone, Makristo ma di tutuma nya mba dzega silo nya singi. (Mat. 24:17, 18) Ayo ma di yede gu phasana khu gyawe tepo ma nga ba ma tutuma ma hongola sigomoni, nigu tepo ma nga vboha Pela ma di yede gu phasana gasi gu pheya womi nya wuphya. Vandriyathu nya vangi va di gu vbweta guhodza, sombo nyo ambale ni wulanga nyo khale. Khu gu khathaleyana khu gyawe, Makristo ma di gu yeyedzana lihaladzo nya lisine. — Tit. 3:14.
16. Hi nga yeyedza kharini lihaladzo vandriyathu tepo va vbwetago giphaso? (Wona fotu.)
16 Esi hi si hevbulago: Lihaladzo li ngu hi kutsa gu seketeya vandriyathu tepo va vbwetago giphaso. Khu giyeyedzo, sithumi nya singi sa Nungungulu si di dzi emisede gu phasa vandriyathu va nga thaveleya tigoni gwaso khu kotani nya dzimhango nya tumbunugo ni dzinyimbi. Avo va di ninga vandriyathu silo va nga ba va si vbweta gasi gu vbanya khiso ni gu va phasa gu simama gu thumeya Jehovha. Ndriyathu moyo nya nyamayi wa Ucrânia a nga thaveya ga limbe litigo ganede gu khuye: “Ethu hi wonide edzi Jehovha a thumisidego khidzo vandriyathu gasi gu hi thangeya ni gu hi khataleya. Avo va hi hakhide gwadi ni gu hi phasa eyi Ucrânia, Hungria ni avba Alemanha.” Ha gu thuma gumogo ni Jehovha tepo hi hakhago gwadi vandriyathu ni gu va khathaleya. — Mav. 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.
Muhuno, Makristo ma nga thaveya ga mambe mayigo ma ngu vbweta giphaso gyathu (Wona paragrafu 16)
17. Khu ginani si gu na ni lisima gu haguleya olu gu yeyedza lihaladzo ni gu hakha gwadi vandriyathu?
17 Ndrani nya tshanisa nya yikhongolo si na vbwetega gu hi phasana ngudzu guvbindra olu. (Habh. 3:16-18) Jehovha o hi trenari olu gasi hi si kodza gu haguleya lihaladzo nya wundruye ni gu hakha gwadi vapfhumba, a gu makhalelo ma na hi phasago ngudzu mindru wa tshigu.
GINANI GI NA GIREGAGO MINDRU WA TSHIGU?
18. Hi nga pimedzeya kharini Makristo ma nga tutuma khu Jerusalema?
18 Kha nga edzi matimo ma yeyedzago, Makristo ma nga engisa ma bwe ma tutumeya sigomoni, ma vbulugide tepo Jerusalema a nga fuviswa. Ayo ma digide lidhoropa lile, ganiolu Jehovha gima kha va diga. Ginani hi gi hevbulago khu giyeyedzo gyawe? Ethu kha hi siti satshavbo si na giregago mindru wa tshigu, ganiolu Jesu a hi gengedzide gasi hi khala na hi dongide hi bwe hi engisa. (Luka 12:40) Hi nga dundrugeya gambe khu wusingalagadzi Pawulo a nga ninga Vahebheru hi bwe hi wu thumisa. Nigu Jehovha tumbiside moyo ni moyo wathu gu khuye gima kha na nga hi diga. (Hebh. 13:5, 6) Hongoleni hi simama gu tumba Mufumo wa Nungungulu, kholu ha gu gira isoso hi na dzi buza khu makategwa kala gupindruga. — Mat. 25:34.
NDZIMO 157 Hi ma wone, Olu wuyani gurula!
a Dziteponi nya Bhibhiliya, gu tala nya dzitepo madhoropa ma di gu fumedwa khu pfhumu mweyo. Lidhoropa nya nga eli li di hadzi gu wonwa kha nga mufumo.
b Isoso si giregide khu mwaga nya 67, hwanenyana nya gu ba Makristo ma tutumide khu Judheya ni Jerusalema.
c Lito li nga vbindrugedzedwa gu “haladzana kha nga vandruye” li nga thula lihaladzo hi gu nalo khu valongo vathu nya novba, ganiolu Pawulo a li thumiside gasi gu thula lihaladzo nyo tiye li gomogo ndrani nya libandla.