Setembro

Loku hi tirisa khwatsi a cinyikiwo hi nga naco ca ku wulawula, hi komba lezvaku hi vakhozeli va Jehovha. Hi vhuna van’wani a ku wona “loyi [hakunene] a tirelako Nungungulu ni loyi a nga mu tireliko”. (Mala. 3:18) Lezvo zvi humelele makabye Kimberly, loyi a nga nyikwa ku maha ntiro wo kari ni cigondzani-kuloni. A cigondzani leco, ci wonile lezvaku makabye Kimberly i wa hambene ni van’wani vanhu, hakuva i wa nga rukateli ne i wa nga wulawuli zva hava hi van’wani. A cigondzani leco ci hlamalile nguvhu laha ka kuza ci vhumela a ku gondza Bhibhiliya. Jehovha wa tsaka nguvhu loku hi wulawula hi ndlela yi mahako ku a van’wani va tsakela ku gondza lisine! Hontlheni hi lava ku wulawula zvilo zvi mu nyikako wudzundzo Jehovha. w22.04 5-6 ¶¶5-7

Jesu i tlhatlhisile Mariya wa le Magdhala ka 7 wa madhimoni! A kubonga ku mu kucile ku ava mupizani wa Jesu a tlhela a mu seketela ntirweni wakwe. (Luka 8:1-3) Hambu lezvi Mariya a nga zvi bonga nguvhu lezvi Jesu a nga mu mahele, kuzvilava i wa nga zvi tivi lezvaku a cinyikiwo cakwe ca hombe ci wa hata. Jesu i no nyikela wutomini gakwe “kasi ni wihi loyi a kholwako kakwe” a kuma wutomi ga pindzukelwa. (Joh. 3:16) Hambulezvo, Mariya i no kombisa kubonga hi lezvi Jesu a nga mu mahele hi ku a tsumbeka kakwe. A cikhati leci Jesu a nga xaniseka laha mhandzeni ya hlomulo, Mariya i no nyima laha kusuhani, hakuva i wa khatala hi Jesu niku i wa lava ku chavelela lava va nga hi laho. (Joh. 19:25) Andzhako ka loku Jesu a file, Mariya ni vavasati van’wani va vambiri va nota ni mafura yo nuhela laha cilahleni va ta tota miri wa Jesu. (Mar. 16:1, 2) Mariya i vile ni thomo ga ku wona Jesu a tlhela a bhula naye andzhako ka loku a vhuxilwe hi ka vafileko — a thomo ga ku a vapizani vo tala a va vangi nago. — Joh. 20:11-18. w23.01 27 ¶4

A hi faneli ku alakanya lezvaku lezvi hi tireleko Jehovha hi kuhiseka cikhatini ci nga hundza a ha ha faneli ku hiseka. Hambu loku hi nga ha zvi koti ku maha zvotala ku fana ni kale, hi fanele ku simama hi “khomekile ntirweni wa Hosi”, hi simama na hi khindlimukile kala magumo. (1 Kor. 15:58; Mat. 24:13; Mar. 13:33) Hi fanele ku hiseka ni ku tira hi mbilu yontlhe wukhozelini ga hina. A magezu ya Jesu ka bandla ga Lawodhikeya ma kombile ku vonawu va wa hi ni cikarato cabye. Va wo ‘kufumela’ wukhozelini gabye. Kota lezvi ka ku va wa nga hisi ne kutitimela, Jesu i va byelile lezvaku ‘vaxaniseki ni vavhumali’. Va wa fanele ku hisekela nguvhu Jehovha ni wukhozeli gakwe. (Kuv. 3:16, 17, 19) Hi gondza yini? Loku ku hi ku a ha ha hiseki hi fanele ku engetela kubonga ka hina hi titshomba ta moya leti hi nga nato. (Kuv. 3:18) A hi faneli ku tshuka hi tsika ku hlongolisela a wutomi ga ginene ku hi colopetela, ku hi maha hi siya mitiro ya moya ndzhako. w22.05 3-4 ¶¶7-8

Jehovha i na ni mazanazana ya malembe na a tsala bhuku go hlawuleka. A bhuku lego gi na ni mavito. Gi sangula hi vito ga kustumunyu wo sangula wo tsumbeka, Abheli. (Luka 11:50, 51) Kusukela ka cikhati leco, Jehovha i engetela man’wani mavito ka bhuku lego, niku nyamutlha gi na ni timiliyoni ta mavito. Lomu ka Bhibhiliya, a bhuku lego gi vitaniwa ku i ‘bhuku ga cialakanyiso’ niku i ‘bhuku ga wutomi’. (Mala. 3:16; Kuv. 3:5; 17:8) A bhuku lego go hlawuleka gi na ni mavito ya vontlhe lava va khozelako Jehovha hi cichavo ca hombe va tlhela va gi nyika lisima a vito gakwe. Va tava ni thomo ga ku kuma wutomi ga pindzukelwa. Nyamutlha, a vito ga hina gi nga tsaliwa bhukwini lego loku hi hlakulela a wunghana ga hombe na Jehovha na hi ti seketela ka hakhelo ya ku tlhatlhisa ya N’wana wakwe, Jesu Kristu. (Joh. 3:16, 36) Hontlheni hi lava ku a vito ga hina giva kona bhukwini lego — kani hi na ni kutsumba ka kuya hanya tilweni kutani laha misaveni. w22.09 14 ¶¶1-2

