“A A Vekisa Marito Hinkwawu Ambilwini”

1, 2. Tlhamusela liyendzo la Mariya ni leswaku hi mhaka muni swi mu karhatelile.

MARIYA a a hundzukula swaku a tshamiseka kahle hikusa se a ku hundza mawora ya manyingi na a khwele henhla ka mbongolo. Yosefa a a rhangele phambheni na a kongomisa mbongolo swaku va ya ka xidoropani xa Betlehema lexi a xi kumeka kule swinene. Mariya a tlhele a twa n’wana lweyi na a li ka khwirhi la yena na a timexa.

² Phela se a ku hundza tiwheti ta tinyingi na Mariya a li ni nyimba. Loko li tlhamusela xiyimu lexi Mariya a a li ka xona Bibele li li: “A a li kusuhi ni ku psala.” (Luk. 2:5) Swi nga yendleka nkama na va yendza, na va hundza hi ka masimu ya ku hambanahambana, vanhu lava a va rima kumbe lava a va byala timbewu a va va txuvukisela va tlhela va va tivutisa leswaku, hi mhaka muni wansati lweyi a a ni nyimba yayikulu a li ku yendzeni. Kasi hi mhaka muni Mariya a teke liyendzo la ku ya kule swinene?

3. Hi wini ntirho lowu Mariya a a nyikiwe wona naswona hi ta djondza yini ka yena?

³ Leswi hinkwaswu swi sungule ka tiwheti leti a ta ha li ku hundza, loko ntombhi leyi ya Muyuda yi nyikiwe ntirho lowu a wu nge se tshama wu kumiwa hi munhu lani misaveni. Ntirho wa kona a ku li ku va ni n’wana lweyi a a ta va Mesiya, N’wana wa Xikwembu! (Luk. 1:35) Swi lave leswaku va yendza loko nkama wa Mariya wa ku psala se wu li kusuhi. Ka liyendzo la vona va kumane ni swikarhatu swa swinyingi swinene, leswi swi nga ringa lipfumelo la vona. A hi voneni swaku i mpsini leswi swi nga pfuna Mariya leswaku a tama a va ni lipfumelo la ku tiya.

Liyendzo La Ku Ya Betlehema

4, 5. a) Hi mhaka muni Yosefa na Mariya va yendzile va ya Betlehema? b) A nawu lowu Khezari a nga wu humesa wu hetisise wuprofeta lini?

⁴ Yosefa na Mariya a hi vona voxe lava a va li ku yendzeni hi nkama lowuyani. Loko se ku hundze nkamanyana, Khezari Auguxtu a humese nawu wa leswaku vanhu hinkwavu va ya lomu va nga psaliwa kona, swaku va ya titsalisa. Se leswi vanhu hinkwavu a va lava ku yingisa nawu lowu, a va yendza va ya ka madoropa ya vona. Se Yosefa a yendle yini? A Bibele li li: “Na yena Yosefa a suke aGalileya, ka doropa la Nazareta, a ya Yudiya, ka doropa la Davhida leli vitaniwaka Betlehema, hikusa a a li wa ndjangu wa Davhida.” — Luk. 2:1-4.

⁵ Phela ku va Khezari a humese nawu lowu hi nkama lowuyani a swi ngo kotlana. Kolomuyani ka 700 wa malembe lawa ma nga hundza, a ku profetiwe leswaku Mesiya a a ta psaliwa ka doropa la Betlehema. A ku ni doropa leli a li vitaniwa Betlehema leli a li kumeka kolomuyani ka 11 wa makilometru, loko munhu a sukela aNazareta. Kambe Bibele a li kombisile leswaku, Mesiya a a ta psaliwa ka doropa la “Betlehema Efrata”. (Lerha Mikiya 5:2.) Leswaku munhu a fika ka doropa lolelo, a a fanele a famba 130 wa makilometru na a sukela Nazareta, ka tindlela leti a ti ni tintshava a tlhela a hundza hi Samariya. Phela hi ka doropa lolelo la Betlehema, leli Yosefa a nga titsalisa ka lona hikusa hi ka doropa leli lani Davhida a a psaliwe kona funtshi Mariya na Yosefa a va lumba a ndjangu wa Davhida.

