Ku Titiyisa Hi Ku Hetiseka Ka Marito Ya Yehova

“Munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe u ta hanya hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova].”—MATEWU 4:4.

1. Yehova i Munyiki Lonkulu wa Swakudya hi ndlela yihi, kambe hi yihi nhlamuselo leyi Yesu a yi nyikeke ehenhleni ka swilaveko swa munhu?

YEHOVA i Munyiki Lonkulu wa Swakudya. U tikombisise sweswo eka munhu eka ndzima yo sungula ya Bibele. (Genesa 1:29, 30) Endzhakunyana swinene, mupisalema Davhida hi ku nkhensa u byele Yehova a ku: “Mahlo ya ŝiv̌umbiwa hikwaŝo ma langutile ka wena, kutani u ŝi nyika ŝakudya hi nkari wa ŝona. U funungula šandla ša wena, u šurisa hikwaŝo le’ŝi hanyaka.” (Psalma 145:15, 16) Ina, Yehova u lunghiselele swakudya swo tala swa munhu kun’we ni xiharhi. Hambi swi ri tano ku ni ku hambana. Loko swiharhi swi lava swakudya swa nyama ntsena, Yesu u kombe leswaku munhu u lava leswi tlulaka xinkwa xa xiviri, kumbe vuswa. U ‘fanele ku tlhela a hanya hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa Yehova.’—Matewu 4:4.

2. Hi fanele ku tiva yini malunghana ni nhlamuselo ya Yesu eka Matewu 4:4 ke?

² Yesu u endle nhlamuselo leyi loko a hlamula Sathana, loyi a ringeteke ku N’wi ringa leswaku a hundzula maribye hi hlori ya va vuswa. Diyavulosi a nga yi kandziyisanga yinhla kambe hi ku hatlisa u hundzele eka ndzingo wun’wana. Loko a avanyisa hi ku ya hi ndlela leyi hoxeke manuku u tirhise Psalma 91:11, 12, kumbexana Sathana a nga kalanga a swi twisisa leswi Yesu a a vula swona eka nhlamulo Yakwe ya ndzingo wo sungula. (Matewu 4:3-7) Kambe hina malandza ya Yehova hi tsakela leswi Yesu a swi vuleke. Hina lava hi tsakelaka ku handzisisa Bibele leswaku hi kuma mpfuno lowu ringaneke wa moya hi nga vutisa hi ku: Xana Yesu a a vula leswaku loko a ta hanya vutomi lebyi heleleke, munhu u fanele ku dyondza ivi kumbexana a nhlokohata (memorize) “marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova]” ke? Kumbe a a vula yini xana?

Marito Ya Yehova

3, 4. Hi yihi nhlamuselo ya hi kambirhi leyi rito ra Xigriki ni ra Xiheveru ra “leswi vuriweke” ri nga na yona ke? Kombisa.

³ Loko a kaneta Sathana, Yesu u tshahe Deuteronoma 8:3 hi ku ya hi ku hundzuluxela ka Septuagint ya Xigriki ka tsalwa leri ra Xiheveru. Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “leswi vuriweke” (rheʹma) ri na nhlamuselo ya hi kambirhi. Minkarhi yin’wana ri hundzuluxeriwe hi ku “rito,” “xiga,” kumbe “leswi vuriweke.” Kambe ke, ku fana ni mpimo (da·varʹ) wa rona wa Xiheveru, ri nga tlhela ri vula “xilo.”

⁴ Eka Luka 1:37 ha hlaya: “Hikuva a ku na xilo [rheʹma] na xin’we lexi hlulaka Xikwembu.” Luka 2:15 yi ri: “Varisi va byelana, va ku: A hi yeni eBetlehema, hi ya vona leswi [rheʹma] humeleleke kona, leswi [Yehova a] nga hi tivisa swona.” Hikwalaho ke, ngopfu-ngopfu hi laha ri tirhisiweke ha kona mayelana na Yehova, rito leri ra Xigriki ri nga vula “rito,” “xitiviso,” kumbe “leswi vuriweke” swa Xikwembu. Kumbe ri nga vula “xilo,” hambi loko sweswo swi vula “xiendlakalo,” kumbe “xiendlo” lexi hlamuseriweke, vuyelo bya leswi vuriweke, rito leri hetisekeke