A bhuku ga Kuvhululelwa gi wulawula hi “dragawu wo pswhukisa ku khwatsi i ndzilo”. (Kuv. 12:3) Dragawu loyi ilwa na Jesu Kristu ni tingilozi takwe. (Kuv. 12:7-9) I vhukela a vanhu va Nungungulu a tlhela a nyika ntamu wakwe ka mifumo. (Kuv. 12:17; 13:4) Himani dragawu? I “nyoka leyi ya kale, yi vitaniwako ku hi Sathani ni Mulumbeti”. (Kuv. 12:9; 20:2) Hi yena kambe a rangelako a valala vontlhe lava van’wani va Jehovha. Zvini zvi to humelela dragawu? Kuvhululelwa 20:1-3 i tlhamusela lezvaku a ngilozi yo kari yi ta hoxela Sathani nkeleni wo eta wo kala magumo, lezvi zvi to fana ni ku ngha a hi paxweni. Ndzeni ka cikhati leco Sathani a nga ta ha ‘kanganyisa matiko kala ku mbhela a 1000 wa malembe’. Hi magumo, Sathani ni madhimoni yakwe va ta hoxiwa “tiveni ga ndzilo ni solufa”. Lezvi zvi wulako ku i ta lovisiwa kala kupindzuka. Hi nga alakanyela laha misaveni na ku nga ha hi na Sathani ni madhimoni yakwe. Handle ko kanakana, leco ci tava cikhati co tsakisa nguvhu! w22.05 14 ¶¶19-20

Jesu i wa hi mutiri wa zvigingi. Ka malembe yo sangula laha misaveni i tirile kota muvatli. (Mar. 6:3) Handle ko kanakana, a vapswali vakwe va wa ci bonga nguvhu a civhuno cakwe laha va nga ti karatela ku khatalela zvilaveko zva ngango wabye wa hombe. Niku kota munhu wo mbhelela i wa maha ntiro wa wunene niku kuzvilava a vanhu vo tala va wa wu tsakela ntiro wakwe. Jesu i wa wu randza nguvhu a ntiro wakwe, kanilezvi hambu loku a maha ntiro wakwe wa ku ti hanyisa i wa ti siyela cikhati ca ku maha mitiro ya moya. (Joh. 7:15) Hi ndzhako ka cikhati, kota muchumayeli wa cikhati contlhe, Jesu i tlharihisile lava va nga mu ingisela, aku: “Mu nga tireli a zvakuga lezvi zvi mbhelako, kanilezvi tirelani zvakuga lezvi zvi simamako kala wutomini ga pindzukelwa”. (Joh. 6:27) Niku ka Kanelo yakwe ya le Citsungeni, Jesu i te: “Ti vekeleni a titshomba le tilweni”. (Mat. 6:20) A wutlhari ga Nungungulu ga hi vhuna ku hiva ni mawonela ma nene xungetano hi ntiro wa ku ti hanyisa. Kota maKristu hi gondzisiwa ku “tira hi kutikarata” hi maha “mitiro yo saseka”. w22.05 22 ¶¶9-10

Eunike i mu vekele cikombiso ca cinene Timote. Handle ko kanakana, Timote i wa zvi wona lezvaku lezvi a mamani wakwe a nga zvi maha i wa kuciwa hi lirandzo la hombe leli a nga hi nalo hi Jehovha ni lezvaku a ku tirela Jehovha zvi wa maha ku a mamani wakwe a tsaka. Hi ndlela yo fana, a vamamani vo tala va zvi kota ku khumba timbilu ta zviro zva va ngango wabye “na ku nga hi hi kota ya mhaka”. (1 Ped. 3:1, 2) Wenawu u nga maha zvo fana. Hi ndlela muni? Rangisa a wunghana ga wena na Jehovha. (Deut. 6:5, 6) A ku fana ni vamamani vo tala, wenawu wa ti karata kasi ku khatalela ngango wa wena. U tirisa cikhati, mali, u ti tsona ni ku etlela ni zvilo zvin’wani kasi ku khatalela a zvilaveko zva nyama zva vana va wena. Kanilezvi a wu faneli ku khomeka nguvhu hi zvilo lezvo laha kuza u nga ti siyeli cikhati ca ku tiyisa wunghana ga wena na Jehovha. Ti siyele cikhati hi kukhandzakanya ca ku khongela, ku maha cigondzo ca wena wutsumbu, ni kuya mitlhanganweni. Loku u maha lezvo, u ta tiyisa wunghana ga wena na Jehovha u tlhela u veka cikombiso ci nene ka ngango wa wena ni ka vanhu van’wani. w22.04 16 ¶1; 19 ¶¶12-13

A ku tiva lezvaku a hi na ndzhwalo wa ku boha lezvi a vanhu va faneleko ku lamulisiwa zvona zvi hi nyika kurula ka hombe! Kota Mulamuli wa Hombe, Jehovha i ta maha ntiro lowo wa lisima. (Rom. 14:10-12) Hi nga tsumba hi kumbhelela lezvaku contlhe cikhati i ta lamula hi kuyelana ni milayo yakwe yo mbhelela ya zvazvinene ni zvakubiha. (Gen. 18:25) A nga ta tshuka a maha zvilo zvo kala kululama! Ha ci rindzela nguvhu a cikhati leci Jehovha a to mbheta hi kumbhelela zvontlhe zvi vangiwako hi ku nga mbheleli ni ciwonho. Ka cikhati leco, a zvilondza zvontlhe zva miri ni zva kutizwa zvi ta chumiwa hi kumbhelela. (Lis. 72:12-14; Kuv. 21:3, 4) Hi nga ta ha tshuka hi zvi alakanya. Na ha ha rindzela a cikhati leco co tsakisa nguvhu, ha mu bonga nguvhu Jehovha hi lezvi a hi nyikako a wuzvikoti ga ku mu pimanyisa hi ku tsetselela van’wani. w22.06 13 ¶¶18-19

