July

Hi hanya ‘emikarhini ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona’ naswona vutomi byi ta ya byi tika loko ha ha rindzele misava leyintshwa leyi nga ta va na ku rhula. (2 Tim. 3:1) Hikwalaho, i swinene ku tivutisa hi ku, ‘Xana ndzi wu lava kwihi mpfuno ni nkongomiso?’ Eka madzana ya malembe lama hundzeke, mupisalema u vule leswaku swa laveka leswaku hi tlakusela mahlo ya hina eka Yehovha emikarhini yo tika. (Ps. 123:1-4) U fanise ndlela leyi hi langutaka eka Yehovha ha yona ni ndlela leyi nandza a tshembaka n’wini wakwe ha yona. I yini leswi mupisalema a a swi vula? Nandza a nga tshembelanga eka n’wini wakwe leswaku a kuma swakudya ni nsirhelelo ntsena kambe u fanele a tshamela ku languta n’wini wakwe leswaku a ta twisisa leswi a swi lavaka kutani a swi endla. Hi ndlela leyi fanaka, na hina siku ni siku hi fanele hi kambisisa leswi nga eRitweni ra Xikwembu leswaku hi ta tiva leswi Yehovha a lavaka leswaku hi swi endla kutani hi landzela nkongomiso wolowo. Loko hi endla tano hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta hi pfuna emikarhini yo tika. w18.07 12 ¶1-2

Yesu a a vulavula hi ku ntshunxiwa eka vuhlonga lebyikulu ni mutshikileri wa vanhu, ku nga ku va “hlonga ra xidyoho.” (Yoh. 8:34) Xidyoho a xi hi endlisi swilo swo biha ntsena kambe xi tlhela xi hi sivela ku endla leswi hi swi tivaka leswaku i swinene kumbe ku hanya hi ndlela leyi hi faneleke hi hanya ha yona. Hi ndlela yoleyo, hi mahlonga ya xidyoho naswona vuyelo bya kona i ku pfilunganyeka, ku twa ku vava, ku xaniseka kutani eku heteleleni rifu. (Rhom. 6:23) Hi ta va ni ntshunxeko wa ntiyiso lowu vatswari va hina vo sungula a va tiphina ha wona loko ntsena xidyoho xi nga ha ri kona. Marito ya Yesu lama nge “loko mi tshama eritweni ra mina” ma kombisa leswaku ku ni swilaveko ni swipimelo leswi faneleke swi fikeleriwa hi lava va lavaka ku ntshunxiwa hi yena. (Yoh. 8:31) Tanihi Vakreste lava tinyiketeleke naswona hi nga vadyondzisiwa va Kreste, hi titshikile kutani hi hlawule ku hanya hi ku landza tidyondzo takwe. (Mat. 16:24) Hilaha Yesu a tshembiseke hakona, hi ta kuma ntshunxeko wa ntiyiso loko hi kuma mikateko hinkwayo leyi nga ta tisiwa hi gandzelo rakwe ra nkutsulo. w18.04 7 ¶14-16

Yehovha u kombise leswaku wa khathala hi ndlela leyi vanhu vakwe va titwaka ha yona, hambiloko mikarhi yin’wana va ehleketa swilo leswi hoxeke. Ehleketa hi Yonasi. Xikwembu xi rhume muprofeta loyi leswaku a ya chumayela rungula ra vuavanyisi eka Vaninivha. Loko va hundzuka, Xikwembu xi hlawule ku ka xi nga va lovisi. Hambiswiritano, sweswo a swi n’wi tsakisanga Yonasi. ‘U hlundzuke ngopfu’ hikuva vuprofeta byakwe bya leswaku muti wa Ninivha wu ta lovisiwa a byi hetisekanga. Kambe Yehovha u n’wi lehisele mbilu Yonasi kutani a n’wi pfuna leswaku a lulamisa miehleketo yakwe. (Yon. 3:10–4:11) Hi ku famba ka nkarhi, Yonasi u twisise leswi Yehovha a a n’wi dyondzisa swona naswona Yehovha u tlhele a n’wi tirhisa ku tsala rungula leri leswaku ri ta hi pfuna. (Rhom. 15:4) Ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke ha yona ni vanhu vakwe, yi hi tiyisekisa leswaku u ni ntwelavusiwana eka malandza yakwe. Wa ku vona ku vava ni ku xaniseka loku un’wana ni un’wana wa hina a ku twaka. U twisisa miehleketo ya hina hinkwayo naswona u tiva ni leswi hi nga ta ka hi nga swi koti ku swi endla. Naswona a “nge [hi] tshiki [hi] ringiwa hi ndlela leyi tlulaka leswi [hi] nga swi tiyiselaka.” (1 Kor. 10:13) Xitshembiso xexo xa chavelela hakunene! w19.03 16 ¶6-7

Ehansi ka Nawu wa Muxe vakulukumba lava hlawuriweke a va ri ni vutihlamuleri byo avanyisa etimhakeni ta vugandzeri va tlhela va avanyisa timholovo ni vugevenga. Xiya swikombiso swi nga ri swi ngani. Loko Muisrayele a dlaye munhu a nga dlayiwi xikan’we kan’we. Vakulukumba va muti a va fanele va rhanga va lavisisa ku vona loko swi fanerile leswaku a gweveriwa rifu. (Det. 19:2-7, 11-13) Vakulukumba a va tlhela va avanyisa eka swiyimo swo hambanahambana swa vutomi leswi katsaka timholovo leti vaka kona hikwalaho ka rifuwo kumbe ku lulamisa swiphiqo swa vatekani. (Eks. 21:35; Det. 22:13-19) Loko vakulukumba va kombisa vululami naswona Vaisrayele va yingisa nawu, un’wana ni un’wana a a vuyeriwa naswona tiko a ri yisa ku dzuneka eka Yehovha. (Lev. 20:7, 8; Esa. 48:17, 18) Leswi swi hi pfuna ku xiya leswaku swin’wana ni swin’wana leswi hi swi endlaka siku ni siku i swa nkoka eka Yehovha. U lava leswaku hi va ni vululami ni rirhandzu loko hi hanyisana ni van’wana. Wa swi xiya leswi hi swi vulaka ni ku swi endla hambiloko hi ri hexe emakaya ya hina. w19.02 23 ¶16-18

