Me

Ne seki ‵sao a Kelisiano i te Senitenali muamua i te taimi ne poko se oge lasi i te “lalolagi nofoaki kātoa.” E mautinoa me ne manava‵se a ulu o kāiga ki te auala ke tausi atu ki olotou kāiga. Kae pefea a talavou kolā ne palani ke fakalauefa atu a te lotou galuega talai? E mata, ne mafau‵fau latou me e ‵tau o taofi malie olotou palani? Faitalia olotou fakanofonofoga, ne fai ne Kelisiano a fakama‵fuliga. Ne tumau latou i te talai atu i so se auala, kae ne fia‵fia o tuku atu olotou mea ke fakaaoga ne taina mo tuagane i Iuta. (Galu. 11:​29, 30) Ne lavea ne latou te fesoasoani o Ieova e auala i galuega fesoasoani ne maua ne latou. (Mata. 6:​31-33) Kāti ne gasolo o ‵pili malosi atu latou ki olotou taina tali‵tonu kolā ne fesoasoani ki a latou. Kae ko latou kolā ne fai olotou meaalofa io me ne aofia i galuega fesoasoani, ne maua ne latou te fiafia telā e maua ne te tino telā e tuku atu ana mea.—Galu. 20:35. w23.04 16 ¶12-13

I nisi taimi, e tali ne Ieova a ‵talo a ana tino mai te fakaaoga ne ia a tino sē tali‵tonu ke fesoasoani atu. E pelā me se fakaakoakoga, ne fai ne ia ke talia ne te tupu ko Aletaseta a te fakamolemole a Neemia ke foki atu ki Ielusalema ko te mea ke fesoasoani atu a ia ki te ‵toe faitega o te fakai. (Nee. 2:​3-6) I aso nei, e fai foki ne Ieova a tino kolā e se tapuaki ki a ia ke fesoasoani mai ki a tatou māfai e manakogina. E sē se mea masani ke tali mai a ‵tou ‵talo i auala fakaofoofogia. Kae ko tali kolā e maua ne tatou ko te mea eiloa telā e manakogina ke fakatumau ei ‵tou fakamaoni ki te ‵tou Tamana faka-te-lagi. Tela la, fai ke lavea ‵lei ne tatou te auala e tali ne Ieova a ‵tou ‵talo. I taimi katoa, ke mānava malie kae mafaufau ‵loto ki te auala e tali mai ei a Ieova ki au ‵talo. (Sala. 66:​19, 20) E ‵tau o fakaasi atu ne tatou a te fakatuanaki, e se mai te ‵talo atu fua ki a Ieova, kae mai te talia a tena tali ki ‵tou ‵talo faitalia so se auala e tali mai i ei.—Epe. 11:6. w23.05 11 ¶13; 12 ¶15-16.

I te taimi ne fai ei ‵tou tukuatuga ki a Ieova, ne tauto tatou me ka tapuaki kae fai ne tatou tena loto. E ‵tau o tausi ne tatou te tautoga tenā. A te ola e ‵tusa mo ‵tou tukuatuga e sē se amoga ‵mafa. Me ko Ieova eiloa ne faite ne ia tatou ke fai tena loto. (Faka. 4:11) Ko oti ne faulu ne ia ki loto i a tatou a te manakoga ki mea faka-te-agaga kae faite tatou ki ana foliga. Ona ko te mea tenā, ko mafai ei o fakapili‵pili atu tatou ki a ia kae ke fia‵fia foki i te faiga o tena loto. (Sala. 40:8) E se gata i ei, kafai e fai ne tatou te loto o te Atua kae tau‵tali i tena Tama, ka maua i ei ne tatou “se malosi fou.”. (Mata. 11:​28-30) Tela la ke fakamalosi aka a tou alofa mō Ieova mai te mafaufau ‵loto ki mea ‵lei katoa ko oti ne fai ne ia mo fakamanuiaga ka fai ne ia mō koe i aso mai mua. Ko te lasi o te gasolo aka o tou alofa ki te Atua, ko te faigofie foki ke fakalogo koe ki a ia. (1 Ioa. 5:3) Iesu ne manuia i te faiga o te loto o te Atua me ne ‵talo a ia ki a Ieova mō se fesoasoani kae tumau i te saga tonu atu ki tena taui. (Epe. 5:7; 12:2) E pelā mo Iesu, ‵talo ki a Ieova ke maua ne koe te malosi kae fai ke manino ‵lei i tou mafaufau a te fakamoemoega ko te ola ki te se-gata-mai. w23.08 27-28 ¶4-5

E loto fakafetai a tatou katoa ki tino uiga kufaki. Kaia? E āva tatou ki tino kolā e mafai o faka‵tali ki se mea e aunoa mo te kaitaua vave. E loto fakafetai tatou māfai e kufaki ne nisi tino a ‵tou mea ‵se. Kae e loto fakafetai tatou ona ko te kufaki o ‵tou faiakoga i te Tusi Tapu i taimi e taumafai malosi tatou ke tauloto, talia, kae fakagalue se akoakoga i te Tusi Tapu. Kae sili i mea katoa, e loto fakafetai malosi eiloa tatou ona ko te kufaki o Ieova te Atua i a tatou! E tiga loa e fakatāua ne tatou te kufaki o nisi tino, kae e se faigofie ke kufaki tatou i nisi taimi. E pelā me se fakaakoakoga, e masani o tofotofo aka ‵tou kufaki māfai ko ‵lave tatou i se laina i te sitoa, maise māfai ko talimuli ki se koga. E mafai o kaitāua tatou ona ko mea e fai mai ne nisi tino. Kae i nisi taimi, e mafai o faigata ki a tatou ke ‵nofo fakatali‵tali ki te lalolagi fou telā ne folafola mai ne Ieova. Tela la, i tulaga katoa konei, e manakogina ke kufaki malosi tatou. w23.08 20 ¶1-2

