E ‵Viki Atu ki a Ieova Māfai e Faka‵logo ki Ana Fakatonuga
“Au e ‵viki ki te Atua . . . i te tuku atu o fakafetai ki a ia.”—SALAMO 69:30.
A IEOVA ko te Atua malosi katoatoa, ko te Pule o te Lagi mo Lalolagi kae ne faite ne Ia tatou. Tela la, e ‵tau eiloa o ‵viki atu ki tena igoa pelā foki mo ana fuafuaga katoa. E fakauiga te ‵viki atu ki a Ieova ki te faka‵malu mo te tavae atu ki a ia i ‵tou pati mo ‵tou faiga. Kafai e fia fai tatou penā, fakatasi mo “te tuku atu o fakafetai ki a ia” e ‵tau ei o loto fakafetai tatou ki mea kolā e fai ne ia mō tatou i te taimi nei mo mea kolā ka fai ne ia i aso mai mua. E fakaasi mai i te Fakaasiga 4:11 a mea kolā e manakogina ke fai ne tatou, kolā ne folafola mai ne agelu fakamaoni i te lagi, penei: “Te motou Aliki mo te motou Atua! E ‵tau eiloa o maua ne koe a te ‵malu, te vikiga, mo te ‵mana. Me ne faite ne koe a mea katoa, kae mai i tou loto foki, ne faite ei ne koe a mea ke tino mai kae ke ola foki.” E avatu pefea ne tatou a vikiga ki a Ieova? Mai te tauloto ki mea e uiga ki a ia mo te faiga o mea kolā e manako a ia ke fai ne tatou. E ‵tau o ‵pau a ‵tou lagonaga mo lagonaga o te fai salamo i te taimi ne fai mai ei a ia: “A koe ko toku Atua; akoako mai au ke fai ne au tou loto.”—Salamo 143:10.
2 E tāua ‵ki ki a Ieova a tino kolā e ‵viki atu ki a ia. E se tioa loa o fai a ia e pelā me ko te tino telā e “tuku atu foki ne ia te taui ‵lei ki tino kola e salasala ki a ia.” (Epelu 11:6) Se a te taui? Ne fai mai a Iesu i tena talo ki tena Tamana i te lagi: “Kae tenei te ola se gata mai: ke iloa ne tino i a koe ko te Atua tonu e tokotasi, kae ke iloa foki ne latou i a Iesu Keliso ne uga mai ne koe.” (Ioane 17:3) E tonu, a latou kolā e ‘‵viki atu ki te Atua . . . i te tukuatuga o fakafetai’ ka “fai mo latou te fenua, kae ka ‵nofo faeloa i ei ki te se gata mai.” (Salamo 37:29) I te sua feitu, “a te tino amio masei e seai sena mea lei e fakamoemoe ki ei mo aso fakamuli.” (Faataoto 24:20) E manakogina ke ‵viki fakavave atu tatou ki a Ieova i aso fakaoti konei, me ko pili fua o fakaseai ne ia a tino amio ma‵sei kae faka‵sao a tino amio‵tonu. “A te lalolagi mo mea katoa i ei kola e ma‵nako ki ei a tino e palele atu katoa; ka ko te tino tela e fai ne ia a te mea e loto ki ei a te Atua e ola ki te se gata mai.”—1 Ioane 2:17; Faataoto 2:21, 22.
3 E mafai o maua ne tatou a te loto o te Atua i loto i te Tusi Tapu, “me i Tusitusiga Tapu katoa ne aumai mai te Atua.” (2 Timoteo 3: 16) E uke ‵ki a tala e maua i loto i te Muna a te Atua e uiga ki te auala ne fakamanuia ei ne Ieova a tino kolā ne ‵viki atu ki a ia mo mea kolā ne ‵tupu ki tino kolā ne seki fai penā. E tasi te tala mai ei ko te tala o tino Isalaelu i taimi o te pelofeta ko Malaki. Kāti ko te tausaga e 443 T.L.M., i te taimi ne fai ei a Neemia e pelā me ko te kovana o Iuta, ne tusi ne Malaki tena tusi. E aofia i te tusi ‵mana kae gali tenei a fakamatalaga mo valoaga kolā “ne tusi ki lalo ke fai foki mo akoakoga ki a tatou. I te mea a tatou nei e ola i te taimi ko pili o oko mai te gataga.” (1 Kolinito 10:11) A te saga tonu atu ki pati a Malaki e mafai o fesoasoani mai ei ke fakatoka tatou mō te “aso lasi mo te fakamataku o te Aliki [ko Ieova],” māfai ko fakaseai ne Ia a te fakanofonofoga masei tenei.—Malaki 4:5.