5. Nhlamuselo ya Luka 1:37 hi yihi xana?

⁵ Xisweswo swa twisiseka, leswaku Luka 1:37 a yi vuli swona leswaku Xikwembu xi ngo tivulela nchumu wun’wana ni wun’wana. Sweswo swi nga va ntiyiso hi munhu, loyi leswi a swi vuleke a swi nga tshembisi leswaku swi nga humelela kumbe a swi nga vuli nchumu. Kambe malunghana ni tinhlamuselo ta Xikwembu, ntikelo wa Luka 1:37 hi leswaku ku hava rito kumbe xitiviso xa Yehova lexi nga hlulekaka ku hetiseka. Xitiviso lexi ntsumi yi xi endleke eka Mariya xisweswo a xi fanele ku humelela. Mianakanyo leyi seketelaka rito ra Xiheveru ni ra Xigriki leri hundzuluxiweke va ku “rito,” “leswi vuriweke,” “xiga,” kumbe “xitiviso” xa Yehova ri andlariwe khwatsi ebukwini ya Esaya. Yehova u ri: “Ku fana ni mpfula ni gamboko loko ŝi šika hi le tilweni, a ŝi tlheleri kona, ŝi nga si tšheleta misav̌a, ni ku mirisa, ni ku hlukisa le’ŝi milaka, ŝi nga si nyika mbewu e ka mubyari, ni ŝakudya e ka loyi a dyaka, ŝi tano ni rito ra mina [Xiheveru, da·varʹ; Xigriki, rheʹma] le’ri humaka e noṅwini wa mina: Ri nga ka ri nga tlheleri ka mina ri nga si tira ntšhumu, ri nga si endla ku ranḍa ka mina, ri nga si hetisa makungu ya mina.”—Esaya 55:10, 11.

‘Hayi Hi Vuswa Ntsena’

6, 7. Mongo wa matimu ni ndhawu wa Deuteronoma 8:2, 3 a wu ri wihi ke?

⁶ Sweswi, loko hi tlhelela emongweni wa mhaka, Yesu a a vula yini, loko a tshaha Deuteronoma 8:3, a ku “munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe u ta hanya hi marito hi nkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova]” xana? (Matewu 4:4) Xana a a vula leswaku munhu la chavaka Xikwembu u tiyisiwa hi leswi vuriweke ntsena, marito, kumbe switiviso ke? Xana vutivi bya swiga swo tano swa Xikwembu byi ringene ke? A hi kambisiseni mongo wa matimu wa marito lawa Yesu a ma tshaheke eka Deuteronoma.

⁷ Xipfuneto xo dyondza Bibele lexi nge “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial” xa hi tivisa, eka tluka 36 xi ku: “Buku ya Deuteronoma yi na rungula ra matimba eka vanhu va Yehova. Endzhaku ko tsendzeleka emananga hi malembe ya mune wa makume, vana va Israyele se a va ri endzilakaneni wa Tiko ra Xitshembiso.” Lembe a ku ri 1473 B.C.E. Ndhawu-ke? Etimbaleni ta Moab. Eka nkulumo yakwe ya vumbirhi eka Vaisrayele lava hlengeletaneke, Muxe u te: “Tsunḍuka ndlela hikwayo leyi Yehova, Šikwembu ša wena, a ku fambiseke ha yona e mananga, hi malembe ya 40 ku ku ṭongahata ni ku ku ringa, o ta tiv̌a le’ŝi nge mbilwini ya wena: leŝaku kumbe šana u ta hlayisa milawu ya yena, kumbe u nga yi hlayisi. O ku ṭongahatile, o ku ṭhikile u ri ni ndlala, o ku dyisile manna, leyi u nga yi tiv̌angiki, leyi v̌atata wa wena, na v̌ona, v̌a nga yi tiv̌angiki, a v̌a a ku dyonḍisa leŝaku munhu a nga ka a nga hanyi hi v̌uswa ntsena, kambe munhu a hanya hi hikwaŝo le’ŝi humaka e noṅwini wa Šikwembu.”—Deuteronoma 8:2, 3.

