August

Loko hi ri emihlanganweni hi tshamela ku tsundzuxiwa hileswi Yehovha na Yesu va hi endleleke swona. Ku kombisa leswaku ha wu tlangela nkutsulo, hi ringeta ku tekelela Yesu eka mahanyelo ya hina ya siku ni siku. (2 Kor. 5:14, 15) Nakambe timbilu ta hina ti hi susumetela ku dzunisa Yehovha hi leswi a hi nyikeke nkutsulo. Ndlela yin’wana leyi hi nga n’wi dzunisaka ha yona emihlanganweni, i ku nyikela tinhlamulo leti humaka embilwini. Hi nga kombisa leswaku hi rhandza Yehovha ni N’wana wakwe hi ku tiyimisela ku titsona swo karhi. Hi fanele hi titsona swo karhi leswaku hi va kona emihlanganweni. Hakanyingi mavandlha yo tala ma khoma mihlangano ya le xikarhi ka vhiki nimadyambu. Nakambe nhlangano wun’wana wu khomiwa hi mahelovhiki loko vanhu van’wana va wisile. Xana Yehovha wa swi vona leswaku hi ya emihlanganweni hambiloko hi karhele? Ina! Entiyisweni, Yehovha wa ma tlangela matshalatshala hinkwawo lama hi ma endlaka leswaku hi va kona emihlanganweni.—Mar. 12:41-44. w19.01 29 ¶12-13

Yesu u ve ni swiphiqo swin’wana swo fana ni swa vanhu lava a hanya na vona. Hi xikombiso, swi vonaka onge Yesu u kulele endyangwini wa swisiwana. Loko Yesu a ri karhi a tirha ni Tata wakwe wa muwundli ku nga Yosefa, u dyondze ku endla ntirho wo tika wa mavoko. (Mat. 13:55; Mar. 6:3) Nakambe swi vonaka onge Yosefa u fe Yesu a nga si heta vutirheli byakwe bya laha misaveni. Kutani Yesu a nga ha va a twe ku vava loku vanhu va ku twaka loko va feriwa hi xaka ra le kusuhi. Nakambe, Yesu a a swi tiva leswaku swi njhani loko swirho swa ndyangu wa hina swi ri eka vukhongeri byin’wana. (Yoh. 7:5) Swiyimo sweswo swin’we ni swin’wana swi fanele swi pfune Yesu ku twisisa swiphiqo leswi vanhu va nga na swona swin’we ni ndlela leyi va titwaka ha yona. Ndlela leyi Yesu a a khathala ha yona yi vonake swinene loko a endla masingita. Yesu a a nga endli masingita hileswi a boheka. A a “susumetiwa hi ntwela-vusiwana” leswaku a pfuna vanhu lava a va xaniseka. (Mat. 20:29-34; Mar. 1:40-42) Yesu a a va twela vusiwana vanhu naswona a a lava ku va pfuna.—Mar. 7:32-35; Luka 7:12-15. w19.03 16 ¶10-11

Hi vusiku byakwe byo hetelela a ri laha misaveni. Ehleketa hi ntshikilelo lowu Yesu a ri na wona. Xana a ta tshama a tshembekile hi ku helela ku fikela a dlayiwa? Loko a a nga tshembekanga, a ku nga ri na loyi a ta va ni ntshembo wo kuma vutomi lebyi nga heriki. (Rhom. 5:18, 19) Xa nkoka swinene hileswi a ku katseka ni ndhuma ya Tata wakwe. (Yobo 2:4) Hi nkarhi lowu a dya swakudya ro hetelela ni vanghana vakwe lavakulu, ku pfuke “ku kanetana lokukulu” exikarhi ka vaapostola malunghana ni “loyi a vonakaka a ri lonkulu eka hinkwavo.” Lexi hlamarisaka hi leswaku Yesu a nga va hlundzukelanga. Ematshan’weni ya sweswo, u va hlamule hi moya wo rhula. Hi musa kambe a tiyisile, Yesu u tlhele a hlamusela langutelo leri a va fanele va va na rona. Naswona u tlhele a bumabumela vanghana vakwe hileswi va n’wi seketeleke hi ku tshembeka. (Luka 22:24-28; Yoh. 13:1-5, 12-15) Hi nga tekelela Yesu hi ku tshama hi rhurile loko hi ri ehansi ka ntshikilelo, loko hi tsundzuka leswaku hinkwerhu hi vula swilo kumbe ku endla swilo leswi khunguvanyisaka van’wana. (Swiv. 12:18; Yak. 3:2, 5) Naswona mikarhi hinkwayo bumabumela van’wana loko va endle leswinene.—Efe. 4:29. w19.02 11-12 ¶16-17

Nawu wa Muxe a wu endla leswaku munhu a nga hehliwi hi vugevenga swi nga fanelanga. Muhehliwa a a ri ni mfanelo yo tiva muhehli wakwe. (Det. 19:16-19; 25:1) Loko a nga si gweviwa, timbhoni timbirhi a ti fanele ti nyikela vumbhoni. (Det. 17:6; 19:15) Xana a ku endleka yini loko Muisrayele loyi a endleke vugevenga a voniwe hi munhu un’we ntsena? A a nga fanelanga a ehleketa leswaku a nge xupuriwi hikwalaho ka xidyoho xakwe. Yehovha u swi vonile leswi a swi endleke. Yehovha u hi vekele xikombiso lexi hetisekeke, a xi kona xo biha lexi a xi endlaka. U katekisa lava hanyaka hi milawu yakwe kambe u xupula lava tirhisaka matimba hi ndlela yo biha. (2 Sam. 22:21-23; Ezek. 9:9, 10) Van’wana va nga ha endla swo biha va tlhela va vonaka va nga xupuriwi kambe hi nkarhi lowu faneleke Yehovha u ta tiyiseka leswaku va avanyisiwa. (Swiv. 28:13) Loko va nga hundzuki, ku nga ri khale va ta swi xiya leswaku “i nchumu lowu chavisaka ku wela emavokweni ya Xikwembu lexi hanyaka.”—Hev. 10:30, 31. w19.02 23-24 ¶20-21