4 E mafai pefea o aogā a te tusi a Malaki telā ne tusi i te 2,400 tausaga ko ‵teka ki a tatou i te 21 senitenali tenei ke fakatoka i ei tatou mō te aso lasi kae fakamataku o Ieova? E fakasino atu a te mataupu muamua ki manatu tāua e ono kolā e tāua ‵ki ki te ‵tou ‵viki atu ki a Ieova mo te loto fakafetai ko te mea ke talia tatou ne ia kae ke maua a te ola se-gata-mai: (1) E alofa a Ieova ki ana tino. (2) E ‵tau o fakaasi atu me fakatāua ne tatou a mea tapu. (3) E fakamoemoe a Ieova ke tuku atu ne tatou a toe mea ‵lei. (4) E fakamalosi aka ne te alofa kaimalie a te tapuakiga tonu kae se ko uiga kaiū. (5) A te tapuakiga telā e talia ne te Atua e se se mea ‵mafa ona ko te uke o tulafono. (6) E ‵tau o avatu ne tatou taki tokotasi se tala ki te Atua. Tela la, mai te mataupu muamua o ana mataupu e tolu i te tusi ko Malaki, ke mafau‵fau tatou ki manatu takitasi konā mai te sukesuke faka‵lei ki te Malaki mataupu 1.
E Alofa a Ieova ki Ana Tino
5 E manino ‵lei eiloa a te alofa o Ieova i fuaiupu muamua o te tusi ko Malaki. E kamata a te tusi tenā ki pati konei: “Tenei te fekau tela ne tuku ne te Aliki ki a Malaki ke folafola atu ki tino o Isalaelu.” Ne toe fai mai foki te Atua, penei: “Au e alofa faeloa ki a koutou.” E fakaasi mai foki i te fuaiupu tenā se fakaakoakoga, me ne fai mai a Ieova, penei: “Ka ko au ne alofa ki a Iakopo.” Ne fakatuanaki a Iakopo ki a Ieova. I konā foki loa ne ‵fuli ei ne Ieova a te igoa o Iakopo ki a Isalaelu, kae ne fai a ia mo tupuga o te kau Isalaelu. Ona ko te fakatuanaki o Iakopo ne alofa i ei a Ieova ki a ia. Kae ne alofa foki a Ieova ki tino Isalaelu kolā ne ‵pau te lotou fakatuanaki mo Iakopo.—Malaki 1:1, 2.
6 Kafai e a‵lofa tatou ki a Ieova kae ‵piki ‵mau eiloa ki ana tino, e mafai o maua ne tatou a pati fakamafanafana mai pati i te 1 Samuelu 12:22, penei: “A te Aliki ko oti ne fai tena feagaiga, tela la, e se mafai ne ia o tiakina koutou.” E alofa a Ieova ki ana tino kae tuku atu ne ia a te taui ki a latou, telā ko te ola se-gata-mai. Tela la e fai‵tau tatou penei: “Fakatuanaki ki te Aliki kae fai mea lei; ke ola lei koutou i te fenua mo te filemu. ‵Sala tou manuia ki te Aliki [Ieova], kae ka avatu ne ia ki a koe te mea e manako koe ki ei.” (Salamo 37:3, 4) Kae e aofia foki te lua o manatu ke ‵saga faka‵lei atu ki ei i te mataupu 1 o te tusi ko Malaki i te ‵tou a‵lofa ki a Ieova.