E auala i te fakatonuga a Ieova, e silia atu mo te 99 pasene o te kautau a Kitiona ne ‵kati ne ia. Ne mafai o mafaufau ifo a ia: ‘E mata, e ‵tau eiloa o fai te fakamafuliga tenei? E mata, e ‵lei?’ Kae ne fakalogo eiloa a Kitiona. E fakaakoako eiloa a toeaina i aso nei ki a Kitiona mai te faka‵logo ki fakama‵fuliga mai te fakapotopotoga. (Epe. 13:17) Ne fakalogo a Kitiona ki a Ieova faitalia tena mataku mo te fakamataku o te galuega e ‵tau o fai ne ia. (Fama. 9:17) Mai tua o te mauaga ne ia te fakatalitonuga mai i a Ieova, ne talitonu katoatoa a Kitiona me ka fesoasoani atu eiloa te Atua māfai ko puipui ne ia a tino o te Atua. E fakaakoako eiloa a toeaina kolā e ‵nofo i koga e fakatapu i ei te galuega talai ki a Kitiona. E takitaki ne latou mo te loto malosi te faiga o fakatasiga mo te galuega talai faitalia te fakamataku māfai ko ‵loka latou, puke ke fakafesilisili aka, faka‵tea mai olotou galuega ‵togi, io me fakasaua. Ka manakogina ne toeaina a te loto malosi i te taimi o te fakalavelave lasi ke faka‵logo latou ki fakatonuga ka tuku atu ki a latou—faitalia te fakama‵taku. w23.06 5-6 ¶12-13

Ne fakamau ne Ieova a uiga ‵gali o te faitaulaga sili tenei ki te Tusi Tapu ke fai mo akoakoga ki a tatou. (Loma 15:4) Kae i te matega a Ieoiata, ne tu ‵kese te tulaga fakaaloalo ne maua ne ia me ne “tanu ne latou a ia fakatasi mo nisi tupu i te Fakai o Tavita, ona ko te mea ne fai ne ia a mea ‵lei i Isalaelu e uiga ki te Atua tonu mo Tena fale.” (2 Nofo. 24:​15, 16) E mafai o fesoasoani mai a te tala o Ieoiata ke ati aka ne tatou katoa a te mataku ki te Atua. E mafai ne ovasia Kelisiano o fakaakoako ki a Ieoiata mai te matapula‵pula o puipui a te lafu a te Atua mo te fakamaoni. (Galu. 20:28) E mafai o tauloto ne tino kolā ko ma‵tua ‵ki se akoakoga tāua mai i a Ieoiata, me kafai e ma‵taku latou ki a Ieova kae tumau i te fakamaoni, e mafai eiloa o fakaaoga ne Ia latou ke fakataunu a Tena fuafuaga. E mafai o tauloto ne talavou a faifaiga a Ieova ki a Ieoiata kae fakaakoako ki a Ia mai te fakaasi atu te āva mo te fakaaloalo ki tino kolā ko ma‵tua ‵ki, maise latou kolā ko leva ne tavini fakamaoni atu ki a Ieova. (Faata. 16:31) Ke na ‵lago atu tatou mo te fakamaoni ki a “latou kolā e fai ne latou te takitakiga” mai te faka‵logo ki a latou.—Epe. 13:17. w23.06 17 ¶14-15

I te fakatasiga, ke ‵poto tatou o fakaiku aka te uke o taimi e sisi ei ‵tou lima. Kafai e sisi faeloa ‵tou lima, e mafai eiloa o fakamalosi ne tatou te taina e fai ne ia te akoga ke fili tatou faitalia foki loa me isi ne nisi tino e seki maua se avanoaga ke fai olotou tali. Ka fai foki i ei a nisi tino ke se fia sisi olotou lima. (Fai. 3:7) Kafai e tokouke a tino talai e sisi olotou lima, kāti ka se uke avanoaga mō tatou ke fai ‵tou tali. I nisi taimi, kāti ka se fili eiloa tatou ne te taina e fai ne ia te akoga. E mafai o fakavāivāi mai te mea tenā, kae ke mo a ma ita māfai ko se fili tatou ke fai ‵tou tali. (Fai. 7:9 ) Kafai e se uke avanoaga ne maua ke fai au tali, kaia e se fakalogologo faka‵lei ei koe ki tali a nisi tino kae fakamālō atu ki a latou mō olotou tali ‵gali ma oti te fakatasiga? Ka fakamalosi atu eiloa au pati fakamālō konā ki ou taina mo tuagane e pelā eiloa mo au tali kolā ne manako koe o fai. w23.04 23-24 ¶14-16

Sukesuke ki te Muna a te Atua kae mafaufau ‵loto ki ei. E pelā me se lakau telā e tu ‵mautakitaki ona ko te ‵solo o ana aka ki lalo i te laukele, e mafai o ‵tu ‵mautakitaki tatou māfai e malosi ‵tou fakatuanaki ki te Muna a te Atua. Kafai ko gasolo aka o lasi te lakau, ka ‵solo malosi ifo ana aka ki lalo kae salalau foki. Kafai e fai ‵tou sukesukega kae mafaufau ‵loto, e fakamalosi ne tatou a ‵tou fakatuanaki mo ‵tou loto tali‵tonu me i auala o te Atua ko te ‵toe mea ‵lei mō tatou. (Ko. 2:​6, 7) Ke mafaufau ‵loto ki te auala ne fesoasoani atu ei a fakatonuga, takitakiga mo puipuiga a Ieova ki ana tavini i aso mua. E pelā mo te saga tonu atu o Esekielu i te taimi ne fakamatala faka‵lei atu ne se agelu te fuaga o te faletapu e auala i se fakaasiga. Ne fakamalosi aka ne te fakaasiga tenei a Esekielu, kae e tuku mai i ei ki a tatou a akoakoga aoga me e mafai o taofi ‵mau tatou ki tulaga o Ieova e uiga ki te tapuakiga ‵ma. (Eseki. 40:​1-4; 43:​10-12) E maua foki ne tatou a mea aoga māfai e fakaavanoa ‵tou taimi ke suke‵suke kae mafaufau ‵loto ki mea ‵loto i te Muna a te Atua. E mafai foki o maua ne tatou se loto telā ‵mautakitaki, mai te tali‵tonu katoatoa ki a Ieova.—Sala. 112:7. w23.07 18 ¶15-16

