November

Loko hi tirhela Yehovha hi ta kuma mikateko leyi lahlekeleke Adamu na Evha ku katsa ni lunghelo ro hanya hilaha ku nga heriki. Adamu na Evha va hlawule ku nga n’wi tirheli Yehovha hikuva va tsandzeke ku hlakulela rirhandzu lerikulu eka yena. Hambiswiritano, Yehovha u va pfumelele ku hanya nkarhi wo leha leswaku va va ni vana ni ku vekela vana va vona milawu. Vuyelo lebyi veke kona hi leswi Adamu na Evha va hlawuleke ku hanya handle ko fumiwa hi Yehovha byi swi kombise hi ku hatlisa leswaku a va ri swiphukuphuku. Jaha ra vona ro sungula ri dlaye makwavo wa rona loyi a nga ri na nandzu naswona hi ku famba ka nkarhi madzolonga swin’we ni vutianakanyi swi hundzuke tshamelo maxelo endyangwini wa vanhu. (Gen. 4:8; 6:11-13) Hambiswiritano, Yehovha a ri ni ndlela yo ponisa vana va Adamu na Evha lava lavaka ku n’wi gandzela. (Yoh. 6:38-40, 57) Loko u ri karhi u dyondza hi ku lehisa mbilu ni rirhandzu leri Yehovha a nga na rona, u ta ya u n’wi rhandza swinene. U ta papalata xihoxo lexi endliweke hi Adamu na Evha kutani u tinyiketela eka Yehovha. w19.03 2 ¶3; 4 ¶9

Leswaku hi kombisa xinakulobye xa vumakwerhu hi fanele hi ringeta ku twisisa swiphiqo leswi swirho swa ndyangu swin’we ni vamakwerhu va nga na swona. Kombisa leswaku wa khathala hi vantshwa evandlheni swin’we ni lava vabyaka, lava dyuhaleke ni lava feriweke. Va vutise leswaku swi famba njhani swa vutomi. Rhiya ndleve loko va ku byela ndlela leyi va titwaka ha yona. Va kombise leswaku u xi twisisa kahle xiyimo xa vona. Loko swi koteka va pfune. Loko hi endla tano, hi va hi kombisa rirhandzu hi swiendlo. (1 Yoh. 3:18) Hi fanele hi ringanisela loko hi ri karhi hi ringeta ku pfuna van’wana. Hikwalaho ka yini? Hikuva vanhu va angula hi tindlela leti nga faniki loko va ri ni swiphiqo. Van’wana va lava ku vulavula hi swiphiqo swa vona kasi van’wana a va swi lavi ku endla tano. Hambileswi hi lavaka ku va pfuna, a hi fanelanga hi vutisa swivutiso leswi nga ta va khomisa tingana. (1 Tes. 4:11) Hambiloko van’wana va hi byela ndlela leyi va titwaka ha yona, swi nga endleka hi nga pfumelelani na vona. Kambe hi fanele hi tsundzuka leswaku leyi i ndlela leyi va titwaka ha yona. Hi fanele hi hatlisa emhakeni yo yingisela kutani hi nonoka emhakeni yo vulavula.—Mat. 7:1; Yak. 1:19. w19.03 19 ¶18-19

Xana wa chava ku vulavula hi Yehovha endhawini leyi u voniwaka hi vanhu? Tsundzuka Nehemiya. A a tirha endlwini ya hosi leyi nga ni matimba. Nehemiya a ri ni gome hileswi a twe leswaku malwangu ni tinyangwa ta Yerusalema a swi onhiwile. (Neh. 1:1-4) Ehleketa ndlela leyi a chuhe ha yona loko hosi yi n’wi vutisa leswaku hikwalaho ka yini a ri ni gome! Nehemiya u nambe a khongela kutani a yi hlamula. Leswi hosi yi swi vuleke swi va pfune swinene vanhu va Xikwembu. (Neh. 2:1-8) Nakambe ehleketa hi Yonasi. Loko Yehovha a n’wi kombela leswaku a ya vulavula ni Vaninivha, Yonasi u khomiwe hi rhumbyana lerova a baleka a kongoma endhawini yin’wana. (Yon. 1:1-3) Kambe hi ku pfuniwa hi Yehovha, Yonasi u yile a ya chumayela Vaninivha. Naswona leswi a va byeleke swona swi va pfune swinene Vaninivha. (Yon. 3:5-10) Eka Nehemiya hi dyondza leswaku i swa nkoka ku khongela hi nga si hlamula. Kasi eka Yonasi hi dyondza leswaku Yehovha u ta hi pfuna hi kota ku n’wi tirhela ku nga khathariseki ku chava loku hi nga na kona. w19.01 11 ¶12

Loko hi hlawula ku hanya hi ntiyiso wa le Bibeleni, vuxaka bya hina ni vanghana va hina ni maxaka byi nga ha cinca. Hikwalaho ka yini? Yesu u khongerile mayelana ni valandzeri vakwe a ku: “Va kwetsimise hi ntiyiso; rito ra wena i ntiyiso.” (Yoh. 17:17) Marito lama nge “va kwetsimise” ma nga tlhela ma vula “ku va hlawula.” Loko hi amukela ntiyiso, ha hlawuriwa emisaveni hikuva a ha ha hanyi hi milawu leyi vo tala va hanyaka ha yona. Vanhu va hi teka hi ndlela leyi hambaneke hikuva milawu leyi hi hanyaka ha yona yi cincile. Hi hanya hi milawu ya ntiyiso wa le Bibeleni. Hambileswi hi nga laviki ku vanga ku avana, vanghana van’wana ni maxaka va nga ha tihambanisa na hina kumbe va kaneta leswi se hi pfumelaka eka swona. Leswi a swi hi hlamarisi. Yesu u te: “Hakunene, valala va munhu ku ta va vanhu va ndyangu wa yena.” (Mat. 10:36) U tlhele a tiyisekisa leswaku vuyelo bya ku xava ntiyiso i byikulu swinene ku tlula leswi hi nga ha titsonaka swona. w18.11 6 ¶11