6, 7. a) Hi mhaka muni liyendzo la ku ya Betlehema a li karhata ka Mariya? b) Ku va Mariya a va nsati wa Yosefa swi swi khumbise ku yini swiboho leswi a a ta swi yendla? (Vona ni ntlhamuselo.)

⁶ Indjhe Mariya a a ta pfumelelana ni xiboho lexi nuna wa yena Yosefa a a xi yendlile xa leswaku a landza nawu lowu a wu vekiwile? Phela liyendzo lelo a li ta karhata hintamu ka Mariya. Swi nga yendleka nkama lowu a ku li ku sungula ka wuxika, hi ndlela leyo se a ku ni swimpfulani. Handle ka leswo, leswaku va fika Betlehema, a va fanele va khwela ganga leli li nga ni kolomu ka 760 wa mametru, kutani leswo a swi ta tika hintamu, a swi ta lava leswaku va famba na va humula makhambi ya ku tala swinene hi mhaka xiyimu lexi Mariya a a li ka xona. Phela a a li kusuhi ni ku psala, ku nga nkama lowu vavasati va vanyingi va lavaka ku tshama kaya, kusuhi ni vanghanu ni maxaka ya vona leswaku loko ku fika nkama wa ku lun’wa, maxaka ya vona ku patsa ni vanghanu va ta kota ku va pfuna. Handle ka ku kanakana a swi lava swaku Mariya a nga chavi nchumu leswaku a ta yendza.

⁷ Hambileswi a va kumana ni swikarhatu leswo, Luka a tsale swaku “Yosefa a fambe na Mariya leswaku va ya titsalisa.” A tlhele a vula swaku “Mariya a chade na Yosefa hi lani a va tshembisane hi kona.” (Luk. 2:4, 5) Phela ku va Mariya a chade na Yosefa, a swi yendla leswaku swilo swi txintxa ka wutomi la yena. Yena se a a vona Yosefa na a li nhloko ya ndjangu, naswona a swi kombisa swaku wa pfumela ku va mupfunisi wa yena hi lani Yehovha a swi lavaka hi kona naswona a a ta seketela swiboho swa nuna wa yena.a Se ku va Mariya a tiveka hansi, ka xiboho lexi nuna wa yena a a xi yendlile a swi ta ringa lipfumelo la yena kambe Mariya a nga djikadjikanga o yo vhela a yingisa hi ku tiveka hansi.

8. a) Hi swini swin’wani leswi swi nga ha va swi yendle Mariya a pfumela a ku yendza a ya Betlehema na Yosefa? b) Hi mhaka muni leswi Mariya a nga swi yendla a li xikombiso xaxinene ka vanhu hinkwavu va ku tshembeka namuntlha?

⁸ I mpsini swin’wani leswi swi nga ha va swi yendlile leswaku Mariya a pfumela ku famba na Yosefa? Ku nga va leswaku a a li tiva wuprofeta la Bibele leli a li vula leswaku Mesiya a a ta psaliwa aBetlehema? Bibele a li hi byeli leswo. Kambe swi nga yendleka a a li tiva hikusa a varhangeli va wukhongeli ni vanhu hinkwavu a va swi tiva leswo. (Mat. 2:1-7; Yoh. 7:40-42) Phela Mariya a a ma tiva kahle Matsalwa. (Luk. 1:46-55) Ku nga na mhaka swaku Mariya a lange ku yendza na Yosefa hileswi a a lava ku mu yingisa kumbe ku yingisa nawu wa mfumu kumbe leswaku a ta hetisisa wuprofeta la Bibele kumbe ku nga va hi mhaka swivangelo hinkwaswu leswo, a mhaka hi leswaku Mariya a yingisile hi ku swi rhandza funtshi a hi vekele xikombiso xaxinene. Phela Yehovha a va nyika lisima vanhu hinkwavu, vavanuna ni vavasati lava va tivekaka hansi va tlhela va yingisa. Hambileswi namuntlha ku tiveka hansi swi voniwaka na swi nga pfuni nchumu, leswi Mariya a nga swi yendla i xikombiso xaxinene ka vanhu hinkwavu lava va tshembekaka.