Loko hi ri ehansi ka ntshikilelo a swi olovi leswaku hi va lavo rhula. Hi nga ha sungula ku kariha kumbe hi nga ha va khomi kahle vanhu van’wana. Loko u tshame u tshikileleka, xiya leswi u nga swi dyondzaka eka xikombiso xa Yesu. Eka tin’hweti takwe to hetelela a ri laha misaveni, Yesu a ri ehansi ka ntshikilelo lowukulu. A a swi tiva leswaku u ta dlayiwa ni ku xanisiwa hi ndlela ya tihanyi. (Yoh. 3:14, 15; Gal. 3:13) Eka tin’hweti ti nga ri tingani a nga se fa, Yesu u vule leswaku u karhatekile. (Luka 12:50) Naswona masiku ma nga ri mangani a nga se dlayiwa, Yesu u te: “Moya-xiviri wa mina wu karhatekile.” Marito lama a ma tirhiseke loko a tiphofula hi xikhongelo ma kombisa leswaku a titsongahata ni ku yingisa Xikwembu. (Yoh. 12:27, 28) Loko nkarhi wu fika, hi xivindzi Yesu u tinyikele eka valala va Xikwembu, lava n’wi dlayeke hi ndlela ya tihanyi ni leyi khomisaka tingana. Hambileswi a tshikilelekile ni ku xanisiwa swinene, Yesu u endle ku rhandza ka Xikwembu. Handle ko kanakana hi nga vula leswaku Yesu u hi vekele xikombiso lexinene ngopfu xo va ni ku rhula kumbe ku titsongahata ehansi ka ntshikilelo!—Esa. 53:10. w19.02 11 ¶14-15

Loko hi ri ehansi ka swiyimo swo tika, swi nga ha lava hi kombisa xivindzi leswaku hi kota ku va kona emihlanganweni nkarhi na nkarhi. Vamakwerhu van’wana va va kona emihlanganweni hambiloko va ri ni gome, va kanetiwa kumbe va ri ni swiphiqo swa rihanyo. Van’wana hi xivindzi va va kona emihlanganweni ku nga khathariseki nkaneto lowu humaka eka swirho swa ndyangu kumbe valawuri va mfumo. Anakanya hi ndlela leyi xikombiso xa hina xi va khumbaka ha yona vamakwerhu lava nga emakhotsweni hikwalaho ka ripfumelo ra vona. (Hev. 13:3) Loko va twa leswaku hi ya emahlweni hi tirhela Yehovha ku nga khathariseki ku nonon’hweriwa, ripfumelo ra vona ra tiya naswona va tiyimisela ku tshama va tshembekile ni ku va ni xivindzi. Loko Pawulo a ri ekhotsweni eRhoma, a tsaka loko a twa leswaku vamakwavo vakwe va tirhela Xikwembu hi ku tshembeka. (Filp. 1:3-5, 12-14) Pawulo u tsale papila rakwe leri yaka eka Vaheveru loko a ri ekusuhi ni ku ntshunxiwa kumbe endzhakunyana ko ntshunxiwa ekhotsweni. Eka papila rero u khutaze Vakreste volavo vo tshembeka leswaku va nga fularheli ku hlangana swin’we.—Hev. 10: 25. w19.01 28 ¶9

Sathana u lava leswaku hi fana na yena, hi va vaxandzuki lava nga riki na mhaka ni milawu ya Yehovha naswona hi va ni vutianakanyi. U endla leswaku hi hanya ni vanhu lava ana se a va onheke hambiloko hi swi tiva leswaku vunakulobye byo biha byi ta “onha” ndlela leyi hi ehleketaka ni ku endla swilo ha yona. (1 Kor. 15:33) Nakambe Sathana u ringeta ku kucetela mbilu ya hina hi ku endla leswaku hi tshemba vutlhari bya munhu ematshan’weni ya Yehovha. (Kol. 2:8) Xiya nchumu wun’wana lowu Sathana a hi kucetelaka eka wona, u hi endla hi ehleketa leswaku ku va ni rifuwo i swa nkoka swinene evuton’wini. Lava va ehleketaka hi ndlela yoleyo va nga ha va swigwili kumbe va nga vi swona. Hambi va fuwile kumbe a va fuwanga va le khombyeni. Hikwalaho ka yini? Hikuva va nga ha tikarhatela ku endla mali lerova va nga ha khathali hi rihanyo ra vona, mindyangu ya vona hambi ku ri vuxaka bya vona na Xikwembu ntsena leswaku va fikelela pakani ya vona. (1 Tim. 6:10) Ha swi tlangela leswi Tata wa hina wa le tilweni a hi pfuneke leswaku hi va ni langutelo lerinene hi mali.—Ekl. 7:12; Luka 12:15. w19.01 15 ¶6; 17 ¶9

