Te Mataupu e 6

Te Taumafai ke Oko Atu ki te Malo

1. (a) Ne a mea faka-te-malo e tuku mai ne Ieova kae ‵kese mai i mea kolā ne tuku mai ne tino? (e) Kaia e mafai ei ne tatou o ati aka mo te mautinoa ‵tou olaga i luga i te Muna a te Atua?

KAFAI e isi se mea gali e fai o tuku mai ki a koe, ne a au mea ka fai ki ei? Ka ‵kapa atu tou lima ki ei, i ne? Kae ko tuku mai ne Ieova te Atua ki a koe te avanoaga ke maua ne koe te ola se-gata-mai mai lalo i se Malo e ‵lei katoatoa. E tonu, me i nisi sui o malo i aso nei e amio ma‵sei kae e se ti aogā olotou folafolaga. Faitalia me ‵lei olotou fakamoemoega, ko oti ne fakamaoni mai me e se mafai ne tino o fai se malo ‵lei telā e tu tokotasi mai i te pulega a te Atua. (Faataoto 20:24) Kae talu mai te kamataga, ne gasolosolo o fai ne te Atua a mea kolā ka iku atu ki te fakatu-akaga o tena pulega faka-te-Malo ‵lei katoatoa, kae e ‵kami foki ne ia a tino kolā e fia‵fia ki te amiotonu ke maua ne latou a mea aogā mai i ei. E fakamaoni kae tonu tena fuafuaga. E se mafai o loi a ia. E mafai ne tatou o ati aka mo te mautinoa ‵tou olaga mai luga i tena Muna.​—Fakaasiga 21:​1-5; Tito 1:2.

2. (a) Anafea kae e pefea foki la ne taku atu ei ne te Atua tena fuafuaga ke fakatu aka se Malo amiotonu? (e) Ne a mea e fakaasi mai ne te Epelu 11:​4-7 e uiga ki a latou kolā ne taumafai o puke ki te fakamoemoega o te Malo?

² A te fuafuaga a te Atua ke fakatu aka ne ia se Malo amiotonu e se se mea fou. I Etena, i te taimi ne fakafesiligina muamua ei te pulega a te Atua, ne taku atu ei ne te Atua tena fuafuaga ke aumai se “fanau” telā ka “fakapakia” ne ia a Satani mo ana tama. (Kenese 3:15; Loma 16:20) I te lalolagi amio fakasauā tenā, ne fakaasi atu ei ne Apelu, Enoka mo Noa te lotou fakatuanaki ki te folafolaga a Ieova. Ona ko te lotou tali‵tonu ki te Atua telā ka taui ne ia “a latou kolā e ‵sala malosi atu ki a ia,” ne fa‵ki latou i taku fakama‵seiga, ne fakaiku aka ne latou ke ‘sa‵sale fakatasi mo te Atua,’ kae ne talai atu foki ne latou te amiotonu. (Epelu 11:​4-7) E pefea te ‵lei o fakaakoakoga konā mō latou kolā e fakatuanaki malosi nei ki te ‘okomaiga’ o te Malo o te Atua!

SE GAFA FAKAOFOOFOGIA

3. E pelā mo te Kenese 12:​1-7, ne fai pefea a Apelaamo mo fai se fakaakoakoga gali ‵ki mō tatou?

³ E sili atu i te 400 tausaga mai tua ifo o te Lolo, ne fakaasi manino mai i ei ne te Atua me i te “fanau” pelā me se tupu, telā ne folafola mai, ka oko mai i te gafa o Apelaamo. Kaia ko fai ei pelā me ko Apelaamo? Me ne matea ne te Atua se fakatuanaki e ‵kese ‵ki i a ia. Ne kalagagina ne ia a Apelaamo mai i tena fakai tonu ko Ulo i Kaletaia, kae ne uga atu ne ia a ia ki se fenua fakaatea, ko Kanana, kae ne fai atu penei:

“A kāiga katoa i luga i te laukele ka fakamanuia ne latou a latou eiloa ona ko koe, . . . kae ka tuku atu ne au te fenua tenei ki tau fanau.” (Kenese 12:​3, 7; Galuega 7:4)

I lō te fakamasausau ki te fenua telā ne fanau a ia i ei, ne tiakina ne Apelaamo tena fenua tonu, kae ne seki toe foki atu a ia ki ei. Ne fiafia a ia ke ‵fuli katoatoa ne ia tena olaga masani, ko te mea ke fakalogo katoatoa a ia ki te Aliki Sili ko Ieova. E tonu, se fakaakoakoga gali ‵ki mō latou katoa i aso nei kolā e fia ola e ‵tusa eiloa mo te lotou tukuatuga ki a Ieova.