Ku Psaliwa Ka Kreste

9, 10. a) I mpsini leswi Mariya na Yosefa va nga pimisa hi swona nkama lowu a va ya va fika Betlehema? b) Hi mhaka muni Yosefa na Mariya va yetlele ka ndhawu leyi ku vekiwaka swiharhi?

⁹ Nkama lowu Mariya a nga vona doropa la Betlehema a tsake ngopfu swinene. Loko va ha famba va khwela tintshava va hundza hi ka minsinya ya mawolivhera ku nga mihandzu ya wugamu ku tshoveliwa, swi nga yendleka Mariya na Yosefa va pimise hi xitoriya xa vanhu va vatsongo lava a va tshama ka doropa leliyani, leli vanhu a va nga li nyiki lisima ka madoropa ya ku tala ya Yuda hi lani Mikiya a a vule hi kona. Kambe ku ve ka doropa leliyani ku nga psaliwa Bowazi, na Nawomi naswona hi ku famba ka nkama ku nga psaliwa Davhida kolomuyani ka 1.000 wa malembe lawa se a ma hundzile.

¹⁰ Nkama Mariya na Yosefa va nga fika Betlehema va kume swaku a ku talile hintamu hikusa vanhu van’wani a va yile leswaku va ya titsalisa. Hi mhaka leyo, a va nga ha na ndhawu ya ku yetlela ka yona.b Se swi lave va ya yetlela ka ndhawu leyi a ku vekiwa swiharhi. Swa vevuka ku pimisa swaku Yosefa a karhateke hintamu nkama lowu a nga vona nsati wa yena na a konya hi ku twa ku vava, phela Mariya a a nge se tshama a twa ku vava hi ndlela leyi. Funtshi ku ve ka ndhawu liyani lani Mariya a nga sungula ku lun’wa.

11. a) Hi mhaka muni vavasati hinkwavu amisaveni va nga xi twisisaka kahle xiyimu xa Mariya? b) Hi mhaka muni Yesu a li “matevula ya swilo hinkwaswu”?

¹¹ Vavasati hinkwavu amisaveni hinkwayu, va nga xi twisisa kahle xiyimu lexi Mariya a a li ka xona. Phela kolomuyani ka 4.000 wa malembe lawa se a ma hundzile, Yehovha a a profetile leswaku vavasati a va ta twa ku vava loko va psala vana hi mhaka ya xidjoho xa Adamu na Evha. (Gen. 3:16) A ku na lexi kombisaka leswaku Mariya a nga ku twanga ku vava. Luka a nga tlhamuselanga ndlela leyi Mariya a nga twa ku vava hi yona, kambe yena a te: “Kutani a psala n’wana wa yena wa djaha wa matevula.” (Luk. 2:7) Phela Mariya a psale “n’wana wa yena wa matevula” ku nga n’wana wa ku sungula ka vana va yena hinkwavu lava swi nga yendleka a va li 7. (Mar. 6:3) Kambe n’wana lweyi wa ku sungula a ta va wa lisima hintamu ku tlula vana lava van’wani hinkwavu. Hikusa a a nga li matevula ya yena ntsena kambe a a tlhela a va “matevula ya swilo hinkwaswu,” leswi swi nga tumbuluxiwa hi Yehovha naswona n’wana lweyi a a li N’wana wa Yehovha! — Kol. 1:15.

12. Mariya a xi veke kwini xin’wanani naswona leswi swi kombisiwaka ka mateyatru ni madezenyu swi hambanise ku yini ni ntiyiso?