A mulamuli wa munene zvi lava ku a wu tiva khwatsi a nayo. I fanele ku zvi tiva khwatsi a zvazvinene ni zvakubiha. Zini zvin’wani zvi lavekako ka mulamuli wa munene? I fanele ku tiva zvontlhe zvi patsekako na a nga se maha ciboho. Contlhe cikhati Jehovha wa zvi tiva zvontlhe zvi patsekako. A kuhambana ni valamuli va vanhu, Jehovha contlhe cikhati wa zvi tiva zvontlhe zvi patsekako ka mhaka yo kari. (Gen. 18:20, 21; Lis. 90:8) A nga gumelwi laha ka lezvi a vanhu va zvi wonako ni ku zvizwa. Jehovha wa zvi zwisisa khwatsi lezvi a mitiro ya munhu yi khumbisiwako zvona hi lezvi a nga wumbisiwa zvona, ni lezvi a nga wundlisiwa zvona, ni lomu a nga kulela kona, a ku patsa ni kutizwa kakwe ni ciyimo cakwe ca mapimo. Jehovha kambe wa lera timbilu. Wa zwisisa khwatsi a zvigelo, makungo ni kuxuva ka munhu mun’we ni mun’wani. Ci hava ci nga fihlalako ka Jehovha. (Mah. 4:13) Hikwalaho, a kutsetselela ka Jehovha contlhe cikhati ku seketelwa ka zvontlhe a zvi tivako hi ciyimo leco. w22.06 4 ¶¶8-9

Hi fanele ku veka kupima ka tipulani leti Sathani a ti tirisileko ka Joba hakuva i tirisa tipulani to fana ka hinawu nyamutlha. Sathani i wula lezvaku a hi mu randzi Jehovha Nungungulu hi kumbhelela niku hi nga mu fularela loku lezvo zvi wula kuponisa wutomi ga hina. Sathani i tlhela a wula lezvaku Nungungulu a nga hi randzi niku a nga ta chela kota hi kutikarata loku hi ku mahako kasi ku mu tsakisa. Kota lezvi hi zvi tivako lezvi Sathani a zamako ku zvi tatisa, a hi kholwi a mawunwa yakwe. Hi fanele ku wona zvikarato kota thomo ga ku ti tiva khwatsi. A zvikarato lezvi Joba a nga kumana nazvo zvi mu vhunile a ku pola lezvi a nga fanele ku chukwatisa a tlhela a zvi chukwatisa futsi. Hi cikombiso, i tivile lezvaku i wa fanele ku gondza kuva munhu wa ku ti koramisa nguvhu. (Joba 42:3) Hinawu hi nga gondza zvotala hi hina wutsumbu loku hi hi zvikaratweni. Neti hi pola lezvi hi faneleko ku cica, hi fanele ku ti karatela ku cica futsi. w22.06 23 ¶¶13-14

Jehovha i tsumbisa lezvaku i ta hi vhuna. Hi cikombiso, na a nga se wula lezvaku ‘mu vakustumunyu va mina’ Jehovha i rangile hi ku wula lezvi: ‘Hambu loku u tsemakanya matini, ndzi tava na wena, loku u tsemakanya micongo, cima u nga ta mbemba, loku u famba lomu ndzilweni u nga taswa, ge hambu ku hiswa hi malangavi.’ (Isa. 43:2) Laha hi mahako a ntiro wa hina wa kuchumayela ha tshuka hi kumana ni zvikarato zva ku khwatsi i mati ya hombe ni zvin’wani zva ku khwatsi i ndzilo. Hambulezvo, hi ku vhuniwa hi Jehovha, ha simama ku chumayela. (Isa. 41:13) A vanhu vo tala a va ingiseli a mahungu ya manene. Kanilezvi a hi rivali ku lezvo a zvi wuli lezvaku a hi wu mahi khwatsi a ntiro wa hina kota Vakustumunyu va Nungungulu. Zva hi chavelela zvi tlhela zvi hi tiyisa a ku tiva lezvaku Jehovha wa tsaka loku hi simama ku chumayela mahungu yakwe hi kutsumbeka. Mupostoli Pawule i te: ‘A mun’we ni mun’wani i ta amukela a nchachazelo wakwe hi kuya hi ntiro wakwe.’ — 1 Kor. 3:8; 4:1, 2. w22.11 4 ¶¶5-6

Nyamutlha, ha wona a zviphrofeto zva Bhibhiliya na zvi tatiseka. A vanhu “va tirimi ti tsalangeneko ta matiko” va gondza a kuva ni ‘minomu yiswa leyi yi basileko’ ya lisine la Bhibhiliya. (Zak. 8:23; Zef. 3:9) A vanhu va ku hundza 8 000 000 ka 240 wa matiko va ti tlhanganisa ni hlengeletano ya Jehovha niku lembe ni lembe ku bhabhatiswa vanhu vo tala nguvhu. Hambulezvo, a ca lisima nguvhu a ku hundza a ntsengo wa vanhu lavo matshamela ya moya, ku nga “munhu muswa”, lawa a vapizani lava va vaswa va ma hlakulelako. (Kol. 3:8-10) A votala va tsika a mahanyela yo biha, ni tihanyi, ni cihlawulela, ni ku ti khuza hi tiko gabye. A ciphrofeto ci nga ka Isaya 2:4 ca tatiseka; ‘a va ha gondzi kulwa’. Laha hi ti karatelako a ku ambala munhu muswa hi vhuna vanhu a ku nghena hlengeletanweni ya Nungungulu ni ku komba lezvaku hi landzela a murangeli wa hina Kristu Jesu. (Joh. 13:35) Lezvo a zvi maheki halahala. Jesu o hi nyika civhuno ci lavekako. w22.07 9 ¶¶7-8