4. Ne fakamanuiagina pefea a Sala ona ko tena fakatuanaki? (Epelu 11:​11, 12)

⁴ E tiga eiloa seki afu a Sala kae ne matua ‵ki a ia, ne toe fakamalosi atu a Ieova ki a Apelaamo, kae ne fai atu penei ki a ia: “Ka fakamanuia ne au a ia, kae ka fai a ia mo fai ne atufenua; ka maua mai i a ia a tupu o tino.” (Kenese 17:16) Ko 90 ona tausaga, kae ne fakamanuia te fafine fakamaoni ko Sala me ne fanau ne ia se tamaliki tagata mō Apelaamo, ko Isaako tenā, kae ne fai a ia mo fai te tupuga o tupu e tokouke.​—Mataio 1:​2, 6-11, 16; Fakaasiga 17:14.

5. Ne taui atu pefea te faka‵logo o Apelaamo mo Isaako?

⁵ Fakamuli ifo, ne fai ne Ieova se tofotofoga faigata ki a Apelaamo mo Isaako. Ne fakatonu atu a ia ki a Apelaamo ke ave ne ia tena tama e tokotasi i a Sala i se malaga e tolu aso te leva, ki te Mauga o Molia, ke tuku atu a ia i konā pelā me se taulaga ‵sunu. I te taimi tenā, kāti ko 25 a tausaga o Isaako kae ne lava tena malosi ke amo ne ia te amoga ‵mafa o fafie ki luga i te mauga; kae ne lava foki tena malosi ke teke atu ki tena tamana telā ko 125 ona tausaga, moi ne manako a ia ke fai penā. Kae ne faka‵logo te tamana mo tena tama i te faiga o lā vaega i te tala fakamalosi loto tenā, ke oko eiloa ki te taimi ne taofi ei ne te agelu a Ieova te lima o Apelaamo i te sisiakaga ne ia o te naifi mata‵kai. Se mamoe tagata ne sui ne ia a Isaako pelā me ko te taulaga.​—Kenese 22:​1-14.

6. (a) Se a te ata fakavaloaga telā ne fai i konā? (e) Kaia e ‵tau ei o fiafia malosi koe ki te folafolaga i te Kenese 22:18?

⁶ I konā loa, ne fai ei ne te Atua se ata fakavaloaga o te faiga o tena Tama pelā me se taulaga, ke ave keatea ei te agasala mai te lalolagi o tino valevale. (Ioane 1:29; Kalatia 3:16) Me ne fai atu te Atua penei ki a Apelaamo:

“Mai i tau fanau ka fakamanuia ei ne atufenua katoa o te lalolagi a latou eiloa ona ko te mea ne fakalogo koe ki toku leo.”​—Kenese 22:​15-18.

7. Se a te faiga telā ka taui mai ne Ieova māfai e fai ne tatou?

⁷ E pefea te fakaofoofogia o Apelaamo mo Isaako pelā me ne fakaakoakoga ‵lei o te faka‵logo! Kāti ka se fai mai ki a tatou ke fai se taulaga pelā mo laua, kae se mea tāua ke fakama‵lalo tatou ki a Ieova e pelā mo te lā faiga, ona ko te alofa tonu mō ia. (Iakopo 4:7; 2 Kolinito 9:13) A te loto fiafia ke fai a koe eiloa mo ou manakoga totino pelā me se taulaga, ko te mea ke oko atu ei koe ki ‘te Malo telā ka oko mai,’ ko te faiga telā e talia faeloa ne Ieova kae e taui mai foki ne ia.​—Mataio 6:33.

8. (a) Ne ‵kese pefea a faiga a Iakopo i lō faiga a Esau? (e) Se a te fakamanuiaga telā ne avatu ne Isaako ki a Iakopo?