Loko N’wana wa Yehovha a nga si ta laha misaveni ni ku hi vekela xikombiso lexi hetisekeke xo khutaza van’wana, malandza ya Yehovha yo tshembeka a ma swi teka swi ri swa nkoka ku khutaza van’wana. Loko va xungetiwe hi Vaasiriya, Hezekiya u hlengelete tindhuna ta nyimpi ni Vayuda hinkwavo leswaku a va khutaza. Kutani “vanhu va sungula ku titshega hi marito ya Hezekiya.” (2 Tikr. 32:6-8) Yobo u dyondzise ‘vachaveleri vakwe lava karhataka’ vanharhu ndlela yo khutaza van’wana hambileswi na yena a lava ku chaveleriwa. U va byele leswaku loko a a ri exiyin’weni xa vona, ‘a ta va tiyisa hi marito ya nomu wakwe, kukondza nchavelelo wa nomu wakwe wu hela.’ (Yobo 16:1-5) Eku heteleleni, Yobo u kume xikhutazo eka Elihu ni le ka Yehovha.—Yobo 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10. w18.04 16 ¶6; 17 ¶8-9

Esaya ana se a a hlamusele ndlela leyi Yehovha a nga ta pfuna ni ku nyika vanhu vakwe matimba ha yona loko a ku: “Yehovha . . . u ta ta kukota loyi a tiyeke, voko ra yena ri ta n’wi fumela.” (Esa. 40:10) Hakanyingi Bibele yi tirhisa rito “voko” hi ndlela yo fanekisela ku kombisa matimba. Kutani marito lama nge “voko ra Yena ri ta n’wi fumela” ma hi tsundzuxa leswaku Yehovha i Hosi leyi nga ni matimba. U tirhise matimba yakwe lama nga hluriwiki leswaku a seketela ni ku yimela malandza yakwe ya le nkarhini lowu hundzeke naswona wa ha ya emahlweni a tiyisa ni ku sirhelela lava n’wi tshembaka namuntlha. (Det. 1:30, 31; Esa. 43:10) Ngopfungopfu loko valala va hina va hi xanisa, Yehovha u hetisisa xitshembiso xakwe lexi nge: “Ndzi ta ku nyika matimba.” Namuntlha ematikweni man’wana, valala va hina va ringeta hi matimba ku hi tshikisa ku chumayela kumbe ku yirisa vukhongeri bya hina. Hambiswiritano, minhlaselo yo tano a yi hi vilerisi ngopfu. Yehovha u hi tshembise ku hi nyika matimba ni ntshembo. U tshembise a ku: “Tlhari rihi ni rihi leri nga ta endleriwa ku ku hlasela a ri nge humeleli.”—Esa. 54:17. w19.01 5-6 ¶12-13

Ku hambana ni swiharhi, u lava ku va ni vuxaka ni Muvumbi wa wena. (Mat. 4:4) Loko u n’wi yingisa, u ta va ni ku twisisa, vutlhari ni ntsako. Xikwembu xi ku pfuna u va ni vuxaka na xona hi ku tirhisa Rito ra xona ni minkandziyiso leyi lunghiseleriweke hi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha.” (Mat. 24:45) Sweswo swa hi vuyerisa hakunene!​ (Esa. 65:13, 14) Loko u va ni vuxaka na Xikwembu u ta va ni vutlhari, vuswikoti byo ehleketa, leswi nga ta ku sirhelela hi tindlela to tala. (Swiv 2:10-14) Hi xikombiso, timfanelo teto ti endla leswaku u kota ku vona tidyondzo ta mavunwa, to tanihi ku a ku na Muvumbi. Ti ku sirhelela eka mavunwa ya leswaku mali ni rifuwo swi tisa ntsako. Ti tlhela ti ku pfuna leswaku u lemuka ni ku lwisana ni ku navela ko biha ni swilo leswi nga pfuniki nchumu. Hikwalaho, yana emahlweni u lavisisa vutlhari bya Xikwembu ni vuswikoti byo ehleketa, naswona u swi teka tanihi rifuwo! w18.12 20 ¶6-7

Xana wu ta fika nkarhi lowu eka wona masiku ya ku hanya ka hina ma nga “ta fana ni masiku ya murhi”? Mirhi yin’wana yi hanya malembe ya magidi. Leswaku vanhu va kota ku hanya malembe yo tarisa xisweswo, va fanele va va ni rihanyo lerinene. Loko va kota ku hanya tano ehansi ka swiyimo leswi Esaya a swi profeteke, va ta va va hanya eparadeyisini hakunene! Kutani vuprofeta byebyo byi ta hetiseka! Anakanya ndlela leyi switshembiso leswi swi nga ta hetiseka ha yona eparadeyisini leyi taka: Vanhu emisaveni hinkwayo va ta katekisiwa hi Xikwembu. Ku hava munhu loyi a nga ta vavisiwa hi swiharhi kumbe hi vanhu lava hanyaka ku fana ni swivandzana. Vanhu lava nga voniki, lava nga twiki ni lava lamaleke va ta hanyisiwa. Vanhu va ta tiakela tindlu ni ku tiphina hi swakudya leswi va swi byaleke. Va ta hanya malembe yo tlula ya mirhi. Entiyisweni, Bibele yi hi byela leswaku sweswo swi ta endleka enkarhini lowu taka. Nilokoswiritano, van’wana va nga ha vula leswaku hi hundzeleta swilo, a hi swona leswi vuprofeta byebyo byi vulaka swona. Hi xihi xivangelo lexi tiyeke lexi u nga na xona xa leswaku hakunene ku ta va ni paradeyisi laha misaveni? Nghwazi leyi tshameke yi hanya yi hi nyike xivangelo lexi tiyeke.—Luka 23:43. w18.12 5 ¶13-15

