E Limasefulu Tausaga i te Taviniga Tumau i Tafa o te Arctic Circle

NE FA‵NAU mai māua i se kāiga e tinogafulu a tamaliki i ei i te feitu ki matū o Ostrobthnia, i Finilani. Ne pokotia māua i te Taua i te Lua a te Lalolagi i te taimi koi fo‵liki ei māua. Faitalia me ‵nofo atu matou i se fia selau maila te ‵mao mai te koga e fai ei te taua, koi oko mai eiloa ki a matou a te mataku. I te taimi ne pōmu ei a fa‵kai ‵pili mai o Oulu mo Kalajoki, ne lavea ne matou se mainaga ‵kula i te po. Ne fai mai omotou mātua ke ‵muni matou māfai e lavea ne matou a vakalele tau e eva mai i luga. I te taimi ne fai mai ei te motou tuagane matua, ko Tauno, e uiga ki se lalolagi palataiso telā e seai ne mea piko‵piko i ei, ne fia‵fia ‵ki eiloa omotou loto.

Ne tauloto a Tauno ki muna‵tonu i te Tusi Tapu mai tusi a tino A‵koga ki te Tusi Tapu kae ko 14 ana tausaga. I te taimi ne kamata ei te Taua i te Lua a te Lalolagi, ne ita tou tagata ma kau ki te kautau ona ko tena loto lagona telā ne akoako ki te Tusi Tapu kae ne ‵pei ei a ia ki te falepuipui. I konā, ne fakasaua masei atu ki tou tagata. Ne fakamalosi aka fua ne te fakasauaga tenā a tena fakaikuga ke tavini atu ki a Ieova, kae mai tua ifo o tena fakasaolotoga mai te falepuipui ne gasolo aka eiloa o loto finafinau malosi a ia i te galuega talai. Ne fakamalosi aka matou ne te fakaakoakoga ‵lei a te motou tuagane ke olo atu matou ki fakatasiga kolā e fai ne Molimau a Ieova i se fa‵kai pili mai. Ne ‵kau foki matou ki fono o te atufenua, faitalia me ne taumafai malosi matou o ‵teu a tupe ke lava mō te malaga. Ne ‵toki ne matou a aniani, tau a fuagālakau, kae ‵sui a gatu o motou tuakoi. Ona ko te uke o galuega i te motou fatoaga, e masani sale o fakasolosolo matou o ‵kau ki fono o te atufenua.

Ne fai ne muna‵tonu kolā ne tauloto ne matou e uiga ki a Ieova mo ana fuafuaga ke ‵poko te motou a‵lofa ki a ia, kae fakaiku aka ke tuku atu omotou ola ki a ia. I te 1947, ne papatiso ei māua ki te vai​—Annikki ko 15 ana tausaga kae ko Aili ko 17. A te mā taina ko Saimi ne papatiso foki i te tausaga tenā. Ne suke‵suke foki māua mo te mā taina ko oti ne avaga, ko Linnea. Ne fai foki a tou fafine mo tena kāiga mo fai ne Molimau a Ieova. Mai tua o te papatisoga, ne fai ne māua ne fakamoemoega ke ga‵lue pelā me ne paenia lagolago i nisi taimi.

KO KAU KI TE TAVINIGA TUMAU

I te 1955, ne olo māua ki Kemi, se fa‵kai e ‵mao atu ki te feitu ki matū. E ui eiloa e ga‵lue tumau a māua tokolua, koi ma‵nako eiloa māua ke paenia kae manava‵se loa māua i te mea ma sē mafai ne māua o tausi a māua eiloa. Ne ma‵natu aka māua ke ‵teu muamua ne tupe ke lava. Mai konā loa ne sau‵tala fakatasi ei māua mo te tuagane paenia telā ne taku atu muamua. Ne fesoasoani mai a te sau‵talaga tenā ke lavea ne māua me i te taviniga tumau ki a Ieova e se fakalagolago katoatoa ki mea e maua ne tatou io me ko te ‵lago mai o ‵tou kāiga. A te ‵toe mea tāua ko te fakalago‵lago o tatou ki te ‵tou Tamana faka-te-lagi.