Muapostola Pawulo a va rhandza vamakwerhu naswona u swi kombisile sweswo eka ndlela leyi a vulavula ha yona hi vona. A a khensa Xikwembu mikarhi hinkwayo hikwalaho ka vona eswikhongelweni swakwe. U tlhele a va byela ndlela leyi a va tekaka va ri va nkoka ha yona eka mapapila lama a va tsaleleke wona. Eka tindzimana to sungula ta 15 ta buku ya Varhoma ndzima 16, Pawulo u boxe Vakrestekulobye va 27 hi mavito. Hi ku kongoma, Pawulo u boxe Priska na Akhwila, “lava vekeke tinhamu ta vona [vutomi bya vona] vini ekhombyeni” hikwalaho ka yena, naswona u hlamusele Febe tanihi “musirheleli wa lavo tala” ku katsa na Pawulo. U bumabumele vamakwerhu volavo lava rhandzekaka ni lava tirhaka hi matimba. (Rhom. 16:1-15) Pawulo a swi tiva leswaku vamakwavo vakwe a va nga hetisekanga kambe u hlawule ku tsala hi timfanelo ta vona letinene. Ehleketa ndlela leyi vamakwerhu volavo va titweke ha yona loko va twa marito ya Pawulo ma hlayiwa evandlheni! A swi kanakanisi leswaku sweswo swi tiyise vuxaka bya vona na Pawulo. Xana nkarhi na nkarhi u kombisa ku khensa swilo leswinene leswi swirho swa vandlha ra ka n’wina swi swi vulaka ni ku swi endla? w19.02 16 ¶8-9

Xana hi fanele hi va lava hetisekeke leswaku hi tshembeka? Nkarhi wun’wana hi nga ha vona onge hi endla swihoxo swo tala. A hi fanelanga hi ehleketa leswaku hi fanele hi va lava hetisekeke leswaku hi tshembeka hikuva Yehovha a nga xopaxopi swihoxo swa hina. Rito rakwe ri hi byela leswi: “Loko a wu languta swihoxo, Wena Yah, Oho Yehovha, i mani loyi a a ta yima?” (Ps. 130:3) Wa swi tiva leswaku a hi hetisekanga, hi vanhu lava dyohaka kutani u hi rivalela hi musa. (Ps. 86:5) Yehovha u tiva ku tsana ka hina naswona a nga langutelanga leswaku hi endla leswi hi nga ta ka hi nga koti ku swi endla. (Ps. 103:12-14) Rirhandzu ri ta hi pfuna leswaku hi tshama hi tshembekile. Rirhandzu ra hina eka Xikwembu ni ku tinyiketela ka hina eka xona tanihi Tata wa hina wa le tilweni, swi fanele swi va leswi heleleke. Loko rirhandzu ra hina ri nga heli hambiloko hi ringiwa, swi vula leswaku ha tshembeka. (1 Tikr. 28:9; Mat. 22:37) Ha swi tiva leswaku milawu ya Yehovha yi lulamile naswona hi tiyimisele ku tsakisa Tata wa hina wa le tilweni. Rirhandzu ra hina eka yena ri endla leswaku mikarhi hinkwayo hi ehleketa hi yena hi nga si endla swiboho. Loko hi endla tano, hi kombisa leswaku ha tshembeka. w19.02 3 ¶4-5

Loko nkarhi na nkarhi hi vona vuyelo byo endla leswinene, ripfumelo ra hina ri ya ri tiya. (Yak. 1:2, 3) Ha tsaka hikuva hi endla Yehovha a tinyungubyisa hi ku hi vitana vana vakwe, naswona ku navela ka hina ku va hi n’wi tsakisa ku ya ku kula. (Swiv. 27:11) Ndzingo wun’wana ni wun’wana wu hi nyika nkarhi wo kombisa leswaku hi tinyiketele ku tirhela Tata wa hina hi ku helela. (Ps. 119:113) Hi kombisa leswaku hi rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo, leyi tiyimiseleke ku yingisa milawu yakwe ni ku endla ku rhandza ka yena. (1 Tih. 8:61) Xana hi ta endla swihoxo? Ina, hikuva a hi hetisekanga. Loko hi tshuka hi endle xihoxo, hi fanele hi tsundzuka xikombiso xa Hosi Hezekiya. U swi endlile swihoxo. Kambe u hundzukile kutani a ya emahlweni a tirhela Yehovha “hi mbilu leyi heleleke.” (Esa. 38:3-6; 2 Tikr. 29:1, 2; 32:25, 26) Kutani, a hi aleleni marhengu ya Sathana, yo hi kanganyisa hi miehleketo yakwe. A hi khongeleni leswaku hi ta va ni “mbilu leyi yingisaka” leyi nga ta hi pfuna ku tshama hi tshembekile eka Yehovha.—1 Tih. 3:9; Ps. 139:23, 24. w19.01 18-19 ¶17-18

