CHIIYO 9
Nibakwesu Bachikula Niinzi Nzimweelede Kuchita Kuti Bamwi Bamusyome?
“Ulijisi nkamu yabalombwana bali mbuli malosi aamume.”—INT. 110:3.
LWIIMBO 39 Amubambe Zina Libotu a Leza
ZITAYIIGWEa
1. Niinzi nzitweelede kuziba atala abakwesu bachikula?
NIBAKWESU bachikula mulakonzya kuchita milimu myiingi mumbungano, nkaambo mulisimide alubo muli aanguzu. (Tus. 20:29) Muchita zintu zyiingi kuti mugwasye bakwesu abachizi bali mumbungano. Kulakonzeka kuti ulangilila chiindi nutazoosalwe kuba mubelesi uubelekela. Nikuba boobo, ulakonzya kulimvwaanga bamwi bakubona kuti uchili muniini naakuti tukonzyi pe kuchita imwi milimu iiyandikana mumbungano. Nikuba kuti uchili muniini pesi kuli zintu nzukonzya kuchita zitape kuti bamumbungano yanu bakusyome alubo bakulemeke.
2. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?
2 Muchiiyo eechi, tulalanga-langa chikozyano chaMwaami Davida. Mpawo tuzoolanga-langa zyakachitika mubuumi bwaMwaami Asa aJehosafati. Alubo tuzoolanga-langa buyumu-yumu mbubakaswaana baalumi aaba kabali batatu, nzibakachita nibakali mubuyumu-yumu akuti bakwesu bachikula bayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chabo.
YIYA KUZWA KUMWAAMI DAVIDA
3. Niinzi nzibakonzya kuchita bakwesu bachikula mumbungano?
3 Kuzwa kachili muniini, Davida wakayiya kuchita zintu zyakali kugwasya bamwi. Davida wakalisimide mubukombi, wakayiya kuba mwiimbi alubo wakabelesya chipo eecho kuti agwasye mwaami Sawulu. (1 Sam. 16:16, 23) Andinywe nibakwesu bachikula mulakonzya kuchita zyiingi kuchitila kuti mugwasye bakwesu abachizi bali mumbungano. Muchikozyano, mulakonzya kugwasya bakwesu abachizi bakomena mbubakonzya kubelesya mafooni chiindi nibalikuchita chiiyo chabo abalikke naakuti kumiswaangano. Kuti mwachita oobo, munooli mulikubelesya luzibo lwanu kuti mugwasye bamwi.
Davida wakali kusyomeka mumulimu wakwe ngwaakali kuchita wakweembela mbelele zyawisi akuzikwabilila kuti zitalumwi aamunyama uutegwa bbeya (Langa fuka 4)
4. Mbuli Davida, mbuubuli buntu mbubeelede kuba aabo bakwesu bachikula? (Langa chifanikisyo chili aachivumbyo.)
4 Davida wakali kuchita imwi milimu katalindi kubuzigwa alubo wakali kusyomeka. Muchikozyano, naakali mulombe wakali kweembela mbelele zyawisi. Pesi mulimu ooyu wakali muyumu nkaambo wakali kukonzya kumunjizya mumapenzi. Davida wakati kuMwaami Sawulu: “Mebo ndemubelesi wako ndili mweembezi wabutanga bwabataata. Lino buzuba bumwi kwakaboola syuumbwa alimwi acibbeya, mpoonya acimwi cakabweza mbelele kuzwa mubutanga. Ndakacitobela akucuuma, eelyo ndakavwuna mbelele kumulomo waco.” (1 Sam. 17:34, 35) Davida wakalizi kuti wakeelede kuba aachibindi kuti akwabilile mbelele eezyo. Bakwesu bachikula balakonzya kutobelezya chikozyano chaDavida kwiinda mukuchita milimu yoonse njibapegwa.