Swi le rivaleni leswaku Muxe a tshemba Yehovha leswaku a n’wi kongomisa ni ku n’wi letela. Entiyisweni, “a a hambeta a tserhama onge hiloko a vona Loyi a nga vonakiki.” (Hev. 11:24-27) Ku nga si hela tinh’weti timbirhi endzhaku ka loko Vaisrayele va hume eEgipta, va langutane ni ntlhontlho lowukulu va nga si fika ni le Ntshaveni ya Sinayi. Vanhu va sungule ku gungula hikwalaho ka leswi a ku nga ri na mati. Va sungule ku gungulela Muxe naswona xiyimo xi tike lerova Muxe a kala a rila eka Yehovha a ku: “Ndzi ta endla yini hi vanhu lava? Ku nga ri khale va ta ndzi khandla hi maribye!” (Eks. 17:4) Yehovha u hlamule Muxe hi ku n’wi nyika swileriso. A fanele a teka nhonga yakwe kutani a ba ribye eHorebe naswona a ku ta huma mati yo tala. Hi hlaya leswi: “Muxe a endla tano emahlweni ka mahlo ya vakulukumba va Israyele.” Hiloko Vaisrayele va nwa va kolwa kutani xiphiqo a xi tlhantlhekile.—Eks. 17:5, 6. w18.07 13 ¶4-5

Yehovha u tirhisa vandlha ra Vukreste leswaku a hi kombisa rirhandzu. Un’wana ni un’wana wa hina a nga kombisa leswaku u rhandza Xikwembu hi ku pfuna vamakwerhu hi tlhelo ra moya ni ra nyama. (1 Yoh. 4:19-21) Loko Muapostola Pawulo a khutaza Vakreste u te: “Hambetani mi chavelelana, mi akana, hilaha entiyisweni mi endlaka hakona.” (1 Tes. 5:11) Entiyisweni, hinkwavo evandlheni, ku nga ri vakulu ntsena, va nga tekelela xikombiso xa Yehovha na Yesu hi ku chavelela ni ku tiyisa vamakwerhu. (Rhom. 15:1, 2) Evandlheni, van’wana lava nga ni ntshikilelo wa mianakanyo va nga ha lava ku pfuniwa hi madokodela. (Luka 5:31) Hi ku titsongahata, vakulu ni van’wana evandlheni va swi tiva leswaku a va leteriwanga ku fana ni madokodela ya swa mianakanyo. Hambiswiritano, va fanele va ‘vulavula hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke, va seketela lava tsaneke, va va ni mbilu yo leha eka hinkwavo.’—1 Tes. 5:14. w18.09 14 ¶10-11

Hi ta n’wi tshemba swinene Yehovha loko hi ya hi n’wi tiva kahle. Ndlela yin’we ntsena leyi nga hi pfunaka leswaku hi xi tiva kahle Xikwembu, i ku hlaya Bibele hi vukheta hi tlhela hi anakanyisisa hileswi hi swi hlayeke. Bibele yi tamele rungula ro tshembeka ra ndlela leyi Yehovha a va sirheleleke ha yona vanhu vakwe enkarhini wa khale. Rungula rero ri hi nyika ntshembo wa leswaku na hina u ta hi khathalela. Anakanya hi marito lawa Esaya a ma tirhiseke ku kombisa ndlela leyi Yehovha a nga ta hi sirhelela ha yona. U fanisa Yehovha ni murisi kutani malandza ya Xikwembu a ma fanisa ni swinyimpfana. Esaya u vula leswi hi Yehovha: “Hi voko ra yena u ta hlengeleta swinyimpfana; u ta swi rhwala exifuveni xa yena.” (Esa. 40:11) Loko hi xiya leswaku voko ra Yehovha ra matimba ri hi angarhile, hi titwa hi sirhelelekile hi tlhela hi va ni ku rhula. Leswaku u tshama u ri ni ku rhula hambiloko u hlangavetana ni swiphiqo anakanyisisa hi marito lama khutazaka ya ndzimana ya namutlha. Ma ta ku nyika matimba leswaku u kota ku langutana ni swiphiqo leswi u nga ha hlangavetanaka na swona. w19.01 7 ¶17-18

Xana u ni pakani kumbe tipakani to tirhela Yehovha leti u tikarhatelaka ku tifikelela? Kumbexana u ringeta ku hlaya Bibele siku ni siku. Kumbe u ringeta ku antswisa vuswikoti bya wena byo vulavula ni ku dyondzisa. Ku nga khathariseki leswi u swi endlaka, u titwa njhani loko u vona vuyelo lebyinene kumbe loko van’wana va ku bumabumela? A swi kanakanisi leswaku wa tsaka naswona u titwa u fikelele swo karhi. Sweswo swi fanerile hikuva u rhangisa ku rhandza ka Xikwembu naswona u tekelela Yesu.​ (Swiv. 27:11) Loko u rhangisa ku tirhela Yehovha, u va u ri karhi u endla ntirho lowu enerisaka hikuva ku endla tano a hi swa hava. Muapostola Pawulo u tsale a ku: “Tserhamani, mi nga tsekatsekisiwi, nkarhi hinkwawo mi va ni swo tala swo swi endla entirhweni wa Hosi, mi ri karhi mi tiva leswaku ntirho wa n’wina a hi wa hava eHosini.” (1 Kor. 15:58) Loko munhu a tshama a khomekile entirhweni wo tihanyisa, hambiloko a vonaka a humelela, hinkwaswo leswi a swi endlaka i vuhava.—Luka 9:25. w18.12 22 ¶12-13