A cikhati leci hi khongelako ka Jehovha hi fanele ku kombisa cichavo ca hombe. Ehleketa hi miwoniso yo hlamalisa leyi yi wonilweko hi Isaya, Ezekiyeli, Dhaniyeli na Johani. Yontlhe yi tlhamusela Jehovha kota Hosi ya Hombe. Isaya i wonile ‘Jehovha na tshamile citshan’wini ca hombe ca wuhosi ci tlakukileko’. (Isa. 6:1-3) Ezekiyeli i wonile Jehovha na a tshamile ka kareta yakwe ya le tilweni na a randzelwe hi ‘kuvangamela . . . ko fanana ni ka wura ga nyazimu’. (Ezek. 1:26-28) Dhaniyeli i wonile “a Wakale ka Masiku” na a bohile tinguwo to basa, na ku huma malangavi ya ndzilo hi citshan’wini cakwe ca wuhosi. (Dan. 7:9, 10) Johani i wonile Jehovha na a tshamile citshan’wini ca wuhosi na a randzelwe hi nchumu wo khwatsi i wura ga nyazimu go saseka ga esmeraldha. (Kuv. 4:2-4) Laha hi ehleketako hi kungangamela ka hombe ka Jehovha, hi alakanya a thomo ga hombe hi nga nago ga ku tshinela kakwe hi mukhongelo ni lisima la ku maha lezvo hi cichavo ca hombe. w22.07 20 ¶3

Muswa, Sathani i ta zama ku ku tsandzekisa ku u simama u kula hi tlhelo ga moya. A yin’we ya tindlela a nga ti tirisako ku vhuxa kukanakana hlokweni ya wena xungetano hi tigondzo to kari ta Bhibhiliya. Hi cikombiso, u ta tshuka u gondzisiwa a gondzo leyi yi rukako Nungungulu ya ku a zvilo zvi no ti tumbulukela ha zvoce. Kuzvilava a cikhati leci u nga ha hi n’wanana u wa nga cheli nguvhu kota hi mhaka leyi, kanilezvi lezvi makunu u nga tlhamukwana kuzvilava wa sangula ku gondzisiwa a mhaka leyi cikoleni. Lezvi a vagondzisi va wena va wulako kasi ku seketela a gondzo leyo ya ku a zvilo zvi no ti tumbulukela ha zvoce zvi nga wonekisa ku khwatsi zva zwala ni ku hi zvona. Hambulezvo, a vagondzisi va wena kuzvilava a va se tshuka va ehleketisisa khwatsi hi zvikombiso zva lezvaku ku na ni Muvangi. Alakanya a tshinya ga nayo legi gi kumekako ka Mavingu 18:17: ‘Loyi a rangako a hlamula hubyeni, ko khwatsi i lulamile; kanilezvi a mun’wani wata a ta mu ringa.’ Wutshan’wini ga ku khube u vhumela lezvaku lezvi u zvi zwako cikoleni lisine, hlola khwatsi a lisine li kumekako ka Mhaka ya Nungungulu, a Bhibhiliya ni lomu ka mabhuku ya hina. w22.08 2 ¶2; 4 ¶8

Lezvi hi lerako lomu ka Mhaka ya Nungungulu, hi lava ku zwisisa a mongo wa zvona. Loku hi nga mahi lezvo, hi nga ta vhuneka khwatsi hi lezvi hi lerako. Hi cikombiso, ehleketa hi mabhulo lawa Jesu a ngava nawo ni “wanuna wo kari a nga hi mugondzisi wa Nayo”. (Luka 10:25-29) A cikhati leci a wanuna loye a nga wutisa ku zvini a nga fanele ku maha kasi a kuma wutomi ga pindzukelwa, Jesu i no mu yisa ka Mhaka ya Nungungulu, hi ku mu wutisa ku: “Zvini zvi tsalilweko Nayweni? U gondza yini ka wona?” A wanuna loye i zvi kotile ku hlamula khwatsi, hi ku tshaha Mitsalo yi wulawulako hi ku randza Nungungulu ni muakelani. (Levi 19:18; Deut. 6:5) Kanilezvi, wona lezvi a nga wutisa hi kulandzela, i te: “Himani khwatsi-khwatsi a muakelani wa mina?” A wanuna loye i kombile lezvaku i wa nga wu zwisisi khwatsi a mongo wa lezvi a nga kari a lera. Hi kota ya lezvo, i wa nga zvi tivi lezvi hakunene a nga fanele ku yi tirisisa zvona a mitsalo wutomini gakwe. Hi lava civhuno ca Jehovha kasi hi zwisisa Mitsalo. Hikwalaho, hi nga kombela moya wakwe wa kubasa kasi wu hi vhuna ku veka kupima ka lezvi hi lerako. w23.02 9 ¶¶4-5

