E Ola te Muna a Ieova

Manatu Tāua Mai te Tusi ko Numela

MAI tua o te tiakinaga ne latou o Aikupito, ne fakatoka ei te kau Isalaelu e pelā me se atufenua. Ne faigofie fua o ulu atu latou ki te Fenua o te Folafolaga mai tua malie ifo i ei, kae ne seki fai penā. I lō te ulu atu ki ei, ne takase‵se fua latou i se fasefulu tausaga “i te vao lasi kae fakamataku.” (Teutelonome 8:15) Kaia? E fakamatala mai i te tusi ko Numela i te Tusi Tapu a mea kolā ne ‵tupu. E fakamalosi mai i ei ki a tatou a te manakoga ke faka‵logo ki a Ieova te Atua kae ke āva ki ana sui.

E aofia i te tusi ko Numela, telā ne tusi ne Mose i te koga lavaki mo te kogā laukele laugatasi o Moapi, a mea kolā ne ‵tupu ki a latou i tausaga e 38 mo te 9 masina​—e kamata mai i te 1512 T.L.M. ke oko ki te 1473 T.L.M. (Numela 1:1; Teutelonome 1:3) Ne māfua mai tena igoa mai te lauga fakalua o tino Isalaelu kolā ne fai i loto i te 38 tausaga. (Mataupu 1-4, 26) Ne vaevae aka te tusi ko Numela ki vaega e tolu. E fakasino aka te vaega muamua ki mea kolā ne ‵tupu i te Mauga ko Sinai. E aofia i te lua o vaega a mea kolā ne ‵tupu i te taimi ne takase‵se ei a te kau Isalaelu i te vao. Kae ko te tolu o vaega e aofia i ei a mea kolā ne ‵tupu i te kogā laukele laugatasi o Moapi. I te taimi e faitau ei koe ki tala konei, kāti ka fia fesili ifo koe, ‘Ne a mea e akoako mai ne mea konei ki a au? E mata, e isi ne fakatakitakiga i te tusi tenei e mafai o aogā ki a au i aso nei?’

I TE MAUGA O SINAI

(Numela 1:1–10:10)

A te lauga muamua o tino ne fai i te taimi ne ‵nofo atu ei te kau Isalaelu i te muli mauga o Sinai. E ‵tusa mo te toko 603,550 te aofaki kātoa o tāgata mai te 20 tausaga ki luga kae e se aofia i ei a tino Levi. E manino ‵lei me ne fai te laugā tino tenei mō te faiga o taua. A te aofaki kātoa o tino kāti e silia atu i te toko tolu miliona, e aofia i ei a fāfine, tama‵liki mo te kau Levi.

Mai tua o te lauga o tino, ne maua ei ne te kau Isalaelu a fakatonuga e uiga ki te auala e sa‵sale atu ei latou, fakamatalaga e uiga ki tiute o te kau Levi mo galuega fai i te fale tapuaki, fakatonuga e uiga ki te ‵saiga o tino ma‵saki i tua o te fa‵kai mo tulafono e uiga ki te loto masei, mo tautoga e fai ne tino Naseli. E maua i te mataupu e 7 a fakamatalaga e uiga ki te ofoatuga o taulaga ne takitaki o matakāiga e ‵tusa mo te fakaulufalega o te fatafaitaulaga, kae e fakamatala mai i te mataupu e 9 a faifaiga kolā e ‵tau o fai i te fakamanatuga o te Paseka. Ne tuku atu foki ki a latou a fakatonuga e uiga ki te faka‵tuga mo te tukuifoga o olotou faleie mo te auala e faima‵laga ei latou.

Tali ki Fesili Faka-te-Tusi Tapu:

2:​1, 2​​—Ne a ‘fakailoga’ ne fakaaogā ne matakāiga e takitolu i taimi ne malo‵lo sāle i ei latou i te vao? E se tuku mai i te Tusi Tapu a fakamatalaga e uiga ki fakailoga konā. Kae ne seki fai eiloa e pelā me ne fakailoga ‵malu io me ne mea tāua i te faiga o tapuakiga. Ne fai a fakailoga konā mo fai ne mea aogā​—ke fesoasoani atu ei ki tino ke iloa ne latou olotou koga tonu i te koga e malo‵lo i ei latou.