Davhida a a vulavula hi nkarhi lowu eka wona vanhu laha misaveni a va ta hanya hi ku ya hi milawu yo lulama ya Xikwembu. (2 Pet. 3:13) Vuprofeta lebyi nga eka Esaya 65:22 byi ri: “Masiku ya vanhu va mina ma ta fana ni masiku ya murhi.” Leswi swi vula leswaku vanhu va ta hanya malembe ya magidi. Hi ku ya Nhlavutelo 21:1-4, yin’wana ya mikateko leyi Xikwembu xi yi tshembiseke vanhu lava nga ta xi gandzela emisaveni ya xona leyintshwa yo lulama, hileswaku “rifu a ri nge he vi kona.” Adamu na Evha va lahlekeriwe hi Paradeyisi eEdeni, kambe a yi nga lahlekelanga makumu. Hilaha Xikwembu xi tshembiseke hakona, vanhu va ha ta katekisiwa laha misaveni. Davhida u huhuteriwe ku vula leswaku vanhu lavo rhula ni lava lulameke va ta dya ndzhaka ya misava ni ku hanya eka yona hilaha ku nga heriki. (Ps. 37:11) Vuprofeta lebyi nga ebukwini ya Esaya byi fanele byi hi endla hi navela ku hanya ehansi ka swiyimo swo tsakisa leswi nga ta va kona. (Esa. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23) Swi ta va kona rini? Loko ku hetiseka xitshembiso lexi Yesu a xi tshembiseke xigevenga xa Muyuda. (Luka 23:43) U nga va eParadeyisini yoleyo na wena. w18.12 7 ¶22-23

Xana hi nga swi kota ku papalata ndlela leyi vanhu va misava leyi va ehleketaka ha yona hi ku helela? Doo, hikuva hi hanya na vona. A hi nge swi koti ku balekela man’wana ya mavonelo ya vona. (1 Kor. 5:9, 10) Loko hi ri eku chumayeleni hi hlangana ni vanhu lava nga ni mavonelo lama hoxeke. Kambe laha swi nga kotekiki ku papalata vanhu va mavonelo yo tano, a hi nge ma amukeli kumbe hi ma seketela. Ku fana na Yesu hi fanele hi hatlisela ku bakanya mianakanyo leyi tsakisaka Sathana. Nakambe hi nga swi kota ku tisirhelela eka ndlela leyi vanhu va misava leyi va anakanyaka ha yona hi ku papalata ku tihlanganisa na vona swi nga bohi. Hi xikombiso, hi fanele hi va ni vuxiyaxiya loko hi hlawula vanghana. Bibele yi hi tsundzuxa leswaku loko hi va ni vanghana lava nga gandzeriki Yehovha, hi ta sungula ku ehleketa ku fana na vona. (Swiv. 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33) Loko hi papalata vuhungasi lebyi kucetelaka ku tshemba leswaku vutomi byi lo tiendlekela (evolution), lebyi nga ni madzolonga kumbe ku tikhoma ko biha hi timhaka ta masangu, a hi nge thyakisi miehleketo ya hina hi swilo leswi “lwisanaka ni vutivi bya Xikwembu.”—2 Kor. 10:5. w18.11 21 ¶16-17

Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi tiyimisele ku hambeta hi famba entiyisweni? Hi ku heta nkarhi wo tala hilaha hi nga kotaka hakona hi ri karhi hi dyondzisa van’wana ntiyiso wa le Bibeleni. Loko hi endla tano hi ta ri khoma ri tiya tlhari ra moya, ku nga “rito ra Xikwembu.” (Efe. 6:17) Hinkwerhu ka hina hi nga tikarhatela ku antswisa vuswikoti bya hina tanihi vadyondzisi, hi “ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” (2 Tim. 2:15) Loko hi ri karhi hi tirhisa Bibele ku pfuna van’wana leswaku va xava ntiyiso naswona va fularhela mavunwa, hi dzikisa leswi vuriweke hi Xikwembu emianakanyweni ni le timbilwini ta hina. Loko hi endla tano, hi ta ya emahlweni hi famba entiyisweni. Ntiyiso i nyiko ya risima leyi humaka eka Yehovha. Hikwalaho ka nyiko leyi, hi ni nchumu lowu hi wu tekaka wu ri wa nkoka swinene, ku nga vuxaka bya hina lebyikulu na Tata wa hina wa le tilweni. Leswi a hi dyondziseke swona ku ta fikela sweswi ko va masungulo ntsena! Xikwembu xi hi tshembise ku hi dyondzisa ntiyiso hilaha ku nga heriki. Hikwalaho, teka ntiyiso wu ri wa risima ku fana ni perela leyinene. Yana emahlweni u “xava ntiyiso, u nga wu xavisi.”—Swiv. 23:23. w18.11 8 ¶2; 12 ¶15-17