8. Xiyimo xa Vaisrayele a ku ri xihi, naswona hikwalaho ka yini Yehova a pfumelele leswi?

⁸ Wa nga ehleketa! Timiliyoni to hambana-hambana ta Vaisrayele—lavakulu ni lavantsongo, vavanuna, vavasati, ni vana—a ti ri karhi ti famba 40 wa malembe “hi mananga la’makulu, la’ma tšhav̌isaka, e šikari ka tinyoka le’to hisa, ni ŝipame, ne ŝiv̌andleni le’ŝi omeke, laha ku nga riki na mati.” (Deuteronoma 8:15) Va pfumarile mati yo nwa ni swakudya. Minkarhi yin’wana, Yehova u va pfumelerile leswaku va va ni torha ni ndlala. Ha yini xana? Leswaku a kandziyisa emianakanyweni ya vona leswaku “munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe u ta hanya hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova].”

9. Swilaveko swa Vaisrayele swi hetisisiwe hi leswi Yehova a swi vuleke hi ndlela yihi?

⁹ I vuxaka byihi lebyi a byi ri kona exikarhi ka swilaveko swa Vaisrayele ni swiga, kumbe marito, lama humaka enon’wini wa Yehova ke? Kunene, hi swihi swilo leswi xiyekaka leswi humeleleke exikarhi ka Vaisrayele hikwalaho ka leswi Yehova a swi vuleke xana? Muxe u tsarile a ku: “Nguv̌u ya wena a yi hlakalangi henhla ka wena, na yona milenge ya wena a yi pfimbanga hi malembe ya 40 lawa. . . . [Yehova a] ku humeseleke mati e ribyeni [la ku] dyiseke manna e mananga.” (Deuteronoma 8:4, 15, 16) Vuxaka bya kona hi lebyi: Vaisrayele ingi va nga amukelanga ni xin’we xa swilo leswi loko Yehova a a nga swi lerisanga leswaku swi humelela. Xisweswo, Vaisrayele hi xiviri va hanye ‘hi xiga [kumbe, xileriso] xin’wana ni xin’wana lexi humaka enon’wini wa Yehova.’

Va Tiyisiwe Hi Leswi Yehova A Swi Vuleke

10, 11. I tindlela tihi tin’wana leti Vaisrayele va swi koteke ku tiyisiwa hi marito ya Yehova ha tona?

¹⁰ Handle ko tiseketela hi Yehova eka mimpfuno yo tano ya nyama yo tanihi swakudya, mati, ni swa ku ambala, Vaisrayele va tlhele va tiyisiwa hi leswi Yehova a swi vuleke hi ndlela yihi? Nakambe a ku ri ni mimpfuno ya moya. Muxe u byele Vaisrayele leswaku Yehova u endle leswaku va hundza eka mintokoto leyi emananga ‘leswaku a va tsongahata, a va ringa leswaku a tiva leswi nga etimbilwini ta vona, leswaku a vona loko va ta hlayisa swileriso swa yena kumbe e-e.’ U engeterile a ku: “Pfumela e mbilwini ya wena leŝaku Yehova, Šikwembu ša wena, a ku laya kukotisa munhu loko a laya ṅwana wa yena . . . ši ta ku katekisa nḍaku.”—Deuteronoma 8:2, 5, 16.

¹¹ Ina, loko Vaisrayele a va lo tirhisa mintokoto ya vona swinene emananga, ingi va dyondze ku ‘hanya hi xiga xin’wana ni xin’wana lexi humaka enon’wini wa Yehova,’ hayi hi ku dyondza ku yingisa swileriso swakwe leswi tsariweke ntsena kahle-kahle na hi ku vona vuyelo bya leswi Yehova a swi vuleke evuton’wini bya vona tanihi tiko ni le vuton’wini bya vona ha un’we-un’we. A va nyikiwe nkarhi lowunene wo ‘nantswa kutani va vona leswaku Yehova hi lonene swonghasi.’ (Psalma 34:8) Mintokoto leyi yi fuwisaka mayelana ni marito ya Yehova—lama vuriweke kun’we ni lama hetisekeke—ya fanele ya va tiyisile emoyeni.