“U nghenisile kuyini lisineni?” A zvi kanakanisi ku u hlamulile ciwutiso leci makhati yo tala. Leci cin’we ca zviwutiso zvo sangula lezvi a makholwa-kuloni ma mahako kasi ku tiva khwatsi a makabye wo kari. Zva hi tsakisa nguvhu a kuzwa vamakabye na va hlawutela lezvi va mu tivisileko zvona Jehovha va tlhela va mu randza niku hinawu zva hi tsakisa a ku va byela ku hikuyini zvi hi tsakisako kuva Vakustumunyu va Jehovha. (Rom. 1:11) A mabhulo lawo ma hi vhuna ku alakanya lezvi a lisine li nga la lisima ha zvona ka hina. Niku hi tlhela hi ti yimisela nguvhu a ku “famba lisineni” — ku nga ku hanya hi ndlela yi to maha ku Jehovha a hi tsakela a tlhela a hi katekisa. Hi randza lisine hi zvigelo zvo tala. A ca lisima nguvhu, hi randza Jehovha Nungungulu, a Cibuka ca lisine. Hi kota ya Mhaka yakwe, a Bhibhiliya, hi mu tiva kota Papayi wa hina wa lirandzo wa le tilweni, loyi a khatalako nguvhu hi hina na ku nga hi ku mu tiva basi kota munhu wa ntamu, loyi a vangileko a tilo ni misava. — 1 Ped. 5:7. w22.08 14 ¶1, ¶3

Mupostoli Pawule i no kuca vamakabye vakwe lezvaku va kombisa lirandzo hi ‘mitiro yo saseka’. (Mah. 10:24) I no vhuna vamakabye vakwe na ku nga hi ntsena hi lezvi a nga wula, kanilezvi hi lezvi a nga maha kambe. Hi cikombiso, a cikhati leci a makholwa-kulobye le Judhiya ma ngava ni ndlala, Pawule i no vhunetela kuaveleni ka lezvi va nga zvi lava. (Miti. 11:27-30) Hambu lezvi Pawule a nga khomekile hi kuchumayela ni kugondzisa, contlhe cikhati i wa hlota tindlela ta ku vhuna lava va nga hi kuvhumaleni hi tlhelo ga nyama. Hi ku maha lezvo, i akile kutsumba ka makholwa-kulobye ka lezvaku Jehovha i wa ta va khatalela. Nyamutlha, laha hi tirisako cikhati ca hina, ntamu wa hina ni wutlhari ga hina hi kuzvirandza kasi ku vhuna lava va welweko hi timhango, hinawu hi aka kukholwa ka vamakabye va hina. Hi aka kukholwa ka vamakabye va hina kambe a cikhati leci hi mahako minyikelo ka ntiro wa misava yontlhe hi kukhandzakanya. Hi tindlela leti ni tin’wani, hi vhuna vamakabye va hina a ku kholwa lezvaku Jehovha a nga ta tshuka a va tsika. w22.08 24 ¶14

A Bhibhiliya gi na ni zviphrofeto zvo tala zvi tatisekileko, a zvokari zvi tatisekile andzhako ka mazanazana ya malembe na zvi tsalilwe. A matimu ma tiyisa lezvaku a zviphrofeto lezvo zvi tatisekile hakunene. Lezvo a zvi hi hlamalisi hakuva ha zvi tiva lezvaku a Mutumbuluxi wa zviphrofeto zva Bhibhiliya hi Jehovha. Hi nga ehleketa hi zviphrofeto xungetano hi kulovisiwa ka dhoropa ga kale ga Bhabhuloni. Ka cikhati co kari, ndzeni ka 778 ni 732 Mahlweni ka Nguva ya Hina, muphrofeti Isaya i no pimiselwa ku phrofeta lezvaku a dhoropa ga ntamu ga Bhabhuloni gi wa ta khozisiwa. I no tlhela a wula ni vito ga loyi a nga wa ta gi khozisa, ku nga Khurusi, a tlhamusela ni lezvi a nga wa ta zvi mahisa zvona. (Isa. 44:27–45:2) Isaya i no tlhela a phrofeta lezvaku hi magumo Bhabhuloni i wa ta lovisiwa a tlhela ava rumbi. (Isa. 13:19, 20) A vaMedhi ni vaPersia va no khozisa Bhabhuloni hi 539 Mahlweni ka Nguva ya Hina, niku laha ku nga hi dhoropa lego ga hombe i rumbi zvezvi. w23.01 4 ¶10

Jehovha i hi hlawulile kasi hiva zviro zva ngango wa misava yontlhe wa vakhozeli vakwe. Hi nga ehleketa hi thomo lego ni makatekwa lawa hi ma kumako hi kota ya lezvo! (Mar. 10:29, 30) A misaveni yontlhe, hi na ni vamakabye lava vonawu va randzako Jehovha va tlhela va zama ku hanya hi milayo yakwe. Hi wulawula tirimi to hambana, hi va midhawuko yo hambana ni mabohela yo hambana kambe; kanilezvi hi randzana nguvhu hambu loku gi hi khati go sangula ku wonana. Leci ci hi tsakisako nguvhu, kuva zvin’we ni vamakabye va hina hi dhumisa ni ku khozela Papayi wa hina wa lirandzo wa le tilweni niku hi fanele ku bohana nguvhu navo. (Lis. 133:1) Ka zvikhati zvin’wani va hi vhuna ku rwala mindzhwalo ya hina. (Rom. 15:1; Gal. 6:2) Va tlhela va hi kuca lezvaku hi simama ku hiseka ntirweni wa Jehovha ni ku simama hi tiyile hi tlhelo ga moya. (Mah. 10:23-25) Hi nga alakanyela lezvi hi nga wa ta ti zwisa zvona loku a bandla gi wa nga hi vhikeli kasi ku hi vhuna ku yima hi tiya hilwa ni valala va hina — Sathani ni tiko gakwe! w22.09 2-3 ¶¶3-4

