Ku Lulamisa Xihundla Xa Vakhandziyi Va Tihanci

I MANI loyi a nga tlhantlhaka xihundla xa vakhandziyi va tihanci ta Nhlavutelo? EBibeleni, eka Daniel 2:47, Yehova Xikwembu u vuriwa “Muhlav̌uteri wa ŝihundla.” Tanihi leswi a nga yena a huhuteleke Bibele, ku katsa ni xivono xa vakhandziyi va tihanci, a nga hi nyika tinhlamulo leti hi ti lavaka. Hikokwalaho, hi ku Fhandzisisa Rito rakwe leri huhuteriweke ku kuma vuxokoxoko, ha swi kota ku boxa nhlamuselo ya tihanci ta mihlovo-hlovo ni vakhandziyi va tona.—Amos 3:7; 2 Timotiya 3:16; 2 Petro 1:21.

Tindzimana tinharhu to sungula ta Nhlavutelo, kumbe Apocalipsi, ti nyika mpfungura wo pfuna ku pfula xihundla lexi. Ti komba leswaku nongonoko lowu wa swivono a wu vulavula hi swiendlakalo swa nkarhi lowu taka, hi leswaku, emahlweni ka lembe ra 96 C.E. loko muapostola Yohane a vonile swilo leswi hinkwaswo kutani a swi tsala ehansi. Leswi swi twanana ni nhlamuselo yakwe eka Nhlavutelo 1:10 leswaku swilo leswi voniwaka eka swivono leswi a swi ta endleka ntsena endzhaku ka loko “siku ra Hosi” ri sungurile.—Ringanisa 1 Vakorinto 1:8; 5:5.

Hi ku va na leswi emiehleketweni, hi ta kambela tihanci ni vakhandziyi va tona. Eku sunguleni, i swa nkoka ku va ni ku twisisa lokunene ka mangwa yo basa ni mugadi wa yona. Kutani nhlamuselo ya vagadi va timangwa letin’wana yi ta twisiseka.

Tinhlamuselo Leti Kamberiwaka

Eka nhloko-mhaka yo sungula, swi voniwile leswaku nhlamuselo yin’wana ya mangwa yo basa ni mugadi wa yona a ku ri leswaku swi yimela ‘ku hlula ka mahungu lamanene kumbe vuhosi.’ Kambe misava a yi hundzukelanga eka evangeli (mahungu lamanene) ya Kriste ni swikongomelo swa Xikwembu leswi vulavulaka hi yena. Kunene, vuhosi a byi hlulanga. Ku ri na sweswo, a byi ri karhi byi tshoveka, byi petluleleka, eka lembe xidzana leri.

Ku vuriwa yini hi nhlamuselo ya mangwa yo basa ya leswaku yi yimela ku hlula ka evangeli ni ku tenga ka ripfumelo eka lembe xidzana ro sungula? Leswi swi honisa mhaka ya leswaku xivono lexi a xi ri xa swilo leswi a swi ta ta enkarhini lowu taka. Nakona ku sukela loko Yohane a tsale xivono lexi tanihi mubohiwa la nga yexe exihlaleni xa Patmos hi lembe ra 96 ra Nguva ya Hina leyi Tolovelekeke, a swi nga ta koteka ku yimela xin’wana lexi yelanaka ni lembe xidzana ro sungula.

Nhlamuselo yin’wana a ku ri leswaku mangwa yo basa a yi humesa xikongomelo ku ri na Kriste hi yexe ni leswaku Mfumo wakwe ‘wu le xikarhi’ ka hina, hi leswaku, etimbilwini ta hina. Kambe xikongomelo xa Kriste Yesu ni Vukriste a swi sungulanga nkarhi wun’wana endzhaku ka ku tsariwa ka Nhlavutelo. Kambe, xikongomelo lexi a xi se xi vonaka swinene exikarhi ka Vakriste va lembe xidzana ro sungula emahlweni ka ku va Yohane a tsala.