Ha vuyeriwa loko hi hlamula emihlanganweni. (Esa. 48:17) Hi ndlela yihi? Xo sungula, loko hi tivekela pakani yo hlamula hi ta susumeteleka ku yi lunghiselela kahle mihlangano. Loko hi yi lunghiselela kahle, hi ta ya hi ri twisisa kahle Rito ra Xikwembu. Kutani loko hi ya hi ri twisisa kahle, hi ta kota ku tirhisa leswi hi swi dyondzeke. Xa vumbirhi, hi ta ya hi yi tsakela swinene mihlangano hikuva hi ta va hi katseka eka yona. Xa vunharhu, loko hi endla matshalatshala leswaku hi hlamula, hakanyingi leswi hi swi hlamuleke swi ta tshama emianakanyweni ya hina ku ringana nkarhi wo leha. Nakambe hi tsakisa Yehovha loko hi vulavula hi ripfumelo ra hina. Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa hi yingisela naswona wa ma tlangela swinene matshalatshala lawa hi ma endlaka leswaku hi hlamula emihlanganweni. (Mal. 3:16) U kombisa leswaku wa ma tlangela hi ku hi katekisa loko hi tikarhatela ku n’wi tsakisa. (Mal. 3:10) Hikwalaho swa twala ku va hi tikarhatela ku hlamula emihlanganweni. w19.01 8 ¶3; 9-10 ¶7-9

Yehovha u tirhisana ni malandza yakwe hi vutlhari. Ematshan’weni yo hi nyika milawu ya ntsandzavahlayi u hi lehisela mbilu a hi dyondzisa ku landzela nawu wa rirhandzu. U lava leswaku hi hanya hi misinya ya milawu yakwe ni ku venga leswo biha. Dyondzo ya Yesu ya le Ntshaveni i xikombiso lexinene xa dyondzo yo tano, hikuva a yi vulavula hi leswi endlaka leswaku vanhu va endla swo biha. (Mat. 5:27, 28) Leswi a nga Hosi ya Mfumo wa Xikwembu, Kreste u ta hambeta a hi dyondzisa emisaveni leyintshwa kukondza langutelo ra hina hi leswo lulama ni xidyoho ri fana ni ra yena. (Hev. 1:9) U ta tlhela a hi pfuna leswaku hi va ni mimiri ni miehleketo leyi hetisekeke. Ehleketa hileswi, a wu nge he pfuki u navele ku endla xidyoho kumbe u vona vuyelo byo vava bya xona. Kutani eku heteleleni u ta tiphina hi “ntshunxeko lowu vangamaka” lowu Yehovha a ku tshembiseke wona. (Rhom. 8:21) I ntiyiso leswaku a hi nge vi na wona ntshunxeko lowu nga riki na swipimelo. Wu ta lawuriwa hi ndlela leyi hi rhandzaka Xikwembu ha yona.—1 Yoh. 4:7, 8. w18.12 23 ¶19-20

Wanuna wa Muisrayele a pfumeleriwa ku tshika nsati wakwe ntsena loko “a [kuma] nchumu wo karhi lowu nga tengangiki eka yena.” Nawu a wu hlamuselanga leswaku a ku ri yini ‘nchumu lowu nga tengangiki.’ Ku fanele ku ri nchumu lowu khomisaka tingana swinene kumbe xidyoho lexikulu. (Det. 23:14) Lexi twisaka ku vava hileswaku enkarhini wa Yesu Vayuda vo tala a va dlaya vukati “hi xivangelo xihi na xihi.” (Mat. 19:3) Entiyisweni a hi swi lavi ku tekelela mikhuva ya vona. Muprofeta Malakiya u boxe langutelo ra Xikwembu hi ku dlaya vukati. Hi nkarhi wolowo a swi tolovelekile leswaku wanuna a tshika ‘nsati loyi a n’wi tekeke loko a ha ri muntshwa,’ kumbexana leswaku a ta teka nsati un’wana wa muhedeni loyi a ha riki muntshwa. Loko Malakiya a hlamusela langutelo ra Xikwembu hi vukati u tsale leswi: “Xi venge ku dlaya vukati.” (Mal. 2:14-16) Sweswo a swi fambisana ni leswi Rito ra Xikwembu ri swi vuleke hi vukati byo sungula: “Wanuna . . . u fanele ku namarhela nsati wakwe, kutani va fanele va va nyama yin’we.” (Gen. 2:24) Yesu u seketele langutelo ra Tata wakwe hi vukati loko a ku: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.”—Mat. 19:6. w18.12 11 ¶7-8

Vamakwerhu van’wana swiyimo swa va pfumelela ku endla tano. Langutelo ra vona ri fana ni ra muprofeta Esaya. Loko Yehovha a vutise a ku, “Xana ndzi ta rhuma mani, i mani la nga ta hi yela?” Esaya u te: “Hi mina loyi! Ndzi rhume.” (Esa. 6:8) Xana wa swi navela naswona swiyimo swa wena swa ku pfumelela ku angula hi ndlela leyi fanaka eka swilaveko swa Mfumo? Mayelana ni ntirho wo chumayela ni wo endla vadyondzisiwa, Yesu u te: “Hikokwalaho, kombelani N’wini wa ntshovelo leswaku a rhumela vatirhi entshovelweni wakwe.” (Mat. 9: 38) Xana u nga tirha ensin’wini leyi nga ni xilaveko lexikulu kumbexana tanihi phayona? Kumbe, xana u nga pfuna un’wana leswaku a endla tano? Vamakwerhu vo tala va xiye leswaku ndlela leyinene yo kombisa leswaku hi rhandza Xikwembu ni vaakelani, i ku phayona endhawini kumbe ensin’wini leyi nga ni xilaveko lexikulu xa vatshoveri. Xana u nga anakanya hi tindlela tin’wana to ndlandlamuxa vutirheli bya wena? Ntsako lowukulu wu tisiwa hi ku endla tano. w18.08 27 ¶14-15