5:​27, NW​​—Se a te uiga o te ‘‵to keatea o te kauaga’ o se fafine avaga telā ko agasala i te mulilua? A te pati “kauaga” e fakasino atu eiloa ki koga tapu kolā e faka‵fua mai i ei a tama‵liki. (Kenese 46:26) A tena ‘to keatea’ e fakaasi mai i ei te sē galue ‵lei o koga tapu konā, ko sē mafai ei o faitama se tino.

Akoakoga mō Tatou:

6:​1-7. Ne seki ‵tau o ‵kai kae inu a tino Naseli ki mea ne faite mai te vine mo meainu ma‵losi katoa, ne manakogina i ei ke ‵teke atu ki olotou manakoga. Ne ‵tau o faka‵loa olotou lauulu​—se fakailoga tenā o te lotou faka‵logo ki a Ieova, e pelā eiloa mo te faka‵logo o fafine ki olotou avaga io me ko olotou tamana. Ne ‵tau o tumau a tino Naseli i te ‵ma mai te faka‵mao keatea mai foitino ‵mate, ke oko ki foitino ‵mate o olotou kāiga ‵pili. E fakaasi atu ne tavini kolā e ga‵lue tumau i aso nei a te agaga o te fa‵ki i olotou manakoga mo te faka‵logo ki a Ieova mo ana fakatokaga. E mafai o aofia i olotou tiute a te olo atu ki fenua ‵mao, ko faigata ei io me ko sē mafai eiloa o toe ‵foki ki olotou fenua ‵tonu māfai ko ‵mate olotou kāiga.

8:​25, 26. Ko te mea ke ‵nofo faeloa a tino ‵lei i tiute kolā ne panaki mo te matakāiga o Levi, fakatasi mo te amanaia ki te lotou ma‵tua, ne fakatonu atu ki toeaina ke malo‵lo mai olotou tiute masani. Kae e mafai o fesoasoani atu i a latou eiloa ki nisi tino Levi. E ui eiloa e seai se malologa mō tino talai o te Malo i aso nei, e maua eiloa mai te agaga o te tulafono tenei se akoakoga tāua. Kafai ko sē mafai o fai ne se Kelisiano a nisi tiute ona ko te tulaga matua, e mafai o aofia a ia i nisi galuega kolā e mafai o fai ne ia.

MAI NISI KOGA KI NISI KOGA I TE VAO

(Numela 10:​11–21:35)

I te gasuega o te kaumana ki luga mai te faleie tapu, ne kamata ei o māti atu te kau Isalaelu ki te koga lavaki o te laukele laugatasi o Moapi i tausaga e 38 mo te masina e tasi io me lua. Kāti ka aogā ki a koe ke tautali i te auala ne olo ei latou mai te onoono ki te mape i te itulau e 9 o te tusi ko te “See the Good Land,” telā ne ‵lomi ne Molimau a Ieova.

I te olotou auala ki Katesa, i te Vao o Palana, e tolu a fameo ne ‵sae aka i ei. Ne fakagata aka te fameo muamua i te taimi ne ‵ka ei a nisi tino i te afi telā ne avatu ne Ieova. Fakamuli ifo, ne fameo te kau Isalaelu ona ko te fia‵kai ki ‵kano o manu, kae ne tuku atu ne te Atua a manu eva ki a latou. Ne iku atu te fameo a Miliama mo Alona ki a Mose ki te mauaga o Miliama ne te lepela i se taimi toetoe.

I te taimi ko malo‵lo ei latou i Katesa, ne uga atu ne Mose a sipai e toko 12 ke iloilo ne latou te Fenua o te Folafolaga. Ne toe ‵foki atu latou i aso e 40 mai tua ifo i ei. Ona ko te tali‵tonu ki te lipoti sē ‵lei a sipai e toko sefulu, ne fia peipei ei ne tino a Mose mo Alona mo sipai fakamaoni ko Iosua mo Kalepo ki fatu. Ne fakaasi atu ne Ieova tena aofaga ke ‵ta ne ia latou ki se famai, kae ne talia ne ia te fakamolemole a Mose, kae ne fai i ei tena folafolaga me ka takase‵se latou i te vao i tausaga e 40​—ke oko ki te taimi e ‵mate ei te aofaki o tino katoa konā.