Zvi nga tshuka zvi hi karatela ku hi ti khoma a cikhati leci hi tirisako a ma rede social. Loku hi nga ti woneli, hi nga tshuka hi hlawutela mahungu ya cihundla ka vanhu vo tala na hi nga zvi poli. Neti hi haxa mahungu lomu ka Internet, a ha hi na ndlela ya ku wonelela lezvi a mahungu lawo ma to tirisiswa zvona kutani zvikarato lezvi ma to vanga. A kutikhoma kambe ku hi vhuna ku hi simama hi miyela a cikhati leci a valala va hina va zamako ku hi kurumeta ku hi wula zvilo zvi to veka mhangweni a vamakabye va hina. Lezvo zvi humelela a cikhati leci hi thethisiwako hi maphoyisa ka tiko legi a ntiro wa hina wu betelwako. Ka zviyimo lezvi ni ka zvin’wani, hi nga tirisa a wusungukati ga ku ‘hlayisa a minomu ya hina hi matomu’. (Lis. 39:1) Kani hi tirisana ni va ngango wa hina, ni vanghana va hina, ni vamakabye va hina kutani van’wani vanhu, hi fanele kuva vanhu vo tsumbeka. Kasi hiva vanhu vo tsumbeka hi fanele ku ti khoma. w22.09 13 ¶16

Kasi hiva ni litsako la lisine, hi fanele ku ti gisa hi tlhelo ga moya. Niku a zvakuga zva moya zva laveka futsi. Hi cigelo leco Jesu a ngaku: “A munhu a nga hanyi hi zvakuga basi, kanilezvi i hanya hi timhaka tontlhe ti humako hi ka nomu wa Jehovha.” (Mat. 4:4) Hikwalaho, a hi faneli ku tsika siku gi hundza na hi nga gangi zvakuga zva moya zva lomu ka Mhaka ya Nungungulu, a Bhibhiliya. Lomu ka Bhibhiliya Jehovha i hi byela mahungu ya lisima ma hi vhunako ku tiva lezvi hi nga mahako kasi hi hanya wutomi go tsakisa. Hi tiva kungo a nga nago hi wutomi ga hina, lezvi hi nga tshinelisako zvona kakwe ni ku tsetselelwa zviwonho zva hina. Hi tlhela hi tiva zvilo zvo tsakisa a hi tsumbisako lezvi zvi to maheka cikhatini ci tako. (Jer. 29:11) A zvilo lezvo zva lisine hi zvi tivako loku hi gondza Bhibhiliya zvi tata timbilu ta hina hi litsako! Ni ka cihi cikhati u mbhelako ntamu hi kota ya zvikarato zva wutomi legi, ti nyiki cikhati ca ku gondza Mhaka ya Jehovha u tlhela u ehleketa hi yona. w22.10 7 ¶¶4-6

A Bhibhiliya gi na ni cigelo loku gi hi kuca ku hi ngavi vo matha. Hi kuma a wutlhari lego hi ku tirisa matshinya ya milayo ya Bhibhiliya wutomini ga hina. Laha hi mahako lezvo, kutsongwani-kutsongwani, hi zvi wona hi lawa ya hina lezvi a matshinya lawo ya milayo ma hi vhunisako zvona ku potsa zvikarato ni ku maha zviboho zva wutlhari. Zvi nene nguvhu a ku ta na hi hlola zviboho lezvi hi zvi mahako. Loku ku hundza cikhati na u gondza Bhibhiliya ni kuya mitlhanganweni, kanilezvi na u nga se ti nyikela ka Jehovha u tlhela u bhabhatiswa, ti wutise ku: ‘Kasi cini ci ndzi vhalelako?’ Loku u bhabhatisilwe, ti wutise ku: ‘Ndza chukwatisa a machumayelela ni magondzisela ya mina ke? A zviboho zva mina zva komba ku ndzi rangelwa hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya? Ndza kombisa matshamela ya wuKristu laha ndzi hanyisanako ni van’wani?’ Loku hi wona ku zvi kona hi faneleko ku chukwatisa, i chukwana hi chela kota hi zvitlharihiso zva Jehovha, lezvi zvi ‘tlharihisako zvipumbu.’ — Lis. 19:7. w22.10 20 ¶8

Ezekiyeli i no wona lezvaku a moya wa Nungungulu wu wa hi ni ntamu nguvhu. Lomu ka muwoniso, i no wona a moya wo basa na wu tira ka zvivangwa zva moya zva ntamu ni ka marodha ya hombe ya kareta ya le tilweni. (Ezek. 1:21) Zvini lezvi Ezekiyeli a nga maha a cikhati leci a nga wona zvilo lezvo? Ezekiyeli i tsalile lezvi zvi nga humelela. I te: ‘Laha ndzi nga zvi wona, ndzi nowa hi nghohe’. Ezekiyeli i no hlamala nguvhu laha ka kuza awa lahasi. (Ezek. 1:28) Hi ndzhako ka cikhati, khati ni khati a nga ehleketa hi muwoniso lowo wo hlamalisa, zvi wa tiyisa kutsumba kakwe ka ku hi ku vhuniwa hi moya wa Nungungulu i wa ta zvi kota ku maha ntiro wakwe wa kuchumayela. Jehovha i no byela Ezekiyeli, aku: ‘N’wana wa munhu, vhuka u yima hi mikondzo ya wena, ndzi ta wulawula na wena.’ A magezu lawo zvin’we ni moya wa Nungungulu zvi mu nyikile ntamu Ezekiyeli wa ku a suka a yima. (Ezek. 2:1, 2) Hi ndzhako ka cikhati ni ntirweni wakwe wa kuchumayela, Ezekiyeli i wa rangelwa hi “canja” ga Nungungulu, ku nga moya wo basa wa Nungungulu. — Ezek. 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1. w22.11 4 ¶¶7-8