¹² A Bibele li vula marito lawa ma nga toloveleka namuntlha lawa ma nge: “[Mariya] a mu phutsela hi tipanu a mu yetlelisa ka ndhawu leyi swiharhi a swi dlela ka yona.” (Luk. 2:7) Mateyatru ni madezenyu lawa ma vulavulaka hi ku psaliwa ka Yesu ma kombisa swilo leswi swi kalaka swi nga li ntiyiso. Ndhawu leyi swiharhi a swi dlela ka yona a ku nga na moya wawunene wa ku wu hefemula naswona a yi nga basanga. Ha tiyiseka swaku vapsali a va nga ta tsakela swaku vana va vona va psaliwa ka ndhawu ya ku tshamisa xileswo hikusa vapsali va lava swilo swaswinene ka vana va vona. Yosefa na Mariya na vona a va lava swilo swaswinene ka xin’wanani lexiyani, ngopfungopfu leswi a xi li N’wana wa Xikwembu!

13. a) Mariya na Yosefa va yendle hinkwaswu leswi va nga swi kota hi ndlela yini? b) Vapsali lava va nga ni wutlharhi namuntlha va nga mu tekelelisa ku yini Yosefa na Mariya?

¹³ Hambileswi a va li ka xiyimu xa ku a xi nga tsakisi, Mariya na Yosefa a va zanga va hela ntamu kambe va yendle hinkwaswu leswi va nga swi kota ka xiyimu xa vona. Hi xikombiso, Mariya a hlayise n’wana wa yena a tlhela a mu phutsela hi tipanu swaku a kufumela a gama a mu yetlelisa ka ndhawu leyi swiharhi a swi dlela ka yona. Mariya a nga zanga a pfumelela swaku ku karhateka kumbe ku vilela ku mu yendla a nga mu yendleli swilo swaswinene n’wana wa yena. Phela Yosefa na Mariya a va swi tiva leswaku a xa lisima hintamu a ku li ku pfuna n’wana wa vona leswaku a djondza hi Yehovha a tlhela a mu rhandza. (Lerha Deteronoma 6:6-8.) Namuntlha vapsali lava va nga ni wutlharhi, va swi vona na swi li swa lisima ku pfuna vana va vona swaku va gandzela Yehovha ka misava leyi kalaka hi nga na mhaka ni Xikwembu.

Valusi Va Tiyise Mariya Na Yosefa

14, 15. a) Hi mhaka muni valusi a va swi lava hintamu ku vona n’wana lweyi a wa ha li ku psaliwa? b) I mpsini leswi valusi va nga swi yendla nkama va nga vona Yesu na a li ka ndhawu leyi swiharhi swi dlelaka ka yona?

¹⁴ Kola na kola a ku rhula loko a ku li kona ka ndhawu liyani ku kavanyetiwile. Valusi va nghene ka ndhawu liyani hi ku hantlisa, naswona a va lava ku vona Mariya na Yosefa kambe a va lava hintamu ku vona xin’wanani. Vavanuna lava a va tsake hintamu funtshi a swi tikomba hi ka makara ya vona. Vona a va ta hi ka ndhawu ya tintshava lani a va tshama kona na va lusa mintlhambi ya vona.c A vapsali va xin’wanani lexi va karhatekile hintamu hi ku lava ku tiva swaku ko yendleka yini. Se valusi va va byele hinkwaswu leswi a swa ha li ku yendleka. Koseniyani ka tintshava niwusiku, ku humelele ntsumi naswona va voningeliwe hi ku phatima ka Yehovha. Se ntsumi yi va byele swaku Kreste, lweyi a nga Mesiya a wa ha li ku psaliwa aBetlehema ni swaku a va ta kuma xin’wanani na xi phutseliwile hi tipanu xi yetlelisiwa ka ndhawu leyi swiharhi swi dlelaka ka yona. Naswona ku game ku yendleka swilo swa ku hlamalisa hintamu, ku humelele tintsumi ta tinyingi na tidzunisa Xikwembu! — Luk. 2:8-14.