I te taimi tenā, ko lava eiloa a mā tupe ne ‵teu ke tausi ei māua i masina e lua. Tela la, i a Me 1957, ne fakamolemole atu māua mo te manava‵se ke paenia i masina e lua i Pello, se fa‵kai i Lapland, mai luga atu o te Arctic Circle. Mai tua o te lua masina, koi ‵toe eiloa a mā tupe katoa kolā ne ‵teu, tenā ne fakamolemole ei māua ke toe paenia mō te suā lua masina. Mai tua o te lua masina, koi ‵toe loa a mā tupe katoa. Ko tali‵tonu nei māua me ka tausi mai eiloa a Ieova ki a māua. Mai tua o te 50 tausaga ne paenia ei māua, koi ‵toe eiloa a mā tupe kolā ne ‵teu! Kafai e toe ‵kilo māua ki tua, e mafaufau māua ki a Ieova e pelā eiloa me ko puke mai ki mā lima kae fai mai: “Sa ma‵taku; au e fesoasoani atu ki a koutou.”​—Isa. 41:13.

I te 1958, ne manako te motou ovasia o fenua ke olo atu māua o paenia fakapito i Sodankylä, Lapland. I te taimi tenā, e tokotasi fua te Molimau i te koga tenā, se tuagane. Ne tauloto ne tou fafine a te munatonu i se auala fakaofoofogia. Ne fano a tena tama tagata i se malaga a tena vasega ki Helsinki, te laumua o Finilani. A koi sa‵sale atu te lotou potukau i te fa‵kai, kae tuku atu ne se tuagane matua se Faleleoleo Maluga ki te tamaliki tagata, telā e fakamuli i te laina, kae fakamolemole atu ke tuku ki tena mātua. Ne fai ne te tamaliki tagata a te mea tenā, kae se mea vave eiloa o lavea ne te mātua a te mea tonu.

Ne ‵togi ne māua se potu i luga i te koga faite laupapa. E fai omotou fakatasiga i konā. I te taimi muamua, ko māua fua mo te tuagane mo tena tamaliki fafine e ‵kau ki te fakatasiga. E fai‵tau fakatasi matou ki te mataupu suke‵suke. Fakamuli ifo e isi se tagata ne suke‵suke fakatasi mo Molimau ne vau o galue i te koga faite laupapa. Ne kamata o ‵kau fakatasi mai tou tagata mo tena kāiga ki te motou potukau. E seki leva, kae papatiso a ia mo tena avaga. Ne takitaki ne te taina tenei a te faiga o motou fakatasiga. E se gata i ei, ne kamata foki o ‵kau mai a nisi tāgata kolā e ga‵lue i konā ki fakatasiga kae puke ‵mau ki muna‵tonu i te Tusi Tapu. I se fia tausaga fakamuli ifo, ne gasolo aka o lasi a te motou potukau tenā ne fakatu ei se fakapotopotoga.

TULAGA FAIGA‵TA

E fakafaigata ne te ‵mao o koga a te faiga o te mā galuega talai. I te tau ‵vela, a māua e sa‵sale, e ‵tele i pasika-ta-ki-vae, kae ālo a te pōti ke oko atu māua ki tino i te mā koga talai. Kae maise eiloa te lasi o te fesoasoani o mā pasika-ta-ki-vae. E fakaaoga foki ne māua a pasika māfai e olo ki fono o te atufenua io me āsi ki mā mātua kolā e ‵nofo i se fia selau maila te ‵mao. I te ‵tau ‵moko, e ‵sopo māua i se pasi i te taeao ‵malu o olo ki se fa‵kai ko sa‵sale ei o talai mai fale ki fale. Kafai ko oti i a māua se fa‵kai e tasi, ko sa‵sale ei māua ki te suā fa‵kai. Ne matolu ‵ki a te kiona, kae ko auala ne ‵fonu faeloa i ei. E masani o sa‵sale māua i auala o ka e toso ne solofanua. I nisi taimi ko ufi ne te kiona a auala o tino mai mua atu, kae i te kamataga o te ‵tau e ‵somo ei a lau o lakau, a te kiona ko gasolo eiloa o malūlū kae siusiu kae e ‵tau eiloa o sa‵sale malie māua i ei.