⁸ A te tama a Isaako, ko Iakopo, ko te suā tino telā ne taumafai o oko atu ki te Malo. Kae ko tena masaga ko Esau ne manatu māmā ki mea ‵malu, kae ne fiafia a ia ki fāfine Kanana mo mea faka-te-foitino penā foki loa mo manakoga kaiū. Ne ‵togi fua ne ia tena tofi tāua ki a Iakopo ki se tifa supu. (Epelu 12:16) Ne mafaufau malosi Iakopo ki mea faka-te-agaga, kae ne manatu ‵mafa a ia ki te ‵tofi, kae ne takitaki ne Ieova a faifaiga ko te mea ke tumau i a ia te taui, ke oko foki eiloa ki te mauaga o te fakamanuiaga mai i te toeaina matua ko Isaako. Ne avaga Esau ki fāfine kolā ne ifo ki temoni, kae ne ‵kese te faiga a Iakopo me ne fai ne ia se malaga ‵mao ki Mesopotamia ke ‵sala ne ia sena avaga mai tino kolā ne tapuaki atu ki a Ieova. I te taimi tenā, ne fakamalosi atu ei penei a Isaako ki a Iakopo:

“Ka fakamanuia koe ne te Atua Malosi Katoatoa kae ka fai koe ke fua malosi kae ke tokouke foki, kae ka fai eiloa koe mo fai se fakapotopotoga o tino.”​—Kenese 25:​27-34; 26:​34, 35; 27:​1-23; 28:​1-4.

9. (a) Kaia ne ‵fuli ei te igoa o Iakopo ki a Isalaelu? (e) E aogā pefea ki a tatou tena fakaakoakoga?

⁹ Fakamuli ifo, ko pili o kātoa tena 100 tausaga, kae ne toe fakaasi atu ne Iakopo me pefea te tāua o mea faka-te-agaga ki a ia. Ne fakatau‵fai a ia mo se agelu i te po kātoa ke maua ei ne ia se fakamanuiaga. Pelā me se tamā fakamaoniga o Tena fiafia, i konā loa ne ‵fuli ei ne Ieova te igoa o Iakopo ki a Isalaelu, ko tena uiga “Ko te Tino Fakatau‵fai mo te Atua.” (Kenese 32:​24-30) Ka maua foki ne tatou se taui i aso nei māfai e fakatau‵fai malosi tatou i te taumafai o oko atu ki maukoloa faka-te-agaga, kae e ‵kalo keatea foki tatou mai i uiga masani o te lalolagi masei i ‵tou tafa.​—Mataio 6:​19-21.

10. (a) Ne fakataunugina pefea te valoaga i te Kenese 28:3? (e) E pelā mo te fakamaoni o tino, ne a fakaakoakoga fakama‵losi loto e maua i te Epelu 11:1–12:1?

¹⁰ Ne fakatoka eiloa ne Ieova a tamaliki a Iakopo pelā me se “fakapotopotoga o tino.” Kae ne fakaigoa ne ia te fenua tenā ko Isalaelu, e alatu i Tena sokoga ko Mose, telā ne fakaaogā ne ia ke kamata o tusi ki lalo te Tusi Tapu, kae ne fai atu penei:

“Kafai e faka‵logo faka‵lei koutou ki toku leo . . . ka fai eiloa koutou pelā me se Malo o faitaulaga mo se fenua tapu foki i oku mua.” (Esoto 19:​5, 6)

Se mea fakafanoanoa, me ne seki fai Isalaelu faka-te-foitino pelā me ko te Malo faka-te-agaga tenā, ona ko te lotou sē faka‵logo ki te leo o te Atua. Kae i loto i te fenua tenā, e tokouke a tino ne fakamaoni aka ne latou te lotou fakamaoni ki te Atua​—e pelā mo fāmasino i Isalaelu, te kau pelofeta mo te fafine foki telā ne talitāgata muamua, ko Lahapa. E mafai o fai‵tau tatou e uiga ki “molimau” fakamaoni konā i te Epelu 11:​1–12:1. Kae e pefea te fakamalosiga ‵lei e tuku mai ne latou ki tino kolā e kilo‵kilo atu, i aso nei, ki ‘te Malo o te Atua ke na oko mai’!

11. E mafai pefea o fai koe pelā mo molimau fakamaoni konā?

¹¹ E manako koe ke malosi tou fakatuanaki? E mata, e fia iloa ne koe me e mafai pefea o fai koe pelā mo tāgata mo fāfine fakatuanaki konā, i te “taumafai o oko atu ki se koga e ‵lei atu, telā i o te lagi,” e tonu, ko te taumafai o oko atu ki “te fakai telā e isi ne ana fakavae ‵tonu, kae ko te Atua eiloa ko te Tufuga mo te Mafuaga foki o te fakai tenā”? (Epelu 11:​10, 16) ‘Kae’ kāti ka fesili atu koe penei me ‘se a te “fakai” tenā?’

TE FAKAI TELĀ E FAITE NE TE ATUA

12. Se a te “fakai” telā ne taumafai o oko atu ki ei a tavini a te Atua i aso mua? (Onoono foki ki te Epelu 11:​22-32; Luta 1:​8, 16, 17.)