Tievhangeli ti hi pfuna ku twisisa leswi Yehovha a swi ehleketaka hi rifuwo. Xikwembu xi hlawule vatswari lava a va nga fuwanga leswaku va kurisa N’wana wa xona. (Lev. 12:8; Luka 2:24) Loko Yesu a tswariwa, Mariya u n’wi ‘late exidyelweni, hikuva a va nga ri na ndhawu ekamareni ra vapfhumba.’ (Luka 2:7) Loko Yehovha a swi lava a a ta va a hlawule ndhawu ya kahle leyi N’wana wakwe a ta va a tswaleriwe eka yona. Nchumu wa nkoka eka Yena, a ku ri leswaku Yesu a kurisiwa endyangwini wa vanhu lava rhandzaka Yehovha. Eka rungula leri ra le Bibeleni, hi nga dyondza ndlela leyi Yehovha a ri tekaka ha yona rifuwo. Vatswari van’wana va sindzisa leswaku vana va vona va tikarhatela ku va ni rifuwo hambiloko sweswo swi ta endla leswaku vana va vona va lahlekeriwa hi vuxaka bya vona na Yehovha. Swi le rivaleni leswaku Yehovha, u teka ku va ni vuxaka na yena ku ri nchumu wa nkoka swinene. Xana u ni langutelo leri Yehovha a nga na rona? Swiendlo swa wena swi kombisa yini? w18.11 24 ¶7-8

Leswi ntsako wu humaka eka xona, Xikwembu xi lava leswaku hi tsaka naswona xi hi nyika swivangelo swo tala swo tsaka. (Det. 12:7; Ekl. 3:12, 13) Hambiswiritano, eka misava leyi hi hanyaka eka yona a swi olovi ku va ni ntsako. Hikwalaho ka yini? Swiyimo leswi twisaka ku vava, swo tanihi ku loveriwa hi xirho xa ndyangu, loko xirho xa ndyangu xi susiwa evandlheni, ku dlaya vukati kumbe ku heleriwa hi ntirho swi nga hi tsona ntsako. Timholovo ta le ndyangwini, ku tlhavana hi marito swi nga endla hi titwa hi ri swikangalafula. Ku hlekuriwa hi vatirhikulorhi kumbe swichudenikulorhi, ku xanisiwa hikwalaho ka vukhongeri kumbe ku khotsiwa swi nga hi tekela ntsako. Swin’wana leswi nga endlaka leswaku hi heleriwa hi ntsako i ku khomiwa hi vuvabyi lebyi nga tshungulekiki kumbe ku va ni ntshikilelo wa mianakanyo. Nilokoswiritano, Yesu Kreste “Mulawuri-nkulu la tsakeke,” wa swi rhandza ku tisela vanhu nchavelelo ni ntsako. (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30) Eka Dyondzo ya le Ntshaveni, Yesu u boxe timfanelo leti nga hi pfunaka leswaku hi tsaka hambiloko hi hanya emisaveni ya Sathana leyi nga ni maxangu. w18.09 17-18 ¶1-3

Swi nga ha tika swinene ku tshika mikhuva ni swiendlo leswi nga sekeriwangiki eMatsalweni leswaku hi xava ntiyiso. (Swiv. 23:23) Hambileswi van’wana swi nga ha va olovelaka ku amukela swivangelo swa le Matsalweni swo tshika mikhuva yoleyo, van’wana va nga ha kanakana ku yi tshika hikwalaho ka ku tshikileriwa hi maxaka, vatirhikulobye ni vanghana lavakulu. Xiyimo xi nga ha tika swinene ngopfungopfu loko mukhuva wa kona wu katsa ku xixima maxaka lama feke. Xikombiso xa van’wana lava veke ni xivindzi xi nga hi pfuna leswaku hi endla ku cinca loku faneleke. Vanhu lava a va endla masalamusi lava a va ha ku hundzuka Vakreste eEfesa va endle yini leswaku va tshika mikhuva leyi nga sekeriwangiki eMatsalweni kutani va xava ntiyiso? Bibele ya hlamusela: “Va hlengeleta tibuku ta vona kutani va ti hisa emahlweni ka vanhu hinkwavo. Kutani va hlayela nxavo wa tona, va kuma ti ringana swiphemu swa silivhere swa 50 000.” (Mint. 19:19, 20) Vakreste lava vo tshembeka va hise tibuku teto to durha naswona va kume mikateko leyikulu. w18.11 7 ¶15-16