Nakambe, loko Yesu a vule leswaku “Mfumo wa Xikwembu wu kona exikarhi ka n’wina,” a a byela Vafarisi va vukanganyisi va vukhongeri eku hlamuleni ka xivutiso lexi vaxi vutiseke. Yesu a a nga vulavuli na valandzeri vakwe lava tshembekaka ni ku va byela leswaku Mfumo a ku ri nchumu lowu nga ‘exikarhi ka vona’ hi mhaka yo va wu ri etimbilwini ta vona. Ku ri na sweswo, a a byela Vafarisi lava nga pfumeriki leswaku, Yesu, tanihi muyimeri wa Mfumo lowu taka wa Xikwembu, a a ri kona exikarhi ka vona enkarhini wolowo.—Luka 17:21; nakambe vona The Jerusalem Bible na The New English Bible.

Ku vuriwa yini hi miehleketo ya leswaku mugadi wa mangwa yo basa i Nala wa Kriste? Ku hava laha Bibele yi vulaka leswaku Nala wa Kriste u ta endla ku hlasela ko tano laha ku nga vuriwaka hi yena leswaku “a nyikiwile ni harhi ya vuhosi, a huma kukota nhenha leyi yaka eku hluleni,” tanihi loko swi vuriwile mayelana ni mugadi wa mangwa yo basa. (Nhlavutelo 6:2) Swi le rivaleni leswaku loyi a tshamaka eka mangwa yo basa u ta khandziya a ya eku hluleni. Ku hlula kakwe a ku nga hluleki. Valala vakwe hinkwavo va ta herisiwa.

Vuthala Bya Bibele Byi Pfuna Ku Hlamusela

Nhlamuselo leyi nga hava xihoxo ya mugadi wa mangwa yo basa yi nyikeriwile hi “Muhlavuteri wa swihundla” endzhakunyana eka nxaxamelo wolowu wa swivono. Eka Nhlavutelo 19:11-16, mangwa yo basa ya vonaka nakambe, sweswi yi na nhlamuselo leyi nge rivaleni ya mugadi.

Mhaka ya leswaku mangwa yo basa yi voniwe kambirhi eka swivono leswi swa vuprofeta yi komba leswaku i mangwa yin’we naswona ku kombisiwa mintirho kumbe swiendlo swo hambana-hambana swa mugadi. Eka xivono lexintshwa, mugadi u na vito. U vuriwa “Mutshembeki ni Ntiyiso,” “Rito ra Xikwembu,” ni “Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi.”

Mavito wolawo a ya siyi ku kanakana hi ta nhlamuselo ya mugadi wa mangwa yo basa. Ku hava un’wana handle ka Hosi Yesu Kriste hi yexe! (Ringanisa Nhlavutelo 17:14.) Kambe hi le nkarhini wihi wa vutomi byakwe? A ku ta va nkarhi wun’wana endzhaku ka ku hela ka lembe xidzana ro sungula, loko xivono xa Nhlavutelo xi nyikeriwa. Nakambe, xiya leswaku sweswi u nyikiwe harhi ya vuhosi. Kutani kun’wana enkarhini lowu taka Yesu Kriste a a fanele ku sungula ntirho wo hlawuleka tanihi Hosi, kumbe Mufumi. Naswona eka xikhundla xexo, nakambe u hlamuseriwa tanihi nhenha ya nyimpi leyi nga ni vurha, leswaku “a huma kukota nhenha leyi yaka eku hluleni.”

Lexi kombaka nakambe leswaku leswi a swi ta va swa nkarhi lowu taka i mhaka leyi: Hi nkarhi wa xivono xa nhlavutelo, a a ku hundze malembe ya 60 ku sukela loko Yesu a hetile vutomi byakwe bya le misaveni, a pfuxiwile evafini, naswona a tlhandlukele etilweni. Loko a tlhelerile etilweni, Yesu u byeriwe ku tshama evokweni ra xinene ra Xikwembu ku fikela nkarhi wolowo lowu taka laha valala vakwe a va ta va va endliwile “vunavelo bya milenge ya yena.”—Vaheveru 10:12, 13.

Ku Gada Ku Sungula

Kutani ku gadiwa ka mangwa yo basa a ku fanele ku sungula endzhaku ka loko Yesu Kriste a vekiwile exiluvelweni tanihi Hosi ya le tilweni ya Mfumo wa Xikwembu. Enkarhini wolowo Xikwembu a xi ta n’wi lerisa xi ku: “Tlhoma ku fuma ka wena ešikari ka v̌alala v̌a wena.” (Psalma 110:2) Kambe leswi swi endleka rini?