Ke Fakatāua a Mea Tapu
7 E fai‵tau tatou penei i te Malaki 1:2, 3, mai tua ifo o te faiatuga a Ieova, penei: “Ka ko au ne alofa ki a Iakopo,” ne toe fai mai foki a ia, penei: “Kae seki fiafia ki a Esau.” Kaia ne ‵kese ei tena alofa? Ne ‵viki atu a Iakopo ki a Ieova, kae ne seki fai penā tena masaga ko Esau. Ne fakaigoa foki a Esau ki a Etoma. E fakaasi mai i te Malaki 1:4, me ne fakaigoa a te fenua ko Etoma e pelā me se fenua masei, kae ne taku fakamasei foki i ei ana tino. Ne fakaigoa a Esau ko Etoma (telā e fakauiga ki te “Kula”) i te otiga ne ‵togi atu ne ia tena tulaga tāua e pelā me se toekimua ki a Iakopo ke maua ne ia ne sūpu pini. E fai mai te Kenese 25:34 me ne “manatu mama [a] Esau ki tena tofi toekimua.” Ne fakamalosi mai a te apositolo ko Paulo ki ana taina tali‵tonu ke fakaeteete “ke mo a ma fai se tino o koutou mo tino fina lalolagi, kae e se ola faka te Agaga e pela mo Esau, tela ne fakatau atu tona tofi faka toekimua ki te ‵kaiga e tasi.”—Epelu 12:14-16.
8 Kaia ne faka‵pau ei ne Paulo a faifaiga a Esau e pelā me ne faifaiga finalalolagi? Me kafai e maua ne se tino a te mafaufauga o Esau, e mafai o takitaki atu ei a ia ke se fakatāua ne ia a mea kolā e tapu. Kae e mafai o iku atu i ei ki se faiga o se agasala matagā, e pelā mo te finalalolagi. Kāti ka fesili ifo tatou taki tokotasi penei: ‘E mata, e tofotofogina au i nisi taimi ke sui ei toku tofi Kelisiano—ko te ola se-gata-mai—ki se mea se tāua e pelā mo te pōla sūpu? Io me e aunoa mo te iloa tonu, e mata, e fakaseaogā ne au a mea tapu? Ne seki maua ne Esau a te loto kufaki ke fa‵ki i ona manakoga faka-te-foitino. Ne fai atu a ia ki a Iakopo: “Au ko likiliki faka eiloa; asu mai aka ne aku mea mai tau supu kula tena.” (Kenese 25:30) Se mea fakafanoanoa me ko oti ne fai a nisi tavini a te Atua penei: “Fakavave! Kaia e ‵tau ei o faka‵tali ki se fakaipoipoga ‵malu?” Ko oti ne fai a manakoga ki faifaiga fakatauavaga mo fai se pōla o te sūpu pini faitalia a mea ma‵sei e iku mai i ei.
9 Ke se manatu mā‵mā eiloa tatou ki mea tapu mai te sē amanaia ki amioga ‵lei, te fakamaoni, mo ‵tou tofi faka-te-agaga. I lō te fai pelā mo Esau, ke fai tatou e pelā mo te tagata fakamaoni ko Iakopo kae ke tumau i te mataku katoatoa ki te Atua mai te fakaasiatuga me e fakatāua ne tatou a mea tapu. E mafai pefea ne tatou o fai a te mea tenei? Mai te faka‵logo faeloa ki mea kolā e manako ki ei a Ieova. E takitaki atu i ei ne te mea tenei a tatou ki te tolu o manatu i te Malaki mataupu 1. Se a te mea tenā?
Te Tukuatuga o Toe Mea ‵Lei ki a Ieova
10 Ne seki tuku atu ne faitaulaga Iuta kolā ne ga‵lue i te faletapu i Ielusalema i taimi o Malaki a toe mea ‵lei ki a Ieova. E fai mai a te Malaki 1:6-8, penei: “A te tama e fakaaloalo ki tena tamana, e pela foki te tavini e fakaaloalo ki tena pule. Au ko te otou tamana, ai a e se fakaaloalo mai ei koutou ki a au? Au ko te otou pule, ai a e se ava mai ei koutou ki a au? A koutou e se fiafia ki a au, kae fesili faeloa koutou penei, ‘I te feitu fea e se fiafia ei matou ki a koe?’ ‘E se fia‵fia koutou ki a au me e ofo mai ne koutou a meakai se aoga i luga o taku fatafaitaulaga,’ ” ko te tali a Ieova. Kae ne toe fesili aka te kau faitaulaga penei, “I te feitu fea ne seki ava atu ei matou ki a koe?” Telā ne fai atu ei a Ieova ki a latou, penei: “Me ia koutou e se fia‵fia ki taku fatafaitaulaga.” Ne fakaasi atu ne te kau faitaulaga konā me ne takalia‵lia latou ki te fatafaitaulaga a Ieova me ne tuku atu i ei a manu ma‵saki kae fai atu penei: “Me e ‵lei faeloa.”
