Xana U Nga Yi Amukela Ndzayo?

‘MASIKU lawa vatswari va ba xigubu ntsena (xigubu xo cina ha xona), hayi vana va vona.’ Nhlamuselo leyi yi twiwe yi huma eka milomu ya vanhwanyana va le kholichini eAfrika. Xana a va vula yini? Leswaku ndzayo a yi helele hi nkarhi. Vatswari a va nga ha swi lavi ku yi nyikela, kutani vana a va tsakile loko va nga yi kumi.

Xana lawa i malangutelo ya vutlhari? Hi ku ya hi dikixinari, ndzayo entiyisweni i “vuleteri lebyi lulamisaka, lebyi vumbaka kumbe lebyi hetisaka matimba ya mianakanyo kumbe mahanyelo lamanene.” Xana hakunene un’wana a nga swi endla handle ka muxaka wolowo wa ndzayo? Hikwalaho ka yini vanhwanyana lavaya va xikolo xa le Afrika—vatswari va vona—va ehleketa leswaku va ta swi kota?

Hakunene, langutelo ro biha ehenhleni ka ndzayo a ri hikeriwanga vanhwanyana va xikolo xa Afrika ni vatswari va vona. Swi tikomba onge vanhu vo tala namuntlha va languta ku tshinya kwihi na kwihi kumbe ndzayo tanihi ku kavanyeta loku Iwisanaka ni ntshunxeko wa vona, loku komisaka timfanelo ta vona. Hambi swi ri tano, langutelo ro tano a hi rintshwa eka lembe xidzana leri ra vu-20. Hi magidi ya malembe lama hundzeke, Xikwembu hi xoxe xi xiye leswaku “makungu ya timbilu ta v̌anhu ma bihile ku suka v̌uhlangini bya v̌ona.” (Genesa 8:21) Loko a kombetela eka mbuyelo wo hetelela wa magidi ya malembe ya makungu yo tano yo biha, muapostola Pawulo u tsarile: “Hikuva vanhu va ta va lava tirhandzaka, va ta va lava rhandzaka mali ngopfu, ni ku tikurisa, ni ku titiva, ni ku rhukana; va ta va lava nga yingisiki vatswari va vona, lava nga riki na ku nkhensa, lava nga khongeriki; va ta va vanhu va tihanyi, lava nga riki na ku tsetselela, valumbeti, lava nga tikotiki, lavo leva, lava vengaka leswo lulama; va ta va timbabva, vanhu va futa, lava nga ni manyunyu.” (2 Timotiya 3:2-4) A swi kanakanisi leswaku nawu a wu rhandzeki!

Xana Hakunene Ndzayo Yi Bihile?

Xana hakunene Mukriste u lava ndzayo? Kunene, Yesu u vule leswaku ndlela leyi yaka evuton’wini yi “larile.” (Matewu 7:13, 14) Swa olova ku tsendzeleka eka yona. Kutani xana a ku nge vi vutlhari ku amukela ndzayo, vuleteri, hi laha dikixinari yi vulaka ha kona? Xiya mhaka ya mufambi loyi a tsendzelekaka endleleni ya yena kutani a hetelela a ri ekusuhi ni ndhawu ya khombo hi laha ku tsemaka nhlana. Loko muluveri a n’wi komba hi laha a nga tlhelelaka endleleni yakwe ha kona, xana u ta titwa hi ndlela yihi? Xana hi ku hlundzuka u ta ala mpfuno, a sindzisa leswaku u na mfanelo ya ku ya laha a lavaka ku ya kona? Xana u ta mpfhumpfhela muluveri loyi wa malwandla a ku u kavanyeta timfanelo takwe? Nikantsongo. U ta tlangela mpfuno lowu a wu nyikiweke.

Kutani Mukriste loyi a tlhariheke wa nkhensa loko mpfuno wu nyikeriwa hi ndlela ya musa ya muxaka wa ndzayo. Marito ya muprofeta i ya ntiyiso ku nga khathariseki vukhale bya hina kumbe ntokoto evuton’wini: “Oho Yehova, Nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Yeremia 10:23) Kutani ke, hinkwerhu ka hina ha yi lava ndzayo.

Va Fularhela Nawu

Un’wana loyi a fularheleke ndzayo a ku ri Kayini, loyi a a ri na mavondzo eka makwavo Avele. Hi ku vona leswaku Kayini a a sungula ku hambuka endleleni leyinene, Yehova hi yexe u n’wi tshinyile, a n’wi vutisa a ku: “Šana u karihela yini, ni mombo wa wena wu khanyana ha yini? Loko u endla ŝinene, šana a u nga ti nkhensiwa šana? Kambe loko u nga endli ŝinene, v̌udyoho byi ṭhamile nyangweni; ku nav̌ela ka byona ku ta ku wonga; kambe wena, u fanele ku byi hlula.” (Genesa 4:6, 7) Kayini a nga yingisangi. U dlayile makwavo Avele kutani xisweswo a sungula ku dlaya ematin’wini ya vanhu.—Genesa 4:8-16.