Kambe hi nga swi kota ku cinca mianakanyo ya hina. Leswaku hi cinca swi titshege hi leswi hi tshamelaka ku ehleketa ha swona. Loko hi anakanyisisa hi tindlela ta Yehovha, hi ta swi vona leswaku i tinene. Kutani swi ta ya swi hi olovela ku anakanya ku fana na yena. Kambe, leswaku hi kota ku anakanya ku fana na Yehovha, hi fanele hi “[tshika] ku titwananisa ni mafambiselo lawa ya swilo.” Leswi swi vula leswaku hi fanele hi tshika ku hlalela, ku hlaya ni ku yingisela nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga fambisaniki ni mianakanyo ya Xikwembu. Leswi swi nga ha fanisiwa ni swakudya. Munhu a nga sungula ku dya swakudya leswi nga ni rihanyo leswaku a antswisa rihanyo rakwe. Kambe xana swi ta n’wi pfuna yini loko hi hala tlhelo a dya swakudya swo bola? Swi tano na hi hina, a swi nge hi pfuni nchumu ku dyondza hi miehleketo ya Yehovha kambe hi hala tlhelo hi pfumelela misava yi thyakisa miehleketo ya hina. w18.11 21 ¶14-15

Hi fanele hi tiyimisela hi mbilu hinkwayo ku hanya hi ku pfumelelana ni ntiyiso siku ni siku. Tibohe hi bandhi ra ntiyiso emasengeni ya wena. Emikarhini ya Bibele, bandhi ra socha a ri seketela ri tlhela ri sirhelela masenge ya rona ni swirho swa rona swa le ndzeni. Kambe leswaku bandhi ra rona ri ri sirhelela, a ri fanele ri ri boha ri tiya. Bandhi leri nga bohiwangiki ri tiya a ri nga ri seketeli ngopfu. Bandhi ra hina ra ntiyiso ri hi sirhelela njhani? Loko hi tshama hi bohe ntiyiso ku fana ni bandhi, wu ta hi sirhelela leswaku hi nga anakanyi swilo leswi hoxeke naswona wu ta hi pfuna leswaku hi endla swiboho leswinene. Loko hi ri ni xiphiqo lexikulu kumbe hi ringiwa, ntiyiso wa le Bibeleni wu ta hi pfuna leswaku hi tiyimisela ku endla leswinene. Tanihi leswi socha a ri nga ta ya enyimpini ri nga ri na rona bandhi, na hina hi fanele hi tiyimisela ku boha bandhi ra hina ra ntiyiso ri tiya kumbe hi nga ri susi. Ku ri na sweswo, hi endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi ri boha ri tiya hi ku hanya hi ku pfumelelana ni ntiyiso. w18.11 12 ¶15

Hi fanele hi endla matshalatshala yo karhi leswaku hi kuma ntiyiso lowu nga eRitweni ra Xikwembu. Hi fanele hi tiyimisela ku titsona swo karhi leswaku hi wu kuma. Loko hi kala hi “xava” kumbe hi kuma “ntiyiso,” hi fanele hi tivonela leswaku a hi wu “xavisi,” kumbe a wu hi lahlekeli. Swi nga ha lava leswaku u endla swo karhi leswaku u kuma nchumu lowu nga mahala. Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku “xava” eka Swivuriso 23:23 ri nga tlhela ri vula ku “kuma.” Marito lawa hamambirhi ma vula ku endla swo karhi kumbe ku cincisa nchumu wo karhi leswaku u kuma wun’wana lowu nga wa nkoka. Mhaka ya ku xava ntiyiso hi nga yi hlamusela hi ndlela leyi. A hi nge emakete va navetise va ku “Tibanana i Mahala.” Xana tibanana toleto ti ta tikuma ti ri etafuleni ra hina hi singita? Doo! Hi fanele hi ya emakete hi ya ti landza. Xana tibanana toleto i mahala? Ina, kambe hi fanele hi tinyika nkarhi hi ya emakete. Hilaha ku fanaka, ntiyiso a hi wu xavi hi mali. Kambe, hi fanele hi endla matshalatshala leswaku hi wu kuma. w18.11 4 ¶4-5

Yesu u rhambe Petro, Yakobo na Yohane leswaku va ya na yena ehenhla ka ntshava. Loko va ri kwalaho, va vone xivono lexi hlamarisaka. Va vone xikandza xa Yesu ni tinguvu takwe swi vangama. Vavanuna vambirhi, lava yimelaka Muxe na Eliya, va sungule ku vulavula na Yesu mayelana ni ku fa ni ku pfuxiwa kakwe. (Luka 9:29-32) Endzhaku, papa leri vangamaka ri va funengetile kutani va twa rito ra Xikwembu ri huma epapeni! Xivono xexo a xi kombisa ku vangama ni matimba leswi Yesu a nga ta va na swona loko a va Hosi ya Mfumo wa Xikwembu. A swi kanakanisi leswaku Kreste u chavelelekile ni ku tiyisiwa leswaku a ta kota ku langutana ni maxangu ni rifu ro vava leswi a swi ta n’wi humelela. Xivono xexo xi tlhele xi tiyisa ripfumelo ra vadyondzisiwa. Sweswo swi va pfunile leswaku va lunghekela miringo leyi a va ta langutana na yona ni ntirho wo tika lowu a va ta wu endla. Kwalomu ka malembe ya 30 endzhaku ka sweswo, muapostola Petro u vulavule hi xivono xa ku hundzuriwa, leswi kombisaka leswaku a ha xi tsundzuka kahle xivono xexo.—2 Pet. 1:16-18. w19.03 10 ¶7-8

