I Yini Lexi Nga Xa Nkoka Hakunene?

“Vo tala va vona va hanya vutomi bya hava, a va swi koti ku khomelela entirhweni, va hava swinakulobye leswi nga heriki naswona va rhurha-rhurha handle ka xikongomelo endhawini ya le tlhelweni—naswona ku hava loyi a khathalaka. Xivangelo hi lexi: Va fume ku tlula mpimo.”—The New York Times, May 15, 1984.

U SWI tiva khwatsi leswaku mali ya laveka leswaku ku kumiwa swakudya, swiambalo, byetlelo, swo famba ha swona, mpfuno wa swa mirhi ni swin’wana swa nkoka evuton’wini. Entiyisweni, kumbexana wa swi vona leswaku evanhwini va manguva lawa a swi ta va leswi nonon’hwaka ku hanya handle ka mali, hikuva, hi laha Bibele yi vulaka ha kona yi ri, “ku kumiwa hikwaŝo hi mali.”—Eklesiasta 10:19.

Kambe ke, xihloko xa phepha-hungu leri tshahiweke laha henhla a xi vulavula hi swiphiqo swa minsusumeto swa van’wa-nkumi. Kahle-kahle, a ku ta va ni khombo ra ku veka vutomi bya wena eku hlengeleteni ka mali ni rifuwo. Hambi swi ri tano, vanhu vo tala va swi endla. Minkarhi yin’wana, ku navela ka makwanga ka dlaya. Hi twa hi ta vavanuna lava tikarhatelaka ku navela loku, lava faka eka malembe ya vona ya-30 na va-40 hi ku hlaseriwa hi mbilu. Van’wana va vona va veke rihanyo ra vona ekhombyeni, hambi byi ri vutomi bya vona, leswaku va hetisisa ku navela ka vona loku katsaka mali. A swi kali swi lava leswaku hi va ni vukhongeri ngopfu leswaku hi pfumela leswaku a swi ta antswa loko a va lo nghenisa marito ya Yesu Kriste etimbilwini lama nge: “Hikuva hambi munhu a nga fuwa misava hinkwayo, kambe a lahlekeriwa hi vutomi bya yena, swi ta va swi n’wi pfune yini ke? Kumbe munhu ú ta humesa yini ku xava vutomi bya yena xana?”—Matewu 16:26.

I Yini Lexi Nga Xa Nkoka Wa Xiviri?

Entiyisweni wa swi tiva leswaku ku ha va makumu eka swilo leswi hi nga ha ringiwaka ku swi lava. Rhekhodara ya thepi ya video, kaya ra munhu hi xiyexe, switirho leswi durhaka swa mintlangu—ematikweni man’wana leswi i swilo leswi faneleke ku fikeleriwa. Kun’wana pakani ya kona ku nga ha va ya ntikelo lowu pimiweke swinene. Wansati un’wana lontshwa etikweni rin’wana u endle vunghwavava leswaku a kuma mali ya swiambalo swo saseka.

Hambi leswi hi nga ha swi xiyaka leswaku ku ni makhombo lama fambisanaka ni ku tshinelela loku tengeke ka rifuwo evuton’wini, hi nga tisirheletisa ku yini? Xana hi fanele ku hundzulukela evanhwini, hi va van’wamatshama-voxe kumbe lava nga riki na mhaka na munhu hi laha van’wana va endleke ha kona ke? Nakambe, loko hi xiyisisa leswi swi nga swa nkoka hakunene, hi fanele ku vutisa hi ku, I yini lexi nga ta ndzi tisela ntsako ni ku aneriseka ka ntiyiso evuton’wini?

Tanihi mpfuno, a hi kambisiseni xikombiso xa wanuna loyi a xiximiweke ni ku hlamariwa hi malembe xidzana tanihi xikombiso lexikulu. A a ri gqweta ra Muyuda ni xiyenge xa ntlawa wa lembe xidzana ro sungula wa Vuyuda lowu xiyiweke wu ri wa “makwanga ya mali.” (Luka 16:14) Vito ra yena a a ri Pawulo, naswona a a dyondzekile ni ku tikarhatela ku hlengeleta rifuwo ni ku kuma xikhundla lexikulu swinene evanhwini.

Hambi swi ri tano, hi ntokoto lowu tsemaka nhlana, u xiye leswaku nchumu wun’wana lowu hambaneke entiyisweni a wu ri wa nkoka swinene evuton’wini. Hambi loko sweswi u ri ni mianakanyo leyi fanaka kumbe e-e, swa ku pfuna ku tsundzuka leswi Pawulo a heteleleke ha swona.