¹⁵ A swi hi hlamalisi leswi vavanuna lavayani va ku tiveka hansi va nga fika Betlehema hi ku tsutsuma! Phela a va tsakile hi ku vona leswaku n’wana lweyi a wa ha ku psaliwa a a yetlelisiwe ka ndhawu leyi swiharhi swi dlelaka ka yona hi lani ntsumi a hi va byele ha kona. Vona a va tshamanga na wona mahungu lawa ya ku tsakisa, Bibele li li: “Nkama va nga swi vona, va vule leswi ntsumi yi nga va byela swona hi n’wana lweyi. Hinkwavu lava nga twa leswi valusi va nga swi vula, va hlamala.” (Luk. 2:17, 18) Swi tikomba ingaku ka nkama lowuyani varhangeli va wukhongeli a va va tekela hansi valusi. Kambe ka Yehovha, vavanuna lava va ku tshembeka ni va ku tiveka hansi a va li va lisima hintamu ka yena. Kambe liyendzo la vona li mu khumbise ku yini Mariya?

16. Mariya a swi kombisise ku yini swaku a a rhandza ku yanakanyisisa naswona leswo swi li tiyisise ku yini lipfumelo la yena?

¹⁶ Handle ka ku kanakana Mariya a a karhale hintamu hileswi a wa ha li ku psala n’wana, hambileswo a swi yingisele kahle leswi valusi lavayani va nga swi hlaya. Kambe a yendle swa ku tlula leswo, Bibele li li: “Mariya a sungula ku vekisa marito lawa hinkwawu, na a pimisa hi leswi ma vulaka swona.” (Luk. 2:19) Swa tikomba swaku Mariya a a swi rhandza ku yanakanyisisa. A a swi tiva swaku a mahungu lawayani a nga byeliwa hi ntsumi, a ma li ya lisima swinene. Naswona Yehovha Xikwembu xa yena a a lava swaku a mu nyika lisima a n’wana lweyi. Hi mhaka leyo, a yendle swa swinyingi ku tlula ku yingisela. Yena a vekise marito lawayani ambilwini ya yena swaku a pimisa hi wona ka tiwheti ni malembe lawa a ma ta landzela. Phela leswo swi ve swa lisima hintamu swaku swi tiyisa lipfumelo la Mariya, leli a nga li kombisa wutomi la yena hinkwalu. — Lerha Vaheberu 11:1.

17. Hi nga xi tekelelisa ku yini xikombiso xa Mariya ka mhaka ya mintiyiso ya lisima leyi nga ka Bibele?

¹⁷ Se wena ke, u ta xi tekelela xikombiso xa Mariya? Phela Bibele li tale hi mintiyiso ya Yehovha, leyi yi nga ya lisima hintamu. Kambe mintiyiso yoleyo a yi nga ta hi pfuna loko hi nga tinyiki nkama wa ku yi djondza. Hi nga pfuneka hintamu loko hi lerha Bibele siku ni siku kambe hi nga li lerhe tanihi buku leli nga tsaliwa hi vanhu, kambe hi li lerha tanihi Rito la Xikwembu. (2 Tm. 3:16) Naswona ku fana na Mariya hi fanele hi vekisa marito lawa hi ma lerhaka ka timbilu ta hina, hi tlhela hi pimisa hi wona. Se loko hi yanakanyisisa hi leswi hi swi djondzaka ka Bibele hi tlhela hi tikarhatela ku tirhisa switsundzuxu leswi Yehovha a hi nyikaka swona, lipfumelo la hina li ta ya li tiya swinene.

Mariya A Vekise Marito Man’wani Lawa A Nga Byeliwa Wona

18. a) Mariya na Yosefa va wu yingisise ku yini Nawu wa Moxe nkama Yesu a nga tlhanganisa 8 wa masiku? b) A gandzelo leli Yosefa na Mariya va nga li nyikela li kombisa leswaku a xi tshamise ku yini xiyimu xa vona xa timale?