E ‵fonu te Tusi Tapu i tala o talavou kolā e fai pelā me ne fakaakoakoga ‵lei ke tau‵tali ki ei. Ne a‵lofa a talavou konei i aso mua ki te Atua kae ne fai ne latou a tiute kese‵kese ke tausi atu ki ana tino. E mafai foki o maua ne koe a tāgata Kelisiano kolā e fai pelā me ne fakaakoakoga ‵lei i tou kāiga mo te fakapotopotoga. (Epe. 13:7) Kae ko Iesu Keliso ko te ‵toe fakaakoakoga ‵lei ke tau‵tali ki ei. (1 Pe. 2:21) I te taimi e suke‵suke faka‵lei ei tatou ki fakaakoakoga konei, mafaufau ‵loto ki olotou uiga tu ‵kese. (Epe. 12:​1, 2) Ko fakaiku aka ei te auala ka fakaakoako koe ki tāgata konei. A te tagata telā e malosi tena mafaufau e mafaufau ‵loto ki ana filifiliga a koi tuai o gasue. Tela la, galue malosi ke maua kae ke fakatumau a te atamai tenā. Ke kamata mai te tauloto ki fakatakitakiga i te Tusi Tapu kae mafaufau ki te aoga o fakatakitakiga konā. Ko fakaaoga ei a fakatakitakiga konā ke fesoasoani atu ki a koe ke fai a fakaikuga kolā e fakafiafia atu ki a Ieova. (Sala. 119:9) Te mea tenā ka fesoasoani malosi atu eiloa ki a koe ke fai pelā me se tagata Kelisiano matua ‵lei.—Faata. 2:​11, 12; Epe. 5:14. w23.12 24-25 ¶4-5

E mafai ne mātua o akoako olotou tamaliki i se auala magoi ke tali atu mo te agamalu māfai ko fakafesiligina olotou talitonuga. (Iako. 3:13) Nisi mātua e fakaakoako ki ei i taimi o tapuakiga a kāiga. E mafau‵fau latou ki mataupu kolā e mafai o ‵sae aka i te akoga, sau‵tala kae fakaasi atu te auala ke tuku atu se tali, kae akoako olotou tama‵liki ke fai‵pati i se auala agamalu, kae fakafiafia. A taimi fakaakoako e mafai o fesoasoani ki Kelisiano ke fakatalitonu aka ne latou eiloa kae ke fakamatala atu ki nisi tino a pogai e tali‵tonu latou ki ei. A te fakasologa o mataupu ko te “Young People Ask” i te jw.org e aofia i ei a worksheets for teenagers. Ne fakatoka a mea konā ke fesoasoani atu ki talavou ke fakamalosi aka a mea e tali‵tonu latou ki ei kae ke fakatoka olotou tali i olotou pati totino. Mai te suke‵suke ki mataupu konā e pelā me se kāiga, ko mafai ei ne tatou katoa o tauloto ke iloa o ‵pulu a ‵tou fakatuanaki i se auala agamalu kae fakafiafia. w23.09 17 ¶10; 18 ¶15-16

Kai isi aka loa sou fakamoemoega faka-te-agaga telā ne faigata ki a koe ke fakataunu? Kafai e isi, e se ko koe fua e fai penā. E pelā mo Philip ne manako malosi ke momea aka te ‵lei o ana ‵talo, kae ne faigata ke maua ana taimi ke ‵talo. Te fakamoemoega o Erika ke mo a ma talimuli a ia ki te fakatasiga o te galuega talai; kae toeitiiti ko fakatasiga katoa e talimuli a ia ki ei. Kafai e isi sou fakamoemoega i te taimi nei telā e seki taunu, ke mo a ma mafaufau me ko seai sou aoga. Ke oko ki tamā fakamoemoega fo‵liki e manakogina a taimi mo galuega e uke. Kae kafai koi kausaki eiloa koe ke fakataunu tou fakamoemoega e fakaasi mai ei me fakatāua ne koe tou fesokotakiga mo Ieova kae manako ke tuku atu ne koe te ‵toe mea ‵lei ki a ia. E fakatāua ne Ieova au taumafaiga. E tonu, e se fakamoemoe a ia ke tō silia au mea e fai i lō te mea e mafai o fai ne koe. (Sala. 103:14; Mika 6:8) Tela la, ke fakatoka se fakamoemoega telā e mafai o fakataunu, kae fetaui mo ou fakanofonofoga. w23.05 26 ¶1-2

E mafai o mata‵taku a tino loto malosi, kae e se talia ne latou te mataku ke taofi ei latou mai te faiga o te mea tonu. A Tanielu se talavou loto malosi ‵ki. Ne sukesuke a Tanielu ki tusitusiga a pelofeta a te Atua, e aofia i ei a valoaga a Ielemia. Mai i ana sukesukega konā, ne iloa aka fakamuli ne Tanielu me ko pili o gata atu a te ‵nofo fakapagota o te kau Iutaia i Papelonia. (Tani. 9:2) A te kilo atu ki te fakataunuga o valoaga i te Tusi Tapu e mautinoa eiloa me ne fakamalosi atu ke talitonu a Tanielu ki a Ieova, kae ko tino kolā e tali‵tonu malosi ki te Atua e mafai eiloa o loto ma‵losi ‵ki. (Fakatusa ki te Loma 8: 32, 37-39.) A te ‵toe mea tāua, ne ‵talo atu faeloa a Tanielu ki tena Tamana faka-te-lagi. (Tani. 6:10) Ne fakaasi atu ne ia ana agasala ki a Ieova penā foki mo ana lagonaga. Kae ne akai atu a Tanielu mō se fesoasoani. (Tani. 9:​4, 5, 19) A ia se tino e penei mo tatou, tela la, ne seki fanau mai a ia mo te loto malosi. Kae ne ati aka ne ia te uiga tenā e auala i te sukesuke, ‵talo kae talitonu ki a Ieova. w23.08 3 ¶4; 4 ¶7