Ku ambexiwa harhi ka Yesu Kriste tanihi Hosi ya le tilweni ya Mfumo wa Xikwembu ku hlamuseriwile eka Psalma 45:3-7. Kutani eka Vaheveru 1:8, 9 muapostola Pawulo u tshaha eka Pisalema leyi naswona a tirhisa tindzimana 6 na 7 eka N’wana wa Xikwembu, Yesu Kriste. Vuxokoxoko ni swikombiso swa Matsalwa leswi humesiweke hi Timbhoni ta Yehova swi komba leswaku ku vekiwa hosi ka Yesu Kriste etilweni ku humelele eku heleni ka Minkarhi ya Vamatiko, ‘minkarhi leyi vekiweke ya vamatiko,’ hi lembe ra 1914 C.E.—Luka 21:24.a

Hikwalaho, nhlamuselo yihi na yihi leyi vekaka ku gada ka vagadi va timangwa emahlweni ka lembe ra 1914 yi nga ka yi nga vi ntiyiso. Nakambe, leswi mugadi wa mangwa yo basa a rhangeke, timangwa letin’wana ni vagadi lava landzelaka a va ta yimela swiendlakalo leswi nga ta humelela xikan’we ni loko a sungula ku gada kakwe, kambe nkarhi wun’wana endzhaku ka kona. Ku gada ka vagadi lava va mune va timangwa, hikwalaho, ku fanele ku humelela ku sukela eku sunguleni ka “nkarhi wa makumu” hi 1914 ni le ndzhaku ka kona. A ku ri ku sukela kwalaho laha “masiku ya makumu” ya vonakeke ya humelela kona.—Daniel 12:4; 2 Timotiya 3:1-5, 13.

Timangwa Tin’wana Ni Vagadi

Mangwa ya vumbirhi i yo “tshwuka,” kumbe ya “ribungu.” (Nhlavutelo 6:3, 4, An American Translation) Mugadi wa yona “u nyikiwile fumu lerikulu ro pfuxa tinyimpi emisaveni, leswaku vanhu va dlayana.” U nyikiwile “fumu lerikulu.” Leswi swi tikombe wu ri ntiyiso loko 1914 ri vone ku sungula ka nyimpi leyikulu eka matimu ya vanhu hinkwavo, nyimpi yo sungula ya misava. Kwale ndzhaku a yi vuriwa Nyimpi Leyikulu. Malembe ya 21 ntsena endzhaku, Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi sungurile, naswona a yi onha swinene ku tlula Nyimpi yo Sungula ya Misava. Ku sukela kwalaho ku vile na tinyimpi minkarhi hinkwayo. Hi nkatsakanyo, ku sukela hi 1914, tinyimpi ti koxe vutomi bya dzana ra timiliyoni.

Mangwa ya vunharhu i ya ntima, kutani mugadi wa yona u tamele xikalu xa ku pima evokweni ra yena. (Nhlavutelo 6:5, 6) Rito ri ku hakelo ya siku hinkwaro yi ta xava xirhundzunyana ntsena (1,1 L) xa mavele, kumbe swinharhu ntsena swa maxalani. Leswi hi laha ku fanelaka swi hlamusela ku kayivela ka swakudya hi mpimo lowukulu lowu tlulaka eku sunguleni. Leswi swi tikombe swi ri ntiyiso ku sukela hi 1914. Ku sukela eku tlhekekeni ka Nyimpi yo Sungula ya Misava, minxavo ya swakudya yi tlakukile. Timiliyoni ti file hi ndlala. Ku sukela kwalaho, ku kayivela ka swakudya ku ye emahlweni ku nga yimi. Ku pimanyetiwa leswaku sweswi vanhu va timiliyoni ta 450 va sika hi mhaka ya ndlala, kutani ku fika eka biliyoni yin’we a va na swakudya leswi ringaneke. Nkarhi na nkarhi ku kanakana ku vangiwile hi tindlala to tano ni ku lahlekeriwa hi vutomi loku tlulaka mpimo tanihi loko ku vikiwile eItopiya emalembeni ya sweswinyana.