U tiyise leswaku nchumu lowukulu wa nkoka evuton’wini a ku ri xiyimo lexi amukeriwaka hi Xikwembu tanihi mudyondzisiwa wa Yesu. Leswi a swi ri swa nkoka lerova Pawulo, tanihi muapostola wa Yesu, a a swi kota ku tiyisela ku nonon’hwa ni minxaniso. A a fana ni wanuna wo sungula loyi a dumeke, Muxe, loyi a “ehleketeke leswaku ku rhuketeriwa hikwalaho ka Mesiya i rifuwo leri tlulaka vukosi hinkwabyo bya Egipta.”—Vaheveru 11:26; 2 Vakorinto 11:23-27.

Nakambe u fanele ku swi tiva leswaku Pawulo a nga kalanga a sola leswaku ku va muapostola wa Mukriste ku tise ku lahlekeriwa hi xikhundla evanhwini va Vayuda. Endzhaku ko tiphina hi malembe lama nga vaka 25 tanihi Mukriste la tinyiketeke, u tsarile a ku: “Kambe leswi a ndzi tiseketela ngopfu hi swona, ndzi swi langutile swi ri leswi swi nga ha pfuniki nchumu eka mina hikwalaho ka Kriste. Ku nga ri swona ntsena: Ndzi tekile hinkwaswo swi ri leswi nga ha pfuniki nchumu, loko swi ringanisiwa ni risima leri tlulaka hinkwaswo ra ku tiva Kriste Yesu Hosi ya hina. Hikwalaho ka yena, ndzi fularhelile hinkwaswo ndzi swi vona swi ri thyaka ntsena, leswaku ndzi ta kuma Kriste, ni ku kumiwa ndzi ri xilo xin’we na yena.” (Vafilipiya 3:7-9) U fanele ku pfumela leswaku Pawulo a a khorwisekile leswaku a a kume nchumu wa nkoka hakunene.

Nhlawulo wa Pawulo a wu nga vuli swona leswaku a a nga ha ri na swilo swa nyama nikantsongo. Hi xikombiso, anakanya hi marito yakwe lama nge: “Ndzi tiva vusweti, ndzi tiva ni ku taleriwa. Hinkwako, eminkarhini hinkwayo, ndzi dyondzile xihundla xa ku amukela ku taleriwa ni ndlala, ndzalo ni vusiwana, ndzi nga vileli.”—Vafilipiya 4:12.

Ku nga khathariseki leswi xiyimo xa wena xi nga swona mayelana ni Vukriste, na wena u nga vona ndlela leyi vuyelo a byi ri byinene ha yona eka Pawulo. Nhlawulo wakwe mayelana ni leswi swi nga swa nkoka wu n’wi tisele ku aneriseka loku vavanuna ni vavasati lava fumeke va misava va nga riki na kona. Jean Paul Getty, n’wa-timiliyoni la xavisaka oyili, u te: “Mali yi hava ku yelana ni ntsako. Kumbexana gome.”

Kambe ke, munhu a nga ha tivula ku va Mukriste hambi swi ri tano a hluleka ku xiya leswi swi nga swa nkoka swinene. Sweswo a swi ri ntiyiso eka lembe xidzana ro sungula, hikuva Pawulo u vulavule hi nakulobye un’wana a ku: “Hikuva Demas, hi ku rhandza ngopfu swa misava leyi, u ndzi [balekerile].” (2 Timotiya 4:10) Enkarhini lowu a a fanele a pfune muapostola la khotsiweke, Demas u tshikile, a hlawula leswi mafambiselo ya nkarhi wa kona ya n’wi nyikeke swona.

Loko a kombisa khombo lerikulu leri langutelo ra rifuwo ri nga nghenisaka Mukriste eka rona, Pawulo u te: “Kambe lava navelaka rifuwo, va wela endzingweni, emintlhan’wini ya ku navela leswo tala leswi nga pfuniki nchumu, ku nga ku navela loku ku dlayisaka vanhu, ni ku va peta ekhombyeni ni le ku loveni. Hikuva ku rhandza ngopfu mali i rimitsu ra leswo biha hinkwaswo; hi yo mhaka ya ku navela mali ngopfu leyi yi nga yisa van’wana kule . . . kutani timbilu ta vona ti ngheniwa hi mivilelo leyo tala.”—1 Timotiya 6:9, 10.

U nga ha vutisa u ku, manuku, I ntirho wihi lowu mali kumbe rifuwo swi faneleke ku wu endla evuton’wini bya mina? A hi kambisiseni mhaka leyi ku ya emahlweni leswaku hi vona ndlela leyi u nga vaka ni leswi swi nga swa nkoka hakunene.