A swi kanakanisi leswaku ntirho wo chumayela lowu Nowa a wu endla ku nga si fika ndhambi, a wu katsa xilemukiso xa ndzoviso lowu a wu ri eku teni. Xiya leswi Yesu a swi vuleke, u te: “Hikuva kukota leswi a va ri xiswona emasikwini wolawo ya le mahlweni ka ndhambi, va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa, ku fikela siku leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni; nileswi va nga lemukangiki nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo, swi ta va tano ni hi vukona bya N’wana wa munhu.” (Mat. 24:38, 39) Ku nga khathariseki ndlela leyi vanhu a va angula ha yona, hi ku tshembeka, Nowa u twarise rungula ro lemukisa leri a nyikiwe rona. Namuntlha hi chumayela rungula ra Mfumo hi xikongomelo xo pfuna vanhu leswaku va dyondza hi ku rhandza ka Xikwembu. Ku fana na Yehovha, hi navela leswaku vanhu va amukela rungula rolero kutani va ‘hambeta va hanya.’ (Ezek. 18:23) Nakambe, loko hi chumayela hi yindlu na yindlu ni le tindhawini ta mani na mani, hi lava ku lemukisa vanhu vo tala hilaha hi nga kotaka hakona leswaku Mfumo wa Xikwembu wu ta herisa vanhu vo homboloka.—Ezek. 3:18, 19; Dan. 2:44; Nhlav. 14:6, 7. w18.05 19 ¶8-9

U ta endla yini loko mfumo wu yirisa ntirho wo chumayela etikweni ra ka n’wina naswona u vitaniwe leswaku u hlamula swivutiso swo karhi malunghana ni vamakwerhu? Xana u fanele u va byela hinkwaswo leswi u swi tivaka? Xana Yesu u endle yini loko a konanisiwa hi ndhunankulu ya Varhoma? Hi ku landzela nsinya wa nawu lowu nge, ku ni “nkarhi wa ku miyela ni nkarhi wa ku vulavula,” mikarhi yin’wana Yesu a nga hlamuli! (Ekl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Eka swiyimo swo tano, swi lava leswaku hi va ni vuxiyaxiya leswaku hi nga veki vamakwerhu ekhombyeni. (Swiv. 10:19; 11:12) A hi nge munghana kumbe xaka ra wena ri endle xidyoho lexikulu naswona u tiva swo karhi ha swona. ‘Vulavula [ntiyiso] swo lulama.’ U ni vutihlamuleri bya ku byela vakulu mhaka hinkwayo, u nga fihli nchumu. Va ni lunghelo ro tiva vuxokoxoko hinkwabyo, leswaku va ta kota ku tiva ndlela leyi faneleke yo pfuna mudyohi leswaku a tlhela a va ni vuxaka lebyinene na Yehovha.—Yak. 5:14, 15. w18.10 10 ¶17-18

Hi nga va khutaza njhani van’wana hi ndlela ya rirhandzu? Hi ku va vayingiseri lavanene. (Yak. 1:19) Loko u rhiya ndleve, u va u kombisa rirhandzu. U nga ha vutisa swivutiso leswi kombisaka ntwelavusiwana leswaku u ta twisisa ndlela leyi la tshikilelekeke a titwaka ha yona. Kutani u ta swi kota ku kombisa ntwelavusiwana ni ku tlhela u khutaza makwerhu. A swi vonake exikandzeni xa wena leswaku wa n’wi rhandza hakunene. Loko makwerhu yoloye a ri karhi a tiphofula, lehisa mbilu naswona u papalata ku n’wi nghena enon’wini. Loko u rhiya ndleve, u ta kota ku twisisa ndlela leyi a titwaka ha yona. Sweswo swi ta endla leswaku makwerhu la tshikilelekeke a ku tshemba kutani a ku yingisela loko u ri karhi u tikarhatela ku n’wi khutaza. Loko u kombisa leswaku wa khathala hakunene, ntwelavusiwana wa wena wu ta n’wi chavelela. w18.09 14 ¶10; 15 ¶13

Nkarhi i hakelo leyi un’wana ni un’wana loyi a xavaka ntiyiso a faneleke a yi hakela. Swi lava nkarhi ku yingisela rungula ra Mfumo, ku hlaya Bibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni, ku va ni dyondzo ya munhu hi yexe ya Bibele, ku lunghiselela mihlangano ya vandlha ni ku ya eka yona. Hi fanele hi tshika ku endla swilo swin’wana leswi nga riki swa nkoka leswaku hi “tixavela” nkarhi kumbe hi tinyika wona. (Efe. 5:15, 16) Hi nga tirhisa nkarhi wo tanihi kwihi leswaku hi kuma vutivi lebyi kongomeke bya tidyondzo ta xisekelo ta Bibele? Swi nga ya hi swiyimo swa hina. Swi tele swinene swilo leswi hi nga swi dyondzaka hi vutlhari, tindlela ni mitirho ya Yehovha. (Rhom. 11:33) Nkandziyiso wo sungula wa Xihondzo xo Rindza wu fanise ntiyiso ni “xiluva lexitsongo xo saseka” kutani wu te: “U nga enerisiwi hi xiluva xin’we xa ntiyiso. Loko xin’we a xi enerile a ku nga ha ta endliwa swin’wana. Tshama u ri karhi u hlengeleta, lava leswi engetelekeke.” Hi nga dyondza leswi engetelekeke hi Yehovha hambiloko hi hanya hilaha ku nga heriki. Nchumu wa nkoka swinene namuntlha hi leswaku hi tirhisa nkarhi wa hina hi vutlhari leswaku hi ta xava ntiyiso wo tala hilaha swiyimo swa hina swi hi pfumelelaka hakona. w18.11 4 ¶7