11 Ne fai mai a Ieova e uiga ki vaegā taulaga sē ‵lei konā: “Ave aka la se manu pena ki te kovana! Mata e fiafia a ia ki a koe io me fai ne ia se mea e manako koe ki ei?” Ailoga eiloa ka fiafia a te kovana ki se vaegā meaalofa penā. Kae pefea foki la te sē fiafia o te Pule o te Lagi mo te Lalolagi ki se vaegā meaalofa fakamasakisaki penā! Kae e se ko faitaulaga fua e ‵tau o ‵losi atu ki ei te ‵se. E tonu, ne fakaasi atu ne latou a te se āva ki a Ieova mai te ofoatuga ne latou a taulaga. Kae e mata, ne ‵lei katoatoa a faifaiga a tino kolā ne tuku atu ne latou a manu? Ikai, e se taitai o ‵lei olotou faifaiga! Ko latou eiloa konā ne filifili ne latou a manu kolā e ‵kivi, e ‵pili, kae ma‵saki kae avatu ne latou ki faitaulaga ke ofo atu e pelā me ne taulaga. Ko tafaga la te matagā!
12 A te tukuatuga ki a Ieova a toe mea ‵lei ko te fakaasiatuga tenā me e a‵lofa tatou ki a ia. (Mataio 22:37, 38) E ‵kese mai faitaulaga ma‵sei i aso o Malaki, e tuku mai ne te fakapotopotoga a Ieova i aso nei a fakatonutonuga faka-te-agaga aogā ke fesoasoani mai ki a tatou ke ‵viki atu ki a Ieova mo te loto fakafetai mai te faka‵logo faeloa ki ana fakatonuga. E ‵soko atu ki te mea tenei ko te manatu e fa telā e mafai o maua i te Malaki mataupu 1.
E Fai a te Tapuakiga Tonu Ona ko te Alofa, Kae se ko Uiga Kaiū
13 Ne uiga kaiū, sē a‵lofa, kae mata tupe foki a faitaulaga i aso o Malaki. E iloa pefea ne tatou a te mea tenā? I te Malaki 1:10, e fai mai ei a pati a Ieova, penei: “ Aku muna eiloa ke pono aka ne se tino i a koutou a mataloa o te Faletapu ke mo a e toe faka‵ka ne koutou ne afi i luga i taku fatafaitaulaga. Au e se fiafia ki a koutou; ka se talia ne au a taulaga e ofo mai ne koutou ki a au.” E tonu, ne ma‵nako foki a faitaulaga kaima‵nako konā ke maua ne latou se ‵togi i te faiga o toe galuega faigofie, e pelā mo te ‵ponoga o mataloa mo te faka‵kaga o te fatafaitaulaga! E se tioa eiloa o se talia ne Ieova a taulaga e ofo atu ne latou!
14 E fakamasaua mai ki a tatou a te kaima‵nako mo uiga kaiū o faitaulaga agasala i Ielusalema me e ‵tusa mo te Muna a te Atua e se mafai o ulu atu ki te Malo o te Atua a tino kolā e uiga kaiū. (1 Kolinito 6:9, 10) Mai te mafaufau faka‵lei o tatou ki uiga kaiū o te kau faitaulaga konei e mafai o lavea i ei ne tatou a te ‵kese o te galuega talai telā e fai ne Molimau a Ieova i te lalolagi kātoa. Se galuega telā e fai mo te loto malie, e seai se togi e maua ne tatou mai te faiga o te galuega tenā. Ikai, “e se pau tatou mo nisi tino, kola e lauga atu ne latou te muna a te Atua ke maua ei olotou tupe.” (2 Kolinito 2:17) E pelā mo Paulo, e mafai ne tatou taki tokotasi o fai ‵tonu atu penei: “Ne folafola atu ne au te Tala ‵Lei a te Atua ki a koutou e aunoa mo soku fai atu ki se ‵togi.” (2 Kolinito 11:7) Ke masaua me ne “folafola atu ne [Paulo] a te Tala ‵Lei.” E fakaasi mai ne te mea tenā a te lima o manatu i te Malaki mataupu 1.