Ne akoako māua ne te lasi o te ‵moko ke pei a gatu mafanafana. Ne pei ne māua a totini ‵loa e fai ki vulu kae lua io me tolu a ‵pea totini e pei tasi mo taka e ‵loa ki luga i tuli. Kae, e masani eiloa o ‵fonu a mā taka i kiona. Kafai ko oko māua ki se kakega o se fale, ko tapale mā taka kae lūlū a kiona mai loto i taka. Ke oko foki ki kapakapa o mā gatu ‵moko e ‵siu i te taimi e sa‵sale ei māua i kiona malūlū. Kae, kafai ko ‵moko malosi, a kapakapa o mā gatu ko ma‵keke eiloa pelā me se fiti. Ne fai mai se fafine avaga e tokotasi, “E maua eiloa ne koulua a te fakatuanaki tonu, me ne volenitia koulua ke ga‵lue i tua i te vaegā tau o aso tenei.” E fitu maila (11 km) ne sa‵sale ei māua ki te fale tenā.

Ona ko te ‵mao o koga, ne masani o ‵moe māua i fale o tino o te fa‵kai i te po. Kafai ko talimuli māua, ko kamata māua o fakamolemole atu ke maua se koga mo ‵nofo māua. A fale e se ‵lei, kae ko tino e talimalo ‵lei kae mata fia‵fia, kae e se ofo mai fua ne latou se koga mo ‵moe māua kae ofo mai foki a meakai. E masani o tuku mai ne latou se pakili o se tia, io me se pea mo ‵moe māua. Seāseā ko ‵moe māua i se koga e tai ‵lei atu. Pelā me se fakaakoakoga, ne ave māua ne se fafine e nofo i se fale lasi ki luga i te potu talimālō e tuku i ei a moega ‵gali kae ‵fola ki sulu‵kafu ‵kena mo ‵moe māua. E uke taimi ne sau‵tala ei māua mo te tino i te fale ke oko loa ki te afiafi po. I te koga e tasi, a te tauavaga i o lāua te fale e ‵moe i te feitu e tasi o te potu, kae ko māua e ‵moe i te suā feitu. A motou sau‵talaga faka-te-Tusi Tapu e fai eiloa i te po ke oko ki te vaveao. Kae e fakasolosolo a te tagata mo tena avaga o ‵sili mai a lā fesili e uke.

SE GALUEGA E ISI SE TAUI

A Lapland se fenua gali kae lavaki, kae ko tena gali e fano eiloa ki luga i te tau o te aso. Kae e ‵gali atu ki a māua a tino kolā e fakatāua ne latou a Ieova. E aofia i tino kolā ne talai māua ki ei ko tino ‵kati lakau kolā ne o‵mai ki Lapland. I nisi taimi, e nofo ki se tinogafulu tupu tāgata i loto i se tamā fale i te taimi e ulu atu ei a tamā tuagane konei. Ne talia ne tāgata ma‵losi konei a te fekau mai te Tusi Tapu kae fia‵fia o puke a tusi.