Laha, muphrofeti Isaya i wulawula hi Jehovha kota mugondzisi wo khatala a fambako hi lendzhako ka zvigondzani zvakwe a zvi komba ndlela ni ku zvi nyika wurangeli. Nyamutlha, hazwa a gezu ga Nungungulu hi lendzhako ka hina. Hi ndlela muni? A magezu ya Nungungulu ma pimiselweko ma tsalilwe kale nguvhu lomu ka Bhibhiliya, hina na hi nga seva kona. Hikwalaho, a cikhati leci hi lerako Bhibhiliya, zvi fana ni ku khwatsi hi loku hizwa a gezu ga Nungungulu hi lendzhako ka hina. (Isa. 51:4) Hi ndlela muni hi nga vhunekako khwatsi hi wurangeli legi Jehovha a hi nyikako? Wona lezvaku Isaya i wula zvilo zvimbiri. Co sangula: “A ndlela hi leyi”. Ca wumbiri: “Famba ha yona.” A zvi eneli a ku tiva a “ndlela” basi. Hi fanele ku tlhela hi “famba ha yona”. Hi ku vhuniwa hi Mhaka ya Jehovha, kota lezvi yi tlhamuselisiwako zvona hi hlengeletano yakwe, hi gondza lezvi Jehovha a zvi lavako ka hina. Hi gondza kambe ni lezvi hi nga zvi tirisisako zvona lezvi hi gondzako. Kasi hi timisela na hi tsakile ntirweni lowu hi mahelako Jehovha, hi fanele ku maha zvilo lezvo zva zvimbiri. Ntsena loku hi maha lezvo hi kona hi nga tiyisekako lezvaku Jehovha i ta hi katekisa. w22.11 11 ¶¶10-11

Cikhatanyana ndzhako ka loku a kutala ka vapostoli va Jesu va file, a maKristu ya mawunwa ma no nghena lomu bandleni ga wuKristu. (Mat. 13:24-27, 37-39) Va wa “wulawula zvilo zvi gombonyokileko kasi va ti kokela vapizani”. (Miti. 20:29, 30) A cin’we ca “zvilo zvi gombonyokileko” lezvi a maKristu lawo ya mawunwa ma nga gumesa ma sangula ku zvi gondzisa, ku wa hi lezvaku Jesu a nga nyikelangi a miri wakwe “khati gin’we zvi enela, kasi a rwala zviwonho zva votala”, kota lezvi a Bhibhiliya gi wulako; kanilezvi a muphahlo wakwe wu wa fanele ku phindaphindiwa. (Mah. 9:27, 28) Nyamutlha a vanhu vo tala va kholwa a tigondzo leto ta mawunwa. Va tlhangana zvin’we lomu tichichini hi kukhandzakanya — ka zvikhati zvo kari siku ni siku — kasi ku maha lezvi zvi vitaniwako ku i “misa.” A wukhongeli gin’wani a gi alakanyi kufa ka Jesu hi makhati yo tala, kanilezvi a zviro zva wukhongeli lego a zvi zvi tivi khwatsi lezvi a muphahlo wa Jesu wu hi vhunisako zvona. w23.01 21 ¶5

Ndzeni ka 1000 wa malembe ya kufuma ka Jesu, a vafileko va ta vhuxiwa niku a vanhu vo ingisa va ta mbhelela. Lava Jehovha a to va lamula kota valulamileko ‘va taga tshomba ya tiko, va aka ka gona kala kupindzuka’. (Lis. 37:10, 11, 29) Leci ci tsakisako hi ku a nala wo gumesa, a “kufa”, i ta “lovisiwa”. (1 Kor. 15:26) A kutsumba ka hina ka ku hanya kala kupindzuka ku na ni ciseketelo co tiya lomu ka Mhaka ya Nungungulu. A kutsumba loko ku hi vhuna ku simama hi tsumbekile ndzeni ka masiku lawa yo gumesa ya zvikarato. Kanilezvi kasi ku tsakisa Jehovha hi fanele ku kuciwa hi zvo hundza a kuxuva ku hanya kala kupindzuka. A cigelo ca hina ca hombe ci hi mahako hi simama hi tsumbekile ka Jehovha na Jesu hi lezvaku ha va randza nguvhu. (2 Kor. 5:14, 15) A lirandzo lelo li hi kuca ku hi va pimanyisa hi tlhela hi byela van’wani a kutsumba loku hi nga nako. (Rom. 10:13-15) Laha hi gondzako ku nga ti kokeli ga hina hi tlhela hi hana, hiva vanhu lava Jehovha a lavako lezvaku vava vanghana vakwe kala kupindzuka. w22.12 6-7 ¶¶15-16

A cikhati leci hi xanisiwako, hi nga luza zvilo zvo tala lezvi zvi hi vhunako ku hi rula. Hi nga karateka hi ku chava lezvi zvi to humelela. A ku ti zwisa lezvo a zvi bihangi. Kanilezvi hi fanele ku ti wonela. Jesu i kombile lezvaku a kuxanisiwa ku nga maha ku a vapizani vakwe vawa. (Joh. 16:1, 2) A cikhati leci Jesu a nga wula lezvaku hi wa ta xanisiwa, i tlhelile a hi tiyisekisa lezvaku hi nga simama hi tsumbekile. (Joh. 15:20; 16:33) Loku a ntiro wa hina wu betelwa kutani wu vekelwa nguvhu mimbhingano, a hofisa ya ravi ni madhota ma nga hi nyika zvileletelo. A zvileletelo lezvo zvi mahela ku hi vhikela, kasi hi simama ku amukela zvakuga zva moya ni ku hi vhuna ku simama hi chumayela hi laha zvi kotekako hi kona. Ti karatele ku ingisa a zvileletelo lezvi hi nyikiwako. (Jak. 3:17) A cin’wani kambe, u nga tshuki u hlawutela mahungu xungetano hi vamakabye va hina ka vanhu va kalako va nga hi na fanelo ya ku zvi tiva. — Mutsh. 3:7. w22.12 20-21 ¶¶14-16