¹⁸ Nkama n’wana a nga tlhanganisa 8 wa masiku, Mariya na Yosefa va fambe na yena swaku a ya tsema nsuvu hi ku landza leswi Nawu wa Moxe a wu swi vula, va gama va mu chula vito la Yesu hi ku ya hi leswi va nga rhumiwa swona. (Luk. 1:31) Se hi siku la wu 40 va suke na yena aBetlehema va ya aTempeleni aYerusalema, ku nga pfuka wa kolomuyani ka 10 wa makilometru, va fika va nyikela magandzelo va tlhela va tibasisa hi ku ya hi leswi Nawu a wu swi vula. Hambileswi vapsali van’wani a va nyikela hi nyempfu ni tuva, kambe Mariya na Yosefa a swi va danisanga ku nyikela hi leswi a va li na swona, ku nga matuva mambirhi kumbe swituvani swimbirhi, ku nga leswi Nawu a wu swi pfumelela swaku swisiwana swi nyikela hi swona. Naswona ko hala va tiyisiwe swinene. — Luk. 2:21-24.

19. a) Hi wani marito lawa Simiyoni a nga ma byela Mariya lawa a nga ma vekisa ka mbilu ya yena? b) I mpsini leswi Ana a nga swi yendla loko a vone Yesu?

¹⁹ Wanuna mun’wani lweyi a a gugile lweyi a a vitaniwa Simiyoni a tsunelele Yosefa na Mariya a gama a vula marito lawa Mariya a nga ma veka ka mbilu ya yena. Yena a a tshembisiwe swaku na a nge se fa a a ta vona Mesiya naswona hi ku tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima, Yehovha a mu kombe swaku Yesu a a li yena Muponisi lweyi a a tshembisiwile. Simiyoni a tlhele a byela Mariya hi ku vava loku a swi ta lava leswaku a ku tiyisela, a mu byele swaku ku vava loku, a ku ta fana ni loko a tlhaviwa hi xipada xa ku leha. (Luk. 2:25-35) Hambileswi marito lawa a ma chavisanyana, swi nga yendleka ma pfune Mariya swaku a tiyisela ku vava loko nkama wa kona se wu fikile, ndzhaku ka kolomuyani ka 30 wa malembe. Loko Simiyoni a game ku vulavula na vona, muprofeta wa xisati lweyi a vitaniwaka Ana a vone Yesu a gama a vulavula hi yena ka vanhu lava a va nyimela ku chunsiwa ka Yerusalema. — Lerha Luka 2:36-38.

20. Hi mhaka muni ku ve xiboho xa kahle ku va Mariya na Yosefa va fambe na Yesu atempeleni aYerusalema?

²⁰ A xiboho xa Mariya na Yosefa xa ku va va teke n’wana wa vona va famba na yena ka tempele ya Yehovha aYerusalema xi ve kahle swinene! Phela hi ku va va yendle leswo, a va yendla leswaku n’wana wa vona a va ni masungulu ya ku tiya ka wunghanu la yena na Yehovha naswona swi yendle leswaku loko se a kulile a nga tshiki ku ya ka tempele ya Yehovha. Nkama lowu a va ha li tempeleni va yendle hinkwaswu leswi va nga swi kotaka hi ku ya hi xiyimu xa vona naswona va byeliwe marito lawa ma nga va djondzisa ma tlhela ma va tiyisa. Ha tiyiseka swaku Mariya a suke atempeleni na lipfumelo la yena li tiyisiwile naswona mbilu ya yena na yi tale hi marito lawa a a ta yanakanyisisa hi wona a tlhela a ma byela vanhu van’wani.

21. Ku fana na Mariya hi nga yendla yini leswaku lipfumelo la hina li tiya?

²¹ Swi tsakisa hintamu ku vona swaku vapsali namuntlha va xi tekelela xikombiso xa Mariya. Vapsali lava va nga Timboni ta Yehovha va famba ni vana va vona amintlhangan’wini nkama ni nkama. Vapsali volavo va yendla hinkwaswu leswi va nga swi kotaka hi ku vulavula swilo leswi nga ta tiyisa vamakwerhu amintlhangan’wini. Loko va huma hi ka mintlhanganu yoleyo, va huma na va ni matimba swinene na va tsakile funtshi na va ni swa swinyingi leswi va nga swi byelaka vanhu van’wani! I nkateko wawukulu swinene ku va kona amintlhangan’wini ni vamakwerhu va ku tshamisa xileswo. Loko hi yendla leswo, ku fana na Mariya lipfumelo la hina li ta ya li tiya swinene.