A Djondze Ka Swihoxo Swa Yena

1, 2. a) I mpsini leswi nga yendlekela Yonasi ni vavanuna lava a va li ka boti? b) Leswi nga yendlekela Yonasi swi nga hi pfunisa ku yini?

YONASI a a nga ha swi lavi ku twa guwa leliyani la ku chavisa. Phela a ku nga li guwa la moya lowu a wu ta hi ka magoda lawa a ma bohe boti ntsena. Funtshi a ku nga li guwa la magandlati ya lwandle lawa a ma ba lomu matlhelweni ka boti ma yendla ingi mapulangu mo tshovekela. Nada! Phela a ku li swilo swa ku tlula leswo. Yonasi a a twa guwa la vavanuna lava a va li ndzeni ka boti ni wanuna lweyi a a va rhangela na va lwisana ni boti leswaku li nga mbombomeli. Yonasi a a tiyiseka leswaku vavanuna lava a va li kusuhi ni ku fa. Hinkwaswu leswi hi mhaka ya yena!

² Kasi i mpsini leswi nga yendla swaku Yonasi a za a va ka xiyimu lexi xa ku chavisa? Yonasi a a yendle xihoxo xaxikulu xa ku kala a nga mu yingisi Yehovha Xikwembu xa yena. Kasi a yo yendla yini? Indjhe swilo a swi nga ha lunghiseki? Hi nga djondza swa swinyingi ka tinhlamulu ta swivutiso leswo. Hi xikombiso, leswi swi nga yendlekela Yonasi swi hi pfuna ku vona swaku hambi hi vanhu lava nga ni lipfumelo la ku tiya va nga phazama, kambe va nga tlhela va swi kota ku lulamisa swihoxo swa vona.

Muprofeta Wa Galileya

3-5. a) I mpsini leswi vanhu va pimisaka swona loko ku vulavuliwa hi Yonasi? b) I mpsini leswi hi swi tivaka hi wutomi la Yonasi? (Vona ni ntlhamuselo.) c) Hi mhaka muni ku va Yonasi a tirha tanihi muprofeta aIsrayele a swi nga vevuki funtshi a swi nga tsakisi?

³ Loko va pimisa hi Yonasi, vanhu va tolovela ku vula swaku i munhu lweyi a nga yendla swa ku biha kumbe lweyi a kalaka a nga yingisi kumbe a nga ni nkanu. Kambe ku ni minchumu ya ku tala leyi hi nga yi djondzaka ka wanuna lweyi. Khumbuka swaku Yonasi a langiwe hi Yehovha Xikwembu swaku a va muprofeta wa yena. Ha tiyiseka swaku Yehovha ina a nga mu langanga swaku a yendla ntirho lowu wa lisima hintamu loko a a li munhu wa ku kala a nga tshembeki ni wa ku kala a nga lulamanga.

⁴ Bibele a li hi byeli minchumu ya yinyingi hi wutomi la Yonasi. (Lerha 2 Tihosi 14:25.) Yonasi a psaliwe ka doropa la Gati-heferi, ku nga ndhawu leyi nga kolomuyani ka 4 wa makilometru loko u sukela ka doropa la Nazareta, lani Yesu a a ta gama a kulela ka kona loko se ku hundze kolomuyani ka 800 wa malembe.a Yonasi a ve muprofeta hi nkama wa ku fuma ka Hosi Yerobuwamu wa Wumbirhi ku nga hosi ya 10 wa tinxaka ta mfumu wa Israyele. Phela ka nkama wolowo Eliya se a a file khale. Naswona Elixa lweyi a nga tirha hi nkama wa ku fuma ka papayi wa Yerobuwamu, na yena se a a file. Hambileswi Yehovha a a tirhise Eliya na Elixa leswaku va helisa wugandzeli la Bali, Vayisrayele va tlhele va sungula ku yendla swilo swa ku biha. Phela tiko hinkwalu a li fumiwa hi hosi leyi a yi “yendlela Yehovha swa ku biha.” (2 Tih. 14:24) Se swa tikomba swaku ntirho wa Yonasi wa ku va muprofeta aIsrayele a wu karhata swinene funtshi a wu nga tsakisi. Hambileswo, a wu yendlile hi ku tshembeka.