Hi yihi ndlela leyi Vakreste va ntiyiso va hambaneke ha yona ni vanhu va vukhongeri bya mavunwa? Hi ‘vulavula ntiyiso.’ (Zak. 8:16, 17) Hi vulavula ntiyiso ni le ka vanhu lava hi nga va tiviki, vatirhikulobye, vanghana ni le ka vanhu lava hi rhandzaka. A hi nge u muntshwa loyi a lavaka ku amukeriwa hi tintangha ta wena? Tiyiseka leswaku a wu hanyi vutomi bya mikoka yimbirhi, u tiendla onge u ni mahanyelo lamanene loko u ri ni swirho swa ndyangu ni vamakwerhu kambe u endla leswi hambaneke loko u ri ni vanghana va wena kumbe loko u tirhisa social media. Va tshamela ku hemba naswona va tiendla van’wavunene eka vatswari, vakrestekulorhi, ni le ka Xikwembu. (Ps. 26:4, 5) Yehovha wa swi vona loko hi n’wi ‘xixima hi milomu ntsena, kambe timbilu ta hina ti ri ekule swinene na yena.’ (Mar. 7:6) I swa nkoka ku endla leswi swivuriso yi swi vulaka: “Mbilu ya wena yi nga tshuki yi vondzoka vadyohi, kambe chava Yehovha siku hinkwaro.”—Swiv. 23:17. w18.10 9 ¶14-15

Vanhu va Xikwembu va vumba ndyangu lowu tiviwaka hi rirhandzu. (1 Yoh. 4: 21) Hakanyingi va kombisa rirhandzu hi ku endlelana swiendlo swo tala swa musa kumbe marito ya rirhandzu. Loko hi komba van’wana musa hi va ‘vatekeleri va Xikwembu tanihi vana va xona lava rhandzekaka.’ (Efe. 5:1) Yesu u tekelele Tata wakwe hilaha ku heleleke. U te: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa . . . , hikuva ndzi ni moya wo rhula ni mbilu yo titsongahata.” (Mat. 11:28, 29) Hi va hi tekelela xikombiso xa Kreste loko hi ‘ehleketelela xisiwana’ naswona hi tsakisa Tata wa hina la nge matilweni ni ku tlhela hi kuma ntsako. (Ps. 41:1) A hi kombiseni rirhandzu hi ku anakanyelaka van’wana endyangwini, evandlheni ni le vutirhelini bya nsimu. w18.09 28 ¶1-2

Loko ku va ni timhangu, vanhu va Xikwembu va kuma nkarhi wo tirha swin’we ni Xikwembu hi ku pfuna vamakwerhu. Hi xikombiso, va pfuna vamakwerhu lava weriweke hi timhangu hi mali. (Yoh. 13:34, 35; Mint. 11:27-30) Ndlela yin’wana i ku pfuna hi ku basisa ni ku pfuxeta miako. Gabriela makwerhu wa xisati loyi a humaka ePoland, loyi kaya rakwe ri khukhuriweke hi ndhambi, a tsake ngopfu loko vamakwerhu va le mavandlheni ya le kusuhi va ta va ta n’wi pfuna. U ri: “A ndzi swi lavi ku vulavula hi swilo leswi ndzi lahlekeleke, ko va nhundzu ntsena. Kambe ndzi tsakela ku mi byela leswi ndzi vuyeriweke ha swona. Ntokoto lowu, wu ndzi tiyisekise leswaku ku va xiphemu xa vandlha ra Vukreste i lunghelo ro hlawuleka naswona swi tisa ntsako.” Vo tala lava tshameke va pfuniwa endzhaku ka mhangu na vona va titwa hi ndlela leyi fanaka. Naswona lava tirhaka swin’we na Yehovha hi ku pfuna van’wana hi ndlela yoleyo va kuma ntsako lowukulu.—Mint. 20:35; 2 Kor. 9:6, 7. w18.08 26 ¶12

Leswaku hi kota ku hlayisa mbilu ya hina, hi fanele hi kota ku vona makhombo ni ku teka goza hi ku hatlisa leswaku hi tisirhelela. Rito leri hundzuluxeriweke ri va “hlayisa”, ri hi tsundzuxa ntirho lowu a wu endliwa hi murindzi. Hi nkarhi wa Hosi Solomoni, murindzi a yima ehenhla ka makhumbi ya muti kutani a huwelela loko a vona khombo. Sweswo swi hi pfuna ku twisisa leswi hi faneleke hi swi endla ku sivela Sathana leswaku a nga hi onhi miehleketo. Eminkarhini ya khale, varindzi va muti a va tirhisana swinene ni varindzi va tinyangwa ta muti. (2 Sam. 18:24-26) Hinkwavo, a va tirhisana leswaku ku sirheleriwa muti, hi ku tiyisekisa leswaku nkarhi na nkarhi loko valala va fika va kuma minyangwa yi pfariwile. (Neh. 7:1-3) Ripfalo ra hina leri leteriweke hi Bibele ri nga tirha ku fana ni murindzi kutani ri hi lemukisa loko Sathana a ringeta ku kanganyisa mbilu ya hina, hi marito man’wana loko a ringeta ku kucetela mianakanyo ya hina, ndlela leyi hi titwaka ha yona, leswi hi susumetelaka ku endla swo karhi kumbe leswi hi swi navelaka. Nkarhi na nkarhi loko ripfalo ra hina ri hi lemukisa, hi fanele hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi papalata khombo. w19.01 17 ¶10-11

Vamakwerhu lavantshwa va fanele va kamberiwa hi ku landza Rito ra Xikwembu ku nga ri hi langutelo ra munhu kumbe ndhavuko. (2 Tim. 3:16, 17) Xiya ndlela leyi langutelo ro tano leri sekeriweke eka ndhavuko ri nga va sivelaka ha yona vamakwerhu lava fanelekaka leswaku va bumabumeriwa. Eka tiko rin’wana nandza wa vutirheli la fanelekaka a a byarhisiwe vutihlamuleri byo tala lebyikulu. Hambileswi vakulu evandlheni ra ka vona a va pfumelelana leswaku makwerhu loyi u fikelela swilaveko swa Matsalwa swo va nkulu kambe a va n’wi bumabumelanga. Vakulu van’wana lava dyuhaleke a va vula leswaku makwerhu loyi u languteka a ri ntsongo leswaku a nga va nkulu. Lexi twisaka ku vava, makwerhu loyi a nga bumabumeriwanga tanihi nkulu ntsena hikwalaho ka ndlela leyi a langutekaka ha yona. Swiviko swi kombisa leswaku langutelo ro tano, ri khumba vamakwerhu vo tala emisaveni hinkwayo. Hakunene i swa nkoka leswaku hi titshega hi Matsalwa ku tlula ku titshega hi langutelo ra hina! Yoleyo hi yona ntsena ndlela yo yingisa Yesu kutani hi tshika ku avanyisa hi ku landza ku languteka ka munhu.—Yoh. 7:24. w18.08 12 ¶16-17