Kafai e faka‵logo tatou ki pule ma‵luga, ka maua ne tatou mo nisi tino a mea aoga. E pefea la? E pelā mo se mea e tasi, e se mafai o fakasala tatou e pelā mo tino kolā e se faka‵logo ki te tulafono. (Loma 13:4) A te faka‵logo o tatou taki tokotasi e mafai o ‵fuli i ei te kilokiloga a pule ma‵luga ki Molimau a Ieova. E pelā mo te mea ne tupu i Nigeria i se fia sefulu tausaga ko ‵teka, ne ulu atu a sotia ki te Fale Tapuaki i te taimi o se fakatasiga o ‵sala ki tino kolā ne fakaasi atu te lotou ‵teke e uiga ki te ‵togiga o lafoga. Kae ne fai atu te takitaki ki sotia ke olo, ana muna: “A Molimau a Ieova e se ‵teke ki te ‵togiga o lafoga.” I so se taimi e fakalogo koe ki te tulafono, ko fesoasoani atu koe ke maua ne tino o Ieova se ata ‵lei i mua o tino—ko te ata ‵lei telā ka mafai o puipui i ei ou taina tali‵tonu i se aso. w23.10 9 ¶13

Ko leva ne faka‵tali a nisi tavini a Ieova ki te gataga o te olaga tenei. Mai te kilokiloga a te tagata, e foliga mai me ko tuai te fakataunuga o te folafolaga a te Atua tenā. E iloa ne Ieova te mea tenā kae ne fakamautinoa atu a ia ki te pelofeta ko Sapakuka: “E seki oko ki te taimi tonu o te fakaasiga, kae ko fakava‵vave atu nei ki tena gataga, kae ka se loi eiloa. Kae kafai foki e tuai, ke nofo fakatalitali eiloa ki ei! Me ka taunu eiloa. Ka se tuai eiloa!” (Sapa. 2:3) E mata, ne fai atu ne te Atua a pati konā mō te ‵lei fua o Sapakuka? Io me aoga foki Ana pati ki a tatou i aso nei? Ne fakamalosi atu ki te apositolo ko Paulo ke fakasino a pati konā ki Kelisiano, kolā e ‵nofo fakatalitali ki te lalolagi fou. (Epe. 10:37.) E tonu, e mautinoa i a tatou me kafai foki loa e foliga tuai te ‵tou faka‵saoga, kae “ka taunu eiloa. Ka se tuai eiloa!” w23.04 30 ¶16

Ne‵teke atu a te tokoukega o tino Isalaelu ki fakamaoniga ma‵nino me ne fakaaoga ne Ieova a Mose e pelā me ko Tena sui. (Nume. 14:​10, 11) Ne ‵teke atu faeloa latou ki a Mose. Ona ko te mea tenā, ne seki talia ei ke ulu atu te kautama tenā o tino Isalaelu ki te Fenua o te Folafolaga. (Nume. 14:30) Kae ui i ei, ne tau‵tali eiloa a nisi tino Isalaelu ki te takitakiga a Ieova. E pelā me se fakaakoakoga, ne fai mai a Ieova: “Kalepo . . . ne tumau i te tautali mai i a au mo te loto kātoa.” (Nume. 14:24) Ne fakamanuia ne te Atua a Kalepo, kae tuku atu foki ke filifili ne ia te koga e manako a ia o nofo i ei i te Fenua o te Folafolaga. (Iosua 14:​12-14) Ne fai foki a te suā kautama o te kau Isalaelu e pelā me se fakaakoakoga ‵lei i te tau‵tali i te takitakiga a Ieova. I te taimi ne sui ei ne Iosua a Mose e pelā me se takitaki o te kau Isalaelu, ne “āva malosi latou ki a ia i aso katoa o tena olaga.” (Iosua 4:14) Ona ko te mea tenā, ne fakamanuia ne Ieova latou mai te avatu o latou ki te fenua telā ne tauto a ia me ka tuku mō latou.—Iosua 21:​43, 44. w24.02 21 ¶6-7

E pelā mo te tokita telā e mafai o iloa ne ia a nisi fakamatalaga e uiga ki te ola ‵lei o ‵tou fatu i te asiga ne ia a uaua i ‵tou lima, e mafai o maua ne tatou a nisi fakamatalaga e uiga ki te malosi o te ‵tou a‵lofa ki te Atua mai te iloilo aka a te ‵tou a‵lofa ki nisi tino. Kafai ko kamata o lavea atu me ko seai ne lagonaga a‵lofa o tatou ki ‵tou taina mo tuagane, tenā ko iloa ei ne tatou me ko gasolo ifo a te ‵tou a‵lofa ki te Atua. Kae kafai e fakaasi atu faeloa ne tatou te alofa ki ‵tou taina tali‵tonu, se fakaasiga tāua tenā me malosi ‵ki a te ‵tou a‵lofa ki te Atua. E ‵tau eiloa o manava‵se tatou māfai ko se malosi a te ‵tou a‵lofa ki taina mo tuagane. Kaia? Me ka fakamataku ki te ‵tou feitu faka-te-agaga. Ne fakaasi manino mai ne te apositolo ko Ioane i tena fakamasauaga ki a tatou: “Te tino telā e se alofa ki tena taina, telā ko oti ne matea ne ia, e se mafai o alofa ki te Atua, telā e seki matea ne ia.” (1 Ioa. 4:20) Se a te akoakoga mō tatou? Ka fiafia eiloa a Ieova māfai fua tatou e “fakatau a‵lofa te suā tino ki te suā tino.”—1 Ioa. 4:​7-9, 11. w23.11 8 ¶3; 9 ¶5-6