⁵ Kambe siku lin’wani wutomi la Yonasi li txintxile. Yehovha a mu nyike ntirho lowu a a pimisa swaku a wu ta mu karhatela hintamu. Kasi Yehovha a yo mu kombela yini?

‘Suka, U Ya Ninivha’

6. Hi wini ntirho lowu Yehovha a nga wu nyika Yonasi, naswona hi mhaka muni a wu tikomba wu karhata?

⁶ Yehovha a byele Yonasi a ku: “Suka u famba u ya ka doropa lalikulu la Ninivha, u ya huwelela ku yavanyisiwa ka lona hikusa ni vone wubihi la lona.” (Yon. 1:2) Phela ku ni swivangelo swa swinyingi leswi nga ha vaka swi yendle Yonasi a vona swaku ntirho lowu Yehovha a a mu nyike wona a wu karhata. A doropa la Ninivha a li kumeka kolomuyani ka 800 wa makilometru ka tlhelo la wuxeni, ku nga mpfhuka lowu munhu a a ta heta kolomuyani ka wheti na a famba hi minenge. Kambe Yonasi a a nga karhateki hileswi doropa la Ninivha a li li kule. Yonasi a a fanele a ya chumayela rungula la wuyavanyisi la Yehovha ka Vaasiriya lava a va tiviwa hi ku va ni mona ni ku rhandza ku lwa. Leswi vanhu va Xikwembu a va nga lavi ku twa nchumu hi leswi Yonasi a a va byela swona, indjhe Vaasiriya lava a va nga tirheli Xikwembu a va ta pfumela loko a va chumayela? Swi nga yendleka Yonasi a a chava ku dlayiwa ka doropa leli, leli li nga gama li tiviwa hi ku va “doropa leli halataka ngati!” — Nah. 3:1, 7.

7, 8. a) I mpsini leswi kombisaka swaku Yonasi a a tinyimisele ku baleka ntirho lowu Yehovha a a mu nyike wona? b) Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi vula swaku Yonasi a a li toya?

⁷ A hi swi tivi leswaku Yonasi a pimisile hi swilo leswo, leswi hi swi tivaka hi leswaku Yonasi a balekile. Yehovha a a byele Yonasi swaku a ya ka tlhelo la wuxeni kambe yena a ye ka tlhelo la wupeladlambu ku nga ndhawu ya le kule swinene. Yonasi a fambe anze ka doropa la Yopa ka xitichi xa maboti, naswona a game a khwela boti leli a li ya Tarxixi. Tintivi tin’wani ti vula swaku a Tarxixi a ku kumeka a Expanya. Se loko leswo ku li ntiyiso, Yonasi a a li kule ni Ninivha hi kolomuyani ka 3.500 wa makilometru. Liyendzo lelo la ku ya ka tlhelo lelin’wani la Lwandle Lalikulu a li nga ha va li teke kolomu ka lembe lin’we. Phela Yonasi a a tinyimisele ku baleka ntirho lowu Yehovha a a mu nyike wona! — Lerha Yonasi 1:3.

⁸ Indjhe leswo swi kombisa swaku Yonasi a a li toya? Hi nga tsutsumeleni ku mu yavanyisa. Hilani hi nga ta swi vona hi kona, Yonasi a kombise swaku a a tiya nhlana. Kambe ku fana na hina Yonasi a a li munhu lweyi a a nga hetisekanga naswona a a lwisana ni ku kala a nga yendli swihoxo. (Ps. 51:5) Phela hinkwerhu ka hina minkama yin’wani hi nga ha chava.

9. Minkama yin’wani hi nga ha titwisa ku yini hi mintirho leyi Yehovha a nga hi nyikaka yona, naswona hi wini ntiyiso lowu hi faneleke hi wu khumbuka ka swiyimu leswo?