Vavanuna va khutaziwa ku tshama ni vasati va vona hi “mukhuva lowu fanaka hi ku ya hi vutivi” xiga lexi xi tlhela xi vula ku va la anakanyelaka kumbe ku twisisa. (1 Pet. 3:7) Ku anakanyela ni ku twisisa swa fambisana. Hi xikombiso, wanuna la twisisaka, wa swi tiva leswaku nsati wa yena la nga mupfuni wakwe, u hambanile na yena hi tindlela to tala kambe sweswo a swi vuli leswaku a hi wa nkoka. (Gen. 2:18) U kombisa leswaku wa khathala hi ndlela leyi a titwaka ha yona hi ku n’wi xixima. Wanuna loyi a yi tekelaka enhlokweni ndlela leyi nsati wakwe a titwaka ha yona, u fanele a va na vukheta loko a tirhisana ni vavasati van’wana. A nga tlangi hi rirhandzu kumbe ku va kombisa swiendlo swa rirhandzu, u endla tano ni loko a ri tirhisa social media kumbe Inthanete. (Yobo 31:1) Entiyisweni, u tshama a tshembekile eka nsati wakwe ku nga ri hikwalaho ka leswi a n’wi rhandzaka ntsena kambe ni hi leswi a rhandzaka Xikwembu ni ku venga leswo biha.—Ps. 19:14; 97:10. w18.09 29 ¶3-4

Hikwalaho ka yini swi tika ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka eRitweni ra Xikwembu? Xivangelo xin’wana hi leswaku swi lava ku titsongahata leswaku hi endla leswi lulameke naswona namuntlha a swi olovi ku titsongahata. ‘Emasikwini lawa yo hetelela’ hi hanya ni vanhu “lava tirhandzaka, varhandzi va mali, lava titivaka, lava titlakusaka” ni lava nga “tikhomiki.” (2 Tim. 3:1-3) Loko vanhu lava endlaka swo biha va humelela, nandza wa Xikwembu a nga ha venga swiendlo swa vona kambe a navela leswi va swi kumaka. (Ps. 37:1; 73:3) Munhu a nga ha tivutisa a ku: ‘Xana swa pfuna ku rhangisa swilaveko swa van’wana? Loko ndzi ‘tikhoma tanihi lontsongo,’ xana vanhu va ta ndzi xixima?’ Loko hi pfumelela swiendlo swa vanhu lava nga ri ki na mhaka ni van’wana swi hi lawula, swi nga endla leswaku ku nga vi na vun’we evandlheni hambi ku ri ku onha ndhuma ya hina tanihi Vakreste. Kambe ku dyondza ni ku tekelela swikombiso leswinene swa le Bibeleni swi ta hi pfuna. w18.09 3 ¶1

Hambileswi Yehovha a a ri yexe loko a nga si tumbuluxa swilo kambe a nga lavi leswi vuyerisaka yena ntsena. Ku hambana ni sweswo, u nyike swivumbiwa swo tlhariha swa moya ni vanhu vutomi. “Xikwembu lexi tsakeke,” Yehovha, u rhandza ku nyika swivumbiwa swakwe swilo leswinene. (1 Tim. 1:11; Yak. 1:17) Leswi a lavaka leswaku hi tsaka, u hi dyondzisa ku hanana. (Rhom. 1:20) Xikwembu xi endle vanhu hi xifaniso xa xona. (Gen. 1:27) Leswi swi vula leswaku hi vumbiwe hi ri ni vuswikoti byo kombisa timfanelo ta xona. Hikwalaho, leswaku hi tsaka hi fanele hi tekelela xikombiso xa Yehovha hi ku tsakela vanhu van’wana ni ku va lava hananaka. (Filp. 2:3, 4; Yak. 1:5) Hikwalaho ka yini? Hikuva Yehovha u hi vumbe tano. Hambileswi hi nga hetisekangiki, hi nga swi kota ku tekelela ku hanana ka Yehovha. Yehovha u lava leswaku hi n’wi tekelela naswona wa tsaka loko hi hanana.—Efe. 5:1. w18.08 18 ¶1-2; 19 ¶4

Valandzeri va Kreste va kombisa leswaku va yingisa Yesu hi ku yingisela rito rakwe ni ku endla leswi a va byelaka swona. A va kavanyetiwi hi “ku vilela hi vutomi.” (Luka 21:34) Ematshan’weni ya sweswo, va teka ku yingisa swileriso swa Yesu swi ri swa nkoka swinene evuton’wini hambiloko va ri ehansi ka swiyimo swo tika. Eswiyin’weni sweswo hinkwaswo, vamakwerhu va tshama va tshembekile eka Yehovha ku nga khathariseki maxangu lama nga va welaka. Ndlela yin’wana yo kombisa leswaku hi yingisa Yesu i ku tirhisana ni lava a va hlawuleke leswaku va hi rhangela. (Hev. 13:7, 17) Emalembeni ya sweswinyana, nhlengeletano ya Yehovha yi endle ku cinca ko tala, ku katsa ku tirhisa switirhisiwa leswintshwa ni tindlela letintshwa to chumayela, ku cinca ka xiyimiso xa mihlangano ya le xikarhi ka vhiki, ndlela leyi hi akaka, hi lunghisaka ni ku khathalela Tiholo ta hina ta Mfumo ha yona. Hi wu tlangela swinene nkongomiso wonghasi wa rirhandzu! Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta hi katekisa loko hi tikarhatela ku landzela nkongomiso lowu humaka eka nhlengeletano. w19.03 10-11 ¶11-12