Ne toe tuku atu ne Ieova a nisi tulafono ki a latou. Ne ‵teke atu a Kola mo nisi tino ki a Mose mo Alona, kae ne ‵mate a tino ‵teke konā i te afi io me ne folo a nisi o latou ne te laukele. I te suā aso, ne mui‵mui a tino katoa ki a Mose mo Alona. Ona ko te mea tenā, ne ‵mate atu i ei te toko 14,700 i te mala telā ne avatu ne Ieova. Ko te mea ke fakailoa atu ki tino a te faitaulaga sili telā ko oti ne filifili ne ia, ne fai ne te Atua ke ‵somo aka a mulo i te tokotoko o Alona. Ne toe tuku atu ne Ieova a nisi tulafono e uiga ki tiute o te kau Levi mo te faka‵māga o tino katoa. A te fakaaogāga o lefu o te pulumakau kula e fakaata mai i ei a te faka‵māga e auala i te taulaga a Iesu.​—Epelu 9:​13, 14.

Ne toe ‵foki atu a te kau Isalaelu ki Katesa, telā ne mate i ei a Miliama. Ne toe mui‵mui a tino i ei ki a Mose mo Alona. Se a te pogai? Ko te sē lava o vai. Ona ko te sē fakamaoni o Mose mo Alona o avatu a vikiga ki te igoa o Ieova i te taimi ne tuku fakavavega mai ei ne ia a vai, ne seki maua ne laua te avanoaga ke ulu atu ki loto i te Fenua o te Folafolaga. Ne tiakina ne te kau Isalaelu a Katesa, kae ne mate ei a Alona i te Mauga o Holo. A koi olo atu latou i tafa o Etoma, ne fi‵ta te kau Isalaelu kae ne toe mui‵mui foki ki te Atua mo Mose. Ne avatu ne Ieova a gata ‵poisini ke faka‵poisini ei latou. Ne toe fakamolemole atu a Mose, kae ne fakatonu atu te Atua ke faite ne ia se gata ki palasi kae ke fakatautau ki se lakau loa mō faka‵lei a tino kolā e ‵kilo atu ki ei. E fakaata mai ne te gata tenā a te fakasatauloga o Iesu Keliso ke maua ei ne tatou a mea aogā ki te se-gata-mai. (Ioane 3:​14, 15) Ne fakatakavale ne te kau Isalaelu a tupu o Amoli ko Sekono mo Oko kae ne puke ne latou olotou fenua.

Tali ki Fesili Faka-te-Tusi Tapu:

12:1​​—Kaia ne fameo ei a Miliama mo Alona ki a Mose? A te pogai tonu o te la fameo ko te manakoga fiasili telā ne maua ne Miliama. I te taimi ne fakatasi atu ei te avaga a Mose ko Sepola ki a latou i te vao, kāti ne manavase a Miliama me ka sē toe ‵kilo atu a tino ki a ia e pelā me se takitaki o fāfine.​—Esoto 18:​1-5.

12:​9-​11​​—Kaia ne maua fua i ei ne Miliama a te lepela? E se taumate, kāti ko ia ne fakamāfua ne ia te fameo kae ne fakamalosi atu ei ki a Alona ke kau atu ki a ia. Ne fakaasi atu ne Alona te mea tonu mai te fakaasiatuga o tena mea ‵se ne fai.

21:​14, 15​—Se a te tusi telā e fakaasi mai i konei? E fakasino atu a te Tusi Tapu ki fakamatalaga mai nisi tusi kolā ne fakavae ki ei a tusi kolā ne tusi ne tino kese‵kese i te Tusi Tapu. (Iosua 10:​12, 13; 1 Tupu 11:41; 14:​19, 29) A te tusi ko te “Tusi o Taua a te Aliki” se tusi e tasi mai i ei. E aofia i ei a tala fakasolopito o taua kolā ne aofia i ei a tino o Ieova.