Endzhaku ka loko Vaisrayele va tsemakanye Yordani, Yoxuwa u hlangane ni wanuna loyi a nga tolovelekangiki a khome banga. Wanuna loyi a ri “hosana ya vuthu ra Yehovha,” loyi a lunghekele ku lwela vanhu va Xikwembu. (Yox. 5:13-15) Ntsumi leyi a yi va rhangerile yi nyike Yoxuwa swiletelo leswi a swi ta va pfuna leswaku va hlula muti wa Yeriko. Swi nga ha endleka eku sunguleni swiletelo swin’wana a swi vonaka swi nga ta tirha. Hi xikombiso, Yehovha u lerise leswaku vavanuna hinkwavo va yimbisiwa leswi a swi ta endla leswaku va twa ku vava ku ringana masiku yo hlaya. (Gen. 34:24, 25; Yox. 5:2) Swi nga endleka masocha ya Vaisrayele a ma tivutisa leswaku ma ta yi sirhelela njhani mindyangu ya wona loko valala vo tshuka va va hlasela. Hi xitshuketa ku fike xiviko xa leswaku muti wa Yeriko “a wu pfariwile wu tiya hikwalaho ka vana va Israyele.” (Yox. 6:1) Swiendlakalo leswi, leswi a va nga swi langutelanga, swi fanele swi endle leswaku va tshemba nkongomiso wa Yehovha. w18.10 23 ¶5-7

Hi nga ku tekelela njhani ku titsongahata ka Pawulo? Xo sungula, a hi fanelanga hi langutela kumbe ku pfumela ku dzunisiwa hikwalaho ka leswi hi swi fikelelaka hi ku pfuniwa hi matimba ya Yehovha. Un’wana ni un’wana wa hina u endla kahle loko a tivutisa leswi: ‘Xana ndzi va languta njhani vanhu lava ndzi va chumayelaka? Xana ndzi ni xihlawuhlawu eka vanhu vo karhi lava languteriwaka ehansi emugangeni wa ka hina?’ Lexi tsakisaka, Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo ti lavisisa vanhu lava fanelekaka lava nga amukelaka mahungu lamanene. Mikarhi yin’wana swi nga ha lava leswaku hi dyondza tindzimi tin’wana ni mindhavuko ya vanhu lava languteriwaka ehansi. Timbhoni leti chumayelaka vanhu volavo, a ti fanelanga ti titeka ti ri leti tlakukeke eka vona hi ndlela yo karhi. Ematshan’wini ya sweswo, va tikarhatela ku twisisa un’wana ni un’wana leswaku va kota ku fikelela mbilu yakwe hi rungula ra Mfumo. w18.09 5 ¶9, 11

Varhoma va dlaye Yudasi. Handle ka Vayuda lava hisekelaka ethlelo, Vayuda a va rindzele leswaku loko Mesiya a fika a ta va ntshunxa eka mfumo wa Rhoma. A va langutele leswaku loko Mesiya a fika, a ta tisa ku vangama eka rixaka ra vona ni ku va ntshunxa eka joko ra Varhoma. (Luka 2:38; 3:15) Vo tala a va tshemba leswaku Mesiya a a ta simeka mfumo laha misaveni eIsrayele. Loko sweswo swi endleka, Vayuda vo tala lava a va hangalakile a va ta vuyela etikweni ra rikwavo. Tsundzuka leswaku Yohane Mukhuvuri u tshame a vutisa Yesu a ku: “Xana hi wena Loyi a Taka, kumbe hi fanele ku langutela un’wanyana?” (Mat. 11:2, 3) Kumbexana Yohane a lava ku tiva loko ku ri ni un’wana loyi a ta hetisisa ku navela hinkwako ka Vayuda. Vadyondzisiwa vambirhi lava hlanganeke na Yesu la pfuxiweke endleleni yo ya eEmawusi, na vona a va ri ni leswi a va swi languterile leswi a swi nga hetisekanga malunghana na Mesiya. (Luka 24:21) Endzhakunyana ka sweswo, vaapostola va Yesu va n’wi vutise va ku: “Hosi, xana u vuyetela mfumo eIsrayele hi nkarhi lowu?”—Mint. 1:6. w18.06 4 ¶3-4

Hi fanele hi va ni vuxiyaxiya ngopfu loko hi kuma swiviko mayelana ni vanhu va Yehovha. Hi nga tshuki hi rivala leswaku Sathana i muhehli wa malandza ya Xikwembu yo tshembeka. (Nhlav. 12:10) Hikwalaho, Yesu u hi tsundzuxe leswaku vakaneti a va ta hi “hembela hi swilo hinkwaswo swo homboloka.” (Mat. 5:11) Loko hi xi tekela enhlokweni xitsundzuxo xexo, a hi nge hlamali loko hi twa swiviko swo biha mayelana ni vanhu va Yehovha. Xana u rhandza ku rhumela vanghana ni vanhu lava u tolovelaneke na vona ti-imeyili ni marungula hi foni? Loko swi ri tano, loko u vona mhaka leyi ya ha riki yintshwa emahungwini kumbe u twa ntokoto wo karhi, u nga titwa ku fana ni vateki va mahungu lava lavaka ku va vo rhanga ku vika mhaka leyi tsakisaka. Hambiswiritano, loko u nga se rhumela rungula rolero, tivutise: ‘Xana ndza tiyiseka leswaku rungula leri ndzi lavaka ku ri hangalasa i ntiyiso? Xana ndzi ni vuxokoxoko hinkwabyo?’ Loko u nga tiyiseki, u nga ha tikuma u hangalase rungula leri nga vunwa eka vamakwerhu. Loko u kanakana, u nga ri rhumeli namba u ri dilita. w18.08 3 ¶3; 4 ¶6-7