Mhaka leyi yi nga ni ntiyiso wutsongo, yi nga hambukisa munhu hilaha ku heleleke. Anakanya leswi humeleleke Vaisrayele lava a va tshama etlhelweni ra le vupeladyambu bya Nambu wa Yordani hi nkarhi wa Yoxuwa. (Yox. 22:9-34) Va twe xiviko xa leswaku Vaisrayele lava tshamaka etlhelweni ra le vuxeni va ake alitari leyikulu. Xiphemu xexo xa xiviko a ku ri ntiyiso. Hi ku tirhisa rungula leri nga helelangiki, lava a va ri etlhelweni ra le vupeladyambu va gimete hi ku vula leswaku vamakwavo va xandzukele Yehovha, kutani Vaisrayele lava tshamaka evupeladyambu va hlanganile leswaku va lunghekela ku lwa nyimpi ni lava a va tshama evuxeni. (Yox. 22:9-12) Lexi tsakisaka, loko va nga si hlasela, va rhumele vavanuna vo tshembeka leswaku va ya kuma vuxokoxoko hinkwabyo. I yini leswi va swi kumeke? Va kume leswaku alitari yoleyo a yi akiwe leswaku yi va xitsundzuxo ku nga ri yo hisa magandzelo. A yi akeriwe leswaku yi tshama yi ri xitsundzuxo eka vanhu hinkwavo, xa leswaku na vona a va ri malandza yo tshembeka ya Yehovha. Hakunene Vaisrayele volavo va fanele va tsakile, leswi va nga va hlaselangiki vamakwavo hikwalaho ka xiviko lexi nga helelangiki kambe va tinyikeke nkarhi wo kumisisa vuxokoxoko hinkwabyo! w18.08 5 ¶9-10

Hilaha Pawulo a vuleke hakona, hambi ku ri vagandzeri va ntiyiso va nga ha ringeka kutani va katseka eka swiendlo swo biha. Lava endleka tano, va nga ha anakanya leswaku va ha ri na vuxaka lebyinene na Yehovha. Kambe ku lava ku va munghana wa Yehovha kumbe ku vula leswaku u tshembekile eka Yehovha, a swi vuli swona leswaku u ni vuxaka lebyinene na yena. (1 Kor. 10:1-5) Tanihi leswi Vaisrayele a va vilerisiwa hi leswi Muxe a hlweleke ku rhelela entshaveni ya Sinayi, Vakreste van’wana va nga vilerisiwa hi leswi va vonaka onge siku ra Yehovha ra vuavanyisi swin’we ni misava leyintshwa swa hlwela. Eka vona, ku hetiseka ka switshembiso swa Xikwembu swi nga ha vonaka swi ri ekule kumbe swi nga tshembisi. Loko hi nga tivoneli, mianakanyo yo tano yi nga endla leswaku hi rhangisa swilo swa nyama ku tlula ku endla ku rhandza ka Yehovha. Hi ku famba ka nkarhi, hi nga ha lahlekeriwa hi vuxaka bya hina na Yehovha hakatsongotsongo kutani hi hetelela hi endla swilo leswi a hi nga ta swi endla loko hi ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha. w18.07 21 ¶17-18

Hi ta kuma mikateko yo tala loko Yehovha a hi tiva. Kambe hi nga endla yini leswaku hi ta tiviwa hi Yehovha? Hi fanele hi n’wi rhandza ni ku nyiketela vutomi bya hina eka yena. (1 Kor. 8:3) Hambiswiritano, hi fanele hi hlayisa vuxaka bya hina bya risima ni Tata wa hina wa le tilweni. Ku fana ni Vakreste va le Galatiya, lava Pawulo a va tsaleleke, na hina hi fanele hi tshika ku va mahlonga ya “swilo swo tsana ni swa vusiwana swa masungulo” swa misava leyi, ku katsa ni ku lava ndhuma. (Gal. 4:9) Vakreste volavo va le Galatiya se a va tiviwa hi Xikwembu. Hambiswiritano, Pawulo u vule leswaku vamakwerhu volavo a va ‘vuyele’ eka swilo leswi nga pfuniki nchumu. Hi marito man’wana, Pawulo a ku: “Hikwalaho ka yini mi tlhela mi va mahlonga ya swilo leswi nga pfuniki nchumu, leswi mi swi siyeke khale?” w18.07 8 ¶5-6

A hi fanelanga hi rhanga hi ku xupuriwa hikwalaho ko tlula milawu ya Xikwembu leswaku hi ta dyondza ku yingisa. Hi nga dyondza eka swihoxo swa van’wana lava swidyoho swa vona swi tsariweke eRitweni ra Xikwembu. Entiyisweni hi kuma switsundzuxo leswinene leswi humaka eka Xikwembu loko hi hlaya ni ku anakanyisisa hi vutomi bya vanhu lava kumekaka eBibeleni. Hi xikombiso, anakanya hi gome leri Hosi Davhida a veke na rona, loko a tsandzeke ku yingisa nawu wa Yehovha kutani a endla vuoswi na Bati-xeba. (2 Sam. 12:7-14) Loko hi ri karhi hi dyondza ni ku anakanyisisa hi rungula leri, hi nga ha tivutisa hi ku: ‘Xana Hosi Davhida a ta va a byi papalate njhani vuyelo byo vava lebyi tisiweke hi ku endla vuoswi na Bati-xeba? Loko ndzo langutana ni ndzingo lowu fanaka, xana ndzi nga swi kota ku wu hlula? Xana ndzi ta baleka ku fana na Yosefa kumbe ndzi ta tinyikela ku fana na Davhida?’ (Gen. 39:11-15) Loko hi anakanyisisa hi vuyelo byo biha lebyi tisiwaka hi xidyoho, hi ta dyondza ku ‘venga leswo biha.’—Amo. 5:15. w18.06 17 ¶5, 7