⁹ Minkama yin’wani swi nga yendleka Yehovha a hi kombela minchumu leyi hi nga yi vonaka na yi karhata kumbe hi vona swi nga koteki ku yi yendla. Swi nga yendleka hi swi vona swi karhata hambi hi ku chumayela mahungu ya ku tsakisa ya Mfumu wa Xikwembu ku nga leswi hi faneleke hi swi yendla. (Mat. 24:14) Swa vevuka kuva hi khohlwa a ntiyiso lowu Yesu a nga wu vula, loko a te: “Ka Xikwembu minchumu hinkwayu ya koteka.” (Mar. 10:27) Loko ku li swaku leswo swa hi yendlekela swi nga hi vevukela kuva hi swi twisisa kahle swikarhatu leswi Yonasi a nga kumana na swona. Kambe ku yendleke yini hileswi Yonasi a nga baleka ntirho lowu Xikwembu a xi mu nyike wona?

Yehovha A Laya Muprofeta Wa Yena Wa Nkanu

10, 11. a) I mpsini leswi swi nga ha yendleka Yonasi a a swi pimisa nkama lowu boti a li sungula ku famba? b) I mpsini leswi swi nga gama swi yendleka?

¹⁰ Pimisa hi Yonasi na a li ndzeni ka boti leli swi nga yendleka a li pakele swidjumba, na a txuvukisela mufambisi wa boti lweyi a lunghiselela boti swaku li famba. Hi kutsongokutsongo nkama boti a li ya li famba, swi nga yendleka Yonasi a pimise swaku a a ponile ka nghozi leyi a a yi chava hintamu. Kambe swa kola na kola maxelo ma txintxile.

¹¹ Swi nga se ya kwini ku sungule ku ba moya wawukulu ku tlhela ku va ni magandlati yamakulu swinene lawa a ma ta yendla swaku hambi hi maboti lawa ma hambiwaka swoswi ma voneka ma nga li ya nchumu. Swi nga yendleka na ku nga hundzanga nkama wa wunyingi boti leliyani la ku yendliwa hi mapulangu li sungule ku voneka li nga li la nchumu nkama na li biwa hi magandlati lawa yamakulu. Indjhe Yonasi a a swi tiva swaku i Yehovha lweyi ‘a nga rhumela moya wawukulu se ku va ni xidzedze xaxikulu alwandle’? A hi swi tivi, kambe Yonasi a swi vonile swaku vafambisi va boti a va khongela ka swikwembu swa vona va kombela ku pfuniwa. Kambe a a swi tiva swaku swikwembu swa vona a swi nga ta va pfuna hi nchumu. (Lev. 19:4) Bibele li li: “Boti li za li lava ni ku tshoveka.” (Yon. 1:4) Se Yonasi a a ta swi kotisa ku yini ku khongela ka Xikwembu lexi a a xi baleka?

12. a) Hi mhaka muni hi nga fanelanga hi sola Yonasi hileswi a nga yetlela hi nkama wa xidzedze? (Vona ni ntlhamuselo.) b) Yehovha a swi kombisise ku yini swaku i yini leswi a swi vanga xidzedze?

¹² Leswi Yonasi a nga vona swaku a a nga ta yendla nchumu swaku a va pfuna, a xikile a ya ka ndhawu ya le hansi ya boti a ya yetlela. Naswona a yetlele wurhongo lalikulu swinene.b Se wanuna lweyi a a rhangela ka boti, a ye ka Yonasi a fika a mu pfuxa a tlhela a mu kombela leswaku a khongela ka xikwembu xa yena ku fana ni leswi hinkwavu a va li ku khongeleni. Leswi a va tiyiseka swaku xidzedze lexi a xi tile hi ndlela ya singita, vavanuna lava va hoxe swiribyani kuva va vona swaku a xidzedze a xi ta hi mhaka ya mani. A hi kanakani swaku mbilu ya Yonasi a yi ba hintamu loko a vona swaku a swiribyani a swi nga va kombeti vavanuna lava. Kambe a ntiyiso wu game wu humelela. Yehovha a tirhise swiribyani kuva a kombisa leswaku va ze va kumana ni xidzedze lexi hi mhaka ya Yonasi! — Lerha Yonasi 1:5-7.