Yesu u lava leswaku hi kuma ntsako hi ku va lava hananaka. Vanhu vo tala va angula kahle loko va kombisiwa malwandla. I ntiyiso leswaku a hi vanhu hinkwavo lava tsakelaka kambe lava tsakelaka va tlhela va pfuna ni van’wana. Hikwalaho, hanya hi ku nyika hambiloko vanhu va swi tsakela kumbe va vonaka va nga swi tlangeli. Ku tiva mani, u nga ha khumba mbilu ya un’wana hi ku hanana ka wena. Vanhu lava hananaka hakunene a va nyiki hi leswi va lavaka ku kuma swo karhi. Yesu u te: “Kambe loko u endla nkhuvo, rhamba swisiwana, swigono, lava khutaka, lava feke mahlo; kutani u ta tsaka, hikuva a va na nchumu lexi va nga ku tlheriselaka xona.” (Luka 14:13, 14) Bibele yi ri: “Loyi a nga ni tihlo leri nga ni musa u ta katekisiwa.” Yi tlhela yi ku: “Wa tsaka un’wana ni un’wana la ehleketelaka xisiwana.” (Swiv. 22:9; Ps. 41:1) Hakunene hi fanele hi nyika hikuva ku pfuna van’wana swi tisa ntsako. w18.08 21-22 ¶15-16

Namuntlha swa tika ku kumisisa vuxokoxoko hinkwabyo hikuva ku tele swiviko leswi nga riki na ntiyiso ni leswi nga helelangiki naswona na hina a hi hetisekanga. I yini lexi nga hi pfunaka emhakeni leyi? Hi fanele hi tiva ni ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele. Nsinya wun’wana wa nawu wu kombisa leswaku i vuphukuphuku ni ku tsongahatiwa loko munhu angula malunghana ni mhaka yo karhi a nga si yi twa. (Swiv. 18:13) Nsinya wun’wana wa nawu wa Bibele wu hi tsundzuxa leswaku hi nga tshembi rito rin’wana ni rin’wana handle ko lavisisa. (Swiv. 14:15) Nakambe xo hetelela, ku nga khathariseki ntokoto lowu hi nga na wona tanihi Vakreste, hi fanele hi tivonela leswaku hi nga titshegi hi ku twisisa ka hina. Misinya ya milawu ya Bibele yi ta hi pfuna loko hi tirhisa rungula leri tshembekaka leswaku hi fikelela makumu lamanene ni ku tlhela hi endla swiboho hi vutlhari. w18.08 7 ¶19

Loko hi khuvuriwa, hi swi kombisa erivaleni leswaku hi lava ku lawuriwa hi Yehovha ni leswaku hi tiyimisele ku n’wi yingisa. Yesu u endle leswi fanaka loko a khuvuriwa hikuva u byele Yehovha a ku: “Oho Xikwembu xanga, ndzi tsakisiwe hi ku endla ku rhandza ka wena.” (Ps. 40:7, 8) Xana Yehovha u titwe njhani loko Yesu a khuvuriwa? Rungula leri nga eBibeleni ri ri: “Loko Yesu a khuvuriwile, a huma hi ku hatlisa ematini; kutani waswivo, matilo ma pfuleka, a vona moya wa Xikwembu wu xika ku fana ni tuva wu ta ehenhla ka yena. Waswivo! Nakambe, ku huma rito ematilweni, ri ku: ‘Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke.’” (Mat. 3:16, 17) Hambileswi, Yesu a ri wa Yehovha kambe Tata wakwe wa le tilweni a tsakile loko a vona N’wana wakwe a tiyimisele ku endla ku rhandza Kakwe ntsena. Hi ndlela leyi fanaka, Yehovha wa tsaka loko hi tinyiketela eka yena naswona u ta hi katekisa.—Ps. 149:4. w18.07 23 ¶4-5

Hi ku tirhisa rito “hi,” swi nga ha endleka Muxe a kombetela eka yena na Aroni. Marito wolawo ma kombise leswaku Muxe a nga n’wi xiximi nikatsongo Yehovha loyi masingita ma Humaka eka yena. Leswi swi vonaka swi tiyisekisiwa hi marito lama nga eka Pisalema 106:32, 33 lama nge: “Ku tlula kwalaho, va vange ku hlundzuka ematini ya Meriba, Lerova Muxe swi n’wi fambele ku biha hikwalaho ka vona. Hikuva va hlundzukise moya wakwe kutani a holova hi milomu yakwe.” (Tinhl. 27:14) Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, Muxe u tsandzeke ku vangamisa Yehovha. Loko Yehovha a vulavula na Muxe na Aroni u te: ‘N’wina mi xandzukele xileriso xa mina.’ (Tinhl. 20:24) A ku ri xidyoho lexikulu hakunene! Enkarhini lowu hundzeke, Yehovha u vule leswaku Vaisrayele hinkwavo lava humeke eEgipta va ri ni malembe ya 20 kumbe ku tlula a va nge ngheni etikweni ra Kanana hikwalaho ka leswi va xandzukeke. (Tinhl. 14:26-30, 34) Hikwalaho, a swi ri swinene naswona a swi fanerile leswaku Yehovha a avanyisa Muxe hi ndlela leyi fanaka hikwalaho ka swiendlo swakwe swo xandzuka. Muxe a nga pfumeleriwanga ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke. w18.07 14 ¶9, 12; 15 ¶13