Ku pfumaleka ka vululami hakanyingi ku endla leswaku vanhu va rhandza tipolitiki. Xibalo a ku ri mhaka ya politiki leyi a yi karhata vanhu enkarhini wa Yesu. Lava a va ri ehansi ka mfumo wa Rhoma ku katsa ni lava a va yingisele Yesu, a va fanele va hakela swibalo swo tala, swo tanihi swa nhundzu, ndhawu ni tiyindlu. Nakambe vukanganyisi lebyi a byi endliwa hi valuvisi a byi engetela ndzhwalo wo tika lowu vanhu a va ri na wona. Valuvisi a va xava xikhundlha etimakete to xavisa nhundzu hi nxavo wa le hansi leswaku va ta vuyeriwa eka mali leyi nga ta pindzuriwa. Zakiya, lowa muluvisi lonkulu wa le Yeriko a fuwile hi mali leyi a yi teka eka vanhu hi vukanganyisi. (Luka 19:2, 8) Kumbexana valuvisi vo tala a va endla leswi fanaka. Valala va Yesu va ringete ku phasa Yesu hi ku endla leswaku a seketela tlhelo ro karhi emhakeni ya xibalo. Va tirhise “xibalo xa nhloko,” ku nga denari yin’we leyi vaaki va Rhoma a va yi tirhisa ku hakela xibalo. (Mat. 22:16-18) Vayuda a va swi venga ku hakela xibalo. Hikuva a xi kombisa leswaku va le hansi ka mfumo wa Rhoma. w18.06 5-6 ¶8-10

Mikarhi hinkwayo ku landzela Sathana swi tisa vuyelo byo biha. (Yobo 21:7-17; Gal. 6:8) Hi vuyeriwa njhani loko hi tiva ndlela leyi Sathana a kucetelaka vanhu ha yona? Swi hi pfuna leswaku hi va ni langutelo lerinene hi valawuri ni ku hi khutaza entirhweni wa hina wo chumayela. Ha swi tiva leswaku Yehovha u lava leswaku hi xixima valawuri. (1 Pet. 2:17) Nakambe, u lava leswaku hi yingisa milawu ya mimfumo ya vanhu, ntsena loko yi nga lwisani ni milawu yakwe. (Rhom. 13:1-4) Kambe hi fanele hi tsundzuka leswaku a hi ngheneleli eka tipolitiki hambi ku ri ku rhandza mufumi wo karhi ku tlula un’wana. (Yoh. 17:15, 16; 18:36) Leswi hi swi xiyaka leswaku Sathana u ringeta ku onha vito ra Yehovha ni ndhuma yakwe, hi susumeteleka ku dyondzisa vanhu ntiyiso hi Xikwembu xa hina. Ha tinyungubyisa hi ku vitaniwa hi vito ra xona ni ku byela van’wana hi rona hikuva ha swi tiva leswaku ku rhandza Xikwembu i swa nkoka ku tlula ku rhandza mali kumbe swilo swin’wana.—Esa. 43:10; 1 Tim. 6:6-10. w18.05 24 ¶8-9

Loko va ri ni swiphiqo evukatini, xana ku hambana i ndlela yo tlhantlha swiphiqo. Matsalwa a ma boxanga swivangelo swo tala swo va vatekani va hambana. Pawulo u tsale a ku: “Wansati loyi a nga ni nuna loyi a nga pfumelangiki, kambe nuna loyi a tiyimisele ku tshama na yena, a nga n’wi tshiki nuna wa yena.” (1 Kor. 7:12, 13) Sweswo swi tirha ni le nkarhini wa hina. I ntiyiso leswaku ku ve ni swiyimo leswi eka swona “nuna loyi a nga pfumelangiki” a tikombeke a nga ‘tiyimiselanga ku tshama na nsati wa yena.’ A nga ha xanisa nsati ku fikela loko nsati loyi a vona leswaku vutomi byakwe byi le khombyeni. A nga ha ala ku wundla ndyangu wakwe kumbe a wu sivela ku gandzela Yehovha. Eka swiyimo swo tano, Vakreste van’wana va endle xiboho xa leswaku ku nga khathariseki leswi vanuna va vona va swi vulaka va tikombise va nga ‘tiyimiselanga ku tshama na vona’ naswona va vone swi fanerile leswaku va hambana. Kambe Vakreste van’wana hambiloko va langutane ni swiphiqo leswi fanaka, va hlawule ku tiyisela ni ku ringeta ku lulamisa timhaka. w18.12 13 ¶14, 16; 14 ¶17

Eka xifaniso xa muhaxi lexi kumekaka eka Luka 8:5-8, 11-15, mbewu i “rito ra Xikwembu,” kumbe rungula ra Mfumo. Misava yi yimela mbilu ya munhu yo fanekisela. Mbewu leyi weleke emisaveni leyinene yi sungule ku mila, yi hluka kutani yi kula yi va leswi hi nga swi vitanaka, rihlanga ra koroni. Kutani, “yi humesa mihandzu leyi phindhiweke ka 100.” Ku fana ni misava leyinene ya le xifanisweni xa Yesu leyi hlayiseke mbewu, na hina hi amukele rungula hi tlhela hi khomelela eka rona. Kutani, mbewu yoleyo yo fanekisela ya rungula ra Mfumo, yi sungule ku dzima timitsu yi tlhela yi kula yi va rihlanga ra koroni hi ndlela yo fanekisela naswona hi ku famba ka nkarhi a ri lunghekele ku tswala mihandzu. Tanihi leswi rihlanga ra koroni ri humesaka mbewu leyintshwa, ku nga ri rihlanga lerintshwa, na hina mihandzu leyi hi yi humesaka i mbewu leyintshwa ya Mfumo, ku nga ri vadyondzisiwa lavantshwa. Xana hi humesa mbewu leyintshwa ya Mfumo hi ndlela yihi? Nkarhi ni nkarhi loko hi chumayela rungula ra Mfumo, hi va hi ri eku hangalaseni ka mbewu leyi byariweke etimbilwini ta hina. (Luka 6:45; 8:1) Hikwalaho, xifaniso lexi xi hi dyondzisa leswaku loko hi ya emahlweni hi chumayela rungula ra Mfumo, hi va hi ri karhi hi ‘veka mihandzu hi ku tiyisela.’ w18.05 14 ¶10-11