5. Kweendelana alugwalo lwa lntembauzyo 25:14, nchiichili chintu chiyandikana nchibeelede kuchita bakwesu bachikula?
5 Kuzwa kachili muniini, Davida wakabeleka changuzu kuti abe aabweenzinyina busimide aJehova. Bweenzinyina mbwakalaabo aJehova wakali kububona kabuyandikana loko kwiinda chibindi nchakalaacho naakuti luzibo ndwaakalaalo atala azyakwiimba. Davida wakabwene Jehova kali Leza wakwe alubo kali mweenzinyina uuli aafwiifwi. (Bala Intembauzyo 25:14.) Nibakwesu bachikula, chintu chiyandikana loko nchimweelede kuchita, nkusimya bweenzinyokwe mbumulaabo aTaateenu wakujulu. Kuchita oobo, kulakonzya kupa kuti mupegwe imwi milimu mumbungano.
6. Ngaali maboneno aatali kabotu bamwi ngibakalaawo atala aDavida?
6 Davida wakaswaanana aapenzi lyakuti bamwi bakali aamaboneno aatali kabotu atala anguwe. Muchikozyano, chiindi Davida naakalipeda kuyoolwana Goliyati, Mwaami Sawulu wakamubuzya kuti: “Yebo ucili mwana.” (1 Sam. 17:31-33) Alubo mukulana wakwe wakamufubaazya akumubuzya kuti takonzyi pe kuuchita mulimu ooyu. (1 Sam. 17:26-30) Nikuba boobo, Jehova teembakali kumubona pe Davida. Jehova wakamwizi kabotu Davida. Davida wakajaya Goliyati akaambo kakuti wakali kusyoma Jehova kuti ulakonzya kumupa manguzu.—1 Sam. 17:45, 48-51.
7. Nibakwesu bachikula, mwiiyaanzi kuzwa kuli zyakachitika kuli Davida?
7 Nibakwesu bachikula, mwiiyaanzi kuzwa kuli zyakachitika kuli Davida? Mweelede kuba aamoyo mulamfu. Zilakonzya kutola chiindi kubantu bamwizi kuzwa kamuchili baniini kuti bazumine kuti mwakomena. Pesi mweelede kuba aachoonzyo chakuti Jehova talangi mbumuboneka kunze. Leza ulizi mbumubede mumoyo azintu nzimukonzya kuchita. (1 Sam. 16:7) Amusimye bweenzinyokwe mbumulaabo aLeza. Davida wakakonzya kusimya bweenzinyina mbwakalaabo aJehova kwiinda mukulangisisya zintu zyakalengwa akuyeeyesesya kuti zintu zyakalengwa zimuyiisyaanzi atala aMulengi. (Int. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20) Chimwi nchimukonzya kuchita nkukumbila Jehova kuti amugwasye. Muchikozyano, bantu mbuyiyaabo kuchikolo balakuseka na akaambo kakuti uli Kamboni waJehova? Kuti kakuli boobo, komba kuli Jehova kuti akugwasye kuti ulisimye kupenzi eelyo. Alubo belesya malayilile aali muBbayibbele, mumabbuku eesu amumavidiyo. Kubona Jehova mbaakakugwasya kuti uzunde limwi penzi, kulakonzya kupa kuti ube aalusyomo lusimide. Alubo bamwi bayookulemeka chiindi nibabona kuti usyoma Jehova.
Bakwesu bachikula balakonzya kugwasya bamwi munzila zyiingi (Langa fuka 8-9)
8-9. Niinzi chakagwasya Davida kuti abe aamoyo mulamfu chiindi naakali kulindila kuzooyendelezya kali mwaami alubo bakwesu bachikula bayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chakwe?