Te Tavini Atu ki te Atua e se se Amoga ‵Mafa
15 Ne mafau‵fau a faitaulaga sē fakamaoni i Ielusalema ki te ofoatuga o taulaga e pelā me se mea fakafi‵ta. Se amoga ‵mafa ki a latou. E pelā mo te mea e fakaasi mai i te Malaki 1:13, ne fai atu a te Atua ki a latou, penei: “Ne fai aka koutou penei, ‘Matou ko fita i mea fakaukeuke konei!’ Ka ko fakama‵sei otou mata ki a au.” Ne fakama‵sei a mata o faitaulaga kae manatu mā‵mā foki ki mea tapu a te Atua. Ke ‵talo faeloa ke se fai tatou e pelā mo latou. I lō te fai penā, ke fakaasi atu ne tatou a uiga kolā e fakaasi mai i pati i te 1 Ioane 5:3: “Me e tenei te uiga o te alofa ki te Atua: ko te fakalogo ki ana fakatonuga. Ka ko ana fakatonuga e se na ‵mafa foki mo tatou.”
16 Ke fia‵fia faeloa tatou i te ofoatuga o taulaga faka-te-agaga ki te Atua, kae ke se mafaufau ki ei e pelā me ne mea ‵mafa. Ke masaua faeloa ne tatou a pati fakapelofeta, konei: “Foki nei ki te Aliki, kae ke fai te talo tenei mo taulaga a koutou ki a ia: ‘Fakamagalo mai omotou agasala kae talia mai te motou talo, kae ka tavae ne matou a koe e pela eiloa mo te motou tautoga.’ ” (Hosea 14:2) A te tugāpati ko te “tavae ne matou a koe e pela mo te motou tautoga” e fakauiga ki taulaga faka-te-agaga kolā e ofo atu ne tatou i ‵tou pati tavae ki a Ieova mo ana fuafuaga. E fai mai a te Epelu 13:15, penei: “Ke avatu eiloa ne tatou a tavaega ki te Atua ke fai mo o‵tou taulaga ki a ia e alatu i a Iesu; ko tona uiga, ke ‵viki faeloa tatou ki tona igoa i o‵tou leo.” E pefea te fia‵fia o tatou me i ‵tou taulaga faka-te-agaga e se ne faiga matea fua, kae ko te fakaasiga o te alofa kātoatoa o tatou ki te Atua! E takitaki atu ne te mea tenei a tatou ki te ono o manatu ke tauloto ki ei i te Malaki mataupu 1.
E ‵Tau o Tuku Atu ne Tatou Taki Tokotasi se Tala ki te Atua
17 E ‵tau o tuku atu ne tino taki tokotasi i aso o Malaki se tala e uiga ki olotou faifaiga, kae penā foki tatou. (Loma 14:12; Kalatia 6:5) E ‵tusa mo te mea tenā, e fai mai te Malaki 1:14, penei: “Ke malaia te tino loi tela e ofo mai ne ia ki a au se manu masei, kae tela la, e isi ei se manu lei i tena lafu tela ne tauto a ia ke ofo mai ki a au!” Kafai e isi se tagata e isi sena lafu manu e se maua fua ne ia se manu e tasi i ei—e pelā me se mamoe e tasi—tela ko se fakauiga i ei me e seai sena filifiliga e mafai o fai. I te filifiliga o se manu mō fai se taulaga, e se ‵tau o filifili aka ne ia se manu telā e ‵kivi, e ‵pili io me masaki. Kafai ne filifili aka ne ia se manu penā, e fakaasi mai ei me e se amanaia a ia ki te fakatokaga a te Atua ki te ofoatuga o taulaga, me e ‵tau eiloa o filifili faka‵lei aka ne te tino telā e isi sena lafu manu se manu telā e ‵lei kae seai sena pona!
18 Tena la e isi eiloa ne pogai ‵lei ne fakamalaia ei ne Ieova a te tino telā ne faitogafiti me ne isi sena manu ‵lei kae ne toso mai ne ia se manu telā e ‵kivi, e ‵pili, io me masaki ki faitaulaga ke ofo atu e pelā me ne taulaga. Kae e seai foki se pati ne siki atu ne faitaulaga mai te tulafono a te Atua ke fakaasi atu ei me e se talia a vaegā manu ma‵saki penā. (Levitiko 22:17-20) Ne iloa ne tino taki tokotasi me ka se ‵lei te ikuga e maua ne latou māfai e taumafai latou o tuku atu se vaegā meaalofa penā ki te lotou kovana. Kae ne fai eiloa penā ki te Pule Tafasili i te Maluga i te Lagi mo te Lalolagi, ko Ieova, telā e sili fakafia atu i so se kovana i te lalolagi. E fai mai te Malaki 1:14 e uiga ki te faifaiga tenei: “Au ko te tupu maluga, ka ko tino o malo katoa e ma‵taku ki a au.”