I te taimi koi foliki a Ioasa, ne fai a ia mo tupu. Ona ko te mea ko mate a tena tamana, ne fakalogo a ia ki fakatonuga a te Faitaulaga Sili fakamaoni, ko Ieoiata. Ne fakatonutonu ne te faitaulaga tenā a Ioasa e pelā loa me ko tena tama tonu. Ona ko te mea tenā, ne fakaiku aka ne Ioasa ke fai ne ia te takitakiga i te tapuakiga tonu kae tavini atu ki a Ieova. Ne fai foki ne Ioasa se fakatokaga ke toe faite faka‵lei a te faletapu o Ieova. (2 Nofo. 24:​1, 2, 4, 13, 14) Kafai ne akoako koe ke alofa ki a Ieova kae ola e ‵tusa mo ana tulaga, ko maua eiloa ne koe se meaalofa tāua ‵ki. (Faata. 2:​1, 10-12.) E mafai ne ou matua o akoako koe i auala e uke. I te taimi e fakagalue ne koe a manatu fesoasoani i te Tusi Tapu, ka fakafiafia ne koe a ou mātua. Kae sili atu i ei, ka fakafiafia ne koe a te Atua kae ati aka se vā fakataugasoa tumau mo ia. (Faata. 22:6; 23:​15, 24) Konei a pogai ‵lei ke tau‵tali tatou ki te fakaakoakoga a Ioasa i te taimi koi foliki ei a ia. w23.09 8-9 ¶3-5

Ne tauto mai a Ieova me ka fakalogologo a ia ki ‵tou ‵talo. E alofa a te Atua ki ana tino tapuaki fakamaoni, tela la, e saga atu faeloa a ia ki olotou ‵talo. (Sala. 10:17; 37:28) Kae e se fakauiga i ei me ka talia ne ia a ‵tou fakatagi katoa. Kāti e ‵tau o faka‵tali tatou ki te lalolagi fou ke maua a nisi mea kolā ne fakamolemole tatou ki ei. E masaua ne Ieova tena fuafuaga māfai e fakalogologo mai ki ‵tou ‵talo. (Isa. 55:​8, 9) A te vaega e tasi o te fuafuaga tenā ko te faka‵fonuga o te lalolagi ki tāgata mo fāfine kolā e fia‵fia o faka‵logo ki tena pulega. Kae e fai mai Satani me e sili atu i te ‵lei māfai e pule atu a tino ki a latou eiloa. (Kene. 3:​1-5) Ko te mea ke fakamaoni aka te ‵se o pati a te Tiapolo konā, ne talia ei ne Ieova ke pule atu a tino ki a latou eiloa. Kae lavea ne tatou me i fakalavelave e uke e fe‵paki mo tatou i aso nei e māfua mai fua i pulega a tino. (Fai. 8:9) E malama‵lama tatou me ka se faka‵lei aka ne Ieova a fakalavelave katoa konei i te taimi nei. w23.11 21 ¶4-5

Ne tauto mai a Ieova me e auala i a Apelaamo ka fakamanuiagina a atufenua e uke. Kae i te taimi ko 100 ei a tausaga o Apelaamo kae ko 90 tausaga o Sala, ne seki sae mai eiloa te tamaliki telā ne folafola mai. Mai te kilokiloga a se tagata, ko se mafai o maua ne Apelaamo mo Sala se lā tamaliki tagata. A te mea tenā se tofotofoga lasi eiloa ki a Apelaamo. “Kae ne fakavae eiloa tena fakamoemoega ki tena fakatuanaki me ka fai a ia mo fai te tamana o atufenua e uke.” (Loma 4:​18, 19) Fakamuli loa, ne taunu a te mea ne fakamoemoe ki ei a Apelaamo. Ne fai eiloa a ia mo tamana o Isaako, ko tena tama telā ko leva ne nofo fakamoemoe a ia ki ei. (Loma 4:​20-22) E mafai o talia tatou ne te Atua kae taku amiotonugina e pelā me ne taugasoa o ia, e pelā mo Apelaamo. E tonu, tenā loa te mea ne faka‵mafa mai ne Paulo telā ne tusi mai: “Kae ko pati konei, ‘fai a te mea tenā ki a ia’ ne seki tusi fua mō [Apelaamo] eiloa, kae mō tatou foki kolā ka fai pelā me e amio‵tonu, me e tali‵tonu tatou ki a Ia telā ne fakatu aka ne ia a Iesu.” (Loma 4:​23, 24) E pelā mo Apelaamo, e ‵tau mo tatou o fakatuanaki, fai a galuega ‵lei, kae ke isi foki se ‵tou fakamoemoega. w23.12 7 ¶16-17