Xana u nga swi tsakela ku tshika swo karhi leswi ripfalo ra wena ri ku pfumelelaka ku swi endla leswaku u papalata ku khunguvanyisa makwerhu, loyi ripfalo rakwe ri nga n’wi pfumeleriki? Handle ko kanakana u nga endla tano. Loko vamakwerhu van’wana va nga si va Vakreste a va ri swidakwa kambe sweswi va tiyimisele ku byi papalata. Entiyisweni a nga kona eka hina loyi a lavaka ku hoxa xandla eku endleni ka leswaku makwerhu a tlhelela eka mikhuva leyi nga ta n’wi vavisa. (1 Kor. 6:9, 10) Hikwalaho, swi ta va swi hoxile ku sindzisa makwerhu leswaku a nwa byala loko a vule leswaku a nga byi tsakeli. Loko Timotiya a ri emalembeni ya va-20, u pfumele ku yimbisiwa leswaku a papalata ku khunguvanyisa Vayuda lava a fanele a va chumayela. Langutelo rakwe a ri fana ni ra muapostola Pawulo. (Mint. 16:3; 1 Kor. 9:19-23) Ku fana na Timotiya, xana u tiyimisele ku titsona swo karhi leswaku ku vuyeriwa van’wana? w18.06 18-19 ¶12-13

Yehovha u kokela vanhu lavo tshembeka evugandzerini bya ntiyiso leswaku va va swirho swa nhlengeletano yakwe. (Yoh. 6:44) Loko u hlangana ro sungula ni munhu loyi a nga riki Mbhoni, i yini lexi u xi tivaka ha yena? Swi nga endleka u nga tivi nchumu ha yena, handle ka vito ni xivumbeko xakwe. Kambe a swi tano loko u hlangana ro sungula ni munhu loyi a nga Mbhoni ya Yehovha. Hambiloko Mbhoni yoleyo yi ri ya rixaka rin’wana, tiko, ririmi kumbe ndhavuko wun’wana, u va se u tiva swo tala hi yona kasi na yona yi va yi tiva swo tala hi wena! Hi xikombiso, u hatla u swi xiya leswaku mi vulavula “ririmi” rin’we, ku nga “ririmi leri tengeke” ra ntiyiso. Wa swi tiva leswi a swi pfumelaka hi Xikwembu, milawu leyi a hanyaka ha yona, ntshembo wakwe hi vumundzuku ni swin’wana. Phela sweswo i swilo swa nkoka leswi u faneleke u swi tiva hi munhu, leswi nga endlaka leswaku u n’wi tshemba. Sweswo swi tlhela swi pfuna leswaku mi va ni vunghana lebyi tiyeke. w18.12 21 ¶9-10

Hi ku kongomisiwa hi Kreste, huvo leyi fumaka yi swi veke erivaleni leswaku a swi nga bohi leswaku Vakreste lava nga riki Vayuda va yimbisiwa. (Mint. 15:19, 20) Hambiloko ku hundze malembe, Vayuda vo tala va hambete va yimbisa vana va vona. Hi nga ha tivutisa leswaku, ‘Hikwalaho ka yini ku hundze nkarhi wo leha Yesu a nga si yi lulamisa mhaka leyi hambileswi rifu rakwe ri heriseke Nawu wa Muxe?’ (Kol. 2:13, 14) Van’wana swi va tekela nkarhi leswaku va fambisana ni ku cinca ko karhi. Vakreste va Vayuda a va lava nkarhi lowu eneleke leswaku va cinca langutelo ra vona. (Yoh. 16:12) Van’wana a swi va tikela ku twisisa leswaku a swa ha bohi leswaku vanhu lava gandzelaka Xikwembu va yimba. (Gen. 17:9-12) Van’wana va pfumele ku yimbisiwa hikwalaho ko chava Vayuda van’wana. (Gal. 6:12) Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi, Kreste u nyikele nkongomiso hi ku tirhisa mapapila ya Pawulo lama huhuteriweke.—Rhom. 2:28, 29; Gal. 3:23-25. w18.10 24-25 ¶10-12

Kayafasi u rhumele masocha leswaku ma ya khoma Yesu ni vusiku. Yesu a ri tiva kungu ra vona leri khomisaka tingana, hikwalaho ka sweswo eka swakudya swo hetelela ni vaapostola, u va kombele leswaku va teka mabanga. Mabanga mambirhi a ma ringanile leswaku a ta va dyondzisa dyondzo ya nkoka. (Luka 22:36-38) Endzhakunyana evusikwini byebyo, Petro u tirhise banga ku hlasela un’wana wa ntlawa lowuya wa vapfukeri. A swi kanakanisi leswaku a karihisiwe hi ku vona Yesu a khomiwa nivusiku ni hi ndlela yo homboloka. (Yoh. 18:10) Yesu u byele Petro a ku: “Vuyisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta lova hi banga.” (Mat. 26:52, 53) Dyondzo yoleyo ya matimba a yi fambisana ni leswi Yesu a ha ku khongela ha swona evusikwini byebyo leswaku va nga vi xiphemu xa misava. (Yoh. 17:16) Ku lwisana ni vuhomboloki, a swi fanele swi tshikeriwa Xikwembu. Hikwalaho, hi hlayisa ku rhula ka hina ni vun’we. Nakambe loko Yehovha a vona ku avana loku nga kona emisaveni, swi fanele swi n’wi tsakisa loko a vona vanhu vakwe va ri na vun’we.—Sof. 3:17. w18.06 7 ¶13-14, 16