Emasikwini ya Samuyele, vana va Heli na vona a va yi amukelanga ndzayo. Tata wa vona a a ri muprista lonkulu exikwetsimisisweni xa Yehova, kambe vana vakwe va tirhise xiyimo xa vona va yiva emagandzeIweni ni ku susumetela vavasati ku endla vunghwavava na vona. Tata wa vona u va tshinyile—kambe hi ku tsana—kambe a va yingisanga. Mbuyelo wa kona ke? Ku ala ka vona ndzayo ku yise eku dlaweni ka vona enyimpini, kutani ku tshukisa ka mahungu lawa ku vangele rifu ra Heli.—1 Samuel 2:12-17, 22-25; 3:11-18; 4:1-4, 10-18.

Van’wana Va Yingisile

Hambi swi ri tano, van’wana, va yi amukerile ndzayo. Davhida, hosi ni munhu wa nyimpi, u endle vugevenga byo biha loko a vangele rifu ra Uriya, wanuna loyi Davhida a endleke vuoswi ni nsati wa yena. Kambe Davhida u amukele ndzayo leyi Xikwembu xi yi rhumeleke hi muprofeta Nathan, kutani xisweswo Yehova a nga n’wi fularhelanga hi laha ku heleleke. (2 Samuel 12:1-14) Ina, ndzayo yi nga hi pfuna leswaku hi pfuxeteka ni le ka swidyoho leswikulu.

Yobo u tshinyiwile hi jaha Elihu naswona inge hi ku hlundzuka a fularhele ndzayo. Hambi leswi Yobo a xanisekeke swinene emavokweni ya Sathana, u arile ku “rhukana Xikwembu kutani a fa.” Hi rhekhodo yo tano, ingi a nga xi vonanga xivangelo xa ku yingisa ndzayo ya jaha leri. Hambi swi ri tano, Yobo u yingisile, kutani u dyondze leswaku, ku nga khathariseki vutshembeki byakwe, malangutelo yakwe a ya lava ku lulamisiwa. Kutani u katekisiwile hi ku amukela ndzayo leyi humaka eka Yehova hi yexe naswona eku heteleleni u hakeriwe hi mikateko leyo tala. (Yobo 2:9, 10; 32:6; 42:12-16) Xisweswo, ndzayo yi nga pfuna ni lava nga ni tirhekhodo letikulu ta ku tiyisela ni vutshembeki.

Muapostola Petro, na yena, u amukele ndzayo. Tsundzuka, Petro a a ri muapostola wa Yesu Kriste, mbhoni ya ku hundzuka ka Yesu ni loyi Kriste a n’wi byarhiseke “swilotlelo swa mfumo wa matilo.” (Matewu 16:18, 19) Kambe ke, hi nkarhi wun’wana muapostola Pawulo, loyi a vonakeke a ri mulandzeri wa Yesu u tshinye Petro erivaleni hi mahanyelo yakwe ebandlheni ra le Antiyoka. Entiyisweni Petro u amukele ndzayo, hikuva endzhaku u vulavule hi “makwerhu Pawulo murhandziwa wa hina.” (2 Petro 3:15; Vagalatiya 2:11-14) Kutani ke, Mukriste loyi a nga ni malunghelo yo tala, na yena a nga ha rindzela ku amukela ndzayo.

Vakriste Va Manguva Lawa Ni Ndzayo

Ebandlheni, a hi fanelanga ku hlamala loko hi amukela ndzayo leyi humaka eka munhu un’wana ni un’wana la vupfeke. Kambe lava ngopfu-ngopfu va rhwexiweke vutihlamuleri byo khathalela timhaka ta hina i vakulu lava vekiweke. Hi le ka varisi volavo va moya laha Bibele yi nge: “Tiv̌isisa ŝinene tinyimpfu ta wena ha yiṅwe, u hlayisa ŝinene mitlhambi ya wena.”—Swivuriso 27:23.