8 Kwalino, atulange-lange limwi penzi ndyaakaswaana Davida. Davida wakananikwa kuba mwaami, pesi wakalindila kwachiindi chilamfu kuti azoosaangune kweendelezya. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Niinzi chakamugwasya kuti alindile kwachiindi chilamfu chili boobu? Davida wakabikkila maanu kuzintu nzyaakali kukonzya kuchita kutali kuti amane manguzu. Muchikozyano, chiindi naakachijila kuFilisti, Davida wakabelesya chiindi nchakalaacho kuti alwane basinkondonyina bamaIsrayeli. Kuchita oobo, kwakapa kuti akwabilile maJuda kuli basinkondonyina.—1 Sam. 27:1-12.
9 Nibakwesu bachikula mwiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaDavida? Mweelede kugwasya bamwi mumbungano. Atulange-lange chikozyano chamukwesu uutegwa Ricardo.b Naakali aaminyaka iili aakati ka10 kusika ku13, wakali kuyanda kuba payona wachiindi choonse. Pesi baalu bakamubuzya kuti taakalinayelela pe. Ricardo taakanyema pe pesi wakachita zyiingi mumulimu wakukambawuka. Wakaamba kuti: “Kuti ndayeeya zyakachitika, nga ndabona kuti kwakali kweelela kuti ndichite zyiingi mumulimu wakukambawuka. Ndakazooba aachoonzyo chakuti ndabweedela kumuntu woonse wakali kutondeezya chiyandisyo alubo ndakali kulibambila kanditanabweedela. Mpawo ndakazooba aachiiyo chaBbayibbele. Kukambawuka kwakandigwasya kuti ndibe aachibindi.” Lino Ricardo ngupayona wachiindi choonse uusungweete alubo mubelesi uubelekela.
10. Davida wakachitaanzi katanasala zyakuchita?
10 Atulange-lange zimwi zyakachitika mubuumi bwaDavida. Chiindi nibakali kuchija Sawulu, Davida abaalumi mbaakalaabo bakasiya mpuli zyabo kuchitila kuti bakalwane basinkondonyina. Baalumi aaba kabali kunkondo, bamwi basinkondonyina bakasika akubweza zintu zyabo mpawo bakatola mpuli zyabo mubuzike. Mbukunga Davida wakali aaluzibo atala azyankondo, wakali kukonzya kuyanduula nzila yakuti anunune bantu aabo bakali batolwa mubuzike. Pesi teembaakachita pe. Wakakumbila Jehova kuti amugwasye. Kagwasigwa aamupayizi uutegwa Abbiyatara, Davida wakabuzya Jehova kuti: “Sena ndizitandile zigwebenga eezyi zisaala?” Jehova wakabuzya Davida kuti abatobele alubo wakali kuyoozwidilila. (1 Sam. 30:7-10) Bachikula bayiyaanzi kulwaano oolu?
Bakwesu bachikula balakonzya kukumbila baalu kuti babagwasye chiindi nibasala zyakuchita (Langa fuka 11)
11. Weelede kuchitaanzi kutanasala zyakuchita?
11 Kumbila bamwi kuti bakugwasye kutanasala zyakuchita. Ulakonzya kukumbila bazyali bako naakuti baalu kuti bakugwasye. Jehova ulabasyoma baalu anduwe weelede kubasyoma. Jehova ubona baalu mbuli “zipego” kumbungano. (Ef. 4:8) Kuti watobelezya lusyomo lwabo akuswiilila nzibakubuzya uyoosala kabotu. Lino atubone nzimwiiya kuzwa kuMwaami Asa.