12, 13. Yoxuwa u titolovete leswi Yehova a swi vuleke hi ndlela yihi, naswona u veke vumbhoni bya yini?

¹² Yoxuwa, loyi a landzeleke Muxe tanihi murhangeri wa Israyele, u titolovete leswi Yehova a swi vuleke hi ku tata miehleketo yakwe ha swona. Ripfumelo rakwe ri tiyisiwe hi ku vona ku hetiseka ka swona. Endzhaku ka loko Muxe a file, Yehova u byele Yoxuwa a ku: “Buku ya nawu lowu yi nga ṭhuki yi v̌a kule ni nomu wa wena, kambe u yi anakanya v̌usiku ni nhlekanhi, u hiseka ku endla hikwaŝo le’ŝi tariweke kona, hi kona u nga ta kateka e tindleleni ta wena, u ta ṭaka.”—Yoxuwa 1:8.

¹³ Loko a ri kusuhi ni ku fa, endzhaku ka loko a yingise rito ra Yehova ni loko a vonile ku hetiseka ka rona ehenhla ka vanhu va Yehova hi ku tshembeka, Yoxuwa u swi kotile ku veka vumbhoni a ku: “Yehova a nyika Israel e tiko hikwaro leri a hlambanyeleke v̌atata wa v̌ona ku v̌a nyika rona, kutani v̌a ri fuma, v̌a aka ka rona. Yehova a v̌a nyika ku wisa hi matlhelo hikwawo, hi laha a hlambanyeleke v̌atata wa v̌ona ha kona; a ku v̌anga na uṅwe wa v̌alala v̌a v̌ona l’a kotaka ku tiya e mahlweni ka v̌ona, Yehova a v̌a nyiketa hikwav̌o e mav̌okweni ya v̌ona. A ku wanga na rito [Xiheveru: da·varʹ, Xigriki, rheʹma] riṅwe ra marito hikwawo yo saseka lawa Yehova a ma byeleke yindlu ya Israel: hikwaŝo ŝi humelele.” (Yoxuwa 21:43-45) Hakunene Yoxuwa u hanyile a va a tiyisiwa, hayi hi vuswa bya xiviri ntsena, ‘kambe hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova].’—Matewu 4:4.

Ku Hanya Hi Leswi Yehova A Swi Vuleke Namuntlha

14. (a) Hi ku handzisisa Matewu 4:4, hi nga swi twisisa njhani ku antswa leswi Yesu a a vula swona ke? (b) I yini lexi tiyiseke Vaisrayele lava tlangelaka?

¹⁴ Hi ku va lava handzisiseke marito lama nga laha henhla swinenenyana lama tshahiweke hi Yesu loko a hlamula ndzingo wa Diyavulosi, ha swi kota ku swi twisisa ku antswa leswi Yesu a a vula swona. Mongo wa matimu ni ndhawu ya mhaka ya Muxe leyi tshahiweke hi Yesu, wu komba leswaku leswi Yehova a swi vuleke leswi vavanuna ni vavasati lava chavaka Xikwembu va faneleke ku hanya ha swona a yo va marito lama dyondziweke hi ku nhlokohata ntsena. Eka Vaisrayele volavo, ‘xiga xin’wana ni xin’wana lexi humaka enon’wini wa Yehova’ xi fanisiwe ni manna, mati, ni mpahla leyi kalaka yi nga hlakalanga. Ina, leswi vuriweke swi katse ku hetiseka ka swona, swilo leswi hlamarisaka leswi Yehova a swi endleleke vanhu va yena. A ku ri ku xiya ka vona swilo leswi, eku hetisekeni ka leswi Yehova a swi vuleke, loku tiyiseke Vaisrayele lava tlangelaka.