Kafai e isi se fakalavelave telā e fai ne ia koe ke mataku, masaua me iloa ‵lei ne Ieova te fakalavelave tenā mo te auala e pokotia ou lagonaga i ei. E pelā me se fakaakoakoga, ne iloa ‵lei ne Ieova a mea ma‵sei ne fe‵paki mo tino Isalaelu i Aikupito penā foki mo “te lotou logo‵mae.” (Eso. 3:7) Kae kāti e fia iloa ne koe me e fesoasoani atu pefea a Ieova i te taimi e fakafesagai koe mo se tulaga fakamataku. Ke na fakamolemole atu ki a ia ke fesoasoani atu ke lavea ne koe tena fesoasoani. (2 Tupu 6:​15-17) Ko mafaufau ei penei: E mata, e isi se lāuga io me se tali i te fakatasiga a te fakapotopotoga ne fakamalosi mai ki a au? E mata, e isi se tusi, se vitio io me ko ‵tou pese ne fakamalosi ne ia koe? E mata, e isi se tino ne fakaasi atu ne ia se manatu fakamalosi loto io me se tusi faitau ki a koe? Kāti e manatu mā‵mā sāle tatou ki te alofa fakataina mo mea‵kai faka-te-agaga e maua ne tatou. Kae konā eiloa a meaalofa fakaofoofogia e aumai ne Ieova. (Isa. 65:13; Male. 10:​29, 30) E fakamaoni mai ei a tena atafai ki a koe. (Isa. 49:​14-16) Kae se fakamaoniga foki me ‵tau eiloa o talitonu koe ki a ia. w24.01 4-5 ¶9-10

Mai mua malie o foki atu ki te lagi, ne fakamasaua atu ne Iesu ki ana soko a te lotou galuega ke tuku atu se molimau e uiga ki a ia “i Ielusalema, i Iuta kātoa mo Samalia, ke oko eiloa ki toe koga ‵mao i te lalolagi.” (Galu. 1:8; Luka 24:​46-48) E se leva, kae puke ne takitaki Iutaia a te apositolo ko Petelu mo Ioane kae avatu ki mua o te Sanetulini, kae fakatonu atu ke fakagata te galuega talai a tāgata fakamaoni konei, kae fakamatakutaku atu foki lāua. (Galu. 4:​18, 21) Ne fai atu a Petelu mo Ioane: “Kafai e tonu i te kilokiloga a te Atua ke faka‵logo māua ki a koutou i lō te Atua, fakamasino aka eiloa ne koutou. Kae e pelā mo māua, e se mafai eiloa o fakagata te mā fai‵pati ki mea ko oti ne lavea kae lagona ne māua.” (Galu. 4:​19, 20) I te ‵talaga o Petelu mo Ioane, ne ‵talo atu a soko konei ki a Ieova e uiga ki te faiga o tena loto. Ne tali eiloa ne Ieova a te ‵talo tenā.—Galu. 4:31. w23.05 5 ¶11-12

A te ‵toe fesokotakiga leva eiloa i te iunivesi ko te fesokotakiga i te va o Ieova mo tena Tama pele. I te fia piliona tausaga ne ‵nofo tasi ei i te lagi, ne ‵pili malosi te lā va kae fakatau a‵lofa. Ne fakaasi manino atu ne Ieova a tena alofa ki a Iesu, i te tusi siki o te aso nei. Ne mafai fua o fai atu a Ieova penei, ‘Tenei a ia telā ko oti ne talia ne au.’ Kae ne manako a ia ke iloa ne tatou a te lasi o tena alofa ki a Iesu, telā ne taku ei ne ia me “ko taku Tama, ko taku fagasele.” Ne fakamatamata a Ieova i a Iesu, maise loa me ne loto fiafia a ia o tuku atu a tena ola. (Efe. 1:7) Kae ne seki fakalotolotolua eiloa a Iesu e uiga ki lagonaga o tena Tamana ki a ia. Ne lavea ne Iesu a te alofa tonu o tena Tamana ki a ia. Ne faipati faeloa a ia mo te loto talitonu ki te alofa o tena Tamana ki a ia.—Ioa. 3:35; 10:17; 17:24. w24.01 28 ¶8

Mafaufau ki te mea tenei: E fai ne se tino telā e alofa malosi koe ki ei a pati sē ‵lei e uiga ki a koe. E iloa ne koe me e se ‵tonu a pati konā; kae e tali‵tonu a nisi tino ki ei. Kae sili atu i te masei, me e toe fakamatala atu ne latou te tala sē tonu tenā, kae tali‵tonu foki a tino e tokouke ki ei. Ka pefea ou lagonaga? E mafai o se ‵lei eiloa ou lagonaga ona ko pati fatu‵fatu konā? E fesoasoani mai te fakatusaga tenei ke malama‵lama tatou i lagonaga o Ieova i te taimi ne taku fakamasei ei tena igoa. E tokotasi tena tama faka-te-agaga ne fai atu ne ia a pati sē ‵tonu e uiga ki a ia ki te fafine muamua eiloa, ko Eva. Ne talitonu tou fafine ki pati ‵loi konā kae ne fai ei ke ‵teke atu a ‵tou mātua muamua ki a Ieova. Ona ko te mea tenā, ne agasala ei a tino katoa kae ‵mate atu foki. (Kene. 3:​1-6; Loma 5:12) A fakalavelave katoa e lavea ne tatou i te lalolagi nei—te mate, taua, logo‵maega—ne māfua mai ona ko loi ne fakasalalau ne Satani. E mata, ne logo‵mae a Ieova ona ko loi konā mo mea ne iku mai i ei? Ao, ne logo‵mae eiloa. Kae ko Ieova e seki kaitaua io me ita fakamoemoe. Ne tumau loa a ia i te fai pelā me se “Atua fiafia.”—1 Timo. 1:11. w24.02 8 ¶1-2