Loko ku ri mangwa ya vumune, hi xiya leswaku i yo “kwalala,” yi languteka yi vabya. Vito ra mugadi wa kona i “Rifu.” (Nhlavutelo 6:7, 8) Yi fanekisela nhlayo leyikulu ya mafu ku sukela hi 1914 hi swivangelo leswi nga riki swa ntumbuluko, swo tanihi ku kayivela ka swakudya ni tindlala, tinyimpi ni vukari, mintungu ni mavabyi.

Chachalaza ya Spain leyi veke kona emisaveni hinkwayo eku heleni ka Nyimpi yo Sungula ya Misava yi vangele mafu yo hundza timiliyoni ta 20. Sweswi vuvabyi bya mbilu, khensa, ni mikarhalo yin’wana yo tala swi vange mafu lama nkarhi wa wona a wu nga si fika.

Swiendlakalo leswi fanekiseriweke hi timangwa teto ni vagadi nakambe swi voniwa eka vuprofeta lebyi fanaka lebyi Yesu a byi nyikeke hi ta nkarhi wa hina. U vule leswaku ‘eku heleni ka minkarhi ya mafambiselo ya swilo,’ laha hi hanyaka kona sweswi, a a ku ta va ni nyimpi ya misava ‘Tiko rin’wana a a ri ta pfukela rin’wanyana ni Mfumo wun’wana wu Iwa ni wun’wanyana.’ U vhumbe ku “andza ka vuhomboloki” ni le ‘matlhelweni man’wana ku wa mintungu ni tindlala.’—Matewu 24:3-12; Luka 21:10, 11.

A Ku Ri Na Mangwa Ya Vuntlhanu Ke?

Nhlavutelo 6:8 yi ri: “Kutani ndzi languta, kutani ndzi vona mangwa yo kwalala. Mugadi wa yona a a vuriwa Rifu, ni loyi va nge i Tihele a n’wi landzelela hi le ndzhaku.” Eka xisekelo xa leswi, van’wana va ringanyete leswaku leswi vanhu vo sungula va mune lava hlamuseriweke va gadeke timangwa, wa vunthanu a nga va a nga khandziyanga mangwa xana?

Bibele a yi vuli swona sweswo. Eka tsalwa ra Xigriki rito “mangwa” a ri humeleli eka Nhlavutelo 6:8 mayelana ni Tihele. Hikwalaho, ku hundzuluxela ko tala ka Bibele a ku ri katsi rito leri nge “mangwa” loko yi vulavula hi munhu loyi wa vuntlhanu. Kutani swi ringene ku xiya leswaku Tihele teto, sirha ra vanhu leri tolovelekeke, a ri landzela timangwa tinharhu to sungula ni vagadi va kona, ri hlengeleta vahlaseriwa hinkwavo va tona.

Xana Xivono Lexi Xi Ku Khumba Njhani?

Ku hanya enkarhini lowu xivono lexi xa ku khandziya ka vagadi va mune va timangwa ta Nhlavutelo xi hetisekaka hi laha ku vonekaka hakunene i ntokoto lowu nyanyulaka. Kambe wu tlhela wu va nkarhi lowu hlawulekeke swinene, lowu lavaka ku tikambela. Hikwalaho ka yini leswi swi ri tano? Hikuva munhu un’wana ni un’wana emisaveni wa khumbeka hi ku khandziya loku ko fanekisela. Ina, wena ni varhandziwa va wena hinkwenu ma katseka. Hi ndlela yihi?

Xivutiso lexi xi pfuxa mhaka leyikulu leyi nga ta hlamuriwa eka nkandziyiso lowu landzelaka wa Xihondzo xo Rindza: “Leswi Ku Gada Ka Vona Ku Ku Khumbisaka Swona.” U nga kayeli nhlamulo leyi tsakisaka.

[Nhlayo ya le hansi]

[Xifaniso eka tluka 5]

1914—“Hosi ya tihosi” yi gada mangwa ya yona yo basa

[Xifaniso eka tluka 7]

Ku sukela hi 1914, Tihele ti tshovele ntshovelo wo biha eku pfukeni ka vagadi va timangwa va Nyimpi, Ndlala, ni Ntungu