15. Marito ya Yehova ya nga hi wundla hi ndlela yihi?

¹⁵ Hi ku fanana namuntlha, lexi wundlaka vanhu va Yehova a hi ku hlaya ni ku dyondza marito ya Yehova ntsena, hi laha leswi swi nga swa nkoka ha kona. I ku vona, hi ntlawa na hi un’we-un’we, ndlela leyi hlamarisaka leyi Yehova a tirhisanaka na hina ha yona ni mintirho hikwalaho ka hina. Loko hi khathalela ndlela leyi Yehova a tirhisanaka na hina ha yona, hi laha marito yo tano lama hetisekeke ya nga ta hi wundla, ya tiyisa ripfumelo ra hina, vumoya bya hina.

16. (a) Xana mupisalema u tikarhatele yini? (b) Hi nga endlisa ku yini hi laha ku fanaka, naswona leswi swi ta hi pfuna hi ndlela yihi?

¹⁶ Mupisalema u tsarile a ku: “Nḍi ta tsunḍuša mitiro ya Yehova, kunene nḍi anakanya mahlori ya wena ya khale. Nḍi ta v̌ula mitiro ya wena hikwayo, nḍi ta anakanya mitiro ya wena le’yikulu.” (Psalma 77:11, 12) Loko hi tikarhatela mikhuva, mahlori, mintirho, ni swiendlo swa Yehova eka vanhu va yena, hi swi xiya leswaku i xikombiso xa xiviri xa leswi a swi vuleke, malunghiselelo lawa ya Xikwembu ya ta fana ni vuswa bya moya eka hina. Ya ta hi tshineta eka vuxaka lebyikulu na Yehova. Hi ta fana na Yesu. U arile ku hundzula maribye ya va vuswa hi ku ya hi xikombelo xa Diyavulosi. Hi ku fanana hi ta khathalela ku alela swilo swa nyama kumbe ku khathelela loku nga fanelangiki ehenhleni ka swilaveko swa nyama leswaku swi hi wisela entlhan’wini wa Diyavulosi kutani hi fularhela vugandzeri bya Yehova.

17. Yesu a a ri xikombiso lexi hlamarisaka hi ndlela yihi?

¹⁷ Yesu u te: “Swakudya swa mina, i ku endla ku rhandza ka Loyi a ndzi rhumeke, ni ku heta ntirho wa yena swinene.” (Yohane 4:34) A a ri xikombiso lexi hlamarisaka, a hi komba hi ndlela ya xiviri leswaku “munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe u ta hanya hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova].”—Matewu 4:4.

Ku Rindzela Tidyondzo Tin’wana

18. Hi rihi rito ra Xikwembu leri hetisekeke sweswi?

¹⁸ Yehova, hi ku tirhisa N’wana wa yena, u vule leswaku “Evangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo” makumu ma nga si fika. (Matewu 24:14) Rito rolero ra Xikwembu ra karhi ra hetiseka hikwalaho ka ntirho wa ku chumayela ka misava hinkwayo wa Timbhoni ta Yehova. Xana u ‘hanya’ hi rito rolero ri humaka enon’wini wa Yehova hi ku hlanganyela hi xitalo entirhweni wo chumayela kutani u amukela ku tiyisiwa ka moya hikuva u endla ku rhandza ka yena ke?

19, 20. Hi swihi swin’wana leswi Xikwembu xi swi vuleke leswi ku nga ri khale swi nga ta vanga swiendlakalo leswi nyanyulaka ke?

¹⁹ Marito man’wana ya Yehova ya le kusuhi ni ku vanga swiendlakalo leswi nyanyulaka enkarhini lowu nga ekusuhi. “Timhondzo ta khume” ni “xivandzana” ti ta hundzulukela “muoswi,” Babilona Lonkulu. Ina, ku lovisiwa ka mfumo wolowo wa misava wa vukhongeri byo hemba hi swirho leswi lwisanaka ni vukhongeri exikarhi ka Nhlangano wa Matiko ku ta va xiendlo lexi hlawulekeke lexi vaka kona hikwalaho ka ku hetiseka ka rin’wana ra marito ya Yehova.—Nhlavutelo 17:16, 17.