E mafai pefea o fai ne koe se fakaikuga tai ‵pau pelā mo Iosefa? E mafai o na fakaiku nei ne koe au mea ka fai māfai ko fepaki mo se tofotofoga. Fakamasani o ‵teke fakavave atu ki mea kolā e takalialia ki ei a Ieova, kae ke mo a foki ma mafaufau ki ei. (Sala. 97:10; 119:165) Mai te fai penā, ka se mafai eiloa o fakalotolotolua koe māfai ko tofotofogina. Kāti ko iloa ne koe me ko maua ne koe te munatonu kae manako koe o tavini atu ki a Ieova mo tou loto kātoa, kae koi isi loa se mea e taofi ne ia koe ke mo a ma fai tau tukuatuga kae papatiso. E mafai o fai ne koe te mea ne fai ne te tupu ko Tavita. Ke fakamolemole atu ki a Ieova: “Iloilo mai au, e te Atua, kae fai ke iloa ne koe toku loto. Sukesuke mai au, kae fai ke iloa ne koe a mea e manavase au ki ei. Kae onoono māfai e isi se manakoga masei i loto i a au, kae takitaki atu au i te auala ki te se-gata-mai.” (Sala. 139:​23, 24) E fakamanuia ne Ieova a tino kolā e “‵sala malosi ki a ia.” A tou kausaki atu ke fai tau tukuatuga kae papatiso, se fakaasiga me e fai eiloa ne koe a te mea tenā.—Epe. 11:6. w24.03 6 ¶13-15

Ne filifili aka a te faitaulaga sili ke fai mo sui o tino i mua o te Atua. A te faitaulaga sili muamua o Isalaelu, ko Alona, ne ‵tofi ne Ieova i te taimi ne fakaulufale ei a te faleie tapu. Kae e pelā mo te fakamatalaga a te apositolo ko Paulo, “ne ‵tau o tokouke a faitaulaga i te fakasologa tenā me e se mafai o tumau se tino e tokotasi i te tofi tenā ona ko te mate.” (Epe. 7:​23-26.) Kae e pelā me ne tāgata sē ‵lei katoatoa, ne ‵tau o ofo atu ne faitaulaga sili konā a taulaga mō olotou agasala totino. Kae tenei te mea e ‵kese ‵ki ei a faitaulaga sili o Isalaelu mo te ‵toe Faitaulaga Sili, ko Iesu Keliso. E pelā me ko te ‵tou Faitaulaga Sili, a Iesu Keliso “se tavini i te . . . faleie tapu tonu, telā ne fakatu aka ne Ieova, kae e sē se tagata.” (Epe. 8:​1, 2) Ne fakamatala mai a Paulo me “ona ko [Iesu] e ola ki te se-gata-mai, e seai se tino e sui ne ia tena ‵tofi fakafaitaulaga.” Ne toe fai mai a Paulo i a Iesu “e se lailai, e ‵vae kea‵tea mai i tino agasala” kae “e se manakogina ke ofo atu ne ia a taulaga i aso takitasi” mō ana agasala e pelā mo faitaulaga sili o Isalaelu. w23.10 26 ¶8-9

“Te lagi mua” e fakasino ki malo fakapolitiki kolā e pule ki ei a Satani mo ana temoni. (Mata. 4:​8, 9; 1 Ioa. 5:19) E pelā mo te fakaaogaga i te Tusi Tapu, a te “lalolagi” e mafai o fakasino ki tino e ‵nofo i te lalolagi. (Kene. 11:1; Sala. 96:1) Tela la, a “te lalolagi mua” e fakasino ki te olaga masei o tino i aso nei. A Ieova ka se toe fai faka‵lei io me toe faite ne ia te “lagi” mo te “lalolagi”; kae ka ‵fulu faka‵ma kae sui ne ia a mea konā. Ka sui ne ia te lagi mo te lalolagi konei e iai nei ki se “lagi fou mo se lalolagi fou”—telā e fakasino ki se malo fou mo se olaga fou o tino. Ka fakafou eiloa ne Ieova a te lalolagi mo tino mai te faiga ke oko atu latou ki te tulaga ‵lei katoatoa. E ‵tusa mo te valoaga a Isaia, a te lalolagi kātoa ka fai mo fai se koga tafasili i te gali e pelā eiloa mo te fatoaga o Etena. A tatou foki ka faka‵fou aka, io me faka‵lei a masaki o tino taki tokotasi. A tino ‵pili, ‵kivi kae ‵tuli ka ‵lei katoa, ke oko ki tino ‵mate ka toe faka‵tu aka ki te ola.—Isa. 25:8; 35:​1-7. w23.11 4 ¶9-10

A te “fakalavelave lasi” ka oko fakapoi mai. (Mata. 24:21) Kae e ‵kese a te fakalavelave lasi mo nisi fakalavelave me ko leva ne iloa ne tatou me ka oko mai eiloa. Kāti i se 2,000 tausaga ko ‵teka, ne fakailoa atu a Iesu ki ana soko ke fakatoka mō te aso tenā. Kafai tatou e toka, ka faigofie ke kufaki tatou i te taimi faigata tenā kae ke fesoasoani atu ki nisi tino ke fai foki penā. (Luka 21:36) Ka manakogina ne tatou te kufaki ke faka‵logo ki a Ieova, kae tali‵tonu me ka puipui ne ia tatou. Ne a ‵tou mea ka fai māfai ko ‵galo ne kope io me ko kope katoa a ‵tou taina? (Sapa. 3:​17, 18) Ona ko te alofa atafai ka ga‵sue tatou o fesoasoani atu ki a latou. Kafai ko taua mai a atufenua ‵kaufakatasi kae ko ‵tau o ‵nofo tasi tatou mo ‵tou taina mo tuagane i se fale e tasi mō se vaitaimi, ka ‵saga atu pefea tatou ki ei? (Eseki. 38:​10-12) Ka manakogina ke lasi te alofa o tatou ki a latou ko te mea ke mafai o ‵sao atu tatou i te taimi faigata tenā. w23.07 2 ¶2-3