Ku hatlisela ku hundzisa ti-emeyili kumbe marungula hi foni swi nga vanga khombo rin’wana. Ematikweni man’wana ntirho wa hina wu yirisiwile. Vakaneti va hina ematikweni wolawo va nga hangalasa swiviko hi xikongomelo xo hi chavisa kumbe ku endla leswaku hi nga ha tshembani. Anakanya hi leswi humeleleke eSoviet Union wa khale. Maphorisa ya le xihundleni lama tiviwaka tanihi KGB, ma hangalase mavunwa ya leswaku vamakwerhu vo tala lava rhangelaka va xenge vanhu va Yehovha. Vo tala va tshembe mhaka yoleyo ya mavunwa kutani va tihambanisa ni nhlengeletano ya Yehovha. Swi twisa ku vava hakunene kambe lexi tsakisaka, vo tala va vona va tlhele va vuyela enhlengeletanweni ya Yehovha. Ripfumelo ra van’wana ri file. (1 Tim. 1:19) Hi nga byi papalata njhani vuyelo byo tano byo biha? U nga hangalasi swiviko swo biha kumbe leswi nga tshembekiki. U nga fani ni munhu la nga riki na ntokoto. Tiyiseka leswaku u ni vuxokoxoko hinkwabyo. w18.08 4 ¶8

Ematsalweni ya khale ya Xigriki lama tsariweke hi voko lama ha riki kona ninamuntlha, swihikahato a swi nga tirhisiwi ngopfu. Xisweswo, hi nga ha tivutisa hi ku: Xana Yesu a ku, “Ndzi ri ka wena, namuntlha u ta va na mina eParadeyisini”? Kumbe a ku, “Ndzi ri ka wena namuntlha, u ta va na mina eParadeyisini”? Tsundzuka leswi Yesu a nga tshama a byela vadyondzisiwa vakwe a ku: “N’wana wa munhu u ta va embilwini ya misava masiku manharhu ni vusiku byinharhu. (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34; Mint. 10:39, 40) Kutani Yesu a nga yanga eParadeyisini hi siku leri yena ni xigevenga xexo va feke ha rona. Yesu a a ri “eHayidesi [kumbe eSirheni]” ku ringana masiku yo karhi, ku fikela loko Xikwembu xi n’wi pfuxa. (Mint. 2:31, 32) Xigevenga xexo lexi a xi ri eku feni a xi nga swi tivi leswaku Yesu a a endle ntwanano ni vaapostola vakwe vo tshembeka wa leswaku va ta fuma na yena etilweni. (Luka 22:29) Ku engetela kwalaho, xigevenga xexo a xi nga khuvuriwanga. (Yoh. 3:3-6, 12) A swi kanakanisi leswaku Yesu u tshembise xigevenga xexo paradeyisi ya laha misaveni naswona a swi ta endleka enkarhini lowu taka. w18.12 6 ¶17-18, 20-21

Hi ku hatlisa, Vaisrayele va sungule ku gandzela rhole ra nsuku! Hambileswi a swi ri erivaleni leswaku va tlule nawu wa Xikwembu kambe Vaisrayele a va tixisa va anakanya leswaku va ha ri etlhelweni ra Yehovha. Hikuva Aroni u kale a vitana vugandzeri bya rhole a ku i “nkhuvo wa Yehovha”! Xana Yehovha u angule njhani? U twe ku vava swinene. Yehovha u byele Muxe leswaku vanhu “va onhile” naswona ‘va hambuke hi ku hatlisa endleleni leyi a va leriseke leswaku va famba ha yona.’ Hi ‘vukarhi byakwe lebyi pfurhaka,’ Yehovha u kale a vula leswaku u lava ku lovisa tiko lerintshwa ra Israyele. (Eks. 32:5-10) Hambiswiritano, Yehovha a nga va lovisanga Vaisrayele. (Eks. 32:14) Hambileswi Aroni a katsekeke eka vugandzeri bya xifaniso, u hundzukile kutani a landzela Valevhi lava a va vula leswaku va le tlhelweni ra Yehovha. Hambileswi vanhu va magidi va lahlekeriwe hi vutomi bya vona hikwalaho ko gandzela xifaniso, lava hlawuleke ku yima na Yehovha, va tshembisiwe mikateko.—Eks. 32:26-29. w18.07 20 ¶13-16

Xana hi fanele hi tikarhatela ku tiviwa hi mani? A hi fanelanga hi tikarhatela ku tiendlela vito eka swa tidyondzo, swa mabindzu ni le ka swa mintlango, ku nga leswi vanhu vo tala va tikarhatelaka ku swi fikelela emisaveni leyi. Ematshan’wini ya sweswo, a hi tikarhateleni ku tiviwa hi ndlela leyi Pawulo a yi hlamuseleke loko a ku: “Leswi sweswi mi tivaka Xikwembu, kumbe leswi sweswi se mi tiviwaka hi Xikwembu, swi endlekisa ku yini leswaku mi vuyela eka swilo swo tsana ni swa vusiwana swa masungulo ni ku lava ku va mahlonga ya swona nakambe?” (Gal. 4:9) Hakunene rolero i lunghelo lerikulu ngopfu, hi nga va lava “tiviwaka hi Xikwembu,” Mulawuri wa Vuako Hinkwabyo! Xi tsakela ku va na vuxaka bya le kusuhi na hina. Hilaha xidyondzi xin’wana xi vuleke hakona loko xi ku: “Ha swi lava ku rhandziwa hi Xikwembu.” Loko Yehovha a kala a hi teka tanihi vanghana vakwe, hi va hi fikelele xikongomelo xa vutomi.—Ekl. 12:13, 14. w18.07 8 ¶3-4