Akoakoga mō Tatou:

11:​27-​29. E tuku mai ne Mose se fakaakoakoga ‵lei e uiga ki te auala e ‵saga atu i ei ki tauliaga kolā ko maua ne nisi tino i te taviniga ki a Ieova. I lō te loto masei, ne fiafia eiloa a Mose i te taimi ne kamata ei o ka‵laga atu a Eletata mo Metata e pelā me ne pelofeta.

12:​2, 9, 10; 16:​1-3, 12-14, 31-35, 41, 46-50. E fakamoemoe eiloa a Ieova ke fakaasi atu ne ana tino tapuaki a te amanaia ki takitaki kolā ko oti ne filifili ne ia.

14:24. A te kī tāua ke ‵teke atu ki tofotofoga mai te lalolagi ke fai a mea ma‵sei ko te atiakaga o se ‘agaga telā e ‵kese,’ io me ko te mafaufau faka‵lei. E ‵tau eiloa se mea telā e se ‵pau mo te agaga o te lalolagi.

15:​37-​41. Ne faka‵kese a fele o gatu o te kau Isalaelu ke fakamasaua atu i ei i a latou ne tino kolā ko oti ne ‵vae keatea ke tapuaki atu ki te Atua kae faka‵logo ki ana fakatonuga. E mata, e se ‵tau o ola tatou e ‵tusa mo fakatakitakiga a te Atua kae ke ‵tu ‵kese mai tino o te lalolagi?

I TE KOGA LAUGATASI O MOAPI

(Numela 22:​1–36:13)

I te taimi ne ‵nofo atu i ei a te kau Isalaelu i te toafa laugatasi o Moapi, ne ma‵taku eiloa a te kau Moapi i a latou. Ne ‵togi i ei ne te tupu o Moapi ko Palako a Palaamo ke fakamalaia ne ia te kau Isalaelu. Kae ne faimālō ne Ieova a Palaamo ke fakamanuia atu ki a latou. Ne fakaaogā ei a fafine Moapi mo fafine Mitiana ke fakalata ne latou a tagata Isalaelu ke finalalolagi kae ke ifo ki tupua. Ona ko te mea tenā, ne tamate ei ne Ieova a tino e toko 24,000. Ne gata eiloa te mala tenā i te taimi ne fakaasi atu i ei ne Fineaso tena se manako ke ‵teke atu se tino ki a Ieova.

E fakaasi mai i te lauga o tino i te lua me e seai eiloa ne tino i te lauga muamua koi ola, vaganā ko Iosua mo Kalepo. Ne fakasopo aka a Iosua ke sui ne ia a Mose. Ne maua ne te kau Isalaelu a fakatonuga e uiga ki te faiga o taulaga kese‵kese mo te faiga o tautoga. Ne taui atu foki ne te kau Isalaelu a amioga a te kau Mitiana. Ne ‵nofo atu ei a matakāiga o Leupena, Kato mo te suā afa o Manase i te feitu ki te saegala o te vaitafe ko te Iolitana. Ne maua ei i konā ne te kau Isalaelu a fakatonuga e uiga ki te lotou olo atu ki te suā feitu o te Iolitana mo te pukega o te fenua mō latou. Ne fakaasi manino atu a tuakoi o te fenua. Ne vaevae a te laukele e ‵tusa mo te lasi io me ko te foliki o matakāiga takitasi mai te faiga o te vili. Ne tuku atu ki te kau Levi a fa‵kai e 48, kae e 6 mai i ei e ‵tau o fai pelā me ne fa‵kai faka‵lafi.