13. a) I mpsini leswi Yonasi a nga swi byela vavanuna lava a a famba na vona ka boti? b) I mpsini leswi Yonasi a nga va byela swaku va swi yendla, naswona hi mhaka muni?

¹³ Yonasi a va byele hinkwaswu vavanuna lava a va li ka boti. A va byele swaku a a li mutirheli wa Yehovha, Xikwembu xa matimba hinkwawu. Ku nga Xikwembu lexi a nga xi baleka a tlhela a xi kwatisa, leswi swi nga yendla swaku va va ka xiyimu lexiyani xa ku karhata. Loko va swi twile leswo, vavanuna lavayani va sungule ku chava. Funtshi Yonasi a a swi vona ka nghohe ya vona swaku a va chava. Vona va vutise Yonasi swaku i yini leswi a va fanele va swi yendla swaku va ponisa boti ni ku ponisa wutomi la vona. I mpsini leswi Yonasi a nga swi vula? Swi nga yendleka a rhurhumelile loko a pimisa hi swaku a a ta mbombomela ka lwandle leli a li kwatile naswona na li ni mati ya ku titimela. Kambe ku nga va swaku a a ta tshika vavanuna lavayani va fa kuve a a swi tiva leswi a a fanele a swi yendla swaku a va ponisa? Yonasi a game a ku: “Ni tlakuleni mi ni txukumeta lwandle, lwandle li ta miyela; hikusa na swi tiva swaku xidzedze lexi xaxikulu xi za xi va kona hi mhaka ya mina.” — Yonasi 1:12.

14, 15. a) Hi nga li tekelelisa ku yini lipfumelo la Yonasi la ku tiya? b) I mpsini leswi vavanuna lavayani va nga swi yendla hileswi Yonasi a nga va kombela swona?

¹⁴ Marito lawa Yonasi a nga ma vula ma kombisa swaku a a nga li toya. Phela Yehovha a tsakile hintamu hi ku vona swaku Yonasi a a tiya nhlana naswona a a mu tshemba hintamu ka nkama lowuyani wa ku karhata hintamu. Naswona a kombise swaku a a ni lipfumelo la ku tiya. Ninamuntlha hi nga tekelela lipfumelo la Yonasi hi ku rhangisa leswi nga ta pfuna van’wani ku nga li hina ntsena. (Yoh. 13:34, 35) Se loko ku li ni munhu lweyi a lavaka ku pfuniwa hileswi a pfumalaka, kumbe hileswi a nga karhateka kumbe a lava ku pfuniwa swaku a tama a va munghanu wa Yehovha, hi lava ku tekela ku mu pfuna. Loko hi yendla leswo, hi ta mu tsakisa hintamu Yehovha!

¹⁵ Swi nga yendleka vavanuna lavayani va khumbekile, hikusa ku sunguleni va yalile ku yendla leswi Yonasi a nga va kombela swona! Se va yendle hinkwaswu leswi va nga swi kota swaku va tiponisa ka xidzedze lexiyani, kambe minzamu hinkwayu leyi va nga yi yendla a yi li nyuku wa mbyana. Hikusa xidzedze a xo ya xi ti nyika matimba. Hi wugamu va vone swaku swa yampsa va yendla leswi Yonasi a nga va kombela swona. Va khongele ka Yehovha Xikwembu xa Yonasi va kombela swaku a va komba timpsalu, va gama va tlakula Yonasi va mu txukumetela lwandle. — Yon. 1:13-15.

Yonasi A Kombiwe Timpsalu A Tlhela A Ponisiwa

16, 17. Tlhamusela leswi nga yendlekela Yonasi nkama va nga mu txukumetela lwandle. (Vona ni mufoto.)