Ku engetela eka mintlhamu yoleyo, Sathana u ringeta ku hi chavisa leswaku hi tshika ku tirhela Yehovha. Hi xikombiso, a nga kucetela mimfumo leswaku yi yirisa ntirho wa hina wo chumayela. Kumbe a nga ha tirhisa vatirhikulobye kumbe lava hi nghenaka na vona xikolo leswaku va hi hlekula hi leswi hi hanyaka hi milawu ya Bibele ya mahanyelo. (1 Pet. 4:4) Nakambe a nga ha kucetela swirho swa ndyangu leswi hi rhandzaka leswaku swi hi sivela ku ya eminhlanganweni. (Mat. 10:36) I yini lexi nga hi pfunaka? Xo sungula, hi fanele hi langutela nhlaselo wo tano lowu kongomeke hikuva Sathana u lwa na hina. (Nhlav. 2:10) Nakambe, hi fanele hi xiya xivangelonkulu xa sweswo, ku nga leswaku Sathana u ri, hi tirhela Yehovha ntsena loko swi hi fambela kahle. U vula leswaku loko swilo swi hi tikela, hi ta tshika ku tirhela Xikwembu. (Yobo 1:9-11; 2:4, 5) Xo hetelela, hi fanele hi titshega hi Yehovha leswaku a hi nyika matimba yo langutana ni xiyimo xexo. Tsundzuka, Yehovha a nge pfuki a hi tshikile.—Hev. 13:5. w18.05 26 ¶14

Hambiloko swi tikomba onge rungula ra Mfumo leri hi ri chumayelaka a ri tikhumbi timbilu ta vanhu, a hi fanelanga hi wu tekela ehansi ntirho wo byala mbewu. I ntiyiso leswaku vanhu vo tala a va hi yingisi kambe va hi vona loko hi ri karhi hi endla ntirho wa hina. Va yi xiya ndlela leyinene leyi hi ambalaka ha yona, mahanyelo ya hina lamanene hambi ku ri ku n’wayitela ka hina. Hi ku famba ka nkarhi, ndlela leyi hi tikhomaka ha yona yi nga endla leswaku van’wana va cinca langutelo ro biha leri va nga na rona hi hina. Maphayona mambirhi ku nga Sergio na Olinda va ri: “Ku ve ni nkarhi wo karhi lowu a hi nga yi edorobeni ku ya fambisa minkandziyiso hikwalaho ka vuvabyi. Loko se hi tlhelela, lava hundzaka kwalaho va hi vutise va ku, ‘A mi lo ya kwihi? A hi nga ha mi voni.’” Hakunene, loko ‘hi nga ri wisisi voko ra hina’ ku byala mbewu ya Mfumo, hi ta va hi hlanganyela eku nyikeleni ka “vumbhoni ematikweni hinkwawo.” (Mat. 24:14) Ku tlula kwalaho, hi ta titwa hi tsakile hi ku tiva leswaku hi tsakisa Yehovha, loyi a rhandzaka hinkwavo lava ‘vekaka mihandzu hi ku tiyisela’!—Luka 8:15. w18.05 16 ¶16-18

Ku sukela loko vanhu va endle xidyoho ni ku va lava nga hetisekangiki, Yehovha u tikombise a ri Xikwembu lexi nyikaka nchavelelo. Hi ku hatlisa, endzhaku ka loko Adamu a xandzukile, Yehovha u nyike vatukulu va Adamu xivangelo xo va ni ntshembo. Endzhaku ko twisisa vuprofeta lebyi kumekaka eka Genesa 3:15, vanhu a va ta kuma ntshembo wa leswaku eku heteleleni “nyoka ya khale,” ku nga Sathana Diyavulosi ni mitirho yakwe yo biha swi ta herisiwa. (Nhlav. 12:9; 1 Yoh. 3:8) Nowa nandza wa Yehovha, u hanye hi nkarhi lowu vanhu hinkwavo emisaveni a va nga xi xiximi Xikwembu, handle ka swirho swa ndyangu wakwe ntsena. Leswi a ku tele madzolonga ni ku tikhoma ko biha hi tlhelo ra masangu, Nowa a nga ha va a hele matimba. (Gen. 6:4, 5, 9, 11; Yudha 6) Yehovha u byele Nowa leswaku u lava ku herisa vanhu vo homboloka naswona u tlhele a n’wi byela leswi a faneleke a swi endla leswaku a ponisa ndyangu wakwe. (Gen. 6:13-18) Hakunene Yehovha u tikombise a ri Xikwembu lexi nyikaka nchavelelo eka Nowa. w18.04 15 ¶1-2

Hi ta va hi endla xihoxo loko hi tibyela leswaku a hi nge swi koti ku khutaza van’wana hikuva a hi na vuswikoti byo vulavula. A swi kali swi lava vuswikoti leswaku hi kota ku khutaza van’wana, kumbexana u nga ha n’wayitela loko u xeweta un’wana. Loko loyi u n’wi xewetaka a nga n’wayiteli, swi nga ha vula leswaku u ni swiphiqo naswona u lava munhu wo vulavula na yena, kutani loko wo n’wi yingisela ntsena swi nga ha n’wi chavelela. (Yak. 1:19) Hinkwerhu hi nga swi kota ku khutaza vamakwerhu lava lavaka ku chaveleriwa. Hosi Solomoni u tsale a ku: “Rito leri fikeke hi nkarhi wa kona i rinene ngopfu! Ku vangama ka mahlo ku tsakisa mbilu; xiviko lexinene xi nonisa marhambu.” (Swiv. 15:23, 30) Pawulo u kombise leswaku hambi ku ri ku yimbelela swin’we tinsimu ta Mfumo swi nga hi khutaza. (Mint. 16:25; Kol. 3:16) Ku khutazana swi ta ya swi va swa nkoka swinene tanihi leswi siku ra Yehovha ‘ri tshinelaka.’—Hev. 10:25. w18.04 23 ¶16; 24 ¶18-19