E uke a mea e mafai o tauloto ne taki tauavaga mai i a Akuila mo Pisila, se tauavaga telā ne āva malosi ki ei a Kelisiano e tokouke i aso mua. (Loma 16:​3, 4) Ne ga‵lue, talai, kae fesoasoani fakatasi lāua ki nisi tino. (Galu. 18:​2, 3, 24-26) E tonu, so se taimi e faipati te Tusi Tapu e uiga ki a Akuila mo Pisila, e taku fakatasi mai faeloa a lā igoa. E mafai pefea o fakaakoako atu a taki tauavaga ki a Akuila mo Pisila? Mafaufau ki mea e uke e ‵tau o fai ne koe mo tau avaga. E mata, e mafai o fai fakatasi ne koulua a galuega konei i lō te fai ne se tino e tokotasi? E pelā mo Akuila mo Pisila ne talai fakatasi lāua. E mata, e fai faeloa ne koulua aulua fakatokaga ke fai foki penā? Ne ga‵lue fakatasi foki a Akuila mo Pisila. Kāti e kese‵kese a galuega a koulua mo tau avaga, kae e mata, e mafai o fai fakatasi ne koulua a galuega i te fale? (Fai. 4:9) Kafai e fakatau fesoasoani koulua o fai se galuega, ka ga‵lue eiloa koulua pelā me se tīmu kae maua foki i ei ne koulua te avanoaga ke sau‵tala fakatasi. w23.05 22-23 ¶10-12

E maua ne tino katoa a lagonaga mataku i nisi taimi. E pelā mo te taimi ne salasala a te tupu ko Saulo ke tamate a Tavita, ne fakaiku aka ne Tavita ke tele ki te fakai o Filisitia ko Kata. Fakamuli ifo, ne logo te tupu o Kata ko Akisa, me i a Tavita ko te ‵toa mafi telā ne usu sāle a pese a tino me ne ‵ta ne ia e “taki toko sefuluafe” tino Filisitia. Ne “mataku malosi” a Tavita. (1 Samu. 21:​10-12) Ne manavase a ia ki mea ka fai ne Akisa ki a ia. Ne manumalo pefea a Tavita i te mataku? I te Salamo 56, ne fakaasi mai i ei ne Tavita ana lagonaga i tena nofoga i Kata. E fakamatala faka‵lei mai i te salamo tenā a pogai ne mataku ei a Tavita, e pelā foki mo te auala ne manumalo ei a ia i te mataku. Kafai e mataku a ia, ne talitonu a Tavita ki a Ieova. (Sala. 56:​1-3, 11.) Ne maua ne ia a pogai ‵tau ke talitonu ki a Ieova. Fakatasi mo te fesoasoani o Ieova, ne fai ne Tavita se palani tai ‵kese kae magoi ‵ki: Ne fakafoliga atu i a ia e fakavalevale! Tenā ne seki fia tamate ei a Akisa ki a Tavita kae manako ke ‵tuli ke fano keatea, telā ne mafai ei o sao a Tavita mai konā.—1 Samu. 21:13–22:1. w24.01 2 ¶1-3

Ko oi la latou konei e taku mai i te tusi siki o te aso nei? Ko tino fakaekegina kolā ne faka‵tu aka mai te mate! Tela la, kafai ko olo aka a toe tino fakaekegina mai te lalolagi ki te lagi i te fakaotiotiga o te fakalavelave lasi, a te galuega muamua a latou e tasi ko te taua atu. Kafai ko faka‵tu aka ki te lagi, ka tavini atu latou fakatasi mo Keliso mo agelu tapu o taua atu i te taua fakaoti eiloa ki fili o te Atua. Mafaufau aka la! A nisi Kelisiano fakaekegina i te lalolagi nei ko ma‵tua ‵ki kae vāi‵vai olotou foitino. Kae i te taimi eiloa e faka‵tu aka latou ki te lagi, ka ma‵losi kae ‵mafi latou kae fai pelā me ne tino faka-te-agaga kolā ka se toe mafai o ‵mate, kae ka taua fakatasi atu latou mo te lotou Tupu-Mafi ko Iesu Keliso. Kafai ko oti atu te taua o Amaketo, ka ga‵lue fakatasi latou mo Iesu i te faiga o tino ke gasolo o ‵lei katoatoa. E mautinoa, me ka sili atu i te ‵lei o galuega ka fai ne latou mai te lagi mō olotou taina mo tuagane pele i te lalolagi i lō mea ne mafai ne latou o fai e pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa! w24.02 6-7 ¶15-16

E isi ne tino kolā ko toka ke fai olotou tukuatuga kae papatiso koi fakatalave eiloa. Kāti e mafau‵fau ifo latou penei, ‘Kae pefea la māfai ko fai ne au se agasala matagā kae fakatea au?’ Kafai tenā te mea e manavase koe ki ei, ke talitonu me ka tuku atu ne Ieova a mea katoa e manakogina ‘ko te mea ke sasale koe i te auala telā e talia ne ia kae ke fakafiafia katoatoa atu ki a ia.’ (Ko. 1:10) Ka tuku atu foki ne ia ki a koe a te malosi ke fai te mea tonu. Ko oti ne fakamaoni aka me mafai o fai ne ia te mea tenā e auala i ana mea ne fai ki tino e tokouke. (1 Koli. 10:13) Tenā te pogai e tasi e se tokouke ei a tino e faka‵tea mai te fakapotopotoga Kelisiano. E fakatoka ne Ieova ana tino ki auala ke tumau latou i te fakamaoni. A tino sē ‵lei katoatoa katoa e tofotofogina faeloa ke fai a mea ma‵sei. (Iako. 1:14) Kae ko koe eiloa e fai ne koe te filifiliga ki au mea ka fai ki te tofotofoga tenā. A te ‵tonuga loa, ko koe eiloa e pule katoatoa ki au mea e fai ki tou olaga. E tiga loa e fai mai a nisi tino me e se mafai o taofi aka ne tatou a ‵tou lagonaga mo mea e ma‵nako tatou o fai, kae e mafai eiloa o fakamasani koe ke tātaofi aka ou manakoga ma‵sei. w24.03 5 ¶11-12