Tali ki Fesili Faka-te-Tusi Tapu:

22:​20-​22​​—Kaia ne kaitaua ei a Ieova ki a Palaamo? Ko oti ne fai atu a Ieova ki te pelofeta ko Palaamo ke se fakamalaia atu ki tino Isalaelu. (Numela 22:12) Kae ne olo eiloa a te pelofeta tenā mo tāgata a Palako mo te fakamoemoega kātoa ke fakamalaia ne ia a tino Isalaelu. Ne manako eiloa a Palaamo o fakafiafia atu ki te tupu o Moapi ke maua ei sena ‵togi mai i a ia. (2 Petelu 2:​15, 16; Iuta 11) E ui eiloa ne faimālō atu ki a Palaamo ke fakamanuia ne ia a tino Isalaelu i lō te fakamalaia atu ki a latou, ne ‵sala atu eiloa a ia ki te taliaga a te tupu ke fakaaogā a fāfine kolā e tapuaki ki a Paala ke fakalata ne latou a tāgata Isalaelu. (Numela 31:​15, 16) Tela la, a te pogai ne kaitaua ei a te Atua ki a Palaamo ona ko te kaimanako o te pelofeta.

30:​6-8​​—E mata, e mafai ne se Kelisiano o fakaseai te tautoga a tena avaga? E uiga ki tautoga, e saga atu eiloa a Ieova ki ana tino tapuaki taki tokotasi. E pelā mo te tukuatuga ki a Ieova, se tautoga eiloa telā e fai ne te tino i a ia. (Kalatia 6:5) E se mafai o fakaseai ne te avaga tagata se vaegā tautoga penā. Kae e se ‵tau o fai ne te avaga fafine se tautoga telā e fe‵paki mo te Muna a te Atua io me ko ana tiute ki tena avaga.

Akoakoga mō Tatou:

25:11. Ma‵faga o fakaakoakoga gali o te loto finafinau mō te tapuakiga ki a Ieova, telā ne fakaasi mai ne Fineaso! E mata, e se fai ne te manakoga ke tumau faeloa te fakapotopotoga i te ‵ma ke fakaasi atu so se agasala matagā o te finalalolagi telā e iloa ne tatou ki toeaina Kelisiano?

35:​9-​29. A te faifaiga ke fakalafi se tino telā ne tamate fakafuasei ne ia se tino ki se fa‵kai faka‵lafi mō se taimi toetoe e akoako mai i ei ki a tatou a te tāua o te ola kae e ‵tau o amanaia tatou ki ei.

35:33. A te laukele telā e fakalailai ki toto o tino amio ‵lei e mafai fua o ‵togi ki te toto o tino kolā ne fakamaligi ne latou a toto o tino konā. Ko oko eiloa i te fetaui ‵lei me ka fakaseai ne Ieova a tino amio ma‵sei mai mua o te ‵fuliga o te lalolagi mō fai se palataiso!​—Faataoto 2:​21, 22; Tanielu 2:44.

E Tuku Mai ne te Muna a te Atua a te Malosi

E ‵tau o fakaasi atu ne tatou te āva ki a Ieova mo tino kolā ne filifili ne ia mai i ana tino ke fai ne latou te takitakiga. E taku manino mai i te tusi ko Numela a te ‵tonu o te mea tenei. Ma‵faga o akoakoga gali ke tumau ei te filemu mo te ‵kau fakatasi ki te fakapotopotoga i aso nei!

E fakaasi mai i mea ne ‵tupu i te tusi ko Numela a te faigofie ke fai ne tino kolā e manatu ma‵ma ki mea faka-te-agaga a mea ma‵sei, e pelā mo te muimui, te finalalolagi mo te ifo ki tupua. E mafai o aogā a akoakoga i te tusi o te Tusi Tapu tenei i te faiga o manakoga o te fakapotopotoga i te Fakatasiga mō te Taviniga i fakapotopotoga a Molimau a Ieova. E tonu eiloa, “me i te muna a te Atua e ola kae galue mo te ‵mana” i ‵tou olaga.​—Epelu 4:12.

[Ata i te itulau e 19]

E auala i se kaumana telā ne tu fakavavega i luga o te faleie tapu, ne takitaki eiloa ne Ieova a te faka‵tuga o faleie o te kau Isalaelu i olotou koga malo‵lo mo te lotou ‵talaga ki lalo

[Ata i te itulau e 20]

E ‵tau eiloa o faka‵logo tatou ki a Ieova kae e manako a ia ke amanaia tatou ki ana sui