¹⁶ Yonasi a wele ka magandlati ya lwandle. Swi nga yendleka a yendle minzamu swaku a nga mbombomeli, naswona swi nga yendleka nkama lowu a a lwisana ni magandlati lawa a vone swaku boti a li ya li mu siya. Kambe magandlati ya lwandle a ma ya ma mu koka a ya hansi. Naswona a a ya a mbombomela hi kutsongokutsongo a tlhela a heleliwa hi ntshembo.

¹⁷ Hi ku famba ka nkama Yonasi a tlhamusele leswi a nga titwisa xiswona ka xiyimu lexiyani. Yena a pimise minchumu ya yinyingi. A hele ntamu loko a pimisa swaku a a nga ha ta tlhela a yi vona tempele ya Yehovha leyi a yi li Yerusalema. A tlhela a titwa na a kokiwa hi magandlati ya lwandle swaku a ya hansi ka lwandle lani a nga ha boheleliwa hi swinsinyani. A swi tikomba ingaku lahayani hansi ka mati a ku ta va sirha la yena. — Lerha Yonasi 2:2-6.

18, 19. a) I mpsini leswi nga yendlekela Yonasi ndzeni ka lwandle? b) I xiharhi xa ku tshamisa ku yini lexi nga ya mu minta naswona i mani a nga xi rhumela? (Vona ni ntlhamuselo.)

¹⁸ Ku ni leswi nga gama swi yendleka. A ku ni nchumu lexi a xi timenxamenxa kusuhi na Yonasi. Phela a ku li xiharhi xaxikulu hintamu xa ntima, xi ye xi mu tshinelela. Xi mu yela xi gama xi pfula nomo wa xona wawukulu xi mu minta!

¹⁹ Swi nga yendleka Yonasi a pimise leswaku a a ta fela kolanu. Kambe ku yendleke swilo swa ku hlamalisa, phela a wa ha hanya! Yonasi a nga zanga a pfotlosiwa kumbe a txakunhiwa kambe a wa ha hefemula, hambileswi swi nga ha yendlekaka a pimise swaku ndhawu yoleyo a ku ta va sirha la yena. Hi kutsongokutsongo Yonasi a sungule ku hlamala swinene. Ha tiyiseka leswaku ku ve Yehovha lweyi a nga ‘rhumela hlampfi yayikulu swaku yi ya minta Yonasi.’c — Yon. 1:17.

20. A xikhongelo lexi Yonasi a nga xi yendla na a li ndzeni ka hlampfi xi hi djondzisa yini hi yena?

²⁰ A nkama wu ye wu famba. Na a li kolomuyani ndzeni ka hlampfi ka ndhawu ya ku phuma hintamu, Yonasi a ve ni nkama swaku a lunghiselela mimpimiso ya yena a tlhela a khongela ka Yehovha Xikwembu. A xikhongelo xa yena lexi nga tsaliwa ka buku la Yonasi ndzima 2, xi hi komba swaku tala hi yena. Ka xikhongelo lexi a khulume hi Tipisalema ta tinyingi, leswi kombisaka swaku Yonasi a a ma tiva kahle Matsalwa. Xi tlhela xi hi komba swaku a a li ni wumunhu lin’wani la lisima hintamu ku nga ku khensa. Yonasi a game xikhongelo xa yena hi ku vula leswi: “Kambe mina, ni ta ku dzunisa ni tlhela ni ku yendlela gandzelo. Ni ta yendla leswi ni nga ku tshembisa swona. Yehovha, hi wena u ponisaka.” — Yon. 2:9.

21. I mpsini leswi Yonasi a nga swi djondza ka mhaka ya ku ponisiwa, naswona hi yini mhaka ya lisima leyi hi fanele hi yi khumbuka?