YIYA KUZWA KUMWAAMI ASA
12. Mbuubuli buntu mbwakalaabo Mwaami Asa naakatalika kweendelezya?
12 Naakatalika kweendelezya, Mwaami Asa wakali kulibombya alubo wakali aachibindi. Muchikozyano, wakagwisya baleza boonse bakubeja. Alubo “wakaambila ba Juda kuti bayandaule Jehova Leza wabamausyi kuti batobele Mulawo akuubamba.” (2 Mak. 14:1-7) Chiindi Zera wakuEtiyopiya naakayinka aamasoja bali 1 000 000 kuti akalwane maJuda, Asa wakakumbila Jehova kuti amugwasye. Wakati: “O Jehova, tacikwe makani kulinduwe naa aabo mbogwasya mbanji naa tabajisi nguzu. Kotugwasya, O Jehova Leza wesu, nkaambo tusyoma nduwe.” Majwi aaya atondeezya kuti Mwaami Asa wakali aalusyomo lwakuti Jehova wakali kuyoobafutula bakombi bakwe. Asa wakasyoma Wisi wakujulu alubo “Jehova wakazunda bana Etiopiya.”—2 Mak. 14:8-12.
13. Niinzi zyakazoochitika kuli Asa alubo nkamboonzi?
13 Nisimpe kuti kwakali kuyoosya kulwana aamasoja bali 1 000 000 pesi Asa wakazunda. Chuusisya nchakuti, Asa naakaswaanana aalimwi penzi wakaleka kukumbila Jehova kuti amugwasye. Chiindi Bbasa Mwaami walsrayeli naakali kuyanda kumulwana, Asa wakakumbila lugwasyo kumwaami waSiriya. Kusala ooku kwakamweetela mapenzi. Kwiinda mumupolofita Hanani, Jehova wakaambila Asa kuti: “Akaambo kakuti wakasyoma mwami wa Siriya muciindi cakusyoma Jehova Leza wako, impi yabasikalumamba yamwami wa Siriya yaloboka mumaanza aako.” Kuzwa aachiindi eecho, Asa wakali kukkala kalwanwa abasinkondonyina. (2 Mak. 16:7, 9; 1 Bam. 15:32) Mwiiyaanzi?
14. Nibachikula kujana mwatondeezya biyeni kuti mulamusyoma Jehova alubo kweendelana a 1 Timoteyo 4:12, niinzi chiyoochitika kuti mwachita oobo?
14 Nibachikula amulibombye alubo muzumanane kusyoma Jehova. Chiindi nimwakabbabbatizigwa mwakatondeezya kuti muli aalusyomo muli Jehova. Alubo Jehova wakamutambula kuti mube aakati kampuli yakwe. Nkinkaako, chintu nchimweelede kuchita nkuzumanana kusyoma Jehova. Kulakonzeka kuti kulamuubila kusyoma Jehova chiindi nimusala zintu zipati mubuumi, pesi kutegwani chiindi nimusala zintu ziniini? Kulayandikana kusyoma Jehova chiindi nimusala zimwi zintu ziswaanizya zyakulikondelezya, kusala mulimu ngumuyanda kuzoobeleka naakuti zintu nzimuyanda kuzoochita mubuumi. Mutasyomi maanu aanu pe. Amubelesye malayilile aamuBbayibbele kuti mukonzye kusala kabotu. (Tus. 3:5, 6) Kuti mwachita oobo, muyoopa kuti Jehova abotelwe alubo bakwesu abachizi bali mumbungano bayoomulemeka.—Bala 1 Timoteyo 4:12.
YIYA KUZWA KUMWAAMI JEHOSAFATI
15. Kweendelana alugwalo lwa 2 Makani 18:1-3; 19:2, nkuukuli kusala kutali kabotu nkwaakachita Mwaami Jehosafati?
15 Nibachikula mulakonzya kulubizya akaambo kakuti muli aachibi. Pesi eezi tazyeelede kumukachizya kubelekela Jehova. Amuyeeye chikozyano chaMwaami Jehosafati. Jehosafati wakali aabuntu bubotu. Naakaba mwaami “wakayandaula Leza wabamausyi akutobela mulawo wakwe.” Alubo wakatuma basilutwe kuti bakayiisye bantu atala aJehova kumyuunzi yoonse yaJuda. (2 Mak. 17:4, 7) Nikuba kuti Jehosafati wakali aabuntu bubotu pesi aali chimwi chiindi taakasala kabotu pe. Akaambo kakutasala kabotu nkwaakachita wakapegwa lulayo awumwi mwiiminini waJehova. (Bala 2 Makani 18:1-3; 19:2.) Wiiyaanzi kuzwa kuli Jehosafati?