¹² A te “fakai” tenā ko te Malo o te Atua telā ne folafola mai. Kaia e fai atu ei matou penā? Me i aso mua, a nisi fakai ne fai sāle pelā me ne malo, kolā ne pule ne tupu. A te tupu muamua telā ne taku‵leigina i te Tusi Tapu ko “Mekisateko, te tupu o [te fakai] ko Salema, te faitaulaga a te Atua Tafasili i te Maluga.” I te fia selau tausaga mai tua ifo i ei, ne fakatu te fakai ko Ielusalema ki luga i te koga eiloa tenā, kae pelā mo Salema, ne fai i ei se ata o te Malo faka-te-lagi i lima o te Tupu maluga telā ko te Faitaulaga Sili, ko Iesu Keliso. (Kenese 14:​1-20; Epelu 7:​1, 2, 15-17; 12:​22, 28) E tiga eiloa seki iloa katoa ne Apelaamo mo Sala, penā foki loa mo Isaako mo Iakopo, a mea e uiga ki “te fakai” tenā, ne ‵sala malosi atu latou ki “te fakai” telā ka pule ne te Mesia pelā me ko te tupu i luga i ei. “Ne fiafia malosi” Apelaamo “ki te fakamoemoega” tenā. E mafai foki o maua ne koe te fiafia tenā māfai e taumafai atu koe i te fakatuanaki ke maua sou vaega i te fakatokaga o te Malo tenā.​—Epelu 11:​14-16; Ioane 8:56.

13, 14. Ne kamata o taunu pefea te valoaga telā ne fai ne Iakopo i te moega telā ne mate a ia i ei?

¹³ Iakopo ko te tamana o tamatāgata e toko 12, kolā ne fai fakamuli mo fai ne takitaki o matakāiga e 12 o Isalaelu. Mai i te moega telā ne mate a ia i ei, ne ‵valo atu ne Iakopo me se a te matakāiga mai i matakāiga e 12 konā ka maua mai i ei te Tino Pule a te Atua telā ka maua ne ia te pulega faka-te-Malo, e penei:

“A Iuta se tamā leona . . . A te tokotoko a te tupu ka se ‵fuli keatea mai i a Iuta . . . ke oko ki te vauga o te Sailo [ko tena uiga, I a Ia a Mea]; kae ka i a ia te fakalogomuna o tino.” (Kenese 49:​9, 10)

Ne vau te Sailo mai i a Iuta? Ao, ne vau eiloa penā.

¹⁴ Ne kamata o foliga tonu mai te fakataunuga o te valoaga a Iakopo i te 600 tupu tausaga mai tua ifo i ei. I te taimi eiloa tenā ne filifili ei ne Ieova, mai i te matakāiga o Iuta, “se tagata e fiafia tena loto ki ei.” Tena igoa ko Tavita. Ne fai ne te Atua te “leona” loto toa tenā o “Iuta” pelā me ko te takitaki mo te tupu foki mai luga i Ana tino Isalaelu. (1 Samuelu 13:14; 16:​7, 12, 13; 1 Nofo. 14:17) Ne folafola atu ne Ieova se Malo se-gata-mai mō te Tupu ko Tavita.​—Salamo 89:​20, 27-29.

15. Kaia ne fakatakavale ei ne Ieova te Malo faka-Iutaia, kae e pefea foki te leva o te mea tenā?

¹⁵ Tavita, telā ne kamata tena pulega i te 1077 T.L.M., ko te tupu muamua i te fakasologa o tupu Iutaia kolā ne pule i te fakai ko Ielusalema. Ne manuia te fenua māfai ko fakalogo mo te loto fiafia te lotou tupu ki a Ieova. Kae ne logo‵mae ana tino, māfai ko ‵fuli te tupu ke masei kae ne teke atu foki ki tulafono amio‵tonu a Ieova. (Faataoto 29:2) Ne masei ‵ki te ‵toe tupu o Isalaelu, ko Setekaia. Kae ne fakatonu atu te pelofeta a te Atua ki a ia penei: “‘Tapale keatea te foualiki . . . Se fakamaseiga, se fakamaseiga, se fakamaseiga ka fai ne au ki ei . . . ke oko eiloa ki te taimi ka vau ei a ia telā e isi sena tofiga i te tulafono, kae ka tuku atu ne au a te mea tenā ki a ia.’” Ne fakatakavale ne te Aliki Sili ko Ieova te malo tenā, ke oko eiloa ki te vauga o te tupu telā “e isi sena tofiga i te tulafono.”​—Esekielu 21:​26, 27.