Pawulo a nga lavi ku khutaza vamakwerhu ntsena kambe a lava ni ku ‘tirhisa hinkwaswo leswi a ri na swona naswona a ta tirhisiwa hi ku helela’ hikwalaho ka vona. (2 Kor. 12:15) Hilaha ku fanaka, vakulu a va fanelanga va khutaza ni ku chavelela vamakwerhu hi marito ntsena kambe va fanele va tlhela va va aka hi ku va kombisa leswaku va khathala hi vona. (1 Kor. 14:3) Ku khutazana swi nga ha katsa ku nyikela ndzayo, hambiswiritano, vakulu va fanele va tekelela xikombiso xa le Bibeleni xo nyikela ndzayo hi ndlela leyi khutazaka. Xikombiso lexinene ngopfu hi lexi xi nyikeriweke hi Yesu, endzhaku ka rifu ni ku pfuxiwa kakwe. A fanele a nyikela ndzayo ya matimba eka mavandlha yo karhi ya le Asia Minor kambe xiya ndlela leyi a yi nyikeleke ha yona. Loko a nga si nyikela ndzayo, u rhange hi ku bumabumela mavandlha ya le Efesa, Pergamo ni le Tiyatira. (Nhlav. 2:1-5, 12, 13, 18, 19) Vakulu va ta va va endla kahle loko va tekelela xikombiso xa Kreste loko va lava ku nyikela ndzayo. w18.04 22 ¶8-9

Vatswari, mi ni vutihlamuleri byo hlawuleka byo sirhelela vana va n’wina eka mavabyi. Mi basisa makaya ya n’wina ni ku cukumeta xin’wana ni xin’wana lexi nga ha mi vabyisaka swin’we ni vana va n’wina. Hilaha ku fanaka, mi fanele mi sirhelela vana va n’wina eka tifilimi, minongonoko ya TV, mintlangu ya elektroniki ni tiwebsite leti nga va kucetelaka leswaku va ehleketa ku fana na Sathana. Yehovha u mi nyike vutihlamuleri byo pfuna vana va n’wina leswaku va va ni vuxaka na yena. (Swiv. 1:8) Hikwalaho, mi nga chavi ku vekela vana va n’wina milawu leyi sekeriweke eBibeleni. Byelani vana va n’wina leswi va nga swi hlalelaka ni leswi va nga fanelangiki va swi hlalela mi tlhela mi va pfuna va twisisa swivangelo swa kona. (Mat. 5:37) Loko vana va n’wina va ri karhi va kula, va leteleni leswaku va kota ku tihlawulela leswinene eka leswo biha hi ku ya hi milawu ya Yehovha. (Hev. 5:14) Tsundzukani leswaku vana va n’wina va ta dyondza swo tala eka leswi mi swi endlaka.—Det. 6:6, 7; Rhom. 2:21. w19.01 16 ¶8

Loko u ri muntshwa, hikwalaho ka yini u nga tivekeli pakani yo khathala hi lava dyuhaleke? U nga ha va kombela va ku hlamusela leswi va pfuneke leswaku va hambeta va tirhela Yehovha. Leswi va nga ta ku byela swona swi ta ku khutaza naswona wena na vona mi ta hambeta mi khutaza lava taka eminhlanganweni. Nakambe hinkwerhu hi nga tiyimisela ku amukela lava taka eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo. Loko u averiwe ku fambisa nhlangano wa ntirho wa nsimu, u nga pfuna vadyuhari leswaku va hlanganyela eku chumayeleni. Tiyiseka leswaku va ni nsimu leyi va nga kotaka ku ya tirha eka yona. Eka swiyimo swin’wana, swi nga ha lava leswaku u va avela ku tirha ni muntshwa la nga ta va seketela. Nakambe u nga ha tlhela u kombisa ku anakanyela eka lava nga kotiki ku endla swo tala hikwalaho ka mavabyi ni swiyimo swin’wana. Entiyisweni, ku anakanyela ni ku twisisa ka n’wina ku nga pfuna lavakulu ni lavatsongo, lava nga ni ntokoto ni lava nga riki na ntokoto leswaku va chumayela mahungu lamanene hi ku hiseka.—Lev. 19:32. w18.06 23-24 ¶10-12

A hi fanelanga hi swi tekela ehansi leswi Yehovha a hi ntshunxeke evuhlongeni bya xidyoho ni rifu. Hikwalaho ka gandzelo ra nkutsulo, hi nga swi kota ku tirhela Xikwembu hi ripfalo leri baseke ni ku tlhela hi kuma ntsako wa xiviri. (Ps. 40:8) Ku engetela eka ku kombisa ku tlangela, hi fanele hi tlhela hi tivonela leswaku hi nga wu tirhisi hi ndlela yo biha ntshunxeko wa risima lowu hi nga na wona. Muapostola Petro u hi lemukise leswaku a hi fanelanga hi tirhisa ntshunxeko wa hina tanihi xisirhelelo xo endla swo biha. Xana xilemukiso lexi, a xi hi tsundzuxi leswi humeleleke Vaisrayele emananga? Phela sweswi, hi hina lava langutaneke na khombo lerikulu ku tlula vona. Sathana ni misava yakwe va tirhisa swilo leswi kokaka mahlo loko swi ta eka maambalelo ni ku tilunghisa, swakudya ni swakunwa, vuhungasi ni mintlangu ni swin’wana swo tala. Hakanyingi vanavetisi vo tlhariha va tirhisa vanhu vo saseka, leswaku va wonga vanhu va titwa va boheka ku va ni swilo swo tala, leswi kahlekahle va nga swi laviki. Hakunene, swa olova ku wela entlhan’wini wolowo ni ku tirhisa ntshunxeko wa hina hi ndlela yo biha! w18.04 10 ¶7-8