Bakwesu bachikula babeleka changuzu alubo basyomeka bapa kuti bamwi babalemeke (Langa fuka 16)
16. Mwiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaRajeev?
16 Nibachikula amutambule lulayo. Kulakonzeka kuti kulamuyumina kubikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna. Tamweelede kumana manguzu pe. Amumvwe zyakaambwa aamukwesu uuchikula uutegwa Rajeev. Wakati: “Kandichikomena kwakali kundiyumina kuziba nzindeelede kuchita mubuumi. Mbuli bachikula biingi, ndakali kuyandisya misobano azimwi zyakulikondelezya kutali kuti ndijane chiindi chakuya kumiswaangano naakuti kukukambawuka.” Niinzi zyakamugwasya Rajeev? Wakapegwa lulayo awumwi mwaalu. Rajeev wakazoowamba kuti: “Mwaalu ooyu wakandigwasya kuti ndiyeeyesesye atala amalayilile aajanika muli 1 Timoteyo 4:8.” Rajeev wakalutambula lulayo alubo wakayeeyesesya atala azintu nzyakeelede kubikka mubusena bwakusaanguna. Wakati: “Ndakabikka zintu zyamubukombi mubusena bwakusaanguna.” Kwakaba mpinduunzi? Rajeev wakati: “Kakuli kwayinda minyaka miche kandili ndapegwa lulayo ndakazooba mubelesi uubelekela.”
AMUBOTEZYE MOYO WAJEHOVA
17. Bakwesu bali mumbungano balimvwa biyeni atala abakwesu bachikula balikubelekela Jehova?
17 Bakwesu bali mumbungano balamuyanda nibakwesu bachikula akaambo kakuti mubelekela Jehova “calukamantano” ambabo. (Zef. 3:9) Balabotelwa kubeleka changuzu nkumuchita kumilimu njimupegwa mumbungano. Alubo balamusyoma amoyo woonse.—1 Joh. 2:14.
18. Mbuli mbukwaambidwe muli Tusimpi 27:11, Jehova ulimvwa biyeni atala abakwesu bachikula bamubelekela?
18 Nibakwesu bachikula, amuzibe kuti Jehova ulamuyanda alubo ulamusyoma. Bbayibbele lyaamba kuti, kumazuba aakumamanino Jehova wakali kuyooba aankamu yabalombwana balipedelede kumubelekela chamoyo woonse. (Int. 110:1-3) Ulizi kuti mulamuyanda alubo muyanda kumubelekela amanguzu aanu woonse. Nkinkaako, amube aamoyo mulamfu kuti bamwi kabatazumini kuti mwakomena alubo mutamani manguzu kuti kamutanayelela kuchita imwi milimu. Kuti mwalubizya mweelede kutambula lulayo mulubone mbuli kuti lwazwa kuli Jehova. (Heb. 12:6) Amubeleke changuzu kumilimu yoonse njimupegwa mumbungano. Kwiinda zyoonse, mweelede kupa kuti Jehova abotelwe muzintu zyoonse nzimuchita.—Bala Tusimpi 27:11.
LWIIMBO 135 Jehova Utwaambila Kuti: “Kosongwaala Mwanaangu”
a Chiindi bakwesu bachikula nibasima muzintu zyabukombi ngabayanda kuyungizya mulimu wabo mukubelekela Jehova. Kuti beelele kuba babelesi babelekela beelede kuchita zintu zitape kuti bamumbungano babasyome. Niinzi nzibeelede kuchita bakwesu bachikula kuti bamwi babasyome?
b Amwi mazina akachinchwa.