Swi nga hi pfuna ku amukela ndzayo loko hi tsundzuka leswaku swi lava rirhandzu ra xiviri, kun’we ni matimba, eka vakulu ku nyika ndzayo. Hakanyingi vakulu va honisiwa loko va ringeta ku pfuna. Hi xikombiso nkulu un’wana wa Wantima u vulavule ni Mukriste un’wana wa khale, a n’wi tsundzuxa leswaku a a katseka eka nchumu lowu nga riki wa Vukriste. A swi nonon’hwa ku nyika ndzayo yoleyo, naswona leswi a swi endlanga ku olova kun’wana loko a phikile. Eku heteleleni, ndzayo yi biwe hi makatla, naswona loyi a a nyikiwe yona u yi arile ku endla swin’wana ku ya emahlweni ni nkulu loyi a ringeteke ku n’wi pfuna. A ku ta va vutlhari swonghasi loko a a lo tsundzuka leswaku ‘timbanga leti endliwaka hi munghana ti kombisa rirhandzu ra yena!’—Swivuriso 27:6.

Ndzayo yi nga hi pfuna ku tirhisa xivuriso xin’wana xa Bibele: “Munhu wa v̌utlhari o v̌ona khombo, kutani a tumbela, kambe v̌ariv̌ali va ya e mahlweni v̌a biwa.” (Swivuriso 22:3) Marito wolawo inge ma pfune wanuna un’wana wa Mukriste etikweni leri fanaka. U ve na mukhuva wo ya etikhefini letikulu a nga ri na nsati wa yena ni n’wana. Leswi swi khunguvanyise van’wana hikuva endhawini yoleyo vaphameri etikhefini to tala hakunene a va ri tinghwavava leti lavaka vaxavi. Kutani hi minkarhi yo tala vakulu va bandlha va vulavule na nuna loyi hi mhaka leyi. Kambe u ale ndzayo, naswona hakanyingi hi njhekanjhekisano. Eku heteleleni, u wele eka xirimbana xa vunghwavava. Inge byi ve vutlhari swonghasi loko a a lo hlayisa ndzayo leyi a yi nyikiweke hi vukheta!

Loko hi rivala langutelo ra hina nkarhinyana kutani hi ringeta ku vona swilo tanihi leswi Yehova a swi vonisaka swona, hi ta amukela ndzayo handle ko kanakana. I ntiyiso, ndzayo yi nga ha va xitsundzuxo lexi nga amukelekiki hikwalaho ka ku nga hetiseki ka hina vini. Yi nga ha hi endla hi heleriwanyana hi ntshembo. Kambe ehleketa hi laha swi tsakisaka Yehova ha kona loko malandza yakwe ya endla hi vutlhari kutani ya papalata ku wela exidyohweni. “Ṅwananga, tlhariha, u ṭakisa mbilu ya mina nḍi ta kuma rito e ku hlamula lav̌a nḍi rhukanaka.” (Swivuriso 27:11) Loko ho herisa ku tikukumuxa ka hina kutani hi amukela ndzayo leyi nyikeriwaka, hi ta va exikarhi ka lava va nyikaka Yehova nhlamulo ya mintlhontlho ya Sathana.

Ndzayo Yi Tisa Mihandzu Leyinene

Hi laha hi voneke ha kona, ndzayo i ya hina hinkwerhu. Yi laviwile hi vavanuna ni vavasati, lavantshwa ni lavakulu, lava ku nga khale va ri entiyisweni ni lavantshwa. Kutani hi fanele ku rindzela ndzayo, ni ku yi lava. Dyondza rito ra Xikwembu kutani u xiya leswi ri swi vulaka leswi swi tirhaka tanihi ndzayo eka wena. (2 Timotiya 3:16, 17) Vana kona eka minhlangano kutani u yingisela hi vukheta ku vona leswi swi tirhaka eka wena. (Vaheveru 10:24, 25) Loko ndzayo ya rirhandzu ya Matsalwa yi nyikeriwa exisekelweni xa munhu hi xiyexe, yi amukele hi tindlela hinkwato hi moya lowu yi nyikeriweke ha wona. Tirhisa vuleteri byihi na byihi bya ndzulamiso lowu humaka eka Yehova.

Pawulo u byele Vaheveru a ku: “Hikuva ku laya hinkwako, ku vonaka ku ri loku vavisaka enkarhinyana wolowo, loku nga tsakisiki, kambe endzhaku, ku veka mihandzu ya ku rhula ya vutomi lebyo lulama, eka lava dyondzisiweke kona.” (Vaheveru 12:11) Xisweswo, hambi leswi ndzayo yi nga vavisaka minkarhi yin’wana, yi na vuyelo lebyinene. Ku amukela ndzayo ku nga hi pfuna ku va exikarhi ka lava tsakisaka Yehova. Ndzayo yi ta hi pfuna ku ‘famba hi nga ri na nandzu, hi endla vunene, ni ku vulavula ntiyiso etimbilwini ta hina.’ (Psalma 15:1, 2) Hikwalaho ke, onge hinkwerhu ka hina hi nga amukela ndzayo.