Leswaku hi vuyeriwa eka milawu ya Xikwembu, hi fanele hi yi rhandza ni ku yi xixima. (Amo. 5:15) Kambe hi nga swi endla njhani sweswo? Hi fanele hi dyondza ku languta swilo hi ndlela leyi Yehovha a swi langutaka ha yona. Hi xikombiso: A hi nge u ni nkelunkelu. Dokodela wa wena u ku nyika swiringanyeto mayelana ni ndlela leyi u faneleke u dya ha yona, u endla vutiolori ni ku endla ku cinca kun’wana evuton’wini bya wena. Endzhaku ko tirhisa swiringanyeto sweswo, u vona ku cinca! Kumbexana a wu ta n’wi khensa dokodela wa wena hileswi a ku pfuneke leswaku u antswisa rihanyo ra wena. Hilaha ku fanaka, Muvumbi wa hina u hi nyike milawu leyi hi sirhelelaka eka vuyelo byo biha bya xidyoho kutani hi antswisa vutomi bya hina. Anakanya ndlela leyi swi hi vuyerisaka ha yona ku landzela milawu ya Bibele malunghana ni mavunwa, ku yiva, ku kunguhata swilo swo biha, ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra masangu, madzolonga ni vungoma. (Swiv. 6:16-19; Nhlav. 21:8) Loko hi vona ndlela leyi hi vuyeriwaka ha yona loko hi endla swilo hi ndlela ya Yehovha, ha tsaka ni ku titwa hi rhandza Yehovha swin’we ni milawu yakwe. w18.06 17 ¶5-6

Kumbexana, ndhunankulu a chava leswaku Yesu a ta vanga mpfilumpfilu wa swa tipolitiki ku nga mhaka leyi a yi nga va dyisi byi rhelela emfun’weni hinkwawo wa Pilato. Yesu u hlamule a ku: “Mfumo wa mina a hi xiphemu xa misava leyi.” (Yoh. 18:36) A nga ta katseka eka swa tipolitiki hikuva Mfumo wa yena a wu ri wa le tilweni. U byele Pilato leswaku ntirho wakwe laha misaveni a ku ri ku ta “nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” (Yoh. 18:37) Loko hi twisisa xiavelo xa hina hilaha Yesu a xi twisisa hakona xiavelo xakwe, hi ta papalata ku seketela mintlawa ya tipolitiki hi tindlela hinkwato. Leswi swi nga ha va ntlhontlho. Mulanguteri un’wana wa muganga u te: “Vanhu va le ndhawini ya ka hina va ya va rhandza tipolitiki. Ku rhandza rixaka ku tinyike matimba naswona vo tala va tshemba leswaku tipolitiki ti nga antswisa vutomi bya vona. Ha tsaka leswi vamakwerhu va hlayisaka vun’we bya vona bya Vukreste hi ku tshama va khomekile entirhweni wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo. Va ni ntshembo wa leswaku Xikwembu xi ta herisa ku pfumaleka ka vululami ni swiphiqo swin’wana leswi hi langutanaka na swona.” w18.06 4-5 ¶6-7

Ko va tibuku tinharhu ntsena ta Matsalwa ya Xiheveru leti boxaka vito leri nge Sathana, leri vulaka “Mukaneti,” ku nga 1 Tikronika, Yobo na Zakariya. Hikwalaho ka yini a ku nga vulavuriwi ngopfu hi nala wa hina loko Mesiya a nga si ta laha misaveni? Swi tikomba onge Yehovha a nga lavi leswaku Sathana a va ni ndhuma leyi nga n’wi fanelangiki hi ku papalata ku vulavula ngopfu hi yena ni mitirho yakwe eMatsalweni ya Xiheveru. Xikongomelo xa Yehovha xo huhutela xiphemu xexo xa Matsalwa, a ku ri ku tivisa Mesiya ni ku kongomisa vanhu va Xikwembu eka Mesiya. (Luka 24:44; Gal. 3:24) Loko sweswo swi hetisekile ni loko Mesiya a fikile, Yehovha u tirhise yena ni vadyondzisiwa vakwe leswaku va paluxa swo tala leswi hi swi tivaka hi Sathana ni tintsumi leti n’wi landzeleke. Sweswo swa fanela, tanihi leswi Yehovha a nga ta tirhisa Yesu ni vatotiwa lava nga ta fuma na yena leswaku va pfotlosa Sathana ni valandzeri vakwe. (Rhom. 16:20; Nhlav. 17:14; 20:10) Tsundzuka leswaku matimba ya Diyavulosi ma pimiwile. Hi sirheleriwa hi Yehovha, Yesu na tintsumi to tshembeka. Hi ku pfuniwa hi vona, hi nga swi kota ku hlula nala wa hina. w18.05 22-23 ¶2-4