19 E pelā me ne tavini a‵lofa fakamaoni a te Atua, e olioli eiloa tatou ki te aso telā ka fakaaloalogina ei te Tupu Sili, ko Ieova, ne tino katoa. I te taimi tenā, “a te laukele ka fonu i te malamalama i uiga o te Aliki, e pela mo te tai tela e fonu i te suatai.” (Isaia 11:9) I te taimi nei ke na taumafai tatou o fakafetaui aka ki mea e manako ki ei a Ieova mai te fakaakoako atu ki pati kolā ne fai mai ne te faisalamo, penei: “E folafola atu foki ne au tena ‵malu i te tuku atu o fakafetai ki a ia.” (Salamo 69:30) Ke oko atu ki te fakamoemoega tenā, e isi foki ne pati fakatonutonu a Malaki kolā e mafai o aogā malosi. I te suā avā mataupu, ke na mafau‵fau faka‵lei tatou ki nisi vaega o te tusi ko Malaki.
Koi Masaua ne Koe?
• Kaia e ‵tau ei o ‵viki atu ki a Ieova?
• Kaia ne seki talia ei ne Ieova a taulaga a faitaulaga i aso o Malaki?
• E ‵tau o ofo atu pefea ne tatou a taulaga o vikiga ki a Ieova?
• Se a te mea e ‵tau o fakagasuesue aka ei tatou ke fai te tapuakiga tonu?
[Fesili mo te Sukesukega]
1. (a) Kaia e ‵tau ei o avatu a vikiga ki a Ieova? (e) E mafai pefea ne tatou o ‵viki atu ki a ia i te tukuatuga o fakafetai?
2. Ne a faifaiga a Ieova ki tino kolā e ‵viki atu ki a ia, mo latou kolā e se fai penā?
3. Kaia e ‵tau ei o ‵saga tonu atu tatou ki te tusi ko Malaki?
4. Ne a manatu e ono e ‵tau o ‵saga atu tatou ki ei i te Malaki mataupu 1?
5, 6. (a) Kaia ne alofa ei a Ieova ki a Iakopo? (e) Se a te mea e fakamoe‵moe ke maua ne tatou māfai e fakaakoako atu tatou ki te fakatuanaki o Iakopo?
7. Kaia ne seki fiafia ei a Ieova ki a Esau?
8. Se a te mea ne fai ei a Paulo ke faka‵tusa ne ia a Esau ki se tino finalalolagi?
9. E mafai pefea ne tatou o fakatumau te ‵tou ma‵taku ki a Ieova mo te āva?
10. I auala fea ne takalia‵lia ei a faitaulaga ki te fatafaitaulaga a Ieova?
11. (a) Ne a pati a Ieova e uiga ki taulaga kolā e se talia ne ia? (e) Ne ‵se foki pefea a tino kolā ne tuku atu ne latou a manu?
12. Se a te mea e fesoasoani mai ki a tatou ke tuku atu ki a Ieova a toe mea ‵lei?
13. Ne a mea ne fai ne faitaulaga kolā e fakaasi mai ei me e uiga kaiū latou?
14. Kaia e mafai ei o fai atu tatou me e gasue‵sue a Molimau a Ieova ona ko te alofa?
15, 16. (a) Se a te kilokiloga a te kau faitaulaga ki te ofoatuga o taulaga? (e) E ofo atu pefea ne Molimau a Ieova olotou taulaga?
17, 18. (a) Kaia ne fakamalaia ei ne Ieova a “te tino loi”? (e) Se a te mea ne puli i tino ‵loi?
19. Se a te mea e olioli tatou ki ei, kae se a te mea e ‵tau o fai ne tatou?
[Ata i te itulau e 22]
E ofo atu ne Molimau a Ieova i te lalolagi kātoa a taulaga o vikiga e aunoa mo se ‵togi