E uke a tala fakafiafia o māua. I te aso e tasi, ne talimuli māua ki te pasi me i te itula i te koga e ‵tu ei a pasi e lima minute e vave. Ne fakaiku aka ne māua ke ‵sopo i te suā pasi o olo ki te suā fa‵kai. E seki ga‵lue aka eiloa māua i te kogā koga tenā. I te fale muamua, ne fetaui māua mo se tamāfine telā ne fai mai, “Konei koulua e tamāfine, e pelā eiloa mo te mea ne faka‵tali au ki ei.” Ne fai ne māua se akoga faka-te-Tusi Tapu mo tena taina matua. Ne fakamolemole atu tou fafine ki tena taina ke fai mai ki a māua ke āsi atu ki a ia i te aso eiloa tenā. E ui i ei, ne seki maua ne māua a te fekau tenā. Ne kamata se akoga faka-te-Tusi Tapu mo tou fafine mo ana kāiga e ‵nofo i se fale e pili mai. E seki leva, kae tuku tasi ne māua a akoga konei ke fai pelā me se akoga e tasi e ‵kau ki ei a tino e tinogafulu tupu. Mai te taimi tenā, e tokouke a tino o te kāiga tenei ne fai mo Molimau a Ieova.

I te 1965, ne toe olo māua o ga‵lue i te mā fakapotopotoga fakamuli i Kussamo, mai lalo fua o te Arctic Circle. I te taimi tenā, e mu‵tana fua a tino talai i te fakapotopotoga. I te kamataga, e foliga mai me ne tai faigata a te mā koga talai fou. A tino e ma‵losi ki lotu kae fakailoga tino. E āva foki a tino e tokouke ki te Tusi Tapu, telā e fai mo fakavae ke kamata ki ei a sau‵talaga. Tela la, ne taumafai malielie māua ke masani mo tino, kae i se lua tausaga mai tua ifo, ne faigofie ei ke kamata a akoga faka-te-Tusi Tapu.

KOI MA‵LOSI EILOA I TE GALUEGA TALAI

I aso nei, ko sē lava te malosi o māua ke ga‵lue i te aso kātoa i te galuega talai, kae koi talai eiloa māua toeitiiti ko aso katoa. Ne gasolo o faigofie a te fakasalalauga o te tala ‵lei ki tino i koga ‵lasi kolā ne ga‵lue māua i ei i te taimi ne fakamalosi atu ei a te mā fakatama ki a Aili, ke akoako ki te fakateletele kae ne maua a tena pepa fakateletele i te 1987 kae ko 56 ana tausaga. Ne maua foki ne māua se fesoasoani i te taimi ne faite ei se Kingdom Hall fou, kae olo atu māua o ‵nofo i se potu e ‵piki ki ei.

A te fanakaga ki luga telā ne matea ne māua ne maua mai i ei a te fiafia lasi. I te taimi ne kamata ei a te mā taviniga tumau i te feitu ki matū o Finilani, ne nāi tino talai fua e ‵nofo salalau i te matugā koga lasi tenā. Nei la, ko aofia a nāi fakapotopotoga i te seketi e tasi. I taimi e fai ei a fono o te fenua mo fono o te atufenua, e masani o vau se tino o faipati mai kae fesili mai me e masaua ne māua a ia. A nisi tino, ne fai ne māua se akoga faka-te-Tusi Tapu i tena fale a koi foliki a ia. A fuaga kolā ne ‵toki i tausaga io me se fia sefulu tausaga mai mua atu ko ‵fua mai!​—1 Koli. 3:6.

I te 2008, ne kātoa ‵lei ki ei a te 50 tausaga o te mā taviniga e pelā me ne paenia fakapito. E fakafetai māua ki a Ieova me ne mafai ne māua o fakamalosi atu ki nisi tino ke loto ‵mau i tena galuega tāua. Ne faigofie a te mā olaga, kae e seai eiloa se mea ne ma‵tiva ei māua. (Sala. 23:1) Ne seki ‵tau eiloa o fakatalave māua i te kamataga! Se mea fakafiafia, me i tausaga katoa konei, ne fakamalosi mai a Ieova ki a māua e ‵tusa mo tena tautoga i te Isaia 41:10: “Ka fesoasoani atu au ki a koe, kae fai koe ke malosi, ka puipui kae fakasao ne au a koe.”