Yehovha u hi teka hi ri malandza yakwe ntsena loko hi tswala mihandzu. (Mat. 13:23; 21:43) Hikwalaho exifanisweni lexi kumekaka eka Yohane 15:1-5, mihandzu leyi Mukreste un’wana ni un’wana a faneleke a va na yona, a yi kombeteli eka ku endla vadyondzisiwa lavantshwa, ku nga lunghelo leri hi nga ha vaka na rona. (Mat. 28:19) Loko a swi ri tano, Timbhoni to tshembaka leti nga swi kotiki ku endla vadyondzisiwa hikwalaho ka leswi ti chumayelaka ensin’wini leyi vanhu va kona va nga tsakeliki, a ti ta fana ni marhavi lama nga vekiki mihandzu exifanisweni xa Yesu. Hambiswiritano, swi ta va swi hoxile ku gimeta hi ku vula sweswo! Hikwalaho ka yini? Hikuva a hi nge va sindzisi vanhu leswaku va va vadyondzisiwa. A swi ta va swi hambana ni tindlela ta Yehovha ta rirhandzu, loko a vula leswaku malandza yakwe a ma faneleki hikwalaho ka leswi ma tsandzekeke ku endla nchumu lowu nga ehenhla ka matimba ya wona. Hinkwaswo leswi Yehovha a swi languteleke eka hina, hi nga swi kota ku swi endla. (Det. 30:11-14.) Kutani, hi yihi mihandzu leyi hi faneleke hi yi humesa? A swi kanakanisi leswaku mihandzu yi vula ntirho lowu un’wana ni un’wana wa hina a nga kotaka ku wu endla. I ntirho wihi? I ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.—Mat. 24:14. w18.05 14 ¶8-9

Ku nga khathariseki leswaku va vuriwa vafundhisi, vaprista, rabi kumbe swin’wana mhaka hi leswaku varhangeri va vukhongeri va tele ngopfu namuntlha. Ku fana ni varhangeri va vukhongeri va lembexidzana ro sungula, namuntlha vafundhisi va ‘sivela vanhu ntiyiso’ lowu nga eRitweni ra Xikwembu naswona va ‘tshike ntiyiso wa Xikwembu va amukela mavunwa.’ (Rhom. 1:18, 25) Va hlohlotela tidyondzo ta mavunwa, va vula leswaku loko va “nghena kereke se va ponisiwile,” moya a wu fi loko munhu a fa, loko munhu a fa u ya hanya kun’wana, naswona va vula leswaku Xikwembu xa ku amukela ku tekana ka vanhu va rimbewu leri fanaka. Van’watipolitiki va kanganyise vanhu vo tala hi mavunwa. Ku nga ri khale, vanhu va ta twa ku huweleriwa ka mavunwa lama nge “ku rhula ni nsirhelelo!” Naswona “ndzoviso wa xitshuketa wu ta va wela hi xihatla.” A hi fanelanga hi pfumelela mavunwa wolawo ma hi endla hi nga yi voni ndlela leyi xiyimo xa misava xi nyanyeke ku biha ha yona. Entiyisweni hi “swi tiva kahle swinene leswaku siku ra Yehovha ri ta kukotisa khamba nivusiku.”—1 Tes. 5:1-4. w18.10 7-8 ¶6-8

Hi ku tirhisa vamakwavo lava totiweke swin’we ni hi ku seketeriwa hi “tihosana” leti humaka eka tinyimpfu tin’wana, Yesu Kreste u nyikela xikhutazo ni nkongomiso eka lava karhatekeke ni lava heleke matimba enkarhini lowu wo tika. Sweswo swi tano hikuva vakulu a hi “valawuri” va ripfumelo ra van’wana kambe i “vatirhi-kuloni” entsakweni wa vamakwerhu. (Esa. 32:1, 2; 2 Kor. 1:24) Muapostola Pawulo u hi vekele xikombiso lexi hi faneleke hi xi tekelela. U tsalele Vakreste lava xanisiweke va le Tesalonika a ku: “Hikwalaho ko va ni xinakulobye xa rirhandzu eka n’wina, leswi hi swi tsakeleke swinene a hi ku hundzisela mahungu lamanene ya Xikwembu ntsena eka n’wina, kambe ni mimoya-xiviri ya hina, hikuva mi ve lava rhandzekaka eka hina.” (1 Tes. 2:8) Leswaku a kombisa leswaku mikarhi yin’wana marito yo khutaza a ma enelanga, Pawulo u byele vakulu va le Efesa marito lama nga eka ndzimana ya siku ra namuntlha. w18.04 21-22 ¶6-8

Leswaku hi tiphina ni ku tlhela hi vuyeriwa eka ntshunxeko wolowo, hi fanele hi ‘hundzukela eka Yehovha,’ leswi vulaka leswaku hi fanele hi va ni vuxaka na yena. (2 Kor. 3:16) Loko Vaisrayele va ri emananga, va tsandzeke ku vona ndlela leyi Yehovha a a va pfuna ha yona. A va nonon’hwisa timbilu ni mianakanyo ya vona onge hi loko swi funengetiwe hi nturhu, a va anakanya ntsena hi ku tirhisa ntshunxeko lowu a va ha ku wu kuma, tanihi leswi a va ha ku humesiwa evuhlongeni eEgipta. (Hev. 3:8-10) Ntshunxeko lowu fambisanaka ni moya wa Yehovha wu tlula ku ntshunxiwa evuhlongeni. Ku hambana ni leswi matshalatshala ya munhu ma nga swi fikelelaka, moya wa Yehovha wu hi ntshunxa evuhlongeni bya xidyoho ni rifu ku katsa ni le ka vuhlonga bya vukhongeri bya mavunwa ni mikhuva ya byona. (Rhom. 6:23; 8:2) Mawaku ntshunxeko wo tano, lowu tsakisaka! Munhu a nga tiphina hi mikateko leyi tisiwaka hi ntshunxeko wolowo hambiloko a ri ekhotsweni kumbe evuhlongeni.—Gen. 39:20-23. w18.04 9 ¶3-5