TE TUPU MO TE “TOFIGA I TE TULAFONO”

16. E fakailoa mai pefea ne te Tusi Tapu me ko oi te sui tumau o te Malo?

¹⁶ Ko oi ka maua ne ia te “tofiga i te tulafono” mo te Malo foki o Tavita? E tuku mai ne fuaiupu e 17 i te kamataga o te tusi ko Mataio a te tali. E fakasolo mai i ei te gafa o te “fanau” telā ne folafola mai, mai i a Apelaamo ki a Tavita, kae ke oko foki eiloa ki a Iosefa, telā ne fai fakamuli mo fai te avaga o Malia. Tela la, ka maua ne te tama toekimua a Malia “te tofiga i te tulafono” e uiga ki te Malo. I te kamataga o te tausaga e 2 T.L.M. ne mafai ei ne te agelu ko Kapilielu o folafola atu e uiga ki te tamaliki telā ka fua fakavavega mai i te moegātama o Malia, e penei:

“E ‵tau o fakaigoa ne koe a ia ko Iesu. Ka sili a ia kae ka takugina foki ko te Tama a te Tino Tafasili i te Maluga; kae ko Ieova te Atua ka tuku atu ki a ia te nofogaaliki o Tavita tena tamana, kae ka pule a ia pelā me se tupu ki luga i te kāiga sa Iakopo ki te se-gata-mai, kae ka seai foki se-gata-maiga ki tena Malo.” (Luka 1:​26-33)

I te fia selau o tausaga, ne fakagalue aka ei ne Ieova i se auala ‵malu tena fuafuaga ke aumai ei se sui tumau mō te Malo o Tavita. Kafai e mafau‵fau tatou ki mea konei, e fakamalosi ei ‵tou fakatuanaki ki te folafolaga a te Atua me ka ‘oko mai tena Malo,’ i ne?

17, 18. (a) Ko oi ka maua fua ne latou te Malo faka-te-lagi? (e) Ko oi a nisi tino fakamaoni kolā ka toe‵tu mai ki te lalolagi? (i) Kafai e maina tatou i ei, ne a mea e ‵tau o fakama‵losigina ei tatou ke fai?

¹⁷ E se fai pelā me e mafai o fakamoe‵moe tatou katoa ke ‵nofo fakatasi mo Iesu i te Malo faka-te-lagi, me ne taofigina fua te avanoaga tenā mō se “lafu mamoe foliki” o ana soko. (Luka 12:32) Seki maua foki ne Tavita te fakamoemoega tenā. E fai mai penei ki a tatou: “E tonu, seki fanatu Tavita ki te lagi.” (Galuega 2:34) Seki ulu atu foki Ioane te Papatiso mo nisi tāgata mo fāfine fakamaoni i aso mua ki “te Malo o te lagi.”​—Mataio 11:11; Epelu 11:​39, 40.

¹⁸ Kae e tiga eiloa te feitu tenā, ka toe faka‵tu mai a vaegā tāgata penā, kolā ne tumau i te fakamaoni, i luga i te lalolagi tenei. Kae e tokouke a latou ka fai mo fai ne “pelenise” i te fakatokaga a te Malo o te Atua. (Salamo 45:16) E mata, e manako koe ke fetaui mo latou kae ke ‵kau fakatasi foki mo latou pelā me ne taugasoa? Kāti e se taumate e manako koe ke fai penā! Tela la, ke na fakaiku aka tou mafaufau, ke taumafai foki koe o oko atu ki “te fakai” tenā mai i te faiga pelā me se “tino galue mō te Malo o te Atua” fakatasi mo nisi tino katoa i aso nei kolā e fia‵fia tonu ki te avanoaga gali tenā.​—Kolose 4:11.

[Ata i te itulau e 52, 53]

NE TAUMAFAI O OKO ATU LATOU KI TE MALO O TE ATUA

APELU kāti ko te 3900 T.L.M.

NOA 2970-2020 T.L.M.

APELAAMO, SALA, ISAAKO, IAKOPO 2018-1711 T.L.M.

IOSEFA 1767-1657 T.L.M.

MOSE 1593-1473 T.L.M.

LAHAPA 1473 T.L.M.

FĀMASINO 1473-1117 T.L.M.

LUTA, NAOMI kāti ko te 1300 T.L.M.

TAVITA 1107-1037 T.L.M.

PELOFETA 1117-442 T.L.M.

IOANE TE PAPATISO 2 T.L.M.-31 T.A.