Nyamutlha, Jesu wa ha simama ku rangela vapizani vakwe laha va chumayelako Mufumo wa Nungungulu misaveni yontlhe. Jesu wa maha lezvi a nga tsumbisa. Hi ku tirisa hlengeletano ya Jehovha, wa hi gondzisa lezvi hi nga chumayelisako zvona niku wa hi nyika tiferamenta ti lavekako kasi ku hangalasa a mahungu ya manene. (Mat. 28:18-20) Hinawu hi nga maha cipandze ca hina hi ku ti tsitsirita ntirweni wa kuchumayela ni kugondzisa, hi tlhela hi simama ku ti wonela laha hi rindzelako Jehovha kasi a lovisa tiko legi. Loku hi tirisa wusungukati gi nga ka Mahebheru 6:11, 12, a kutsumba ka hina ku ta tiya ku ku nde “kala magumo.” Jehovha i yimisile siku ni cikhati leci a to lovisa hi cona a tiko legi ga Sathani. Loku a siku lego gi ta chikela, handle ko kanakana Jehovha i ta tatisa zviphrofeto zvontlhe lezvi a zvi tsalileko lomu ka Mhaka yakwe. Kanilezvi, lezvi ha ha rindzelako cikhati leco, hi nga tshuka hi zvi wonisa ku khwatsi co hlwela. Hambulezvo, a siku ga Jehovha gi tata futsi, gi ‘nga ta thindeka.’ (Hab. 2:3) Hikwalaho, a hi ti yimiseleni a ku ‘cuwuka ka Jehovha,’ hi komba lezvaku hi rindzela ‘Nungungulu wa kuhanyiswa ka hina.’ — Mika 7:7. w23.02 19 ¶¶15-16

A kungo ga loyi a kandzihako citsunga ku chikela le madembeleni ya cona. Hambulezvo, laha a kandzihako i kuma matshamu yo tala ya ku a nga nyima a ti buza hi ku wona zvilo zvo saseka. Hi ndlela yo fana, ti nyike cikhati ca ku nyima u ehleketa xungetano hi lezvi Jehovha a ku vhunisako zvona a ku u humelela hambu loku u kari u timisela cikarato. Kugumeseni ka siku gin’we ni gin’wani, ti wutise lezvi: ‘Ndzi wonile a makatekwa ya Jehovha nyamutlha hi ndlela muni? Hambu lezvi a cikarato leci ca ha simamako, Jehovha i ndzi vhunisa kuyini a ku ci timisela? Zama ku wona ndlela yin’we, hi wutsongwani ga kona, leyi Jehovha a ku vhunako hi yona lezvaku zvi ku fambela khwatsi. Lisine ku kuzvilava u nga khongelela ku a cikarato ca wena ci hundza. (Filp. 4:6) Kanilezvi hi fanele ku tlhela hi wona makatekwa lawa hi nga nawo zvezvi. A ca lisima nguvhu, Jehovha i tsumbisa a ku hi tiyisa ni ku hi vhuna a ku timisela. Hikwalaho, u nga tshuki u tsika ku kombisa kubonga hi lezvi Jehovha a ku vhunako. Andzhako ka lezvo, u ta wona lezvi Jehovha a ku vhunisako zvona ku zvi ku fambela khwatsi, hambu a cikhati leci u nga zvikaratweni. — Gen. 41:51, 52. w23.01 19 ¶¶17-18

Ti wutise lezvi: A mahanyela ya mina ma komba lezvaku ndza zvi zwisisa ku a tiko legi go biha gi ta lovisiwa zvezvanyana? Xana a zviboho zva mina xungetano hi kuya Univhersidhadhe kutani ntiro ndzi wu hlawulako zva komba lezvaku a ku tirela Jehovha hi wona nchumu wa lisima nguvhu wutomini ga mina? Xana ndza kholwa lezvaku Jehovha i ta ndzi hlayisa, mina ni ngango wa mina?’ Jehovha wa tsaka nguvhu laha a hi wonako na hi zama ku maha kurandza kakwe ka zvontlhe hi mahako. (Mat. 6:25-27, 33; Filp. 4:12, 13) Hi fanele ku hlola maalakanyo ya hina hi kukhandzakanya, hi gumesa hi chukwatisa ni cihi ci lavekako. Pawule i byelile a maKristu ya le Korinte aku: “Tshamani hi ku ti hlola kasi mu wona lezvaku ma hi kona kukholweni ke; tshamani hi ku ti hlola kasi mu tiva ku mu vanhu va tshamela muni”. (2 Kor. 13:5) Hi fanele ku simama hi hundzulusa a kupima ka hina hi ku lera Mhaka ya Nungungulu, ku ehleketa hi ndlela leyi a ehleketako hi yona ni ku maha ni cihi ci lavekako kasi hi zwananisa wutomi ga hina ni kurandza ka Jehovha. — 1 Kor. 2:14-16. w23.01 9 ¶¶5-6