²¹ Na a li “ndzeni ka hlampfi” Yonasi a djondze leswaku Yehovha a nga swi kota ku ponisa mun’wani ni mun’wani, ka ndhawu yin’wani ni yin’wani hi nkama lowu a wu lavaka. Hambileswi a a li ndzeni ka hlampfi, Yehovha a mu vonile Yonasi a tlhela a mu ponisa. (Yon. 1:17) Phela ko va Yehovha ntsena lweyi a a ta yendla swaku wanuna lweyi a tama a hanya ku ringana masiku manharhu na a li ndzeni ka hlampfi yayikulu. Namuntlha i swinene kuva hi khumbuka swaku Yehovha i “Xikwembu lexi kongomisaka wutomi la hina.” (Dan. 5:23) Phela hi yena a hi yendlaka hi hefemula hi tlhela hi va kona. Se hi mhaka leyo, hi fanele hi mu khensa hi tlhela hi mu yingisa.

22, 23. a) Ku khensa ka Yonasi ku ringisiwe ku yini? b) Hi nga djondza yini ka Yonasi loko swi ta ka swihoxo leswi hi nga tshukaka hi swi yendla?

²² Se i mpsini leswi Yonasi a nga swi yendla? Ku nga va swaku a djondzile ku khensa Yehovha a tlhela a mu yingisa? Ina, a swi mahile leswo. Loko se ku hundze masiku manharhu a hlampfi yi yile yi ya mu “hlanta handle ka lwandle.” (Yon. 2:10) Phela a swi lavanga swaku Yonasi a hlambela anze a huma handle ka lwandle! I ntiyiso swaku a swa ha ta lava swaku Yonasi a lavetela ndlela ya kuva a tlhelela kaya. Kambe ku ni leswi nga gama swi yendleka leswi a swi ta ringa ku khensa ka yena. Buku la Yonasi 3:1, 2, yi li: “Yehovha a vulavula na mina ka wumbirhi, a ku: ‘Famba ka doropa lalikulu la Ninivha, u ya li byela leswi ni ku byelaka swona.’” Se Yonasi a a ta yendla yini?

²³ Yonasi a nga kanakananga. Bibele li li: “Se ni ya Ninivha hi ku landza leswi Yehovha a nga ni byela swona.” (Yon. 3:3) Phela yena a yingisile a tlhela a yendla leswi Yehovha a nga mu byela swona. Swa tikomba swaku a djondzile ka swihoxo swa yena. Se na hina hi fanele hi tekelela lipfumelo la Yonasi, hikusa hi ni xidjoho naswona minkama ya yinyingi hi yendla swihoxo. (Rom. 3:23) Kambe ku nga va swaku loko hi yendla swihoxo ha godola, kumbe ha djondza ka swihoxo swa hina hi tlhela hi yendla swilo leswi Yehovha a swi tsakelaka?

24, 25. a) Hi yini minkateko leyi Yonasi a nga yi kuma na wa ha hanya? b) Hi yini minkateko leyi Yonasi a nga ta yi kuma ka nkama lowu taka?

²⁴ Ku nga va swaku Yehovha a mu hakelile Yonasi hileswi a nga yingisa? A hi kanakani. Phela swi tikomba Yonasi a a swi tivile swaku vavanuna lavayani a va li ndzeni ka boti va ponile. Naswona nkama a nga pfumela ku txukumeteliwa ndzeni ka lwandle a xidzedze xi yo vhela xi nyima. Funtshi vavanuna lavayani va sungule ku mu yendlela magandzelo Yehovha ku nga li swikwembu swa vona swa mavunhwa. — Yon. 1:15, 16.

²⁵ Ku ni nkateko wun’wani wawukulu lowu wu nga gama wu va kona hi ku famba ka malembe. Yesu a vule swaku nkama lowu Yonasi a nga wu heta na a li ka hlampfi yayikulu, a wu fanekisela nkama lowu yena a a ta wu heta na a li sirheni kumbe Sheol. (Lerha Matewu 12:38-40.) Phela swi ta mu tsakisa hintamu Yonasi nkama a nga ta tiva leswaku a ve ni nkateko lowo wawukulu nkama a nga ta pfuxiwa swaku a hanya lani misaveni! (Yoh. 5:28, 29) Phela Yehovha a swi lava hintamu ku hi katekisa. Se ku fana na Yonasi indjhe hi ta djondza ka swihoxo swa hina, hi yingisa Xikwembu hi tlhela hi rhandza vanhu van’wani?