²⁰ Rito rin’wana leri xiyekaka ra Xikwembu ri ta humelela loko Yehova hi ku fanekisela a nghenisa “ŝov̌e” etinhlayeni ta Gog, kumbe Sathana, a tlhontlha yena ni “nyimpi” ya yena leswaku va hlasela vanhu vakwe emisaveni. (Ezekiel 38:2-4, 8-12) Hambi swi ri tano rito rin’wana ra Xikwembu ri ta tisa ku lovisiwa ka mintshungu ya Gog. (Ezekiel 39:1-6)a Leswi swi ta vula ku “lwa ni Xikwembu xa Matimba hinkwawo hi siku lerikulu ra kona” eHar-Magedon. (Nhlavutelo 16:14, 16; 19:11-21) I ntsako muni wonghasi lowu nga ta va kona eka vanhu lava tshembekaka va Yehova ku vona ku hetiseka ka marito lawa ya Xikwembu, naswona exikarhi ka dzolonga, ku twa hi ku fanekisela rito leri ri yaka emahlweni leri nge: “Humani, mi v̌a kona, kutani mi ta v̌ona ku pona ka Yehova, l’a nga na ṅwina.”—2 Tikronika 20:17

21. Ku hetiseka ka leswi Yehova a swi vuleke ku ta tisa ku antswa kwihi?

²¹ Manuku ke, ku hetisisa rito rin’wana ra Xikwembu, Kriste u ta boha Sathana ni mademona yakwe kutani a va lahlela ekheleni hi “malembe ya 1 000.” (Nhlavutelo 20:1-3) Malembe wolawo ya gidi ya ta pfumelela ku hetiseka ka marito man’wana ya Yehova, ku katsa ni ku pfuxiwa ka vafi ni ku “tshungula vanhu va matiko hinkwawo,” vanhu lava yingisaka. (Nhlavutelo 20:11-15; 22:1, 2) Enkarhini lowu wa ku avanyisa ka gidi ra malembe, swi le rivaleni leswaku Yehova u ta nyikela tidyondzo leti tlhandlekelaka, leti hi nga ti tiveki sweswi, loko “buku” leyintshwa yi ri karhi yi pfuriwa. (Nhlavutelo 20:12) Swi ta hlamarisa swonghasi eka vaponi va “nhlomulo lowukulu” ni le ka lava pfuxiweke eku feni ku amukela dyondzo ni vukongomisi lebyi humaka eka tidyondzo letin’wana hi laha ti andlariweke ha kona ‘etibukwini’ leti ti nga pfariwangiki ta Yehova ni ku ti hetisisa hi ntsako!

22. Hi khutaziwa ku endla yini sweswi?

²² Hi ri ni langutelo ro tano leri hlamarisaka emahlweni ka hina, a hi tirhiseni swinene nkarhi lowu hi nga na wona sweswi ku titoloveta marito ya Yehova ni ku endla dyondzo leyi enteke ya munhu hi xiyexe ya Rito ra yena kutani hi hlanganyela entirhweni wo chumayela hi ku khathalela loku tshamaka ku ri karhi ku engeteleka ka ku tirha ka Yehova eka hina.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Vaisrayele va dyondze ku hanya “hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova]” hi ndlela yihi?

◻ Vaisrayele a va ta tiwundlisa ku yini emoyeni hi leswi Yehova a swi vuleke?

◻ Namuntlha hi nga hanya njhani hi leswi Yehova a swi vuleke?

◻ Hi wahi marito ya Yehova lama nga ta hetiseka xana?

[Xifaniso eka tluka 26]

Ku tihlamulela ka Yesu eka ndzingo wa Sathana ku vula yini eka wena?

[Xifaniso eka tluka 28]

Ku hanya ka Vaisrayele “hi marito hinkwawo lama humaka enon’wini wa [Yehova]” a ku ri ni mimpfuno leyi kongomeke ya nyama